Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Ukusambilishiwa na Yehova Ukufuma ku Bwaice

Ukusambilishiwa na Yehova Ukufuma ku Bwaice

Ubumi Bwabo

Ukusambilishiwa na Yehova Ukufuma ku Bwaice

NGA FINTU CASHIMIKWA NA BA RICHARD ABRAHAMSON

“Mwe Lesa, mwansambilisha ukufuma ku bwaice; kabili ukufika kuli nomba nalongole fipesha amano fyenu.” Lekeni nondolole umulandu amashiwi ya pa Amalumbo 71:17 yakwatila ubupilibulo bwaibela kuli ine.

MU 1924 Bamayo, baFannie Abrahamson, balitandalilwe na Basambi ba Baibolo, nga fintu Inte sha kwa Yehova shaishibikwe pali yo nshita. Nali fye no mwaka umo. Lintu Bamayo balesambilila icine ca mu Baibolo, mu kwangufyanya baleebako abena mupalamano ifyo balesambilila kabili balesambilisha ine pamo na bakalamba bandi, umwaume no mwanakashi. Ilyo nshilaishiba ukubelenga, balinsambilishe ukusungila ku mutwe amalembo yalanda pa mapaalo yakaleta Ubufumu bwa kwa Lesa.

Ku kupwa kwa ba1920, mwi bumba lyesu ilya Basambi ba Baibolo mu musumba wa La Grande, mu citungu ca Oregon, ku U.S.A., uko nafyalilwe no kukulila, mwali fye abanakashi abanono na baice. Nangu ca kuti twaleikala ukutali, abatumikishi benda abaishibikwe ati abenda inyendo sha fya mapepo, baletutandalila umuku umo nelyo ibili mu mwaka. Aba batumikishi balelanda amalyashi ya kukoselesha, ukuya na ifwe mu mulimo wa ku ng’anda ne ng’anda, kabili bali aba cikuku, abaangwako ku baice. Pali aba batemwikwa pali baShield Toutjian, baGene Orrell, na baJohn Booth.

Mu 1931 tapali nangu umo pe bumba lyesu uwasangilweko kwi bungano mu Columbus, Ohio, uko Abasambi ba Baibolo babenikile ati, Inte sha kwa Yehova. Lelo utwampani, nga fintu ifilonganino fyaleitwa, na mabumba ayali ukutali ayashaliko kwi bungano yalikumene muli ulya wine mweshi wa August ku kusuminishako kuli lilya ishina. Ibumba lyesu mu La Grande lyalikumene. Lyene mu 1933 muli lulu wa kusabankanya akatabo ka Crisis, nalisungile ku mutwe ifya kulanda ifya mu Baibolo, kabili wali e muku wa kubalilapo uwa kushimikila neka ku ng’anda ne ng’anda.

Muli ba1930, ukukaanya umulimo wesu kwalekulilako. Pa kucimfya ubu bwafya, amabumba ya twampani yalilonganikwe mu fyaleitwa ati ifyakaniko, ifyaleikwatila ukulongana kukalamba no kwimya lulu wa kushimikila pamo umuku umo nelyo ibili mu mwaka. Pali uku kulongana, twalesambilila inshila sha kushimikila kabili baletulangilila ifya kubomba mu mucinshi na bakapokola abaletucilikila. Apo Inte sha kwa Yehova baleshitwala pa ntanshi ya bakapingula, twalepituluka mu fyebo fyali pe pepala lya fya kwasuka pa kulubulula ilyaleitwa ati “Order of Trial.” Ici calitupangeshe ukwishiba ifya kucita pa lwa kukaanya.

Ukukulilako mu Kwishiba Icine ca mu Baibolo

Naleya ndeishibilako no kumfwikisha icine ca mu Baibolo ne subilo lya mu Baibolo ilya kwikala kuli pe na pe pano isonde mu kuteka kwa Bufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu. Pali ilya nshita, takwali ukukoselesha ulubatisho kuli abo bashakwete subilo lya kuteka pamo na Kristu mu muulu. (Ukusokolola 5:10; 14:1, 3) Lelo, banjebele ati nga ca kuti mu mutima wandi nalipingwilepo ukucita ukufwaya kwa kwa Yehova, kuti calinga ukubatishiwa. Mu August 1933 nalibatishiwe.

