Ukushipikisha Ifya Kwesha Kuletela Yehova Ilumbo

“Nga mushipikisha ilyo mulecita icisuma no kucula, ici cena cintu icapokelelwa kuli Lesa.”—1 PETRO 2:20.

1. Apo Abena Kristu ba cine bayangwa ukwikala umwabela ukuipeela kwabo, cipusho nshi tufwile ukwipusha?

ABENA Kristu baipeela kuli Yehova kabili bafwaya ukucita ukufwaya kwakwe. Pa kwikala umwabela ukuipeela kwabo, balabombesha ukukonka intampulo sha kwa Yesu Kristu, uwaba Ca Kumwenako cabo, no kushimika icine ubunte. (Mateo 16:24; Yohane 18:37; 1 Petro 2:21) Lelo, Yesu na bambi aba cishinka bafwilile ubusumino bwabo. Bushe ici cilepilibula ukuti Abena Kristu bonse kuti baenekela ukufwila ubusumino bwabo?

2. Bushe Abena Kristu bamona shani amesho no kupakaswa?

² Fwe Bena Kristu, tukonkomeshiwa ukuba aba cishinka ukufika ne mfwa, tacilepilibula fye ukufwila ubusumino bwesu. (2 Timote 4:7; Ukusokolola 2:10) Ici cilepilibula ukuti nangu line twaliipekanya ukucula—kabili nga cakabilwa no kufwila ubusumino bwesu, tatufwaya ukuti ica musango yu cacitika. Tatubekelwa mu kucula kabili tatusaminwa mu kukalipwa nelyo ukusaalulwa. Lelo, apo tufwile ukwenekela amesho no kupakaswa, tufwile ukubebeta bwino bwino ifyo twingacita ilyo ifya musango yu fyatuponena.

Aba Cishinka Ilyo Baleeshiwa

3. Fya kumwenako nshi ifya mu Baibolo pa lwa kupakaswa mwingalandapo? (Moneni umukululo uleti “Ifyo Bacitile Ilyo Balepakaswa,” pe bula lyakonkapo.)

³ Mu Baibolo, tusangamo amalyashi ayengi ayalanga ifyo ababomfi ba kwa Lesa bacitile ku numa ilyo baponenwe na mafya yabikile ubumi bwabo mu kapoosa mweo. Ifyalekanalekana ifyo bacitile filanga ifyo Abena Kristu ilelo bengacita nga ca kuti na bo baponenwa na mafya yamo yene. Moneni amalyashi mu mukululo uleti “Ifyo Bacitile Ilyo Balepakaswa,” kabili moneni ifyo mwingasambililako.

4. Cinshi twingasosa pa fyo Yesu na babomfi bambi aba cishinka bacitile ilyo baleeshiwa?

⁴ Nangu ca kuti Yesu na babomfi ba cishinka bambi aba kwa Lesa bayankwile ku kupakaswa mu nshila shalekanalekana, ukulingana ne fyo imibele yali, cili icaumfwika ukuti tababikile ubumi bwabo mu kapoosa mweo ku mufulo. Ilyo baisangile mu mafya yakalamba, bali abashipa lelo abacenjela. (Mateo 10:16, 23) Ico balefwaya kulundulula umulimo wa kushimikila no kusungilila bumpomfu kuli Yehova. Ifyo bacitile mu mibele yalekanalekana fyaba fya kumwenako ku Bena Kristu abo ilelo baleeshiwa no kupakaswa.

5. Kupakasa nshi kwaimine mu Malawi muli ba1960, kabili baNte bacitile shani?

⁵ Mu nshiku shesu, ababomfi ba kwa Yehova ilingi balaponenwa na mafya yatapata no kupusulwa pa mulandu wa nkondo, ifibindo, no kupakaswa kwa mu kulungatika. Ku ca kumwenako, muli ba1960, Inte sha kwa Yehova mu Malawi bapakeswe icabipisha. Amayanda yabo aya Bufumu, amayanda ya kwikalamo, ifya kulya, na makwebo yabo—mupepi na fyonse bakwete—fyalyonawilwe. Balebapuma no kubacusha icabipisha. Bushe bamunyinefwe bacitile shani? Imintapendwa balibutwike ukufuma mu mishi yabo. Abengi baile mu kuuba mu mpanga, e lyo bambi babutukile ku calo ca mupepi ica Mozambique. Nangu ca kuti aba aba cishinka abengi balifwile, bambi basalilepo ukubutuka ukufuma mu calo umwali amafya, icali cintu icisuma ukucita  mu mibele ya musango yu. Mu kucite fyo, bamunyinefwe bakonkele ifyacitile Yesu na Paulo.

