Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Abakoloci Balicindama Muli Bumunyina Bwesu Ubwa Bwina Kristu

Abakoloci Balicindama Muli Bumunyina Bwesu Ubwa Bwina Kristu

Abakoloci Balicindama Muli Bumunyina Bwesu Ubwa Bwina Kristu

“Abalimbwa mu ng’anda ya kwa Yehova, . . . e mo bakalemba; bacili baletwala mu bukote.”—AMALUMBO 92:13, 14.

1. Bushe abengi bamona shani abakoloci?

YEHOVA alitemwa ababomfi bakwe bonse aba busumino, pamo na bakoloci bene. Lelo, ukulingana no kufwailisha kwacitilwe mu calo ca Amerika, cila mwaka abakoloci napamo 500,000 balacushiwa no kulekeleshiwa. Na mu fyalo fimbi e fyo caba, ne ci cilangilila ukuti ukucusha abakoloci kwanene fye isonde lyonse. Icalenga ni cilya akabungwe kamo kalondolola ati: “icaseeka ku bantu abengi . . . ca kuti abakoloci balipita pa nshita ya kuba abacindama, tapali ifyo bengacita, kabili balashintilila sana pali bambi.”

2. (a) Bushe Yehova amona shani abakoloci abamubombela mu busumino? (b) Fyebo nshi ifisansamusha ifyo tusanga pa Amalumbo 92:12-15?

2 Yehova Lesa alicindika abakoloci abamubombela mu busumino. Angwa ku “buntu bwesu ubwa . . . mu kati,” e kuti bumupashi bwesu, te mu fyo twapelebelamo. (2 Abena Korinti 4:16) Mu Cebo cakwe Baibolo, tusangamo ubulayo bwawamisha ubwa kuti: “Uwalungama akalemba nga kancindu, ngo mukedari wa mu Lebanone e fyo akakula; abalimbwa mu ng’anda ya kwa Yehova, mu mansa sha kwa Lesa wesu e mo bakalemba; bacili baletwala mu bukote, baisulamo amenshi kabili balelema; ku kulango kuti alitambalala Yehova.” (Amalumbo 92:12-15) Ukubebeta ifi fikomo kwalatulanga fimo ifyacindama ifyo mwe bakoloci mwingacita muli bumunyina bwa Bwina Kristu.

“Baletwala mu Bukote”

3. (a) Mulandu nshi abalungami babapashanisha ku tuncindu? (b) Bushe abakoloci kuti “baletwala shani mu bukote”?

3 Kemba wa malumbo apashanya umulungami ku kancindu ‘akalimbwa mu mansa sha kwa Lesa wesu.’ “Bacili baletwala mu bukote.” Baibolo umbi asosa ati: “na mu bukote bakalatwala ifitwalo.” (Diocese of Mbala) Bushe tamulesumina ukuti ifi fyebo fya kukoselesha? Utuncindu twayemba kabili utwaololoka twalisekele mu mansa sha bena Kabanga mu nshita sha mu Baibolo. Kabili cimbi icalengele utuncindu ukucindama, ca kuti twaletwala sana ifisabo, nga ni tumbi twaletwala ifisabo pa myaka ukucila 100. * Na imwe nga mwalimbwa sana mu kupepa kwa cine, kuti “muleya muletwale fisabo mu mulimo onse uusuma.”—Abena Kolose 1:10.

4, 5. (a) Cisabo nshi icacindamisha ico Abena Kristu balingile ukutwala? (b) Landeni pa bakoloci balandwapo mu Malembo abatwele “icisabo ca milomo.”

4 Yehova enekela Abena Kristu ukutwala “icisabo ca milomo,” e kuti amashiwi ya kutatakula wene e lyo ne fyo afwaya ukucita. (AbaHebere 13:15) Bushe na mwe bakoloci mufwile ukucite co? Ukwabula no kutwishika.

5 Baibolo yalilanda pa bakoloci abashimike ubunte pe shina lya kwa Yehova no bufwayo bwakwe ukwabula umwenso. Mose alicilile pa “myaka amakumi cinelubali” (70) ilyo Yehova amupeele umulimo wa bukasesema no kumwimininako. (Amalumbo 90:10; Ukufuma 4:10-17) Ubukote tabwaleseshe Daniele ukubila ukwabula umwenso pali bumulopwe bwa kwa Yehova. Daniele afwile alicilileko pa myaka 90 ilyo Belshasari amwitile ku kwilula amalembo yashaishibikwe ayalembelwe pa cibumba. (Daniele, icipandwa 5) Kabili, ni shani pa lwa mutumwa Yohane uwali umukoloci? Ku nsondwelelo ya mulimo abombele pa nshita ntali, aisangile mu cifungo pa cishi ca Patmo “pa mulandu wa kulanda pali Lesa no kushimika ubunte bwa kwa Yesu.” (Ukusokolola 1:9) Mufwile bengi mwingebukisha abalandwapo muli Baibolo abaletwala “icisabo ca milomo” mu myaka yabo iya bukoloci.—1 Samwele 8:1, 10; 12:2; 1 Ishamfumu 14:4, 5; Luka 1:7, 67-79; 2:22-32.

