Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Bushe Kuti Mwasumina Ukuti Isonde Likaba Paradaise?

Bushe Kuti Mwasumina Ukuti Isonde Likaba Paradaise?

Bushe Kuti Mwasumina Ukuti Isonde Likaba Paradaise?

BANONO basumina ukuti isonde likaba paradaise. Abengi batontonkanya ati isonde talyakatwalilile ukubapo. Ukulingana ne citabo ca The Sacred Earth, icalembwa na Brian Leigh Molyneaux, ili sonde lyaishilebako ilyo ‘cimo capuulike mwi ulu’ amamilioni ya myaka ayapita. Kabili nga ca kuti umuntu umwine tonawile isonde, batila mu kupita kwa nshita napamo isonde pamo ne ulu “fikabwelela kulya fyapuulike no kuba icimulilo na kabili.”

John Milton umuNgeleshi waleshika inshintu, uwa mu myaka ya ba1600, ena taleenekela ico cintu cabipa ukucitika. Mu nshintu iitali imo ashikile iyaleti Lost Paradaise (Paradaise Waluba) alembele ati Lesa abumbile icalo ukuti cikabe paradaise umwa kwikala abantunse. Uyo Paradaise wa kubalilapo alilobele. Lelo, Milton asumine ukuti akabweshiwa—ukuti Yesu Kristu kalubula, bushiku bumo “akalambula aba busumino, kabili akabapokelela umo bakulasangalala . . . mu Muulu nelyo pano Isonde.” Milton asosele no kushininwa ati: “Pantu iyo nshita Isonde likaba Paradaise.”

Bushe Paradaise Akaba mu Muulu Nelyo Pano Isonde?

Abengi abapepa basumine ifyo Milton asumine, ukuti kuli pele pele bakapokelela icilambu pa fintu fyabipisha na macushi yakalamba bashipikisha pano isonde. Lelo ni kwi bakaipakishisha ico cilambu? Bushe ni “mu Muulu nelyo pano Isonde”? Bambi tabatontonkanya na po pe sonde. Batila abantu “bakasangalala” fye nga bafuma pano calo no kwikala mu bwikalo bwa mipashi mu muulu.

Mu citabo ca Heaven—A History, bakalemba ba ciko babili, C. McDannell na B. Lang batila Irenaeus, uwasomene ifya mipepele, uwaliko mu myaka ya ba100 asumine ukuti ubumi muli paradaise wabweshiwa “tabwakabe ukutali sana mu cifulo cimo mu muulu, lelo bukaba pano isonde.” Ukulingana na cilya citabo, nangu line bashimapepo pamo nga John Calvin na Martin Luther basuubile ukuya ku muulu, balisumine no kuti “Lesa akawamya isonde.” Aba fya mapepo bambi, na bo basumina muli fimo fine. McDannell na Lang basosele no kuti abaYuda bamo basumine ukuti pa nshita yalinga iya kwa Lesa umwine, amafya yonse aya bantunse “yakafumishiwapo kabili pano isonde pakabe imikalile isuma.” Ulupapulo lwa The Encyclopaedia of Middle Eastern Mythology and Religion lutila ukulingana ne cisumino ca bena Persia ba ku kale “isonde lisuma ilyaliko pa kubala likabweshiwa kabili abantu bakekala mu mutende na kabili.”

Cinshi calenga abantu ukuleka ukusuubila ukuti isonde likaba paradaise? Bushe ukubapo kwesu pe sonde kwa pa nshita fye iinono? Nga fintu Philo umuYuda wa mano ya pano nse uwa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo asumine, bushe pano isonde tulingile ukwikalapo fye “inshita inono ilingi line iyaisulamo fye utuyofi” e lyo twatwalilila no lwendo lwesu ulwa ku cifulo ca mipashi? Nelyo bushe Lesa ali no bufwayo bumbi ilyo abumbile isonde no kubiika umuntu mulya muli paradaise? Bushe umuntunse kuti aikushiwa icine cine lwa ku mupashi no kusangalala pano pene pe sonde? Shi bebeteni ifyo Baibolo isosa pali uyu mulandu. Napamo na imwe mwalasumina nge fyo amamilioni kale kale basumina ukuti ukusuubila ukuti isonde likaba paradaise cintu ca mano icine cine.

[Icikope pe bula 3]

John Milton, uwaleshika inshintu asumine ukuti Paradaise akabweshiwa

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 2]

COVER: Earth: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA

[Abatusuminishe Ukubomfya Ifikope pe bula 3]

Isonde: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D. C./NASA; John Milton: Leslie’s