6. Cinshi baNte ba ku Malawi bashalekeleshe te mulandu no kupakaswa icabipisha?

⁶ Nangu ca kuti bamunyinefwe aba ku Malawi balikuukile nelyo ukuyabelama, balefwayafwaya kabili bakonkele ubutungulushi bwa buLesa no kutwalilila ukubomba imilimo ya Bwina Kristu mu bumfisolo ukufika na papelele amaka yabo. Cinshi cafuminemo? Ilyo kushilaba ukubindwa mu 1967, bakasabankanya ba Bufumu bafikile 18,519. Nangu ca kuti ukubindwa kwali kuciliko kabili ninshi baNte abengi balibutukila ku Mozambique, ilyo umwaka wa 1972 walefika bakasabankanya bali 23,398. Pali avereji, babombele amaawala ukucila pali 16 mu butumikishi cila mweshi. Ukwabula no kutwishika, imicitile yabo yaletele ilumbo kuli Yehova, kabili Yehova apaalile aba bamunyinefwe ba cishinka muli ilya nshita ya mafya yabipisha. *

7, 8. Mulandu nshi bamo basalilapo ukukanakuuka, nangu ca kuti ukukaanya kuleleta amafya?

 ⁷ Lubali lumbi, mu fyalo umo ukukaanya kuleleta amafya, bamunyinefwe bamo balasalapo ukukanafuma muli ico calo, nangu ca kuti kuti bacite co. Ukufuma mu calo kuti kwapwisha amafya yamo, lelo kuti kwaleta amafya yambi. Ku ca kumwenako, bushe kuti batwalilila ukubishanya na ba bwananyina ba Bwina Kristu no kukanaba abatalushiwa lwa ku mupashi? Bushe kuti batwalilila ukulacita ifya ku mupashi ilyo baletulukusha ukusanga ubwikalo kumbi, napamo mu calo cakwata indalama, nelyo mu calo umwaba amashuko ayengi aya kukwata ifya ku mubili ifingi?—1 Timote 6:9.

⁸ Bambi basala ukukanakuuka pa mulandu wa kuti balyangwa bumupashi bwa bamunyina. Basalapo ukwikala no kulolenkana ne yo mibele pa kuti batwalilile ukushimikila mu calo cabo no kukoselesha bakapepa banabo. (Abena Filipi 1:14) Pa kusala ukucita ica musango yu, bamo balyafwa mu kulenga icilye ukupingula bwino pa milandu ikumine baNte mu calo cabo. *

9. Fintu nshi umuntu afwile ukubebeta ilyo alepingulapo ukwikala atemwa ukukuuka pa mulandu wa kupakaswa?

⁹ Umuntu afwile ukuisalila ukwikala atemwa ukukuuka. Kwena ilyo tulepingulapo ifya musango yu tulingile intanshi ukupepelapo ku kulomba ubutungulushi bwa kwa Yehova. Lelo, te mulandu ne fyo twingasala ukucita, tufwile ukwibukisha amashiwi ya mutumwa Paulo aya kuti: “Ifwe bonse umo umo pa lwesu tukalubulula kuli Lesa.” (Abena Roma 14:12) Nga fintu tumwene pa kubala, Yehova afwaya ukuti umo umo uwa babomfi bakwe atwalilila uwa cishinka mu mibele yonse. Ababomfi bakwe bamo ilelo baleeshiwa no kupakaswa; bambi ifi kuti fyabacitikila ku ntanshi. Bonse bakapakaswa, kabili takuli uufwile ukwenekela ukuti takapakaswe. (Yohane 15:19, 20) Pamo nga babomfi ba  kwa Yehova abaipeela, tatwingasengauka umulandu wa mu kubumbwa konse uwa kushisha ishina lya kwa Yehova no kwebelwa kwa bumulopwe bwakwe.—Esekiele 38:23; Mateo 6:9, 10.