6. Bushe Yehova abomfya shani “abakote” ku kusesema muli shino nshiku sha kulekelesha?

6 Umutumwa Paulo ayambwile amashiwi ya kwa kasesema Yoele no kulemba ati: “Lesa atila ‘mu nshiku sha kulekelesha, nkapongolwelapo umupashi wandi pa bantunse bonse, [ukusanshako na “bakote”] . . . na bo bakasesema.’” (Imilimo 2:17, 18; Yoele 2:28) Nga fintu casobelwe, muli shino nshiku sha kulekelesha, Yehova alibomfya abakoloci aba mwi bumba lya basubwa na ba mwi bumba lya “mpanga shimbi” ku kubila ukufwaya kwakwe. (Yohane 10:16) Bamo pali aba balitwala ifisabo fya Bufumu mu busumino pa myaka iingi nga nshi.

7. Langilileni ifyo abakoloci batwalilila ukutwala ifisabo fya Bufumu nangu line balinakuka.

7 Tontonkanyeni pali baSonia, abatendeke umulimo wa nshita yonse uwa kubila Ubufumu mu 1941. Nangu line baleshomboka no bulwele bushipola, baletungulula amasambililo ya Baibolo mu ng’anda mu mwabo. BaSonia balondolwele ati: “ukubila imbila nsuma cintu icikalamba mu bumi bwandi. Na kuba e cilenga mbe no bumi. Te kuti ndeke ukubomba.” Tapakokwele, baSonia na bankashi nabo baOlive balanshenye pa bukombe bwa mu Baibolo ubupeela isubilo na Janet uwalwala ubulwele bushipola ilyo bakumene mu muputule wa kupembelelamo mu cipatala. Banyina Janet, bakatolika abakamamo na menshi, balitemenwe sana ifyo aba bankashi ba-angilweko ku mwana wabo, ica kuti basumine ukusambilila Baibolo pa ng’anda pa mwabo kabili pali nomba balilunduluka sana. Bushe na imwe te kuti mushukile inshita ya musango yo ku kutwala ifisabo fya Bufumu?

8. Bushe umukoloci Kalebu alangile shani ukuti alicetekele Yehova, kabili bushe Abena Kristu abakoloci kuti bapashanya shani ifyo acitile?

8 Pa kutwalilila ukupilikita mu mulimo wa kushimikila Ubufumu te mulandu no kunakuka ukubapo mu bukote, Abena Kristu abakoloci bakonka mu nkasa sha kwa Kalebu, umwina Israele wa busumino uwali na Mose mu matololo pa myaka 40. Kalebu ali ne myaka 79 ilyo ayabwike Umumana wa Yordani no kwingila mu Calo Calaiwe. Pa numa ya kulwa pa myaka 6 mu fita fya bena Israele ifyalecimfya, nga alilekele apo alilwile sana inkondo. Lelo, tacitile ico. Ukucila alishipile no kulomba ukuti abombe umulimo wayafya ukwa kucimfya “imishi ikalamba iya malinga” mu citungu ca mpili ica kwa Yuda, umwaleikala abena Anaki, abali abatulushi. Pa kwafwiwa na Yehova, Kalebu ‘alibapyanunwine, ifyo Yehova asosele.’ (Yoshua 14:9-14; 15:13, 14) Cetekeleni ukuti ilyo muletwalilila ukutwala ifisabo fya Bufumu mu bukote bwenu, Yehova akaba na imwe, nga filya fine ali na Kalebu. Kabili nga mwatwalilila ne cishinka, akamupeela icifulo mu calo cipya ico atulaya.—Esaya 40:29-31, 2 Petro 3:13.

“Baisulamo Amenshi Kabili Balelema”

9, 10. Cinshi cilenga Abena Kristu abakoloci ukutwalilila abatuntulu mu citetekelo kabili abakosa lwa ku mupashi? (Moneni umukululo uli pe bula 13.)

