Shimikileni Ku Kupanga Abasambi

“Ilyo Priskila na Akula bamumfwile [Apolo], balimubuulile no kumukolobondelamo inshila ya kwa Lesa.”—IMILIMO 18:26.

1. Nangu cingati Apolo ali “uwabilima umupashi,” cinshi Apolo alekabila?

PRISKILA na Akula, Abena Kristu baupana aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, babebetele Apolo ilyo alelanda ilyashi mwi sunagoge mu musumba wa Efese. Pa kuba uwalamuka mu milandile kabili uunashanasha, Apolo alengele abantu ukukutikisha ifyo alelanda. Ali “uwabilima umupashi,” kabili ‘alesambilisha bwino bwino ifya kwa Yesu.’ Lelo, calimoneke ukuti Apolo “aishibe fye ulubatisho lwa kwa Yohane.” Ifyo Apolo aleshimikila pali Kristu fyali fya cine lelo e fyo aishibe fye pali Kristu. Ubwafya bwali bwa kuti taishibe fyonse pali Kristu. Apolo alekabila ukwishibilapo na fimbi pa mulimo Yesu Kristu akwata mu kufishiwapo kwa bufwayo bwa kwa Yehova.—Imilimo 18:24-26.

2. Mulimo nshi Priskila na Akula baipeeleshe ukubomba?

 ² Ukwabula no kushingashinga, Priskila na Akula baipeeleshe ukwafwa Apolo ku kuleka alebaka “fyonse” ifyo Kristu alandile. (Mateo 28:19, 20) Ilyashi litila basendele Apolo “no kumukolobondelamo inshila ya kwa Lesa.” Lelo kwaliko ifintu fimo pali Apolo ifyo napamo nga fyalengele Abena Kristu bamo ukushimunuka ukumusambilisha. Fintu nshi? Kabili cinshi twingasambilila ku fyo Priskila na Akula baibikilisheko ukulanshanya na Apolo Amalembo? Bushe ukupituluka muli ili lyashi lya kale kuti kwatwafwa shani ukupoosa amano ku kutendeka amasambililo ya Baibolo?

Angweni Ifyo Abantu Balekabila

3. Mulandu nshi inkulilo ya kwa Apolo ishaleseshe Priskila na Akula ukumusambilisha?

³ Apo ali muYuda, cimoneke fyo Apolo akulile mu musumba wa Alekesandria. Pali ilya nshita umusumba wa Alekesandria wali e musumba ukalamba uwa Egupti kabili icifulo cikalamba ukwali amasambililo ya pa muulu. Kabili waishibikilwe kuli laibrare mukalamba uwalimo. Muli ulya musumba mwali abaYuda abengi, pamo na basoma. E co, Amalembo ya ciHebere ayapilibwilwe mu ciGriki ayetwa Septuagint yapilibwililwe kulya. E mulandu wine Apolo ‘aishibishishe Amalembo’! Akula na Priskila balepanga amahema. Bushe ukulamuka kwa kwa Apolo mu milandile kwalilengele bayumfwa ukuti tabafikilepo ukumwafwa? Iyo. Pa mulandu wa kutemwa, ba-angilwe ku kukabila kwa uyu muntu na ku fyo bengamwafwa.

4. Ni kwi Apolo asangile ubwafwilisho alekabila kabili abusangile shani?

⁴ Te mulandu ne fyo Apolo alamwike mu kulanda, alekabila ukusambilishiwa. Ubwafwilisho alekabila tabwali na kusangwa muli yuniversiti iili yonse lelo bwali no kusangwa mu ba mu cilonganino ca Bwina Kristu. Apolo ali mupepi no kunonkelamo mu fishinka fyali no kumulenga ukumfwikisha ukutantika kwa kwa Lesa ukwe pusukilo. Priskila na Akula “balimubuulile no kumukolobondelamo inshila ya kwa Lesa.”

