Cinshi Ico Yehova Afwaya Kuli Ifwe?

“Cinshi cimbi ico Yehova alefwaya kuli iwe, kano ukucito bupingushi [“ubulungi,” NW], no kutemwo luse, no kwenda bufuke bufuke na Lesa obe?”—MIKA 6:8.

1, 2. Mulandu nshi ababomfi ba kwa Yehova bamo bengafuupwilwa, lelo cinshi cingabafwa?

BA VERA Bena Kristu ba busumino aba myaka ya kufyalwa mupepi na 75 kabili balalwalilila. Basoso kuti: “Inshita shimo ndalolesha pa windo no kumona bamunyinane na bankashi ba Bwina Kristu baleshimikila ku ng’anda ne ng’anda. Ndalukusha ifilamba pantu mfwaya ukuba na bo, lelo pa mulandu wa kulwalilila, teti mpikintike mu mulimo wa kwa Yehova.”

² Bushe mwalyumfwapo ifyo? Kwena, bonse abatemwa Yehova bafwaya ukwendela mwi shina lyakwe no kucite fyo afwaya. Lelo, ni shani nga ca kuti ubumi bwesu bwa kutintilila, tuli bakoloci, atemwa twalikwata imilimo ya lupwa? Napamo kuti twafuupulwa pantu ukulingana ne mibele twabamo nalimo teti tubombe fingi mu mulimo wa kwa Lesa nge fyo umutima wesu ufwaisha. Nga e fyo caba kuli ifwe, ukusambilila Mika ifipandwa 6 na 7 napamo kuti kwatukoselesha nga nshi. Ifi fipandwa filanga ukuti ifyo Yehova afwaya tafyacila amaka yesu kabili kuti twaficita.

Ifyo Lesa Asunga Abantu Bakwe

3. Bushe Yehova asunga shani abena Israele bacipondoka?

³ Lekeni intanshi tumone pali Mika 6:3-5 no kumona ifyo Yehova asunga abantu bakwe. Ibukisheni ukuti mu nshiku sha kwa Mika abaYuda nabapondoka. Nangu ni fyo, Yehova mu cililishi abeta ati “Mwe bantu bandi.” Apaapaata ati: “Mwe bantu bandi, shi ibukisheni.” Ukucila ukubapeela umulandu bukalushi bukalushi, aesha ukubafika pa mitima pa kubepusha ati, “Cinshi ico namucita?” Abakoselesha no ‘kumushinina.’

4. Bushe ica kumwenako ca kwa Lesa ica kuba ne cililishi cifwile ukutukuma shani?

⁴ We ca kumwenako ca kukoselesha Yehova abikila ifwe bonse! Mu cililishi aitile balya bena Israele na baYuda bacipondoka mu nshiku sha kwa Mika ati “abantu bandi” no kubomfya amashiwi pamo nga “shi,” pa kulanda na bo. Kanshi, na ifwe tufwile ukuba ne cililishi ne mibele ya cikuuku mu fyo tucita kuli bambi ababa mu cilonganino. Ca cine, bamo calyafya ukumfwana na bo, atemwa kuti baba abanaka  lwa ku mupashi. Lelo, nga balitemwa Yehova, tulefwaya ukubaafwa no kuba ne cililishi kuli bene.

5. Cishinka nshi cayanguka icalandwa pali Mika 6:6, 7?

⁵ Lekeni nomba tukupukule pali Mika 6:6, 7. Mika aipusha amepusho yakonkana, atila: “Ni mu nshi ndesengelela Yehova, no kukungubalila kuli Lesa wa mu muulu? Bushe ndemusengela ku fya kuninika, abana ba ng’ombe ba mwaka umo? Bushe Yehova engatemunwa ku makana ya basukusuku, ku makana ikumi ya mimana ya mafuta? Bushe ndepeele beli lyandi ilyaume pa bupulumushi bwandi, ubufyashi bwa mu nda yandi pa lubembu lwa mutima wandi?” Iyo, Yehova te kuti ateemunwe ku “makana ya basukusuku, ku makana ikumi ya mimana ya mafuta.” Lelo kuli icingamuteemuna. Cinshi co?

Tufwile Ukucito Bulungi

6. Fintu nshi fitatu ifyo Lesa afwaya ifyaba pali Mika 6:8?

⁶ Pali Mika 6:8, tubelengapo ifyo Yehova afwaya kuli ifwe. Mika aipusha ati: “Cinshi cimbi ico Yehova alefwaya kuli iwe, kano ukucito ubulungi, no kutemwo luse, no kwenda bufuke bufuke na Lesa obe?” Ifi fifwaikwa fitatu fyakuma ku fyo tuyumfwa, ifyo tutontonkanya, ne fyo tucita. Tufwile ukufwaya ukulanga iyi mibele, ukutontonkanya pa fyo twingailanga, no kubombelapo pa kuti imoneke. Lekeni tulande pali ifi fifwaikwa fitatu cimo na cimo.

