“Bombo Mulimo wa Bukabila”

“Ube Uwatekanya mu fintu fyonse, . . . bombo mulimo wa bukabila.”—2 TIMOTE 4:5.

1. Mulimo nshi Yesu apeele abasambi bakwe?

ISHINA lya kwa Yehova no bufwayo bwakwe filebilwa mwi sonde lyonse. Ici cilecitwa pa mulandu wa kuti abantu ba kwa Lesa abaipeela balyangwa sana ku mulimo Yesu Kristu apeele abasambi bakwe ilyo atile: “Kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo, mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele.”—Mateo 28:19, 20.

2. Finshi Timote, kangalila bamukonkomeshe ukucita, kabili ni mu nshila nshi imo, umo bakangalila ba Bwina Kristu bengafishishapo ubutumikishi bwabo?

² Abasambi ba kwa Yesu aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, balyangilwe kuli uyo mulimo. Ku ca kumwenako, umutumwa Paulo akonkomeshe Timote, kangalila munankwe uwa Bwina Kristu ati: “Bombo mulimo wa bukabila bwa mbila nsuma, fishapo bukapyunga bobe.” (2 Timote 4:5) Pali leelo, inshila imo kangalila engafishishapo bukapyunga bwakwe kuba kabila wa Bufumu uwapimpa, uubombako lyonse ubutumikishi bwa mwi bala. Ku ca kumwenako, kangalila we Sambililo lya Citabo pa Cilonganino alikwata ishuko lisuma ilya kuba pa ntanshi mu kubomba umulimo wa kushimikila no kukansha bambi. Paulo alibombele umulimo wakwe uwa kushimikila  imbila nsuma, kabili alisambilishe na bambi ifya kubomba ubutumikishi.—Imilimo 20:20; 1 Abena Korinti 9:16, 17.

Bakabila Bapimpa aba ku Kale

3, 4. Finshi Filipi apwishishishe mu mulimo wakwe uwa bukabila?

³ Abena Kristu ba kubalilapo baishibikwe ati bakabila bapimpa. Tontonkanyeni pali kabila Filipi. Ali pa ‘baume balingilwe cinelubali (7) . . . abaiswilemo umupashi na mano,’ abasontelwe ukwakanya bamukamfwilwa Abena Kristu ifya kulya ukwabula akapatulula. Pali aba bamukamfwilwa pali abaGriki na baHebere abali mu Yerusalemu. (Imilimo 6:1-6) Ilyo uyu mulimo waibela wapwile no kupakasa kwalenga abantu bonse ukusalangana, ukufumyako fye abatumwa, Filipi aile ku Samaria. Kulya abilile imbila nsuma kabili umupashi wa mushilo wamupeele amaka ya kufumya ifiwa no kuposha abalemana na balwala ubulebe. Abena Samaria abengi balipokelele ubukombe bwa Bufumu kabili balibatishiwe. Ilyo abatumwa bali mu Yerusalemu baumfwile ici, batumine Petro na Yohane ku Samaria pa kuti abapya ababatishiwe bengapokelela umupashi wa mushilo.—Imilimo 8:4-17.

⁴ Lyene umupashi wa kwa Lesa watungulwile Filipi ku kuyakumanya mutungwi umwina Etiopia mu musebo wa ku Gasa. Ilyo Filipi alondolwele bwino bwino ukusesema kwa kwa Esaya, uyu “mulaashi wa kwa namfumu Kandake uwa bena Etiopia,” alicetekele Yesu Kristu no kubatishiwa. (Imilimo 8:26-38) Lyene Filipi aile ku Ashdode asuka afika na ku Kaisarea, “alebila imbila nsuma ku misumba yonse,” iyo alepitamo. (Imilimo 8:39, 40) Cine cine alimike ica kumwenako icisuma mu kubomba umulimo wa bukabila!

5. Finshi abana banakashi aba kwa Filipi baishibikilweko?

⁵ Filipi ali acili alebombesha mu butumikishi mu Kaisarea imyaka 20 pa numa. Ilyo Paulo na Luka baikele nankwe mu mwakwe, “ali na bana banakashi bane, banacisungu, abalesesema.” (Imilimo 21:8-10) Bafwile balikanshiwe bwino lwa ku mupashi, balipimpile mu butumikishi, kabili balipeelwe ne shuko lya kusesema. Pali leelo, abafyashi abapimpa mu butumikishi kuti balenga abana babo abaume na banakashi, ukubomba umulimo wa bukabila mu bumi bwabo.