Ilyo nali ne myaka 12, bakafundisha bandi bamwene ukuti nalecita bwino mu kulanda kwa pa cintubwingi, e co bacincishe Bamayo ukutantika ukuti ningakwata inshita yalundwako iya kulasambilila. Bamayo batontonkenye ukuti ici kuti cangafwa ukubombela Yehova bwino. E co bandipiliile ukupitila mu kulacapa ifya kufwala fya ba kafundisha wa milandile umwaka onse. Aya masomo yalingafwile mu butumikishi. Ilyo nali ne myaka 14, nalilwele rheumatic fever, iyalengele ukuti ndeke ukuya ku sukulu pa mwaka umo.

Mu 1939 umutumikishi wa nshita yonse Warren Henschel aishile ku cifulo twaleikalila. * BaWarren bali nga bakalamba bandi lwa ku mupashi, twalewisha akasuba mu mulimo wa mwi bala. Mu kwangufyanya, balingafwile ukutendeka bupainiya ubwa pa kutuusha, ubwapalile ku mulimo wa nshita yonse uwa pa kashita fye. Muli lulya lusuba, ibumba lyesu lyaliteyanishiwe ukuba akampani. BaWarren basontelwe ukuba ababomfi ba kampani, na ine nasontelwe ukuba katungulula we Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda. Ilyo baWarren baile pa Bethel, amaofesi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova ayabela mu Brooklyn, New York, nabele umubomfi wa kampani.

Ukutendeka Umulimo wa Nshita Yonse

Icishingamo ca kuba umubomfi wa kampani calikoseshe ukufwaisha kwandi ukwa kutendeka umulimo wa nshita yonse. Ilyo nali ne myaka 17, pa numa ya kupwisha gredi 11 isukulu lya ku sekondari, nalitendeke umulimo wa nshita yonse. Batata bali abashasumina, lelo baletusakamana kabili bali ne mibele iisuma. Balefwaisha ati nje ku koleji. Lelo, banjebele ati kuti wasalapo ukucita ico ulefwaya, cikulu fye tauleshintilila pali ine. E co pa September 1, 1940, nalitendeke bupainiya.

Ilyo nalefuma pa ng’anda, bamayo banjebele ukubelenga Amapinda 3: 5, 6 ayatila: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.” Ukushintilila pali Yehova lyonse cine cine kwalingafwa apakalamba.

Mu kwangufyanya, naile lwa pa kati ka kapinda ka ku kuso aka Washington mu kubomba na baJoe na baMargaret Hart mu butumikishi. Muli iyi ncende mwali ifyalekanalekana—amatanga ya ng’ombe na ya mpaanga, incende sha bena Amerindian, ukusanshako ne misumba iinono ne mishi. Muli shinde wa mu 1941, nasontelwe ukuba umubomfi wa kampani mu cilonganino ca ku Wenatchee, ku Washington.

Pa kulongana kukalamba kumo ukwabelele ku Walla Walla, mu Washington, nabombele nga kapyunga, ukulasengela abaleingila mu ciyanda. Lyene namwene munyina wacaice aleesha ukubika ifisoselo lelo alifililwe. E co namwebele ukuti alepyunga na ine mbike ifisoselo. Ilyo baAlbert Hoffman, ababomfi ba citungu, babwelele no kusanga ati nimfuma apo nalebombela, muli bucibusa balilondolwele ubucindami bwa kukakatila ku mulimo napeelwe mpaka banjeba ukusela. Na nomba ncili ndebukisha uku kufunda.

Mu August 1941, Inte sha kwa Yehova shateyenye ukulongana kukalamba mu St. Louis, ku Missouri. BaJoe na baMargaret Hart bapangile ifipuna ku numa ya motoka yabo no kufimbako itenti. Lyene bapainiya 9, twabomfeshe iyi motoka ukwenda amakilomita 2,400 ukuya ku St. Louis. Ulwendo lwasendele umulungu umo ukuya no mulungu umo ukubwela. Pe bungano, bakapokola batungenye ati twali 115,000. Nangu ca kuti impendwa yalicepeleko pali iyo, twalicilile 65,000, impendwa ya Nte mu United States pali ilya nshita. Lwa ku mupashi, ibungano lyali ilya kukoselesha icine cine.