7, 8. (a) Bushe “ukucito bulungi” e kutila shani? (b) Lufyengo nshi lufulile mu nshiku sha kwa Mika?

⁷ “Ukucito bulungi” e kutila ukucita icalungama. Ifyo Lesa acite fintu e ca kupiminako ubulungi. Lelo, abaliko mu nshiku sha kwa Mika, tabacita ubulungi iyo, lelo bacito lufyengo. Mu nshila nshi? Moneni pali Mika 6:10. Pa mpela ya cilya cikomo, aba makwebo casoswa ukuti balebomfya ica “mulingo uwapunguka,” e kutila icacepesha nga nshi. Icikomo 11 cilundako no kuti babomfya “mabwe ya bucenjeshi [aya kulingilako].” Kabili ukulingana ne cikomo 12, “indimi shabo sha kufutika.” Kanshi, ifya kulingilako ifya bufi, amabwe ya kulingilako aya bucenjeshi, no bufi fyalifula mu fya makwebo mu nshiku sha kwa Mika.

⁸ Ulufyengo taluli fye mu mishiika. Lwaliseeka na mu filye. Mika 7:3 alangilila ukuti “cilolo alombe fisakanwa, umupingushi apingwile cilambu.” Abapingushi balapeelwa amafisakanwa pa kuti bafyenge aba kaele pa kupingula. “Umukulu,” nelyo umwikashi wa maka, ailundako kuli ubu bumpulamafunde. Na kuba, Mika atila cilolo, umupingushi, no mukulu “bapikanya,” nelyo babombela pamo, mu bubifi bwabo.

9. Bushe Yuda na Israele bakumwako shani ku lufyengo lucitwa ku babifi?

⁹ Ulufyengo lucitwa ne ntungulushi shibifi bukuma Yuda onse na Israele. Mika 7:5 asoso kuti ukubulwa ubulungi kwalenga ifibusa fya pa mutima na baupana ukukanacetekelana. Icikomo 6, cisoso kuti ici calenga icimfulumfulu mu bwikashi ica kuti balupwa bapalamisha pamo nga bana baume na bashibo, abana banakashi na banyinabo balasaalulana.

10. Muno nshiku ilyo kuli ulufyengo sana, bushe Abena Kristu benda shani?

¹⁰ Ni shani pali lelo? Bushe tatumona ifintu fyapalako? Nga filya cali kuli Mika, twashingulukwa no lufyengo, ukukanacetekelana, no konaika kwa mikalile mu bwikashi na mu ndupwa. Lelo, pamo nga babomfi ba kwa Lesa mu kati ka cino calo capondama, tatuleka umupashi wa cino calo uwa mibombele ya lufyengo ukusokelela mu cilonganino ca Bwina Kristu. Lelo, tusumbula ifishinte fya bufumacumi na bumpomfu, ukulabomfya ifi muli fyonse ifyo tucita mu mikalile yesu cila bushiku. Cine cine, ‘twenda no bufumacumi muli fyonse.’ (AbaHebere 13:18) Bushe tamulesuminisha ukuti ilyo tulecito bulungi tulaipakisha amapaalo ayengi ayafuma muli bumunyina bwashimpwa pa kucetekelana?

Bushe Abantu Bomfwa Shani ‘Ukubilikisha kwa kwa Yehova’?

11. Bushe Mika 7:12 alefishiwapo shani?

¹¹ Mika asesema ukuti te mulandu ne fya lufyengo fili fye mpanga yonse, ubulungi buli no  kufika ku bantu balekanalekana. Uyu kasesema asobela ukuti abantu bali no kulonganikwa “ukufuma kuli bemba [no kufika] kuli bemba, ukufuma ku lupili [no kufika] ku lupili” ukwisaba bakapepa ba kwa Yehova. (Mika 7:12) Ilelo, mu kufikilishiwa kwa kulekelesha ukwa uku kusesema, te calo fye cimo, lelo abantu ukufuma mu fyalo fyonse balenonkelamo mu bulungi bwa kwa Lesa ubwabula akapaatulula. (Esaya 42:1) Balenonkelamo shani?