Bakabila Bapimpa Pali Leelo

6. Finshi bakabila mu nshita ya batumwa bapwishishishe?

⁶ Mu kusesema kwakwe ukukalamba ukulanda pa nshita yesu na pa nshiku sha kulekelesha, Yesu Kristu atile: “Imbila nsuma ili no kushimikilwa intanshi mu nko shonse.” (Marko 13:10) Impela ikesa imbila nsuma nga yashimikilwa “pano isonde ponse.” (Mateo 24:14) Ilyo Paulo na bakabila bambi aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo balebila imbila nsuma, abengi balisumine, ne filonganino fyalipangilwe mu fifulo ifingi mu Buteko bwa Roma bonse. Baeluda basontelwe ukubombela muli ifi filonganino balebomba umulimo wa bukabila pamo na bamunyinabo na bankashi kabili bashimikile ukufika ukutali. Icebo ca kwa Yehova calekula no kukwata amaka muli shilya nshiku, nga fintu ciba pali leelo ilyo Inte sha kwa Yehova abengi balebomba umulimo wa bukabila. (Imilimo 19:20) Bushe mwaba pali balya abalumbanya Yehova ne nsansa?

7. Cinshi bakabila ba Bufumu balecita pali leelo?

⁷ Bakabila ba Bufumu abengi pali leelo balasanga inshila na shimbi isha kulundulwilamo umulimo wabo uwa bukabila. Abengi babomba bumishonari, kabili bambi na bo abengi nga nshi ni bakabila ba nshita yonse, e kuti bapainiya ba nshita yonse na bakwafwilisha. Kabili aba baume na banakashi na bana, bakabila ba Bufumu abapimpa, balebomba umulimo ushaiwamina! Cine fye, abantu ba kwa Yehova bonse baleipakisha amapaalo yakwe ayafulisha ilyo balemubombela capamo nga bakabila ba Bwina Kristu.—Sefania. 3:9.

8. Mulimo wa kushila akashilwa nshi ulebombwa nomba, kabili ni bani balebomba?

⁸ Lesa alipeela abasambi ba kwa Yesu abasubwa umulimo wa kubila imbila nsuma mwi  sonde lyonse. Ibumba lya “mpaanga shimbi” isha kwa Kristu ilileya lilekulilako balebombela pamo na bo. (Yohane 10:16) Mu kusesema, uyu mulimo wa kupususha imyeo wapashanishiwa ku kushila akashilwa pa mpumi sha bateta no kulila pa fya muselu ifilecitika pali nomba. Nomba line fye ababifi bakonaulwa. E co, pali nomba lishuko icine cine ukwebako aba pano sonde icine icipususha!—Esekiele 9:4-6, 11.

9. Bushe abapya kuti ba-afwiwa shani mu butumikishi?

⁹ Nga kale twatendeka ukubomba umulimo wa bukabila, kwena kuti twa-afwako abapya mu cilonganino. Limo kuti twaya na bo mu kushimikila. Baeluda balekoseleshiwa ukubombesha ukuti bakuulilile abasumina banabo lwa ku mupashi. Ukubombesha kusuma ukwa bakangalila baicefya kuti kwa-afwa sana bambi ukuba bakabila bapimpa kabili abatwala ifisabo.—2 Petro 1:5-8.

Ukubila Icine ku Ng’anda ne Ng’anda

10. Ca kumwenako nshi Yesu na basambi bakwe aba kubalilapo baimike mu butumikishi?

¹⁰ Yesu Kristu aimike ica kumwenako cishaiwamina ku basambi bakwe nga kabila. Icebo ca kwa Lesa cisosa pa butumikishi bwa kwa Kristu na batumwa bakwe ati: “Aile aleendauka ku musumba no musumba na ku mushi no mushi, aleshimikila no kubile mbila nsuma ya bufumu bwa kwa Lesa. Na be kumi na babili (12) bali nankwe.” (Luka 8:1) Bushe abatumwa bena babombele shani? Ilyo bapokelele umupashi wa mushilo pa Pentekoste wa mu 33 C.E., “cila bushiku mwi tempele na ku ng’anda ne ng’anda batwalilile ukwabulo kuleka ukusambilisha no kubila imbila nsuma pali Kristu, Yesu.”—Imilimo 5:42.