Umulimo wa pa Bethel ku Brooklyn

Lintu twabwelele ku Wenatchee, napokelele kalata umo banjebele ukuya pa Bethel ku Brooklyn. Ilyo nafikile kulya pa October 27, 1941, bantwele kwi ofesi lya baNathan H Knorr, abaleangalila umulimo wa kupulinta impapulo. Mu cikuuku balilondolwele ifyo umulimo wa pa Bethel waba kabili bakomaile pa bucindami bwa kukakatila kuli Yehova nga nali no kutunguluka. Lyene bantwele ku Dipartimenti wa Kutume Fitabo kabili natendeke ukukaka ifibokoshi mwali impapulo sha kutuma.

Pa January 8, 1942, baJoseph Rutherford, abaletungulula Inte sha kwa Yehova mwi sonde lyonse, balifwile. Ilyo papitile inshiku shisano badairekita ba Sosaite basalile Munyina Knorr ukubapyana. Ilyo baWilliam E. Van Amburgh, ba secretary-treasurer ba Sosaite pa nshita yalepa, babilishe ifi ku lupwa lwa pa Bethel, batile: “Ndeibukisha ilyo baCharles T. Russell bafwile mu [1916] na baJoseph F. Rutherford balibapyene. Shikulu alitwalilile ukutungulula no kulundulula umulimo Wakwe. Nomba, nde-enekela umulimo ukuya pa ntanshi na baNathan H. Knorr nga ba presidenti pantu uyu mulimo wa kwa Shikulu, te wa muntu.”

Mu February 1942, babilishe ukuti “Kosi Walundulukilako mu Butumikishi bwa Teokratiki” ali no kutendeka. Uyu kosi ali wa kukansha aba pa Bethel pa kuti bawamyeko ukusapika ifyebo fya mu Baibolo, ukupekanya bwino ifyebo, no kufilanda mu nshila isuma. Pa mulandu wa fyo nasambilishiwe ku numa, nalelunduluka lubilo lubilo muli uyu programu.

Tapakokwele, bantwele ku Dipartimenti wa Mulimo, uwangalila umulimo wa kushimikila uwa Nte mu United States. Muli ulya wine mwaka, bapingwilepo ukubwesha programu wa kuti abatumikishi baletandalila utwampani twa Nte. Mu kupita kwa nshita, aba batumikishi benda, abaleitwa ati ababomfi ba bamunyina, batendeke ukwitwa ati bakangalila wa muputule. Mu lusuba lwa mu 1942, kosi wa kukansha bamunyina ba kubomba uyu mulimo alitendeke pa Bethel, kabili nali pa kati ka bamunyina bakanshiwe. Ndebukisha sana Munyina Knorr, umo uwa bakafundisha, akomaile pali ici cishinka: “Mwilaesha ukuteemuna abantu. Nga ni fyo tamwakateemunepo nangu umo. Muleteemuna Yehova, ninshi mukateemuna bonse abatemwa Yehova.”

Twatendeke ukubomba umulimo wa kwenda mu October 1942. Fwe ba pa Bethel twaleubombako pa mpela ya milungu imo imo, ukutandalila ifilonganino fyali mu kati ka makilomita 400 aya mu musumba wa New York. Twalepituluka mu malipoti ya mibombele ya filonganino na balesangwa ku kulongana, ukukumanya abalebomba imilimo mu cilonganino, ukulandako ilyashi limo nelyo yabili, no kuya na bamunyina mu butumikishi.

Mu 1944, nali pa ba ku Dipartimenti wa Mulimo abatuminwe mu mulimo wa kwenda pa myeshi 6, ku kubombela mu fitungu fya Delaware, Maryland, Pennsylvania, na Virginia. Pa numa, pa myeshi iinono, naletandalila ifilonganino fya mu Connecticut, Massachusetts, na mu cishi ca Rhode. Ilyo nabwelele ku Bethel, nalebombako pa nshita lubali mwi ofesi lya kwa Munyina Knorr na bakalemba wakwe baMilton Henschel, uko naishibile bwino umulimo wesu uwa mwi sonde lyonse. Na kabili nalibombeleko panono mwi ofesi lya cipao ilyaleangalilwa na ba W. E. Van Amburgh na bakaafwa, baGrant Suiter. Lyene, mu 1946, napeelwe umulimo wa kwangalila amaofesi yamo yamo pa Bethel.

