Ukupakaswa pa Mulandu wa Bulungami

“Ba nsansa abapakaswa pa mulandu wa bulungami.”—MATEO 5:10.

1. Mulandu nshi Yesu aiminine ku cinso ca kwa Ponti Pilato, kabili cinshi Yesu asosele?

“ICI e co nafyalilwe, kabili ici e co naishile pano calo, ukuti nshimike icine ubunte.” (Yohane 18:37) Ilyo Yesu alandile ayo mashiwi, ali pa ntanshi ya kwa Ponti Pilato, Kateka wa ciRoma uwa Yudea. Yesu aiminine ku cinso ca kwa uyu kateka te pa mulandu wa kuisalila nelyo pa mulandu wa kulaalikwa kuli Pilato. Lelo, ali kulya pa mulandu wa kuti bashimapepo ba ciYuda balimubepeshe ukuti ni ncitatubi iilingile ukwipaiwa.—Yohane 18:29-31.

2. Cinshi Yesu acitile, kabili cinshi cafumine mu fyo acitile?

² Yesu alishibe bwino bwino ukuti Pilato alikwete amaka ya kumukakula nelyo aya kumwipaya. (Yohane 19:10) Lelo ici tacamuleseshe ukulanda mu kupama kuli Pilato pa lwa Bufumu. Nangu ca kuti ubumi bwa kwa Yesu bwali mu busanso, abomfeshe iyi nshita ku kucito bunte kuli kateka wakulisha uwa cilya citungu. Te mulandu no bunte ashimike, Yesu apingwililwe ukufwa imfwa yabipisha iya kufwila icisumino pa cimuti.—Mateo 27:24-26; Marko 15:15; Luka 23:24, 25; Yohane 19:13-16.

Bushe ni Nte Nelyo wa Kufwila Icisumino?

3. Bushe ishiwi lya ciGriki ilya (marʹtys) lyalepilibula nshi mu nshita Baibolo yalelembwa, lelo cinshi ili shiwi lipilibula ndakai?

³ Abantu bamo baliipekanya ukufwila ifisumino fyabo, kabili abantu abengi ilelo bamona abantu ba musango yu nga bankosa mitwe. Abantu abaipekanya ukufwila ifyo basuminamo, maka maka pa mulandu wa fya mipepele, ilingi bamonwa ngo tupondo nelyo nga bengaleta ubusanso pa bwikashi. Ishiwi lya ciGriki ilya (marʹtys) ilyo mu nshita Baibolo yalelembwa lyalepilibula “inte,” e kuti umuntu uushimika ubunte, napamo mu cilye, pa lwa cine asuminamo, ku ntanshi lyaishilekwata ubupilibulo na bumbi ubwa kuti: “Uupeela umweo wakwe pa mulandu wa kushimiko bunte,” nelyo ukushimiko bunte pa kupeela umweo wakwe.

4. Ni mu nshila nshi maka maka ili shiwi lya ciGriki ilya (marʹtys) libomfiwa kuli Yesu?

 ⁴ Ili shiwi lya ciGriki ilya (marʹtys) lilabomfiwa kuli Yesu mu kuti ali ni Nte. Nga fintu aebele Pilato, aishile ku ‘kushimike cine ubunte.’ Ubunte bwakwe bwalengele abantu ukwankulako mu nshila shalekanalekana. Abantu yaweyawe bamo balikoseleshiwe ku fyo baumfwile no kumona, kabili batetekele Yesu. (Yohane 2:23; 8:30) Abantu abengi pamo na bashimapepo nabo balyankwileko—lelo bayankwileko bubi bubi. Yesu aebele balupwa bakwe abashali abasumina ati: “Icalo te kuti cimupate, lelo nine capata, pantu ine ndacishimiko bunte ukuti imilimo ya ciko ya bubifi.” (Yohane 7:7) Pa kushimika icine ubunte, Yesu alipatilwe ku ntungulushi sha nko, ne ci calengele ukuti epaiwe. Cine cine ali ni “nte (marʹtys) ya cishinka kabili iya cine.”—Ukusokolola 3:14.