5. Cinshi mwingasosa pali bumupashi bwa kwa Priskila na Akula?

⁵ Priskila na Akula bali abakosa lwa ku mupashi na mu citetekelo. Bafwile ‘lyonse bali abaiteyanya ukuisosela ku muntu onse uwingabepusha pe suubilo lyabo,’ nampo uyo muntu mukankaala, mupiina, alisoma, nelyo musha. (1 Petro 3:15) Akula no mukashi wakwe ‘balelungika bwino icebo ca cine.’ (2 Timote 2:15) Cailanga fye ukuti balesambilila Amalembo no mukoosha. Apolo alicincishiwe sana ku kufunda kwashimpwa pa ‘cebo ca kwa Lesa ica mweo kabili ca maka,’ icifika pa mutima.—AbaHebere 4:12.

6. Twaishiba shani ukuti Apolo alitashishe pa bwafwilisho apokelele?

⁶ Apolo alitashishe pa ca kumwenako ca balemusambilisha, kabili alilamukileko mu kupanga abasambi. Ifyo aishibe alifibomfeshe bwino mu mulimo wa kubila imbila nsuma, maka maka ukubila ku baYuda. Apolo alibomfiwe sana mu kunashanasha abaYuda pali Kristu. Pa kuba “uwa maka mu kwishiba Amalembo,” alebalanga ubushinino bwa kuti bakasesema bonse aba ku kale balelolela ukwisa kwa kwa Kristu. (Imilimo 18:24, Baibolo wa Cibemba uwa mu 1956) Ilyashi lilundapo ukuti Apolo lyene aile ku Akaya, uko “ayafwile apakalamba abasumine pa mulandu wa cikuuku ca bupe fye ica kwa Lesa; pantu mu maka ashinine umupwilapo abaYuda apabuuta, pa kulangila ku Malembo ukuti Yesu ali e Kristu.”—Imilimo 18:27, 28.

Sambilileni Kuli Bakasambilisha Bambi

7. Bushe Akula na Priskila baishileba shani bakasambilisha balamuka?

⁷ Bushe Akula na Priskila baishileba shani bakasambilisha balamuka aba Cebo ca kwa Lesa? Ukulunda pa kuba aba mukoosha mwi sambililo lya pa lwabo no kulongana, ukubishanya sana no mutumwa Paulo kufwile na ko kwalibafwile apakalamba. Pa myeshi 18 Paulo  aikele mu ng’anda ya kwa Priskila na Akula mu Korinti. Balebombela pamo ukupanga no kuwamya amahema. (Imilimo 18:2, 3) Elenganyeni ifyebo fya mu Malembo ifyashika ifyo bafwile balelanshanya. Kabili uku kubishanya na Paulo kufwile kwalikoseshe bumupashi bwabo! Amapinda 13:20 yatila “Enda na ba mano e lyo ukabo wa mano.” Ukubishanya kusuma kwalikoseshe bumupashi bwabo.—1 Abena Korinti 15:33.

8. Cinshi Priskila na Akula basambilile ku fyo balemona Paulo alebomba ubutumikishi?

⁸ Ilyo Priskila na Akula balemona Paulo alebila Ubufumu, balemona ukuti ni kasambilisha musuma. Ilyashi mwi buuku lya Imilimo litila Paulo “alelanda mwi sunagoge [mu Korinti] isabata ne sabata kabili alenashanasha abaYuda na baGriki.” Kabili ilyo Sila na Timote bailundile kuli wene, Paulo “alyobelwe nga nshi ne cebo, aleshimika ubunte ku baYuda ku kushininkisha ukuti Yesu e Kristu.” Ilyo casangilwe ukuti aba mwi sunagoge tabaleyangwako sana, Priskila na Akula bamwene Paulo aleka ukushimikila kulya no kuya ukwali bwino, ing’anda yashintene ne sunagoge. Kulya Paulo aafwile Krispi, “umukalamba we sunagoge,” ukuba umusambi. Priskila na Akula bafwile balimwene ukuti ulya musambi apangilwe alibombele bwino sana muli ilya ncende kabili mwalifumine ifisuma. Ili lyashi litila: “Krispi . . . alisumine Shikulu, pamo na bonse aba mu ng’anda yakwe. Na bena Korinti abengi abaumfwile balisumine no kubatishiwa.”—Imilimo 18:4-8.