Ukwaluka Ukukalamba mu Bumi Bwandi

Lintu nalebombela ifilonganino mu 1945, naishibene na Julia Charnauskas mu musumba wa Providence, ku cishi ca Rhode. Twaletontonkanya ukuupana pa kati ka 1947. Nalitemenwe umulimo wa pa Bethel icine cine, lelo pali ilya nshita, tacasuminishiwe ukuleta umwina mobe ku kubomba palya. E co mu January 1948, nalifumine pa Bethel, kabili ine na Julia (ukwipifya Julie) twalyupene. Natendeke ukubomba incito ya kukaanawisha akasuba mwi tuuka lya mu Providence, kabili bonse twatendeke bupainiya.

Mu September 1949, balinjitile ku kubomba umulimo wa muputule pa kati ka kapinda ka ku kuso na masamba ya mu musumba wa Wisconsin. Kwali kwaluka ukukalamba kuli ine na Julie ukushimikila mu misumba inono na mu mishi batekamo ing’ombe sha mukaka. Inshita sha mpepo shalekokola kabili shali ishatalala, imilungu iingi kwaleba fye imfula yabuuta. Tatwakwete motoka. Lelo, lyonse kwaleba abaletusendako muli motoka pa kuya ku cilonganino cimbi.

Pa numa fye ya kutendeka umulimo wa muputule, twalikwete ukulongana kwa muputule. Ndeibukisha naleipukisha sana ukumona nga fyonse fili fye bwino, icalengele bamo ukutiina. E co kangalila wa citungu, Nicholas Kovalak, mu cikuku alondolwele fyo bamunyina ba kulya balibeleshe ukusakamana ifintu mu nshila yabo kabili nshalekabila ukusakamikwa. Kulya kupanda amano kwalingafwa pa kubomba imilimo iingi ukutula lilya.

Mu 1950, napeelwe umulimo wa pa nshita inono uwa kwangalila amayanda ya kwikalamo abali no kusangwa kwi bungano lyesu ilya kubalilapo pa mabungano yakalamba mu Yankee Stadium ku musumba wa New York. Ukufuma fye pa bushiku bwa kubalilapo ibungano lyali ilya kucincimusha, abantu bafumine ku fyalo 67 kabili impendwa yali 123,707! Ilyo ibungano lyapwile, ine na Julie twabwelele mu mulimo wa kwenda. Twali aba nsansa ukuba mu mulimo wa muputule. Lelo, twaleyumfwa ukuti tulingile ukutwalilila ukuipeelesha ku mulimo uuli onse uwa nshita yonse. E co cila mwaka, twaleisushisha amaformu ya kwipushishapo umulimo wa pa Bethel no wa bumishonari. Mu 1952 twali aba nsansa ilyo batwitile ukuyasangwa kwi kalasi lyalenga 20 ilye Isukulu lya Baibolo Ilya Gileadi Ilya Watchtower, uko twakanshiwe ukuba bamishonari.

Ukubombela mu Fyalo Fimbi

Lintu twapwishishe mu 1953, batutumine ku Britain, uko nabombele umulimo wa mu citungu ku kapinda ka ku kulyo aka England. Pa numa fye ya myeshi muli uyu mulimo, uo ine na Julie twaleipakisha, twalipapile ilyo batwebele ukuya ku Denmark. Balekabila bambi aba kwangalila iofesi ku Denmark. Apo nali mupepi kabili nalikanshiwe ukubomba uyu mulimo ilyo nali ku Brooklyn, balintumine ukuya-afwako. Twaile no bwato ku Netherlands, kabili twaninine ishitima ukuya ku Copenhagen, ku Denmark. Twafikile pa August 9, 1954.

Bumo ubwafya twali no kubombelapo bwali bwa bamunyina bamo abali mu fishingamo abalekaana ukukonka ubutungulushi bwalefuma ku maofesi yakalamba ku Brooklyn. Na kabili, batatu pali bakapilibula bane abalepilibula impapulo mu ciDanish balifumine pa Bethel kabili mu kupita kwa nshita balekele ukubishanya ne Nte sha kwa Yehova. Lelo Yehova alyaswike amapepo yesu. Bapainiya babili, baJørgen na baAnna Larsen, abalebombako umulimo wa kupilibula limo limo, baliipeeleshe ukwingila mu mulimo wa nshita yonse. Ukupilibula bamagazini mu ciDanish kwalitwalilile ukwabula ukupusapo nangu imo. BaJørgen na baAnna Larsen bacili pa Bethel ku Denmark, kabili baJørgen e bakampanya ba Komiti wa Musambo.