11. Ukulingana na Imilimo 20:20, 21, finshi umutumwa Paulo acitile mu butumikishi bwakwe?

¹¹ Apo Paulo ali ni kabila wapimpa, aebele baeluda Abena Kristu mu Efese ati: “Nshashimunwike ukumweba conse ica kumwafwa nangu ukumusambilisha pa bantu na ku ng’anda ne ng’anda.” Ilyo Paulo ‘alesambilisha ku ng’anda ne ng’anda,’ bushe aletandalila bakapepa banankwe aba kwa Yehova, ukuya alecema abasumina? Iyo, pantu atwalilila ukulondolola ati: “Nashimikishe ubunte ku baYuda na ku baGriki ulwa kulapila kuli Lesa ne citetekelo muli Shikulwifwe Yesu.” (Imilimo 20:20, 21) Kwena, abaipeele kale kuli Yehova, tabalekabila ukusambilishiwa pa “kulapila kuli Lesa ne citetekelo muli Shikulwifwe Yesu.” Paulo asambilishe baeluda ba Bwina Kristu mu Efese umulimo wa kushimikila ku ng’anda ne ng’anda kabili pa nshita imo ine asambilishe abashatetekele pe pusukilo no kucetekela. Pa kucite ci, Paulo alepashanya imibombele ya kwa Yesu.

12, 13. Ukulingana na Bena Filipi 1:7, finshi abantu ba kwa Yehova baacita pa lwa nsambu shabo isha kushimikila?

¹² Ubutumikishi bwa ku ng’anda ne ng’anda tabwayanguka. Ku ca kumwenako, bamo balakalipa nga twaya pa mwabo no bukombe bwa mu Baibolo. Tatufwaya ukukalifya abantu. Lelo ubutumikishi bwa ku ng’anda ne ng’anda cintu Amalembo yatweba ukucita, kabili ukutemwa Lesa na banensu kulatucincisha ukushimikila muli iyi nshila. (Marko 12:28-31) Pa “kucingilila no kwikasha mwi funde” insambu shesu isha kushimikila ku ng’anda ne ng’anda, twalitwala imilandu ku cilye ukusanshako fye ne cilye ca Supreme Court of United States. (Abena Filipi 1:7) Ilingi line icilye cilatulandilako bwino. E fyo bupingushi bwakonkapo bulelangilila:

¹³ “Ukusabankanya amatrakiti ya mipepele ni nshila bamishonari babomfya ku kubila iyatendeke kale sana—ilyo fye bamashini ba kupulintila batendeke. Yalibomba bwino sana mu mipepele iingi pa myaka iingi. Iyi nshila ya kubililamo ilabomfiwa sana pali leelo, maka maka ku baba mu mipepele iyitwala Ilandwe mu mayanda yashaifulila, no kutandalila abene mayanda pa kuti babawikishe ku fyo basumina. . . . Ukulingana no lupapulo lupya ulwa mafunde ya mu United States, uyu mulimo uucitwa na ba mipepele walicindama nga filya  fine ukupepa mu macalici no kupepesha pa cisebele fyacindama.”—Murdock v. Pennsylvania,1943.

Mulandu Nshi Tulingile Ukutwalilila Ukushimikila?

14. Kulunduluka nshi twingamona mu butumikishi bwesu?

¹⁴ Fingi filenga tuleshimikila ku ng’anda ne ng’anda. Lyonse nga twafika pa ng’anda ya muntu, tulesha ukubyala ulubuto lwa cine ca mu Malembo. Nga tulebwelelako ninshi tuletapilila lwene. Kabili kuti luleya lulekula, pantu Paulo alembele ati: “Ine nalilimbile, Apolo alitapilile, lelo Lesa e walemesha.” (1 Abena Korinti 3:6) E co, natutwalilile ‘ukulimba no kutapilila,’ tube ne subilo lya kuti Yehova ‘akamesha.’