“Mwiba Ababwesesho Muntu Nangu umo Ububi pa Bubi”

10. Ca kumwenako nshi icacindama Yesu na batumwa batwimikile mu fya kucita ilyo kwaba amafya no kukaanya?

¹⁰ Icishinte cimbi icacindama ico twingasambilila ku fyo Yesu na batumwa bayankwile ku mafya kukanabwesesha ububi pa baletupakasa. Tapaba mu Baibolo apo tusanga imitubululo iili yonse iya kuti Yesu nelyo abakonshi bakwe baliiteyenye mwi bumba lya kuicingilila nelyo balebomfya ulukaakala mu kulwisha abalebapakasa. Lelo, umutumwa Paulo afundile Abena Kristu ati “mwiba ababwesesho muntu nangu umo ububi pa bubi.” Kabili atile: “Mwe batemwikwa, mwilalandula, lelo shiileni ubukali bwa kwa Lesa incende; pantu calembwa aciti: ‘Icilandushi candi; ine nkabweseshapo, e fyasosa Yehova.’” Kabili, “wileka ububi bukucimfye, lelo ulecimfisha ububi ku busuma.”—Abena Roma 12:17-21; Amalumbo 37:1-4; Amapinda 20:22.

11. Cinshi kalemba wa lyashi lya kale umo alanda pa mibele ya Bena Kristu ba kubalilapo ku Buteko?

¹¹ Abena Kristu ba kubalilapo bakonkele uku kufunda. Mu citabo cakwe ica The Early Church and the World, kalemba wa lyashi lya kale Cecil J. Cadoux alondolola imibele ya Bena Kristu ku Buteko mu nshita ya 30-70 C.E. Alemba ukuti: “Tatwakwata ubushinino bwa mu kulungatika ubwa kuti Abena Kristu baliko pali iyi nshita baeseshe ukuicingilila ku kupakaswa pa kubomfya ulukaakala. Icingakulapo pa fyo balecita kupeela bakateka wabo umulandu mu mashiwi yaluma nelyo ukubakalifya pa kubutuka. Lelo, Abena Kristu lyonse baleyankula ku kupakaswa pa kukaninina ukukonka amafunde ya buteko ayo basumine ukuti yalepinkana no kumfwila Kristu.”

12. Mulandu nshi cawamina ukushipikisha ubucushi ukucila ukubwesesha ububi pa bubi?

¹² Bushe iyi micitile iilemoneka kwati kunakila e yawama sana? Bushe tacingaba icayanguka ukulofya abengankulako muli iyo nshila? Bushe tacingawama ukuicingilila? Ku bantu, e fyo cingamoneka. Lelo, pamo nga babomfi ba kwa Yehova, twalicetekela ukuti ukukonka ubutungulushi bwa kwa Yehova muli fyonse e cawamisha. Twibukisha amashiwi ya kwa Petro aya kuti: “Nga mushipikisha ilyo mulecita icisuma no kucula, ici cena cintu icapokelelwa kuli Lesa.” (1 Petro 2:20) Tulacetekela ukuti Yehova naishiba bwino bwino ifilecitika kabili takaleke ifintu ukutwalilila ifyo fine. Bushe kuti twacetekela shani ico? Ku bantu bakwe abali bankole mu Babele, Yehova atile: “Uwakumya pali imwe, akumya pa mboni ya linso lya kwa Yehova.” (Sekaria 2:8) Takuli uwingaleka bamwikata pa mboni ya linso pa nshita iitali. Yehova akatulubula pa nshita iyene. Pali co, tatutwishika nangu panono.—2 Abena Tesalonika 1:5-8.

13. Mulandu nshi Yesu alekele abalwani bakwe ukumwikata?

 ¹³ Muli ci, kuti twapashanya ica kumwenako ca kwa Yesu. Ilyo alekele abalwani bakwe ukumwikata mwi bala lya Getsemane, te pa mulandu wa kuti alifililwe ukuicingilila. Na kuba, aebele abasambi bakwe ati: “Uleti te kuti nombe Tata ukuti ampeele nomba line amatulwe ayacila ikumi na yabili (12) aya bamalaika? E ico, bushe Amalembo kuti yafishiwapo shani ayatila cili no kube fi?” (Mateo 26:53, 54) Ukufishiwapo kwa kufwaya kwa kwa Yehova kwali e cacindamisha kuli Yesu, nangu ca kuti capilibwile ukuti ali no kucula. Alicetekele nga nshi amashiwi ya kusesema aya kwa kemba wa malumbo Davidi uwatile: “Tamwakashe umweo wandi ku Mbo; tamwakapeele umubile wenu ukumone Nindi.” (Amalumbo 16:10) Pa numa ya myaka iingi, umutumwa Paulo asosele pali Yesu ati: “Pa mulandu wa kusekelela ukwabikilwe pa ntanshi yakwe ashipikishe ku cimuti ca kucushiwilwapo, asuulile insoni, no kwikala ku kwa kulyo kwa cipuna ca bufumu ica kwa Lesa.”—AbaHebere 12:2.