Mu myaka ya kubangilila, ukutandalilwa lyonse na Munyina Knorr kwali ni ntulo ya kukoselesha icine cine. Baletandalila umo umo, ukutwebako ifya kucitika ifingatwafwa ukwishiba ifya kubomba na mafya. Ilyo batutandalile mu 1955, bapingwilepo ukuti tukuule amaofesi yapya umwali no kuba bamashini ba kupulintilako pa kuti tulepulinta bamagazini mu Denmark. Twalishitile impanga lwa ku kapinda ka ku kuso aka Copenhagen, kabili mu lusuba lwa 1957, twalikuukile mu cikuulwa icipya. BaHarry Johnson, na bakashi babo, baKarin, abaishile ku Denmark pa numa ya kufuma mwi sukulu lyalenga 26 ilya Gileadi, balitwafwile ukubika fimashini no kutendeka ukupulinta.

Twalilundulwike mu kuteyanya amabungano ayakalamba mu Denmark, kabili ubwishibilo nakwete ilyo nalebomba na mabungano ku United States bwalingafwile. Mu 1961 ibungano likalamba ilya pa kati ka nko mu Copenhagen lyakwete abasangilweko ukufuma mu fyalo ukucila 30. Impendwa yali 33,513. Mu 1969, twakwete ibungano ilyali ilikalamba ukucila yonse ayacitwapo mu Scandinavia monse, kabili impendwa yali 42,073!

Mu 1963, balinjitile kwi sukulu lyalenga 38 ilya Gileadi. Iyi yali ni kosi yaalulwa iya myeshi 10 iyateyanishiwe ku kukansha ababomba pa maofesi. Caliweme ukuba na ba pa Brooklyn Bethel na kabili no kunonkelamo mu bwishibilo bwa bakokole ababombela pa maofesi yakalamba.

Lintu napwishishe iyi kosi, nabwelele mu kubombela ku Denmark. Na kabili, nalikwete ishuko lya kubomba nga kangalila wa calo, ukulatandalila amaofesi ya Nte ku masamba na ku kapinda ka ku kuso aka Bulaya ku kubakoselesha no kubafwa ukubomba imilimo yabo. Mu myaka ya nomba line, nalitandalila Amasamba ya Africa ne fishi fya Caribbean.

Ku kupwa kwa ba1970, bamunyina mu Denmark batendeke ukufwaya icifulo uko bengakuulila ifikuulwa ifikalamba pa kuti bengafusha bakapilibula no kukusha umwa kupulintila. Icifulo icisuma calisangilwe amakilomita mupepi na 60 ku masamba ya Copenhagen. Nalibombele pamo na bambi umulimo wa kuteyanya no kulenga ifyo ifikuulwa fyali no kulamoneka, kabili ine na Julie twalelolela ukwikala pamo no lupwa lwa pa Bethel mu fikuulwa ifipya. Lelo, te fyo cali.

Ukubwelelamo ku Brooklyn

Mu November 1980, ine na Julie balitwitile ukuya mu kubombela pa Bethel ku Brooklyn, uko twafikile mu January 1981. Twali ne myaka mupepi na 60, kabili pa numa ya kubomba hafu ya bumi bwesu na bamunyina ne nkashi mu Denmark, tacaangwike ukubwelelamo ku United States. Lelo, tatwaletontonkanya pa kwikala uko twatemenwe lelo twaposele amano pa mulimo upya twapokelele ne fyo twali no kuubomba.

Twalifikile ku Brooklyn no kutendeka ukubelesha. Julie apeelwe umulimo wa kubombela mwi ofesi lya fya ndalama, umulimo alebomba na ku Denmark. Na ine bantwele ku Dipartimenti wa Kulemba ku kwafwa ukubombela pa mpapulo shalelembwa. Imyaka ya kubangilila iya ba1980 yali ni nshita ya kwaluka mu mibombele yesu mu Brooklyn, apo twalekele ukubomfya bataipi no kutendeka ukubomfya makompyuta. Nshaishibepo icili conse pa makompyuta lelo nalishibe imibombele ya kuteyanya no kubomba na bantu.

