Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Ukupupe Mipashi

Ukupupe Mipashi

Ukupupe Mipashi

UKUPUPE mipashi cisumino nelyo icisambilisho icitila imipashi ya bafwa, iipusuka umubili nga wafwa, ilalanshanya na bantu abacili abomi, ilingi line ukupitila mu muntu (nga uwa kulandilamo fye) na kucilisha uunakila yene. Mu Baibolo na mu lyashi lya kale ilya ku calo calisokololwa ukuti kale sana ukupupe mipashi eko kwali. Mu mipepele ya bena Egupti mwali ukupupe mipashi. (Esaya 19:3) Na mu mipepele ya cina Babele (umusumba uwali icifulo cikalamba ica mipepele ya bena Ashuri) na mo mwine mwali ukupupe mipashi.—Esaya 47:12, 13.

Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa “ukupupe mipashi” ni phar·ma·kiʹa. Icitabo ca Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words (1981, Volyumu 4, amabula 51, 52) citila: ‘Ishiwi lya ciGriki phar·ma·kiʹa, (mu ciNgeleshi pharmacy e kutila ifya miti miti), pa kubala lyalepilibula ukubomfya imiti, nelyo ukulowa; lyene batendeke ukulyumfwila mu kubikila umo sumu mu fya kulya; e lyo pa numa lyalepilibula ubuloshi. Pa Abena Galatia 5:20, mu maBaibolo yamo, ili shiwi na lyo lyalilumbulwa pa “milimo ya bumubili.” Moneni na kabili Ukusokolola 9:21; 18:23. Muli Septuagint, mwena lyabomfiwa pa Ukufuma 7:11, 22; 8:7, 18 na pali Esaya 47:9, 12. Mu kupupe mipashi, ukubomfya imiti kwale-endela pamo na mashiwi ya kumamanta no kupaapaata ku mipashi, ukubomfya ifishimba, impinga na fimbipo, pa kuti uulefwaya umuti nelyo umulwele engacingililwa ku fibanda. Lelo icalefwaya uwa mipashi ca kuti umulwele acetekele ukuti aliba na maka yaibela.’

Intulo ya Kupupe Mipashi

Icaseeka sana mu kupupe mipashi kutunga kwa kuti kulaba ukulanda na bafwa. Apo abafwa ‘tabaishiba kantu nangu kamo,’ te kuti umuntu alande na bo. (Lukala Milandu 9:5) Amafunde ya kwa Lesa ku bena Israele yalibindile uuli onse ukwipusha ku bafwa kabili ukupupe mipashi wali mulandu uwa kufwilapo. (Ubwina Lebi 19:31; 20:6, 27; Amalango 18:9-12; linganyeniko Esaya 8:19.) Na Malembo ya ciGriki aya Bwina Kristu yatila abapupe mipashi “tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” (Abena Galatia 5:20, 21; Ukusokolola 21:8) Kanshi, nga ca kuti umuntu ukwabula ukubepa atunga ukuti alilanda na bafwa ninshi ayo mashiwi yafumine ku ntulo iyabipa, iilwisha Yehova Lesa.

Baibolo ilondolola bwino bwino ukuti ifimipashi fibifi, e kuti ifibanda, e ntulo yabipa iya ayo mashiwi. Ica kumwenako twingalandapo ca “mukashana umo umubomfi” uwa mu musumba wa Filipi. Aleletela bashikulu wakwe ifyuma ifingi ukupitila mu ‘kusobela.’ Ukusobela na ko kupupe mipashi. (Amalango 18:11) Icalembwa cisosa ukwabula ukulamba ukuti Lesa te wali intulo ya uku kusobela, lelo ‘umupashi wa kubuka,’ e kuti umupashi uubifi, e wali intulo. E ico, ilyo umutumwa Paulo afumishe umupashi ubifi muli wene, amaka ya kusobela aya uyu mukashana yalipwile. (Imilimo 16:16-19) Ukulanda pe shiwi lya ciGriki pneuʹma pyʹtho·na, ilyapilibulwa “mupashi wa kubuka,” icitabo ca Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words (Volyumu 1, ibula 328) citila: “Ishiwi Python, mu nshimi sha ciGriki lyali lishina lya cisoka nelyo icing’wena ca ku Pythias, icaleikala mu Pytho, mu lupili lwa Parnassus. Ici cisoka calelinda namapepo wa ku Delphi. Apollo aileipaya cilya cisoka. Kabili ukutula ilya nshita Apollo bamwinike ati Python. Lyene pa numa bakabuka wa mbuko, abaletunganishiwa ukutungililwa na Apollo, e bo bainike ili shina. Apo Baibolo pali 1 Abena Korinti 10:20 ilangilila ukuti ifibanda e filenga abantu ukupepo tulubi, kanshi ulya mukashana walandwapo pa Imilimo 16:16 ali ne cibanda icaletungilila ukupepa Apollo. E ico ali no ‘mupashi wa kubuka.’