15, 16. Cinshi twila pa mayanda ya bantu libili libili?

¹⁵ Ico tubombela umulimo wa bukabila ni co imyeo yaba mu busanso. Nga tuleshimikila kuti twaipususha fwe bene pamo na baletuumfwa. (1 Timote. 4:16) Nga ca kuti twamwene ukuti umuntu ali mu kufwa, bushe kuti twaesha ukumwafwa muleele muleele? Awe iyo! Ico twila pa mayanda ya bantu libili libili ni co kuti twalenga bapusuka. Ifintu filealuka-aluka. Uwingakaana ukukutika pa mulandu wa kukanakwata inshita ilyo twamutandalila, pa nshita imbi kuti afwaya ukuumfwa ubukombe bwa mu Baibolo. Napamo umbi uwa mu lupwa e o twingasanga pa ng’anda no kulanshanya nankwe Amalembo.

¹⁶ Te fintu fye fyaluka, lelo ne mibele ya bene mayanda kuti ya-aluka. Ku ca kumwenako, ukufwilwa umutemwikwa kuti kwalenga umo ukukutika ku bukombe bwa Bufumu. Tufwaya ukusansamusha uyo muntu, ukulenga aishiba ifyo akabila lwa ku mupashi, no kumulanga ifyo engasanga ifyo akabila ku mupashi.—Mateo 5:3, 4.

17. Mulandu nshi uukalamba uo tushimikilila?

¹⁷ Icikalamba ico twila mu kushimikila ku ng’anda ne ng’anda nelyo ico tubombela imilimo imbi iya Bwina Kristu kufwaisha ukwishibisha ishina lya kwa Yehova. (Ukufuma 9:16; Amalumbo 83:18) Mwandini cilawama nga ca kuti umulimo wesu uwa kushimikila wa-afwa abatemwa icine no bulungami ukutendeka ukulumbanya Yehova! Kemba wa malumbo aimbile ati: “Mwe balumendo na bakashana kumo, mwe baume bakote na baice. Lekeni fitashe ishina lya kwa Yehova; pantu ishina lyakwe lyeka lyalisansuka, bukatebebe bwakwe bwapula pano isonde na mu muulu.”—Amalumbo 148:12, 13.

Ukushimikila Kulatunonsha

18. Tunonkelamo shani mu kubomba umulimo wa bukabila?

¹⁸ Ukubomba umulimo wa bukabila kulatunonsha mu nshila ishingi. Ukutwala imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda kulatwafwa ukuba abaicefya, maka maka nga tabatupokelele bwino. Pa kuti tube bakabila bafikapo, tufwile ukuba nga Paulo ‘uwali fyonse ku ba misango yonse, ukuti mu nshila yonse apususheko bamo.’ (1 Abena Korinti 9:19-23) Ificitika mu butumikishi filatwafwa ukuba abacenjela. Nga twashintilila pali Yehova kabili twabomfya na mashiwi ayasuma, ninshi twakonka ukufunda kwa kwa Paulo ukwa kuti: “Icebo cenu conse cibe ica kusenamina, icalungwamo umucele, ukuti mwishibe ifyo mufwile ukwasuka umuntu onse.”—Abena Kolose 4:6.

19. Bushe umupashi wa mushilo wafwa shani bakabila ba mbila nsuma?

¹⁹ Umulimo wa bukabila na kabili ulatwafwa ukushintilila pa mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa. (Sekaria. 4:6) Lyene ifisabo fya uko, e kuti “ukutemwa, ukusekelela, umutende, ukushishimisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, ukufuuka, ukuilama” filamoneka mu butumikishi bwesu. (Abena Galatia 5:22, 23) Fikamoneka na mu kwampana kwesu na banesu, pantu ukukonka ubutungulushi bwa mupashi wa mushilo kulatwafwa ukuba no kutemwa, ukusekelela no mutende, ukuba abashishimisha, aba cikuuku, ukulanga ubusuma ne citetekelo, no kuba abafuuka kabili abailama ilyo tuleshimikila imbila nsuma.

20, 21. Mapaalo nshi no busuma ifyaba mu kwangwa ukubile mbila nsuma?