Ubuseko bwa Kushisha Ishina lya kwa Yehova

14. Kusekelela nshi kwalengele Yesu ukushipikisha amesho yakwe yonse?

¹⁴ Kusekelela nshi kwalengele Yesu ukushipikisha ubwesho bwabipisha? Pa babomfi ba kwa Yehova bonse, Yesu, Umwana watemwikwa uwa kwa Lesa, eo Satana atontelepo sana. E co ukusungilila bumpomfu mu nshita ya mesho kwali no kuba e casuko cakulisha ku fyo Satana aleseebanya Yehova. (Amapinda 27:11) Bushe kuti mwaelenganya ukusekelela ne nsansa Yesu afwile akwete ilyo abuushiwe? Afwile alitemenwe icine cine ukwishiba ukuti nafishapo umulimo apeelwe ngo muntu wapwililika mu kwebelwa kwa bumulopwe bwa kwa Yehova no kushisha  ishina Lyakwe! Ukulundapo, ukwikala “ku kwa kulyo kwa cipuna ca bufumu ica kwa Lesa” ukwabula no kutwishika kwaba kucindikwa icine cine kabili kwaletele insansa ishingi kuli Yesu.—Amalumbo 110:1, 2; 1 Timote 6:15, 16.

15, 16. BaNte mu Sachsenhausen bashipikishe ukupakaswa nshi ukwabipisha, kabili nani wabapeele amaka ya kucite co?

¹⁵ Na Bena Kristu balasekelela ukwafwako ukushisha ishina lya kwa Yehova pa kushipikisha amesho no kupakaswa, ukukonka ica kumwenako ca kwa Yesu. Ica kumwenako cimo icalinga ca baNte abaculile mu nkambi ya kucushiwilwamo iyabipisha iya ku Sachsenhausen no kupusuka ilyo bali pa bulendo bwakosa nga nshi umo abengi bafwile pa mpela ya Inkondo ya Calo iya Cibili. Pali ubu bulendo, imintapendwa ya bafungwa balifwile pa kukanacingililwa ku miceele yabipa, ku malwele, atemwa insala, kabili bambi baleipaiwa bubi bubi mu mbali ya musebo ku bashilika ba SS. BaNte, bonse abali 230, balipuswike pa kwikatana no kwafwana nangu ca kuti ukucite ci kwalebika ubumi bwabo mu kapoosa mweo.

¹⁶ Cinshi calengele aba baNte ukushipikisha ukupakaswa kwabipisha umusango yu? Ilyo bafikile fye ukwali umutelelwe, balangile ukusekelela ne fyo batashishe Yehova mu calembwa caleti “Ukusuminishanya kwa Nte sha kwa Yehova 230 ukufuma mu fyalo 6, abalongene mu mpanga mupepi na Schwerin mu Mecklenburg.” Muli kulya kusuminishanya batile: “Ukweshiwa icabipisha pa nshita ntali nakupita kabili abasungililwe, abali kwati basompolwa mwi lungu lya mulilo, tabalenunka no mulilo. (Moneni Daniele 3:27.) Lelo, bali no bukose na maka ukufuma kuli Yehova kabili balelolela amafunde yapya ukufuma ku Mfumu pa kuti balundulule imilimo ya bulesa.” *

17. Mesho ya musango nshi abantu ba kwa Lesa balelolenkana na yo lelo?

¹⁷ Ukupala balya baNte ba cishinka 230, na ifwe icitetekelo cesu kuti caeshiwa, nangu ca kuti tucili ‘tatulakaanya ukufika na ku mulopa.’ (AbaHebere 12:4) Lelo ubwesho kuti bwaishila mu misango yalekanalekana. Kuti kwaba kupumiwa ku bo musambilila na bo, nelyo ukusongwa na abantu bambi ukucita bucisenene nelyo ifintu fimbi ifyabipa. Kabili, ukupingulapo ukutaluka ku mulopa, ukuupila fye muli Shikulu, nelyo ukukusha abana mu citetekelo mu ng’anda umo umufyashi umo tasumina, inshita shimo kuti kwaleta amafya yabipisha na mesho.—Imilimo 15:29; 1 Abena Korinti 7:39; Abena Efese 6:4; 1 Petro 3:1, 2.