Tapakokwele ukufuma apo, kwali ukukabila kwa kukosha amateyanyo ya Dipartimenti wa fya Kulenga apo twatendeke ukupulinta no kubomfya ifikope fyabalabata. Nangu ca kuti nshaishibe ukulenga, naleafwilishako mu kuteyanya. E co nalikwete ishuko lya kwangalila ilya dipartimenti pa myaka 9.

Mu 1992, natendeke ukwafwilishako Komiti wa Kusabankanya uwe Bumba Litungulula kabili bantwele kwi ofesi lya kusakamana icipao. Kuno, e ko natwalilile ukubomba ne ndalama sha Nte sha kwa Yehova.

Ukubomba Umulimo Ukufuma ku Bwaice

Ukutula ku bwaice ukufika na ku myaka 70 iya kubomba mu kuipeelesha, Yehova mu kutekanya alinsambilisha ukupitila mu Cebo cakwe, Baibolo, na muli bamunyina aba muli uku kuteyanya kushaiwamina. Naliipakisha umulimo wa nshita yonse pa myaka ukucila 63, kabili imyaka 55 pali yi pamo no mukashi wandi uwa cishinka, Julie. Cine cine, ndayumfwa uwapaalwa apakalamba kuli Yehova.

Mu 1940 ilyo nafumine pa ng’anda no kutendeka umulimo wa bupainiya, batata balempumya no kunjeba ati: “Mwana wandi, nga wafuma pa ng’anda no kutendeka bupainiya, wikabwela kuli ine ku kulomba ukwafwa.” Mu myaka yonse, nshatalilecitapo ifyo. Yehova alampeela ifyo nkabila, ilingi line ukupitila mu kwafwiwa na Bena Kristu banandi. Pa numa, batata balitemenwe umulimo wesu, kabili balilundulwike mu kusambilila icine ca mu Baibolo ilyo tabalafwa mu 1972. Bamayo, abakwete isubilo lya ku muulu, batwalilile ukubombela Yehova mu busumino ukufikile mfwa yabo mu 1985, ilyo bali ne myaka 102.

Nangu ca kuti amafya yalemako mu mulimo wa nshita yonse, ine na Julie tatutontonkanyapo ukuleka umulimo wesu. Yehova lyonse alatutungilila. Na lintu abafyashi bandi bakotele kabili balekabila ukwafwiwa, nkashi yandi, Victoria Marlin, aliitemenwe ukwafwa kabili alebasakamana. Tulatasha apakalamba pa kuitemenwa kwakwe ukwafwa, icalenga ukuti tutwalilile mu mulimo wa nshita yonse.

Julie muli bucishinka alintungilila mu mulimo wesu onse, ukulamona ulu lubali ngo kuipeelesha kwakwe kuli Yehova. Kabili nangu ca kuti nomba ndi ne myaka 80 kabili no kukwatako amafya aya butuntulu, njumfwa ukuti Yehova alitupaala apakalamba. Ndakoseleshiwa sana kuli kemba wa malumbo uyo pa numa ya kusosa ati Lesa amusambilisha ukufuma ku bwaice, apaapeete ati, ‘No kufika ku bukote, mwe Lesa, mwindekelesha; nsuke nongole amaka yenu ku nkulo iileisa.’—Amalumbo 71:17, 18.

[Futunoti]

^ para. 12 BaWarren bali bakalamba ba baMilton Henschel, abali mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova pa myaka iingi.

[Icikope pe bula 20]

Na Bamayo mu 1940, ilyo natendeke bupainiya

[Icikope pe bula 21]

Na bapainiya banandi baJoe na baMargaret Hart

[Icikope pe bula 23]

Pa bwinga bwesu mu January 1948

[Icikope pe bula 23]

Mu 1953, na bo twali nabo mwi sukulu lya Gileadi. Ukufuma ku kuso ukulola ku kulyo: baDon na baVirginia Ward, baGeertruida Stegenga, Julie, na ine

[Icikope pe bula 23]

Na baFredrick W. Franz na baNathan H. Knorr mu Copenhagen, ku Denmark, mu 1961

[Icikope pe bula 25]

Na Julie ilelo