“Mukapatwa”

5. Mu kutendeka kwa butumikishi bwakwe, cinshi Yesu asosele pa lwa kupakaswa?

⁵ Yesu alipakeswe icabipisha kabili asokele kabela abakonshi bakwe ukuti na bo bali no kupakaswa. Mu kutendeka kwa butumikishi bwakwe, Yesu aebele abalekutika ku Lyashi lyakwe ilya pa Lupili ati: “Ba nsansa abapakaswa pa mulandu wa bulungami, pantu ubufumu bwa mu muulu bwabo. Muli aba nsansa ilyo abantu bamupontela no kumupakasa no kumubepesha umusango onse wa bubifi pa mulandu wandi. Sekeleleni no kwanga, pantu icilambu cenu cikalamba mu muulu.”—Mateo 5:10-12.

6. Cinshi Yesu asokele abatumwa 12 ilyo alebatuma?

⁶ Pa numa, ilyo aletuma abatumwa bakwe 12, Yesu abebele ati: “Cenjeleni ku bantu; pantu bakamutwala ku filye, kabili bakamufopaula mu masunagoge yabo. Na kuba, mukatwalwa pa ntanshi ya bakateeka ne shamfumu pa mulandu wa ine, ku kuba ubunte kuli bene na ku bena fyalo.” Lelo abali no kupakasa abasambi te bashimapepo beka iyo. Yesu asosele no kuti: “Munyina  akapeela munyina ku kwipaiwa, na wishi akapeela umwana, na bana bakemina abafyashi no kubepaisha. Kabili mukapatwa ku bantu bonse pa mulandu we shina lyandi; lelo uwashipikisha ukufika na ku mpela, wene e ukapusuka.” (Mateo 10:17, 18, 21, 22) Ifyacitikile Abena Kristu ba kubalilapo bushinino bwa kuti aya mashiwi ya cine.

Ilyashi pa Washipikishe ne Cishinka

7. Cinshi calengele Stefani ukufwila icisumino?

⁷ Ilyo fye Yesu afwile, Stefani abele Umwina Kristu wa kubalilapo ukufwa pa mulandu wa kushimika icine ubunte. ‘Aiswilemo ukusenamina na maka, kabili alecita ifipesha amano fikalamba ne fishibilo mu bantu.’ Abalwani bakwe aba mipepele “tabali na maka ya kwansha amano no mupashi alelandilamo.” (Imilimo 6:8, 10) Pa mulandu wa kalumwa, batwele Stefani ku Sanhedrini, icilye cikalamba ica baYuda, uko bamupeele imilandu ya bufi kabili uko apeele ubunte bwa maka. Lelo, kuli pele pele, abalwani ba kwa Stefani baipeye iyi nte ya cishinka.—Imilimo 7:59, 60.

8. Bushe abasambi mu Yerusalemu bacitile shani pa kupakasa ukwaishile pali bene pa numa ya mfwa ya kwa Stefani?

⁸ Pa numa ya mfwa ya kwa Stefani, “kwaimine ukupakasa kukalamba pa cilonganino icali mu Yerusalemu; bonse basalanganiwe mu fitungu fyonse fya Yudea na Samaria, kano fye abatumwa.” (Imilimo 8:1) Bushe ukupakasa kwalileseshe Abena Kristu ukucitilo bunte? Iyo, ilyashi litweba ati “abasalanganiwe baleya balebila imbila nsuma ya cebo.” (Imilimo 8:4) Bafwile baleyumfwa filya umutumwa Petro aleyumfwa ilyo asosele ati: “Tufwile ukunakila Lesa nga kateeka ukucila ukunakila abantu.” (Imilimo 5:29) Te mulandu no kupakaswa, balya basambi ba cishinka kabili abashipa batwalilile ukushimika icine ubunte, nangu ca kuti balishibe ati ukucite ci kwali no kulundapo amafya.—Imilimo 11:19-21.

