Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Bushe Amacalici Kuti Yaikatana?

Bushe Amacalici Kuti Yaikatana?

Bushe Amacalici Kuti Yaikatana?

“ABANTU mu Britain bacili balisumina muli Lesa lelo tabafwaya ukuba Abena Kristu,” e fyasosele Stephen Tirwomwe, shimapepo umwina Uganda. Imyaka 20 iyapita, apuswike ku kwipayaulwa ukwa ba mwi calici lyakwe ku Uganda. Leelo apepesha mu makalabu ya baume mu Leeds, ku England. Apepesha ku bantu pa maminiti 10 ilyo bashilapumbukila ku mangalo beta ati bingo.

Ku Amerika, icalici lya Anglican mission na lyo lyaba no bwafya bumo bwine. Ifyebo fya pa Intaneti ifya ili calici fitila “pa fyalo fyonse ifilanda iciNgeleshi mwi sonde, mu United States nomba e mwaba abantu abengi abashiya ku calici kabili abasha-angwa ifya ku mupashi. United States isangwike icifulo umo bamishonari balefwaikwa sana.” Ilyo bafililwe ukwalula ifintu mwi calici lyabo, baAnglican balipelenganishiwe ica kuti balekele ukukonka intambi sha mwi calici lyabo kabili bene pamo ne ntungulushi sha mapepo isha mu Afrika na mu Asia batendeke “ukutuma bamishonari ku United States.”

Lelo, mulandu nshi bamishonari ba mu Afrika, mu Asia na mu Latin-America bashimikilila mu fyalo fya Bwina Kristu ifya ku Bulaya na ku North America?

Ni Bani Abaleshimikilwa?

Imyaka ukucila 400 iyapita, bamishonari bafumaluka aba ku Bulaya baaleya ku ncende shonse ishaletekwa na bena Bulaya pamo nga Afrika, Asia, ifishi fya mu Pacific na South America. Ico balefwaya kutwala imipepele yabo ku bantu abashaishibe Lesa aba muli shilya ncende. Mu kuya kwa nshita, imishi iyaleikalamo abena Amerika, iyo baletila yalekonka sana ifishinte fya Bwina Kristu, na yo yatendeke ukucita cimo cine lelo yena yalicililepo pali bamishonari ba ku Bulaya no kupanga amacalici yabo aya evangelical mwi sonde lyonse. Nomba ifintu nafyaluka.

Andrew Walls, uwatendeke icipani cifwailisha pa fya BuKristu mu fyalo ifipiina, atile: “Icifulo umusangwa [UbuKristu] nacaluka.” Mu 1900, amapesenti 80 aya bantu abaleitunga ukuba Abena Kristu ba ku Bulaya nelyo ku North America. Lelo, ndakai amapesenti 60 aya bantu baitunga ukuba Abena Kristu ba mu Afrika, mu Asia, na mu Latin-America. Inyunshipepala ya nomba line yatile: “Amacalici ya baKatolika aya ku Bulaya yashintilila pali bashimapepo bafuma ku Philippines na ku India,” kabili “umo pali bashimapepo 6 aba mu macalici ya baKatolika aba ku Amerika afuma ku fyalo fimbi.” Mu Netherlands ba evangelical abafuma mu Afrika, maka maka abena Ghana, baimona nga “bamishonari mu calo ca bantu abashipepa.” Kabili bashimapepo abena Brazil nomba bapepesha pa ncende shalekanalekana mu Britain. Kalemba umo atile: “Bamishonari ba Bwina Kristu nomba tabalefuma mu fyalo balefumamo kale.”

Amalekano Yamonekesha

Bamishonari balafwaikwa mu fyalo fya ku Bulaya na ku North America ifyabamo abantu abashipepa. Magazini imo yatile: “Mu Scotland, abantu abaya lyonse ku calici tabafika fye na ku mapesenti 10.” Nga ni mu France na mu Germany mwena e mo bacepesha. Pa numa ya kufwailisha, inyunshipepala imbi na yo yatile “abantu amapesenti nalimo 40 aba mu Amerika na mapesenti 20 aba mu Canada batile balaya ku calici lyonse.” Lelo, mu Philippines mwena casoswa ukuti amapesenti mupepi na 70 e baya lyonse ku calici, kabili e fyo caba na mu fyalo fimbi ifipiina.

Icimonekeshe na cimbi ca kuti abaya ku calici mu fyalo fyabela ku kapinda ka ku kulyo ake sonde bamoneka ukukonka sana intambi she calici ukucila balya baba mu fyalo fyabela ku kapinda ka ku kuso ake sonde. Icilelangilila ukuti ifi e filecitika, ni filya ciba ku United States na ku Bulaya ilyo kuba ukwipusha bamembala ba mu Katolika. Lyonse ilyo babepusha bena batila balatwishika ubulashi bwa bashimapepo kabili bafwaya ukuti bamembala ba mu calici abengi belabashako mu milandu ya fya mapepo no kuti abanakashi bafwile ukulingana na baume. Kumfwa kuli baKatolika baba mu fyalo fyabela ku kapinda ku kulyo ake sonde, bena balakonka sana intambi she calici pali iyi milandu. Ici icilecitika ica kuti abo baleteele ubuKristu e balekonka sana intambi she calici ukucila balya babuletele, nacipanga umulandu wa kukansaninapo ku nshita ya ku ntanshi. Philip Jenkins, uwasoma ilyashi lya kale e lyo ne lya mapepo, asobela ukuti: “Nacimonekesha ukuti mu myaka 10 nelyo 20 aya mabumba yabili yakalamona abanabo ukuti te Bena Kristu bene bene.”

Ilyo atontonkenye pali ifi filecitika, Walls atile ico tulingile ukutontonkanyapo ni fintu “Abena Kristu ba mu Afrika, mu Asia, mu Latin-America, mu North America na ba ku Bulaya bengapepela pamo mwi calici limo, kabili mu citetekelo cimo.” Nga imwe muletipo shani? Bushe amacalici kuti yaikatana muli cino calo ca amalekano? Cinshi cingalenga Abena Kristu ukwikatana icine cine? Mu cipande cikonkelepo e muli amasuko ya mu Malembo, pamo no bushininkisho ubulelangilila ukuti Abena Kristu baikatana balelunduluka mwi sonde lyonse.

[Icikope pe bula 4]

Ici cikuulwa cali icalici kale nomba cikuulwa ca kuliilamo no kulishishamo ifilimba

[Abatusuminishe]

Abakopele Icikope ca AP ni ba Nancy Palmieri