9. Bushe Priskila na Akula ba-ankwileko shani ku ca kumwenako ca kwa Paulo?

⁹ Bakabila bambi aba Bufumu pamo nga Priskila na Akula bapashenye ica kumwenako ca kwa Paulo mu butumikishi bwa mwi bala. Umutumwa akonkomeshe Abena Kristu bambi ati: “Mube abampashanya, ifyo na ine mpashanya Kristu.” (1 Abena Korinti 11:1) Mu kumfwana ne ca kumwenako ca kwa Paulo, Priskila na Akula ba-afwile Apolo ukumfwikisha ifisambilisho fya Bwina Kristu. Na o, alyafwile na bambi. Ukwabula no kutwishika Priskila na Akula balipangileko abasambi mu Roma, mu Korinti, na mu Efese.—Imilimo 18:1, 2, 18, 19; Abena Roma 16:3-5.

10. Cinshi mwasambilila mu Imilimo icipandwa 18 icili no kumwafwa mu mulimo wa kupanga abasambi?

¹⁰ Cinshi twingasambilila ku kubebeta Imilimo icipandwa 18? Kwena, filya fine Akula na Priskila pambi basambilile kuli Paulo, kuti twalamukilako mu kupanga abasambi pa kukonka ica kumwenako ca bakasambilisha basuma aba Cebo ca kwa Lesa. Kuti tulebishanya na ‘baobelwa nga nshi ne cebo’ na ‘baleshimikisha’ kuli bambi. (Imilimo 18:5, Baibolo wa Cibemba uwa mu 1956) Kuti twamona ifyo bafika abantu pa mutima pa kubanashanasha ilyo balebasambilisha. Ukunashanasha kuti kwatwafwa ukupanga abasambi. Lintu umuntu alesambilila Baibolo na ifwe, kuti twamwipusha nga kuti alaalikako bambi mu  lupwa lwakwe nelyo abena mupalamano ukuti balesangwapo pe sambililo. Nelyo kuti twamwipusha atweba pali bambi abo twingatambika isambililo lya Baibolo.—Imilimo 18:6-8.

Citenipo Cimo ku Kupanga Abasambi

11. Ni kwi kwingasangwa abasambi bapya?

¹¹ Paulo na Bena Kristu banankwe bale-eshaesha ukupanga abasambi pa kushimikila ku ng’anda ne ng’anda, pa mushiika, na lintu bali pa bulendo—cine cine, baleshimikila konse fye. Pamo nga umubomfi wa Bufumu uwapimpa uule-eshaesha ukupanga abasambi, tanununeni umulimo wenu uwa mwi bala. Bomfyeni bwino amashuko ya kufwayafwaya abayana no kubashimikila. Ni nshila nshi shimo isho bakasabankanya banensu basangilamo abasambi? Natubale tumone umulimo wa kushimikila pali lamya.

12-14. Ku kulangilila ubusuma bwaba mu bunte bwa pa lamya, shimikeni ica kukumanya cenu nelyo icili muli aya maparagrafu.