9. Kupakasa nshi kwatwalilile ukwisa pa bakonshi ba kwa Yesu?

⁹ Cine cine, amafya tayacepeleko. Ica kubalilapo, tusambilila ukuti Sauli—uwasuminishe no kumona uko Stefani alepoolwa amabwe—uwali “acili aletusaila icintiinya no kupanga ukwipaya abasambi ba kwa Shikulu, aile kuli shimapepo mukalamba no kumulomba bakalata ba kutwala ku masunagoge ku Damaseke, pa kuti bonse aba Nshila, abaume na banakashi, abo engasanga akabalete nabakakwa ku Yerusalemu.” (Imilimo 9:1, 2) Lyene mupepi na 44 C.E., “imfumu Herode yabikilepo iminwe ku kucusha bamo aba mu cilonganino. Yaipeye Yakobo munyina Yohane ku lupanga.”—Imilimo 12:1, 2.

10. Malyashi nshi pa lwa kupakaswa tusanga mu mabuuku ya Imilimo na Ukusokolola?

¹⁰ Ifipandwa fimbi ifye buuku lya Imilimo fyakwata ilyashi pa bantu ba busumino nga Paulo abashipikishe amesho, ukukakwa, no kupakaswa. Ilyo Paulo ashilaba umutumwa, alepakasa Abena Kristu kabili cimoneka kwati afwilile icisumino ilyo aipaiwe kuli Nero Kateka wa ciRoma mupepi na 65 C.E. (2 Abena Korinti 11:23-27; 2 Timote 4:6-8) Mu kulekelesha, mwi buuku lya Ukusokolola, ilyalembelwe ku mpela ya mwanda wa myaka uwa kubalilapo, umutumwa Yohane uwali mukoloci alikakilwe pa cishi ca Patmo “pa mulandu wa kulanda pali Lesa no kushimika ubunte bwa kwa Yesu.” Ukusokolola kulanda na pali “Antipa, inte yandi, iya cishinka, uwaipaiwe” mu Pergamo.—Ukusokolola 1:9; 2:13.

11. Bushe ico Abena Kristu ba kubalilapo basalile ukucita cashininkishe shani amashiwi ya kwa Yesu pa lwa kupakaswa?

¹¹ Ifi fyonse fyalangile ukuti amashiwi Yesu aebele abasambi bakwe aya kuti: “Nga  bapakese ine, bakapakasa na imwe,” ya cine. (Yohane 15:20) Abena Kristu ba kubalilapo aba cishinka bali abaipekanya ukulolenkana no bwesho bwakulisha, e kuti imfwa—ukupitila mu kulungulushiwa, ukupooswa mu fiswango, nelyo ukwipaiwa mu nshila imbi—pa kuti babombe umulimo Shikulu Yesu Kristu abapeele ilyo atile: “Mukaba inte shandi mu Yerusalemu na mu Yudea monse na mu Samaria, no kufika ku mpela ya pano isonde.”—Imilimo 1:8.

12. Mulandu nshi tatwingasosela ukuti Abena Kristu ni ku kale fye balepakaswa?

¹² Nga ca kuti uuli onse aletontonkanya ukuti abakonshi ba kwa Yesu ni ku kale fye balebacusha, ninshi naluba sana. Paulo, uwashipikishe amafya ayengi nga fintu tumwene, alembele ati: “Bonse abafwaisha ukwikala umwabela ukuipeelesha kuli bukapepa muli Kristu Yesu bakapakaswa.” (2 Timote 3:12) Pa lwa kupakaswa, Petro atile: “Na kuba, ni kuli iyi mibele mwaitilweko, pantu na Kristu aculiile imwe, pa kumushila ica kumwenako ukuti mukonke bwino bwino mu ntampulo shakwe.” (1 Petro 2:21) Ukufika na kuli shino “nshiku sha kulekelesha” isha buno bwikashi, abantu ba kwa Yehova balipatwa kabili balabacusha. (2 Timote 3:1) Mwi sonde lyonse, Inte sha kwa Yehova abekala mu fyalo umwaba bakateka bakaluka no mwaba demokrasi balipakaswapo, ngo muntu umo umo nelyo nge bumba.