12. Bushe ‘ukubilikisha kwa kwa Yehova’ kumfwikwa shani lelo?

¹² Pa kwasuka, moneni amashiwi ya kwa Mika ayabangilileko. Mika 6:9 atila: “Yehova alebilikisho musumba—kabili mano yene yene ukutiine shina lyenu.” Bushe abantu ba mu nko shonse bomfwa shani ‘ukubilikisha kwa kwa Yehova,’ kabili bushe ici cayampana shani no kucita kwesu ubulungi? Kwena, abantu tabomfwa ishiwi lya kwa Lesa ilya cine cine. Lelo, ukupitila mu kushimikila kwesu ukwa mwi sonde lyonse, abantu ba mishobo yonse ne mikalile yalekanalekana balomfwa ishiwi lya kwa Yehova. Ici calenga abomfwa ‘batiine shina lya kwa Lesa,’ ukucindika lyene. Cine cine, pa kubomba nga bakabila ba Bufumu abapimpa, tulacita icintu ca bulungi kabili ica kutemwa. Pa kwishibisha ishina lya kwa Lesa ku muntu onse ukwabula akapaatulula, ‘tulacita ubulungi.’

Tufwile Ukutemwo Luse

13. Bushe ukutemwa kwa cishinka no kutemwa fyapusana shani?

¹³ Lekeni nomba tulanshanye pa cifwaikwa  ca bubili icalumbulwa pali Mika 6:8. Yehova afwaya ifwe “ukutemwo luse.” Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “uluse” na kabili lyapilibulwa “ukutemwa kwa cishinka.” “Ukutemwa kwa cishinka” kwalondololwa ukuti “kwangwako kuli bambi mu cililishi, ukulenga umo acitapo cimo.” Ukutemwa kwa cishinka kwapusanako no kutemwa. Kwapusana shani? “Ukutemwa” kusanshamo ifingi sana. Umuntu kuti atemwa ifintu nelyo imitontonkanishishe imo. Ku ca kumwenako, Amalembo yalanda pa muntu “watemwo mwangashi na mafuta” na pa “watemwa amano.” (Amapinda 21:17; 29:3) Lelo, “ukutemwa kwa cishinka” lyonse kusanshamo abantu, maka maka ababombela Lesa. E ico Mika 7:20 alanda ulwa ‘luse [ukutemwa kwa cishinka, NW] ukwacitilwe kuli Abrahamu’—umuntu wabombele Yehova Lesa.

14, 15. Bushe ukutemwa kwa cishinka kulangwa shani, kabili bushininkisho nshi twingalandapo?

¹⁴ Ukulingana na Mika 7:18, kasesema asosa pali Yehova ati: “Abekelwo [kutemwa kwa cishinka, NW].” Na pali Mika 6:8, twaebwa ukukanalanga fye ukutemwa kwa cishinka lelo ukutemwa iyo ine mibele. Cinshi twasambilila kuli aya malembo? Ukutemwa kwa cishinka kulangwa mu kuitemenwa kabili ku bupe fye pantu tufwaya ukulanga kwene. Ukupala Yehova, tulabekelwa mu kulanga ukutemwa kwa cishinka ku balekabila.

¹⁵ Ilelo, ukutemwa kwa cishinka ukwa musango yo e kwishibisha abantu ba kwa Lesa. Tontonkanyeni pa ca kumwenako cimo. Mu June 2001, icikuuku ca mwela calengele ilyeshi ku Texas, ku U.S.A., ukonaula amayanda 70,000, pamo ne myanda ya mayanda ya Nte sha kwa Yehova. Ku kwafwa bamunyinabo abalekabila, Inte mupepi na 10,000 mu kuitemenwa kabili ukwabula ukulipilisha bapeele inshita yabo na maka. Ukucila pa myeshi 6, aba kuitemenwa babombele ukwabula ukuleka, ukubomfya inshita yabo, akasuba, ubushiku, na pa mpela ya milungu ukukuula cipya cipya Amayanda ya Bufumu 8 na mayanda ukucila 700 aya bamunyinabo ba Bwina Kristu. Abafililwe ukubombako uyo mulimo basangwile ifya kulya, ifisolobelo, ne ndalama. Mulandu nshi aya makana ya Nte bayafwilile bamunyinabo? Pantu ‘batemwo luse.’ Kabili fintu cisekesha ku mutima ukwishiba ukuti bamunyinefwe mwi sonde lyonse balalanga imicitile ya musango yo iya kutemwa kwa cishinka! Cine cine, ukufika pa cifwaikwa ca “kutemwo luse,” tacayafisha, lelo ca kusekelela!