¹² Ilyo aleshimikila ku ng’anda ne ng’anda ku Brazil, Umwina Kristu uo twalaita Maria apeele trakiti ku mukashana walefuma pa cikuulwa ca ntunti. Pa kutendeka ukulanda, Maria abomfeshe umutwe wa trakiti, no kwipusha ati, “Bushe kuti mwatemwa ukwishibilapo na fimbi pali Baibolo?” Uyu mwanakashi ayaswike ati: “Kuti natemwa. Ubwafya fye bwa kuti nine kafundisha, kabili ukufunda kulansendela inshita yonse.” Maria alondolwele ukuti kuti balanshanya pa malyashi ya mu Baibolo pa lamya. Uyu mwanakashi apeele Maria inambala yakwe iya lamya, kabili bulya bwine bushiku icungulo, atendeke isambililo pa lamya ukubomfya broshuwa wa Cinshi Cintu Lesa Afwaya Kuli Ifwe? *

¹³ Ilyo aleshimikila pali lamya, umutumikishi wa nshita yonse ku Ethiopia alipapile ilyo alandile no mwaume umo ninshi kuli icongo uko uyo mwaume ali. Uyu mwaume amwebele ukuti atumeko inshita imbi. Ilyo atumine, uyu mwaume alombele ubwelelo no kusosa ati ilyo atumine lamya pa kubala, wene no mukashi wakwe baleumana. Uyu nkashi abomfeshe ifi fyebo ku kutendeka ukulanda pa butungulushi bwa mano ubo Baibolo ipeela pa fya kubombela pa mafya ya mu lupwa. Amwebele ukuti indupwa ishingi balyafwiwa ku citabo ca Icaba Inkaama ku Nsansa sha Lupwa, icasabankanishiwa ne Nte sha kwa Yehova. Pa numa ya nshiku shinono ilyo atwele ici citabo, nkashi atumiine lamya uyu mwaume. Mu nsansa atile: “Ici citabo nacipususha icupo candi!” Na kuba, alikolongenye aba mu lupwa no kubeba ifishinka fisuma abelengele muli ici citabo. Isambililo lya Baibolo ilya pa ng’anda lyalitendeke, kabili mu kwangufyanya uyu mwaume atendeke ukusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu lyonse.

¹⁴ Kabilisha wa Bufumu ku Denmark uwatendeke isambililo lya Baibolo pali lamya atila: “Kangalila wa mulimo ankoseleshe ukucitako ubunte bwa pa lamya. Pa kubala nalishimunwike, no kutila: ‘Nshatemwa ukucite ci.’ Lelo, bushiku bumo nalishipile kabili  natumine lamya kuli mwine ng’anda wa kubalilapo. Sonja alyaswike kabili pa numa ya kulanshanya panono, alisumine ukupokelela impapulo sha Baibolo. Bushiku bumo icungulo twalanshenye pa bubumbo, kabili alefwaya ukubelenga icitabo ca Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation. * Namwebele ukuti kuti cawama nga kuti twakumana nankwe no kulanshanya pali ili lyashi. Alisumine. Sonja ali uwaipekanya ukusambilila ilyo nafikile, kabili tulasambilila imiku ibili cila mulungu ukutula bulya bushiku.” Uyu nkashi wa Bwina Kristu asondwelela ukuti: “Pa myaka iingi nalepepela isambililo lya Baibolo, lelo nshaleenekela ukulisanga mu bunte bwa pa lamya.”

15, 16. Fya kukumanya nshi mwingashimika ku kulanga ubusuma bwa kwishiba inshila shalekanalekana isha kutendekelamo amasambililo ya Baibolo?

¹⁵ Abengi baletunguluka pa mulandu wa kubomfya imitubululo pa lwa kushimikila abantu konse uko bali. Umwanakashi Umwina Kristu uwa ku United States of America aimike motoka wakwe mupepi na motoka umbi uwa bukwebo pa mashitolo. Ilyo umwanakashi wali muli iyi motoka amumwene, uyu nkashi atendeke ukulondolola pa fyo umulimo wesu uwa kusambilisha Baibolo waba. Uyu mwanakashi alikutike, afumine muli motoka alimo, no kuya kuli motoka ya kwa nkashi. Atile: “Natemwa sana ukuti mwalanshanya na ine. Ni kale napokelelepo impapulo shenu isha Baibolo. Kabili, ndefwaya ukutendeka ukusambilila Baibolo na kabili. Bushe kuti mulensambilisha?” E co uyu nkashi acitile fimo ifyamwafwile ukulande mbila nsuma.