18. Cinshi citulenga ukucetekela ukuti kuti twashipikisha no bwesho bwabipisha nga nshi?

¹⁸ Lelo, te mulandu no bwesho bwingatuponena, twalishiba ukuti ico tuculila kutangisha Yehova no Bufumu bwakwe, kabili tumona ukucite co ukuti lishuko iline line kabili cintu cileta ubuseko. Tulakoshiwa ku mashiwi ya kwa Petro aya kukoselesha ayatila: “Nga mwapontelwa pe shina lya kwa Kristu, muli aba nsansa, pantu umupashi wa bukata, kabili umupashi wa kwa Lesa, waikala pali imwe.” (1 Petro 4:14) Ku maka ya mupashi wa kwa Yehova, twalikwata ubukose bwa kushipikisha na lintu tuli na mesho yabipisha nga nshi, ukucite fi fyonse ku kutwala ubukata ne lumbo kuli wene.—2 Abena Korinti 4:7; Abena Efese 3:16; Abena Filipi 4:13.

[Amafutunoti]

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Bushe Abena Kristu bamona shani ukucula no kupakaswa?

• Cinshi twingasambilila ku fyo Yesu na bambi aba cishinka bacitile ilyo baponenwe na mesho?

• Mulandu nshi cawamina ukukanabwesesha ububi pa bubi ilyo tulepakaswa?

• Kusekelela nshi kwalengele Yesu ukushipikisha amesho, kabili cinshi twingasambilila kuli ci?

[Amepusho]

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 15]

Ifyo Bacitile Ilyo Balepakaswa

• Ilyo abashilika ba kwa Herode bashilafika mu Betlehemu ku kwipaya abana baume abali ne myaka ibili na bashilakumanya iyi myaka, malaika atungulwile Yosefe na Maria ukusenda Yesu uwali akanya no kufulumukila ku Egupti.—Mateo 2:13-16.

• Imiku iingi mu butumikishi bwa kwa Yesu, abalwani bakwe balefwaya ukumwipaya pa mulandu wa bunte bwakwe ubwa maka. Lyonse Yesu alefulumuka.—Mateo 21:45, 46; Luka 4:28-30; Yohane 8:57-59.

• Ilyo abashilika na balashi baile kwi bala lya Getsemane ku kwikata Yesu, abebele imiku ibili ukuti: “Nine.” Aleseshe na bakonshi bakwe abalelwisha ukuti bemwikata kabili alekele ibumba ukumusenda.—Yohane 18:3-12.

• Mu Yerusalemu, Petro na bambi baliketwe, ukufopaulwa no kwebwa ukuti baleke ukulanda pali Yesu. Lelo, ilyo bakakwilwe ‘aba bena balifumine kabili cila bushiku mwi tempele na ku ng’anda ne ng’anda batwalilile ukwabulo kuleka ukusambilisha no kubila imbila nsuma pali Kristu, Yesu.’—Imilimo 5:40-42.

• Ilyo Sauli, uwaishileba umutumwa Paulo, aishibe ulwa mapange ya baYuda ba ku Damaseke aya kumwipaya, bamunyina bamubikile mu museke no kumupusha pa cipunda mu cibumba ubushiku, kabili alifyukile.—Imilimo 9:22-25.

• Ilyo papitile imyaka, Paulo asalile ukutwala umulandu kuli Kaisare, nangu ca kuti Kateka Feste ne Mfumu Agripa basangile ukuti uyu muntu “tacita icawamine mfwa atemwa ukukakwa.”—Imilimo 25:10-12, 24-27; 26:30-32.

[Ifikope pe bula 16, 17]

Nangu ca kuti balifulumwike pa mulandu wa kupakaswa icabipisha, imintapendwa ya baNte ba cishinka mu Malawi batwalilile ukubomba umulimo wa Bufumu no kusekelela

[Ifikope pe bula 17]

Ubuseko bwa kushisha ishina lya kwa Yehova bwalengele aba cishinka ukushipikisha mu bulendo bwa ciNazi umo abengi bafwile no kushipikisha ilyo bali mu nkambi sha kucushiwilwamo

[Abatusuminishe]

Ubulendo umo abengi bafwile: KZ-Gedenkstätte Dachau, ukusuminishiwa na USHMM Photo Archives

[Ifikope pe bula 18]

Amesho na mafya kuti fyaishila mu misango yalekanalekana