Beni Abafuka pa Kwenda na Lesa

16. Cilangililo nshi cikomaila pa kuti tukabila ukuba abafuuke pa kwenda na Lesa?

¹⁶ Icifwaikwa ca butatu icisangwa pali Mika 6:8 caba “kwenda bufuke bufuke na Lesa obe.” Uko e kuti ukwishiba umwa kupeleela no kushintilila pali Lesa. Ku kulangilila: Elenganyeni pa kashita kanono umukashana munono nafyambata ukuboko kwa kwa wishi ilyo balepita mu cipuupu. Umukashana naishiba bwino ukuti amaka yakwe yanono, lelo acetekela wishi. Na ifwe tufwile ukwishiba ukuti twalipelebela lelo tufwile ukucetekela Shifwe wa ku muulu. Kuti twasungilila shani uku kucetekela? Inshila imo yaba kulaibukisha umulandu cabela ica mano ukupalamina kuli Lesa. Mika atucinkulako imilandu itatu: Yehova e Kalubula wesu, Katungulula, kabili Kacingilila.

17. Bushe Yehova apuswishe shani, ukutungulula, no kucingilila abantu bakwe aba ku kale?

¹⁷ Ukulingana na Mika 6:4, 5, Lesa atila: “Namuninike ukufuma ku calo ca Egupti.” Cine cine, Yehova aali e Kalubula wa bena Israele. Yehova asosa no kuti: “Natumine Mose, Aarone, na Miriamu, ku kumutungulula.” Mose na Aarone babomfiwe mu kutungulula uluko, na Miriamu atungulwile abanakashi ba mu bena Israele mu lwimbo lwa kucimfya. (Ukufuma 7:1, 2; 15:1, 19-21; Amalango 34:10) Yehova abatungulwile ukupitila mu babomfi bakwe. Mu cikomo 5, Yehova acinkulako uluko lwa Israele ukuti alibacingilile kuli Balaki na Balaamu, no kuti alibacingilile ilyo balepalamina ku mpela ya lwendo lwabo ukutula pa Shitimu mu Moabu ukufika na ku Gilgali mu Calo Calaiwe.

18. Bushe Lesa abomba shani nga Kalubula, Katungulula, kabili Kacingilila wesu lelo?

 ¹⁸ Ilyo tuleenda na Lesa, alatulubula ku calo ca kwa Satana, alatutungulula ukubomfya Icebo cakwe no kuteyanya, kabili alatucingilila bonse pamo ilyo abatukaanya batusansa. Kanshi kwaliba ifingi ifilenga na ifwe ukufyambata ukuboko kwa kwa Shifwe wa ku muulu ilyo tuleenda nankwe ukupulinkana mu nshita yakakala iya ku mpela ya lwendo lwesu ukuya ku cintu cawamisha ukucila pa Calo Calaiwe—e kutila icalo cipya ica kwa Lesa ica bulungami.

19. Bushe ubufuuke bwalundana shani ku kupelebela kwesu?

¹⁹ Ukwenda bufuke bufuke na Lesa kutwafwa ukukanakopekwa ukukuma ku mibele twabamo. Ni pa mulandu wa kuti ubufuke busanshamo ukwishiba apapela amaka yesu. Ukukota nelyo ukulwalilila kuti kwalenga twalafilwa ukubombesha mu mulimo wa kwa Yehova. Lelo, ukucila ukuleka ico ukutufuupula, tulingile ukwibukisha ukuti Lesa alapokelelo kubombesha kwesu no kuipusula ‘umo twakwatila, te umo tushakwatila.’ (2 Abena Korinti 8:12) Cine cine, Yehova afwaya ukuti tulemubombela no mweo onse, ukubomba ukufika apo imibele yesu ingasuminisha. (Abena Kolose  3:23) Nga twabomba no mukoosha kabili mu kupimpa umulimo wa kwa Lesa, alatupaala apakalamba.—Amapinda 10:22.

Ukulindila Kuleeta Amapaalo

20. Kwishiba cinshi ukwingatulenga ukulindilila nga Mika?

²⁰ Ukupaalwa na Yehova kutulenga ukufwaya ukupashanya imibele yakweteko Mika. Abilisha ati: “Nakulalindila Lesa we pusukilo lyandi.” (Mika 7:7) Bushe aya mashiwi yayampana shani no kwenda bufuke bufuke na Lesa? Ukulindila, nelyo ukutekanya, kulatwafwa ukukanaumfwa ububi pa mulandu wa kuti ubushiku bwa kwa Yehova tabulaisa. (Amapinda 13:12) Ukwabula ukulamba, bonse tulafulukisha ukupwa kwa cino calo cibifi. Lelo, cila mulungu kulaba amakana ya bantu abaletendeka fye ukwenda na Lesa. Ukwishibe co kutulenga ukuba no mulandu usuma uwa kulindilila. Nte umo umukokole asosele pa lwa ici ati: “Nga nalolesha ku numa pa myaka 55 nabomba umulimo wa kushimikila, ninshininwa ukuti nshaipusula nangu cimo pa kulindila Yehova. Ukucila ukuipusula, nalipusukako ku kukalipwa ukwingi.” Bushe na imwe mwalyumfwapo ifyo?