Mulandu Nshi Bapatilwa no Kupakaswa?

13. Ababomfi ba kwa Yehova aba mu nshiku shesu bafwile ukwibukisha cinshi pa lwa kupakaswa?

¹³ Nangu ca kuti fwe bengi ilelo twalikwatako ubuntungwa bwa kushimikila no kulongana capamo mu mutende, tufwile ukumfwila ifyo Baibolo itucinkulako ukuti “imibele ya pano calo ileyaluka.” (1 Abena Korinti 7:31) Ifintu kuti fyaaluka bwangu ica kuti, nga tatuipekenye kuti twaipununa bwangu mu matontonkanyo, mu nkuntu, na lwa ku mubili. Lyene cinshi twingacita ku kuicingilila? Icingatwafwa sana ukuicingilila kulaibukisha umulandu Abena Kristu batemwa umutende kabili abakonka amafunde bapatilwa no mulandu bapakashilwa.

14. Cinshi Petro alandile ukuti e mulandu Abena Kristu balepakashilwa?

¹⁴ Umutumwa Petro alandile pali ili lyashi muli kalata wakwe uwa kubalilapo, uo alembele mupepi na 62-64 C.E., ilyo Abena Kristu mu Buteko bonse ubwa ciRoma baleeshiwa no kupakaswa. Atile: “Mwe batemwikwa, mwipapa umulilo uulepya muli imwe, icilecitika ku kumwesha, kwati cintu iceni icamuponena.” Pa kulondolola ico alelandapo, Petro akonkenyepo ukusosa ati: “Umo uwa muli imwe ecula nga kepaya nelyo umupuupu nelyo incitatubi nelyo uwa mulomo. Lelo nga acula pa kuba Umwina Kristu, eba na nsoni, lelo mwi shina ili e mo alecindikila Lesa.” Petro atile umulandu baleculila te wa kuba incitatubi, lelo ni pa mulandu wa kuba Abena Kristu. Nga ca kuti baleenda mu “mibele iya kutotobela kumo kwine ukwa kuipoosaika” nga bantu bambi, nga balibapokelele. Lelo icishinka cali ca kuti, baliculile pa mulandu wa kuti balefwaya ukufishapo umulimo wabo uwa kuba abakonshi ba kwa Kristu. E fyo caba na ku Bena Kristu ba cine ilelo.—1 Petro 4:4, 12, 15, 16.

15. Bupusano nshi bwaba mu ficitikila Inte sha kwa Yehova ilelo?

¹⁵ Mu fyalo ifingi, Inte sha kwa Yehova balabatasha pa kwikatana kwabo no kumfwana balanga pa mabungano na lintu balekuula, balabatasha pa bufumacumi bwabo no kupikintika, pa myendele yabo iisuma ne mikalile ya lupwa, na pa fyo bamoneka aba busaka kabili na pa mibele yabo iisuma. * Na lyo line, pa nshita cino cipande calelembwa ninshi umulimo wabo walibindwa mu fyalo 28, kabili baNte abengi balapakaswa pa mulandu wa citetekelo cabo. Mulandu nshi kwabela  ubu bupusano? Kabili mulandu nshi Yehova alekela ica musango yu ukucitika?

16. Mulandu nshi uukalamba uo Lesa alekela abantu bakwe ukupakaswa?

¹⁶ Ica kubalilapo, tufwile ukwibukisha amashiwi ya pa Amapinda 27:11 ayatila: “We mwana wandi, ube uwa mano, ulenge umutima wandi ukusamwa, ukuti njasuke ku ulenseebanya.” Yalanda pa mulandu wa kale na kale uwa bumulopwe bwa mu kubumbwa konse. Te mulandu no bushinino bushaifulila ubwapeelwa na bonse ababa na bumpomfu kuli Yehova, Satana taleka ukuseebanya Yehova nga fintu acitile mu nshiku sha muntu umulungami Yobo. (Yobo 1:9-11; 2:4, 5) Apo nomba Ubufumu bwa kwa Lesa bwalimikwa, kabili bwalikwata na bekashi ba cishinka na beminishi mwi sonde lyonse, ukwabula no kutwishika amatukuto ya kwa Satana aya kulekelesha aya kufwaya ukulanga ukuti ifyo aletunga fya cine nayaluminako. Bushe aba bakatwalilila aba busumino kuli Lesa te mulandu na mafya yengesa pali bene? Ici cipusho ico umubomfi umo umo uwa kwa Yehova afwile ukwasuka.—Ukusokolola 12:12, 17.

