Imipepele—Bushe Ifyo Icita Fisuma Nelyo Fibi?

“NDETASHA nga nshi Ubwina Kristu pa fisuma bwancitila, kabili ntila na bantu bonse na bo balibutasha pa myaka 2000 iyapitapo.”—Aya e mashiwi ya kubalilapo mu citabo citila Two Thousand Years—The First Millennium: The Birth of Christianity to the Crusades.

Uwatashishe “Abena Kristu” muli iyi nshila ni kalemba wa lyashi umuNgeleshi kabili uusabankanya ilyashi pa mulabasa wa fikope Melvyn Bragg. Ifyo alandile e fyo na bekashi ba pe sonde abengi abatasha kabili aba cishinka ku mipepele bayumfwa. Balishininwa ukuti imipepele e yalenga ubumi bwabo ukuwama. Ku ca kumwenako, kalemba wa lyashi umo asoso kuti ubuShilamu “bwalenga kwaba ubuyantanshi ubukalamba . . . ubwalenga icalo conse ukunonkelamo.”

Bushe Imipepele Iletako Ubusuma Nelyo Bubi?

Lelo, ifyo Bragg akonkenyepo ukusosa filenga ukwipusha ilipusho lyacindama nga ca kuti mipepele yonse fye iletako ubusuma. Asosa no kuti: “Lelo ubuKristu bwena ndabutwishika.” Cinshi abutwishikila? Atila “ni pa mulandu wa bumunshalulwa, ububifi, ubunkalwe, e lyo no kucitila ifintu ku mufulo ifyaseeka na mu mipepele ukufuma fye na ku kale.”

Abengi batila ifyaseeka mu mipepele ukufuma fye na ku kale ni bumunshalulwa, ububifi, ubunkalwe, e lyo no kucitila ifintu ku mufulo. Baishiba ukuti imipepele imoneka fye kwati ilanonsha abantunse, lelo ilyo ileilanga ukuti yaliba ne mibele isuma kabili iya mushilo, ala mwandini mwaba ubumbimunda no bufi. (Mateo 23:27, 28) Icitabo ca A Rationalist Encyclopædia citila “icilandwapo sana mu mpapulo shesu ca kuti imipepele e yalenga ubuyantanshi.” Cisosa no kuti “kabili fyonse ifyacitikapo ukufuma fye ku kale fishinina ukuti ici ca cine.”

Inyunshipepala yonse iyo mwingabelenga shino nshiku, mukasangamo ifya kumwenako ifingi ifya bashimapepo abasambilisha pa kutemwa, umutende, ne cikuuku lelo abatungilila ulupato kabili babomfye shina lya kwa Lesa ku kusuminisha ukukansana kwabipa. E mulandu wine kanshi abantu abengi basosela ukuti imipepele ilingi line e yalenga amafya ya bantunse!

Bushe Kuti Cawama nga Takwali Imipepele?

Bamo balisondwelela fye nge fyasondwelele uwasambilila sana amano ya bantunse Bertrand Russell ukuti, kuti cawama mu kuya kwa nshita “ifisumino fyonse ifya mipepele nga fyalilobele.” Bena batila, ukulofya imipepele e nshila fye  yeka iya kupwishishamo amafya yonse aya bantunse. Lelo nalimo balalaba ukuti abasuula imipepele kuti balenga fye ulupato lumo lwine kabili kuti bacite ifintu ku mufulo nge ficita abaitungilila. Kalemba wa fya mipepele Karen Armstrong atucinkulako ati: “Kwena, ukwipayaulula kwa baYuda kwasokolwele ukuti amafunde ya mu calo na yo kuti yabipa nge fyabipa no kwipayaulula kwa mipepele.”—E fyo alandile mu citabo cakwe ica kuti The Battle for God—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam.

E ico bushe imipepele cine cine ilaletela abantu ubusuma, nelyo bushe e ilenga amafya ya bantunse? Bushe ukulofya imipepele yonse e kwingapwisha amafya? Moneni ico Baibolo yalalanda ulwa ici mu cipande cikonkelepo. Ubwasuko kuti bwamupapusha.