21, 22. Bushe Mika 7:14 alefishiwapo shani lelo?

²¹ Ukwabula no kutwishika, ukwenda na Yehova kulatunonsha. Nga fintu tubelenga pali Mika 7:14, Mika alinganya abantu ba kwa Lesa ku mpaanga ishaikala umutelelwe no mucemi wa shiko. Ilelo, mu kufikilishiwa kukalambako ukwa uku kusesema, abashalapo aba kwa Israele wa ku mupashi pamo ne “mpaanga shimbi” cine cine baba mu mutelelwe no Mucemi wabo uwacetekelwa, Yehova. Baikala “beka, nga kacitungu mu kati ka mailime,” abapaatulwako lwa ku mupashi kuli ci calo icileya cilebipilako.—Yohane 10:16; Amalango 33:28; Yeremia 49:31; Abena Galatia 6:16.

²² Abantu ba kwa Yehova baba no lubanda, nga fintu Mika 7:14 na kabili asobele. Ukulanda pa mpaanga sha kwa Lesa, nelyo abantu, Mika atila: “Lekeni bameme mu Bashani na Gileadi.” Nga fintu fye impaanga mu Bashani na Gileadi shalemema umulemfwe wafumba no kulelema, e fyo na bantu ba kwa Lesa lelo baipakisha ulubanda lwa ku mupashi—ili na lyo lipaalo na limbi ilya benda bufuke bufuke na Lesa.—Impendwa 32:1; Amalango 32:14.

23. Cinshi twingasambilila pa kumona ifyaba pali Mika 7:18, 19?

²³ Pali Mika 7:18, 19, kasesema akomaila pa fyo Yehova afwaya ukulekelela abalapila. Icikomo 18 cilondolola ukuti Yehova e ‘ulekelela amampuulu’ no ‘kuleko bupulumushi.’ Ukulingana ne cikomo 19, ‘akapoose membu shabo shonse mwi tenga lya bemba.’ Cinshi tulesambililako? Kuti twaipusha nga ca kuti tulapashanya Yehova muli ci. Bushe tulalekelela ifilubo bambi batulufyanya? Nga ca kuti abo balapila no kufwaya ukuwamyako, tukafwaya ukulanga ukuitemenwa kwa kwa Yehova ukwa kulekelela umupwilapo kabili pe na pe.

24. Mwanonkelamo shani mu kusesema kwa kwa Mika?

²⁴ Twanonkelamo shani muli uku kusambilila pa kusesema kwa kwa Mika? Kwatucinkulako ukuti Yehova apeele subilo line line ku bapalama kuli wene. (Mika 2:1-13) Twakoseleshiwa ukucita ukufika apo twingapesha ku kutwala pa ntanshi ukupepa kwa cine pa kuti twingenda mwi shina lya kwa Lesa umuyayaya. (Mika 4:1-4) Aya masambililo yatulaya ukuti te mulandu ne mibele twabamo, kuti twacita ififwaya Yehova. Cumi, ukusesema kwa kwa Mika nakutukosha icine cine ukuti tuleenda mwi shina lya kwa Yehova.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Ukulingana na Mika 6:8 finshi Yehova afwaya kuli ifwe?

• Cinshi cifwaikwa nga tuli no “kucito bulungi”?

• Kuti twalanga shani ukuti ‘twalitemwo luse’?

• Finshi fimbi ifyaba mu “kwenda bufuke bufuke na Lesa”?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 21]

Te mulandu no bubifi bwaliko mu nshita sha kwa Mika, wena alecita ifyalefwaya Yehova. Na imwe kuti mwacite fyo fine

[Icikope pe bula 23]

Mulecita ubulungi pa kushimikila ku bantu ba mikalile yapusanapusana

[Ifikope pe bula 23]

Mulelanga ukuti mwalitemwo luse pa kucitilako bambi ifyo balekabila

[Icikope pe bula 23]

Bombesheni na maka yonse lelo no kwishiba ukupelebela kwenu