Ifipesha Mano Ifyo Yehova Acita

“Yaikute Miti ya Kwa Yehova”

BUSHE mwalimininapo mu mutengo, akasuba na ko ninshi nakasanika mu fimuti ifitali? Bushe mwalyumfwile ifyo amabula yalelila ilyo akamwela kalepuupa?—Esaya 7:2.

Pa nshita shimo isha mwaka, mu ncende shimo pano isonde imiti iingi ilafumya amabula aya kashika, yambi aya kashikila, yamo aya mutuntula, na yambi ayapusanapusana. Ala ciba fye kwati umutengo ulepya ku mulilo! Fintu ici calingana na mashiwi ya kuti: “Pongomokeni utupundu, mwe mpili, mwe mutengo no muti onse uulimo!”—Esaya 44:23. *

Incende ikalamba pano isonde yabamo imitengo. Kabili iyi mitengo ne fya mweo ifyabamo filalumbanya apakalamba Kalenga kabili Kabumba uwafipangile, Yehova Lesa. Kemba wa malumbo uwaputilwemo no mupashi aimbile ati: “Tasheni Yehova . . . mwe miti ya fisabo, ne mikedari yonse.”—Amalumbo 148:7-9.

Icitabo ca The Trees Around Us cena citila: “Imiti yalicindama ku bantunse pantu ilenga abantunse ukuti babe ne fintu bakabila mu bumi. Kabili balomfwa bwino ukutambe miti.” Imitengo ilacingilila no kusunga bwino amenshi. Kabili ilawamya na menshi. Imiti ilalenga no mwela ukuwama. Imiti ilapanga ifilyo no mwela tupeema. Pa kupange fi, ibomfya umwela wa carbon dioxide, amenshi, ifyaba mu mushili, na kasuba.

Imitengo yalipangwa bwino kabili yaliyemba. Ilingi line, ifimuti fyalulubala e fimoneka bwino sana mu mitengo. Mu mitengo mulamene miti iishiponye nseke, utwapala utulunkoto, imilemu, ifimpusa, na maluba. Imimenene ya miti mu mitengo, e ilenga fyonse ifi fimenwa ukuti filekula bwino. Kabili ifi fimenwa fifumya umutonshi mu mitengo.

Mu mitengo umwaba imiti iiponya amabula, mulapona amabula nalimo amamilioni 25 pali hekita umo ku kupwa kwa mwaka. Nga kanshi cinshi cicitika kuli aya mabula? Utushishi ne myambo e lyo no tushishi tumbi filenga aya mabula ukubola no kusanguka umufundo. Na pa kuti umushili ube bwino kano muli umufundo. Takuli icishalako ilyo utu tushishi tulepekanya bwino umushili pa kuti ifimenwa na kabili fikamene.

Pa nshi ya mabula ayapona, paliba utushishi utwingi nga nshi. Ukulingana ne citabo caThe Forest “pa mushili apo twingapima amasentimita 30 kabili apashika amasentimita 2 na hafu kuti paba utushishi ukufika kuli 1,350, ukufumyako imintapendwa ya tushishi tumbi utushimoneka utusangwa monse mu mushili.” Kabili mu mitengo mwaba ifikuulika, ifyuni, utushishi, ne nama. Ni nani alingile ukulumbanishiwa pali ifi fintu fyayemba kabili ifyalekanlekana? Umwine Kabumba uwafipangile atila: “Ica mweo conse ca mu mutengo candi, ne fitekwa fya ku mpili ikana limo.”—Amalumbo 50:10.

Inama shimo shalipangwa bwino ica kuti inshita ya mpepo nga yafika, tashendaenda shiba fye pamo. Kabili shilapusuka mu nshita ku kutalala sana na lintu kushili ifya kulya pa nshita ntali. Lelo te nama shonse ishicite fyo. Nangu lintu impepo yafika pa kati, kuti mwamona utupompo utwingi tuletolauka mu mpanga. Utupompo twena takwaba ati twaleka ukwendauka no kuba pamo nangu ukututile fya kulya. Twena tuya tulefwaya ifya kulya, no kulya utumenwa utulemena, nge fyo mulemona mu cikope ca ku Germany.

Ifimenwa na fyo fyalilandwapo sana mu Baibolo. Bamo abapendele batile Baibolo yalilanda  pa finenwa mupepi na 130 ifyalekanalekana, ne misango ya miti imbi mupepi na 30. Uwasoma ifimenwa, Michael Zohary, alandile pa bucindami bwa fimenwa ifyo Baibolo yalandapo ati: “Na mu fitabo fyalembwa na bantuuntu fye te kuti umuntu asangemo imiku iingi uko balelanda pa fimenwa ne fyo fyakuma ubumi bwalekanalekana nga fintu Baibolo yena yalandapo pali fyene.”

Imiti ne mitengo bupe ubusuma ubwafuma kuli Kabumba wa kutemwa. Nga twaliyapo mu mutengo, kuti twasumishanya na kemba wa malumbo uwatile: “Yaikute miti ya kwa Yehova, imikedari ya mu Lebanone, iyo alimbile, iyo ifyuni ficitamo ifisansala fya fiko.”—Amalumbo 104:16, 17.

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 9]

Umuti umo uutwale fisabo uwayemba sana ku Middle East muti wa mualmonde. Ku kubangilila kwa mwaka, uyu muti ulashibuka nelyo ukubalula ubuluba ilyo imiti imbi ishilati ibalule. Pa mulandu wa kuti ilabalula bwangu ubuluba, abaHebere ba ku kale bena baletila uyu muti waba kwati ulashibuka. Uyu muti ulaba fye kwati washibuka kabili ulabalula maluba ayakashikila atemwa ayabuuta.—Lukala Milandu 12:5.

Pa fyuni fya misango na misango mupepi na 9,000, paliba ifyuni 5,000 ifimbe nyimbo. Akubula ifi fyuni ukulaimbe nyimbo, mu mitengo nga muba fye tondolo. (Amalumbo 104:12) Icuni cimo icimbe nyimbo ishisuma, luseba. Utuni tumbi utulila kwati tuleloosha, nato tulembe nyimbo, nga aka akali pa cikope ici. Aka koni kalibalabata.—Amalumbo 148:1, 10.

[Icikope pe bula 9]

Umutengo wa mu Normandy, ku France