¹⁶ Ilyo nkashi umo ku United States of America atandalile icikuulwa basungilamo abakoloci icacitike ni ci: Alandile no mukalamba wa milimo imo muli ici cikuulwa no kumweba ati kuti atemwa ukula-afwa lwa ku mupashi abekalamo. Nkashi alundilepo ati, kuti atemwa ukulatungulula isambililo lya Baibolo ilya pa fye cila mulungu kuli bonse abalefwaya ukulasangwako. Umukalamba wa milimo amupeele insambu sha kutandalila imiputule ya muli ifi fikuulwa. Tapakokwele aletungulula isambililo lya Baibolo imiku itatu cila mulungu ku bantu 26, kabili umo alasangwa ku kulongana lyonse.

17. Ni nshila nshi ibomba bwino ilingi mu kutendeka amasambililo ya Baibolo aya pa ng’anda?

¹⁷ Kuli bakabila ba Bufumu bamo, ukutambika isambililo lya Baibolo apo pene kulabomba bwino. Bushiku bumo ulucelo, icilonganino cakwata bakasabankanya 105 cabombele umulimo wa kutambika isambililo lya Baibolo kuli mwine ng’anda onse uo bakumanya. Bakasabankanya 86 e babombele umulimo wa mwi bala, kabili pa numa ya kubomba amaawala yabili mu mulimo wa kushimikila, basangile ukuti batendeke amasambililo ya Baibolo 15 ayapya.

Twalilileni Ukufwayafwaya Abayana

18, 19. Fyebo nshi ifyacindama ifya kwa Yesu ifyo tufwile ukulaibukisha, kabili tufwile ukupampamina pa kucita cinshi?

¹⁸ Pamo nga kabila wa Bufumu, kuti mwafwaya ukukonka imitubululo ilandilwepo muli cino cipande. Kwena, kuti cawama ukutontonkanya na pa myata ya ku ncende mwabela ilyo mulebebeta inshila sha kucitilamo  ubunte. Icacila na po, natuleibukisha amashiwi ya kwa Yesu aya kufwayafwaya abayana no kwafwa abantu ba musango yu ukuba abasambi.—Mateo 10:11; 28:19.

¹⁹ Pa kucite co, ‘natulelungika bwino icebo ca cine.’ Kuti twacite fyo ukubomfya Amalembo pa kunashanasha abantu . Ici cikatwafwa ukufika pa mutima abantu abalekutika no kubacincisha ukucitapo cimo. Ilyo tuleshintilila pali Yehova mwi pepo, kuti twa-afwako bamo ukuba abasambi ba kwa Yesu Kristu. Kabili mwandini uyu mulimo ulalambula! E co ‘natuibikilisheko ukuipeela kuli Lesa ngo wasuminishiwa,’ lyonse ukulacindika Yehova nga bakabila ba Bufumu abapimpa, abashimikila no buyo bwa kupanga abasambi.—2 Timote 2:15.

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha?

• Mulandu nshi Apolo alekabila ukumukolobondelamo inshila ya kwa Lesa?

• Ni mu nshila nshi Priskila na Akula basambilile ku mutumwa Paulo?

• Cinshi mwasambilila mu Imilimo icipandwa 18 pa mulimo wa kupanga abasambi?

• Bushe kuti mwasanga shani amashuko ya kupanga abasambi?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 18]

Apolo ‘balimukolobondelamo inshila ya kwa Lesa’ kuli Priskila na Akula

[Icikope pe bula 20]

Apolo aishileba uwalamuka mu kupanga abasambi

[Icikope pe bula 21]

Paulo ashimikile konse uko aleya

[Ifikope pe bula 23]

Citeni ifingamupeela amashuko ya kushimikila