 ²⁰ Ipaalo na limbi tukwata nga bakabila lya kuti tulaba ne cililishi sana. Abantu nga batweba amafya bakwete, pamo nga ukulwala, ukubulwe ncito, amesho ya mu ng’anda, tatuba impanda mano, lelo, tulabalanga amalembo ayabakoselesha no kubasansamusha. Tulangwa ku bantu abapofushiwa lwa ku mupashi lelo, abamoneka ukutemwa ubulungami. (2 Abena Korinti 4:4) Cine fye tulaba ne nsansa ukwafwa “abalemenena ku bumi bwa muyayaya.”—Imilimo 13:48.

²¹ Ukubombako lyonse umulimo wa kubila kulatwafwa ukwangwa ku fya ku mupashi. (Luka 11:34) Ico cilanonsha icine cine, pantu nga tatulecite fyo napamo kuti twanakila ku matunko ya kutemwisha ifyuma ayaseeka muli cino calo. Umutumwa Yohane acincishe Abena Kristu ati: “Mwilatemwa icalo nelyo ifya mu calo. Ngo muntu atemwa icalo, ninshi ukutemwa Shifwe tamwaba muli wene; pantu fyonse ifya mu calo—ulunkumbwa lwa mubili no lunkumbwa lwa menso, na mataki ya fya mikalile ya bantu—tafyafuma kuli Shifwe, lelo fyafuma pano calo. Kabili, icalo cileya no lunkumbwa lwa ciko, lelo uucita ukufwaya kwa kwa Lesa ekalilila umuyayaya.” (1 Yohane 2:15-17) Ukuba bakabila abakwata ifingi ifya kucita mu mulimo wa kwa Shikulu kulatwafwa ukukanatemwa icalo.—1 Abena Korinti 15:58.

Itutileni Ifyuma mu Muulu

22, 23. (a) Fyuma nshi bakabila ba Bwina Kristu baitutila? (b) Bushe icipande cikonkelepo cikatwafwa shani?

²² Mwaba ubusuma ubwingi mu kubila Ubufumu no kupimpa. Yesu alangile ubu busuma ilyo atile: “Mwilaitutila ifyuma pano isonde, apo icipelebesha ca bushiku ne ndalawa fyonaula, kabili apo abapuupu bengilamo no kwiba. Lelo itutileni ifyuma mu muulu, umo icipelebesha ca bushiku nangu ni ndalawa tafyonaula, kabili umo abapuupu tabengila nangu kwiba. Pantu ukuli icuma cobe, e kuba no mutima obe.”—Mateo 6:19-21.

²³ Shi natutwalilile ukuitutila ifyuma mu muulu, pantu twalishiba ukuti ukwimininako Yehova Shikulu Mulopwe nge Nte shakwe e shuko lyakulisha pali yonse. (Esaya 43:10-12) Ilyo tulebomba umulimo wesu nga bakapyunga ba kwa Lesa, napamo kuti twayumfwa ifyaumfwile umwanakashi wa Bwina Kristu uwali mu myaka ya ba90, uwalandile pa mulimo abombela Lesa pa nshita ntali ati: “Ndatasha sana Yehova pa kunsuminisha ukutwalilila ukumubombela pa myaka yonse iyi, kabili ndapepa lyonse ukuti akabe Tata wa kutemwa ku ciyayaya.” Na ifwe nga twalicindika bucibusa bwesu na Lesa, kwena tukafwaisha ukubombesha mu mulimo wa bukabila. Icipande cikonkelepo cikatwafwa ukumona ifyo twingafishapo bukapyunga bwesu.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Mulandu nshi tufwile ukubombela umulimo wa bukabila?

• Cinshi mwingasosa pa mulimo wa bakabila ba ku kale na ba leelo?

• Mulandu nshi twila ku kushimikila ku ng’anda ne ng’anda?

• Bushe pa lwenu munonkelamo shani mu kubombo mulimo wa bukabila?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 10]

Na pali leelo e po baba bakabila ba nsansa ababomba nga Filipi na bana bakwe abanakashi

[Icikope pe bula 14]

Bushe busuma nshi musanga mu kwebako bambi imbila nsuma?