17. Yesu aloseshe mwi pa kusosa ati “cikesaba ubunte kuli imwe”?

¹⁷ Ilyo aleeba abasambi bakwe pa fyali no kucitika ku “mpela ya bwikashi,” Yesu alangile umulandu na umbi Yehova alekela ababomfi bakwe ukupakaswa. Abebele ati: “[Mukatwalwa] ku shamfumu na bakateeka pa mulandu we shina lyandi. Cikesaba ubunte kuli imwe.” (Mateo 24:3, 9; Luka 21:12, 13) Yesu umwine acitile ubunte kuli Herode na Ponti Pilato. Umutumwa Paulo na o ‘atwelwe ku shamfumu na bakateeka.’ Pa kutungululwa na Shikulu Yesu Kristu, Paulo ashimike ubunte kuli kateka wa maka sana uwa muli shilya nshiku ilyo atile: “Ndetwala umulandu kuli Kaisare!” (Imilimo 23:11; 25:8-12) Na lelo, ilingi amesho yalilenga ubunte busuma ukupeelwa ku balashi na ku cintubwingi. *

18, 19. (a) Ukushipikisha amesho kukatunonsha shani? (b) Fipusho nshi tuli no kulandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁸ Mu kulekelesha, ukushipikisha amesho na mafya kuti kwatunonsha ngo muntu umo umo. Mu nshila nshi? Umusambi Yakobo acinkwileko Abena Kristu banankwe ati: “Moneni ukuti ca kusekelela fye, mwe bamunyinane, ilyo mwaponenwa ne fya kwesha fyalekanalekana, pa kwishiba ukuti uku kweshiwa kwa citetekelo cenu kuleta ukushipikisha.” Cine cine, ukupakasa kuti kwalopolola icitetekeko cesu no kukosha ukushipikisha kwesu. E co, tatucishamo ukusakamikwa pa lwa kulolenkana no kupakaswa nelyo ukufwaya inshila shishili sha mu malembo isha kusengaukilamo nelyo ukupwishishamo kwene. Lelo, tumfwila ukukonkomesha kwa kwa Yakobo ukwa kuti: “Lekeni ukushipikisha kupwishe umulimo wa kuko, ukuti mube abafikapo kabili abatuntulu muli fyonse, abashabulwa kantu.”—Yakobo 1:2-4.

¹⁹ Nangu ca kuti Icebo ca kwa Lesa cilatwafwa ukumfwikisha umulandu ababomfi ba cishinka aba kwa Lesa bapakashilwa no mulandu Yehova alekela ici ukucitika, ico tacilenga ukupakaswa kwaba cintu cayanguka ukushipikisha. Cinshi cingatukosha ku kushipikisha ilyo tulepakaswa? Cinshi twingacita ilyo tulepakaswa? Tuli no kulanda pali ifi fintu fyacindama mu cipande cikonkelepo.

[Amafutunoti]

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Ni mu nshila nshi maka maka ili shiwi lya ciGriki ilya (marʹtys) libomfiwa kuli Yesu?

• Bushe ukupakasa kwakumine shani Abena Kristu ba kubalilapo?

• Nga fintu Petro alondolwele, mulandu nshi Abena Kristu ba kubalilapo balepakashilwa?

• Mulandu nshi Yehova alekela ababomfi bakwe ukupakaswa?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 10, 11]

Abena Kristu ba kubalilapo baliculile, te pa kuba incitatubi, lelo ni pa kuba Abena Kristu

PAULO

YOHANE

ANTIPA

YAKOBO

STEFANI