9 Kemba wa malumbo alanda pa fyo ababomfi ba kwa Yehova abakoloci batwala ilyo aimba ati: “Uwalungama akalemba nga kancindu, ngo mukedari wa mu Lebanone e fyo akakula. Bacili baletwala mu bukote, baisulamo amenshi kabili balelema.”—Amalumbo 92:12, 14.

10 Kuti mwaba shani abakosa lwa ku mupashi te mulandu no bukote? Icilenga akancindu ukuba akayemba umwaka onse, ni co lyonse kaba pa menshi yasuma. Na imwe kuti mwakoshiwa ku menshi ya cine ca mu Baibolo nga mulesambilila Icebo ca kwa Lesa no kubishanya no kuteyanya kwakwe. (Amalumbo 1:1-3; Yeremia 17:7, 8) Ukukosa kwenu lwa ku mupashi e kumucindamika ku basumina banenu. Moneni ifyo ici cacitike ku mukoloci Yehoyada, Shimapepo Mukalamba.

11, 12. (a) Mulimo nshi uwacindama Yehoyada acitile mu bufumu bwa kwa Yuda? (b) Bushe Yehoyada abomfeshe shani amaka yakwe ku kubwesha ukupepa kwa cine?

11 Yehoyada afwile ali ne myaka ukucila pali 100 ilyo Namfumu Atalia aibikile pa bufumu mu Yuda ilyo aipeye abeshikulu bakwe. Bushe cinshi umukoloci Yehoyada acitile? Pa myaka 6 wene no mwina mwakwe bafishile Yoashi mwi tempele. Uyu e mwana washelepo fye uwali no kupyana pa bufumu. Lyene ku ca kupapusha, Yehoyada abilishe ukuti Yoashi uwali ne myaka 7 e mfumu kabili aipeye Atalia.—2 Imilandu 22:10-12; 23:1-3, 15, 21.

12 Apo e walesunga imfumu, Yehoyada akoseleshe imfumu ukubwesha ukupepa kwa cine. “Apingile icipingo pa kati ka mwine na bantu bonse ne mfumu ku kuba abantu ba kwa Yehova.” Ilyo Yehoyada apeele icipoope, abantu batobele ing’anda ya kwa Baali, lesa wa bufi, no kufumyamo ifipailo fya iko, ifilubi na shimapepo. Na kabili Yehoyada e walengele ukuti Yoashi abweshe imilimo ya pe tempele e lyo no kuti bawamye sana itempele umwaonaike. “Yoashi alecite cawama mu menso ya kwa Yehova inshiku shakwe shonse, pa kuti Yehoyada shimapepo amusambilishe amalango.” (2 Imilandu 23:11, 16-19; 24:11-14; 2 Ishamfumu 12:2) Ilyo afwile ninshi ali ne myaka 130, Yehoyada alishikilwe mu mucinshi sana ku shamfumu pantu “alecito busuma muli Israele, na kuli Lesa ne ng’anda Yakwe.”—2 Imilandu 24:15, 16.

13. Bushe Abena Kristu abakoloci kuti ‘bacita shani ubusuma kuli Lesa na ku ng’anda yakwe’?

13 Ukulwalilila nelyo ifintu fimbi napamo kuti fyacefya ifyo mwingacita mu kutungilila ukupepa kwa cine. Nangu line cabe fyo, ‘kuti mwacito busuma kuli Lesa ne ng’anda yakwe.’ Kuti mwapimpila ing’anda ya kwa Yehova iya ku mupashi pa kulasangwa ku kulongana no kwasukapo pa kulongana kwa cilonganino e lyo no kubombako umulimo wa mwi bala nga kuti mwakumanisha. Nga mulepokelela ukufunda kwa mu Baibolo e lyo no kutungilila “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ne cilonganino mu busumino, mukakosha bumunyina bwa Bwina Kristu. (Mateo 24:45-47) Kuti mwacincisha na bakapepa banenu “ku kutemwa kabili ku kubombe milimo isuma.” (AbaHebere 10:24, 25; Filemone 8, 9) Kabili mukalenga bambi ukumwenamo nga mulekonka ukufunda kwa kwa Paulo ukwa kuti: “Abaume abakalamba babe abatekanya, abaicindika, aba mano ayatuntulu, abatuntulu [abakosa, An American Translation] mu citetekelo, mu kutemwa, mu kushipikisha. Ifyo fine leka abanakashi bakalamba babe ne mibele ya mushilo, te ba lwambo, nangu abatekwo busha ku mwangashi uwingi, babe bakasambilisha wa cisuma.”—Tito 2:2-4.

14. Finshi ababomba bueluda pa myaka iingi bengacita pa kutungilila ukupepa kwa cine?

14 Bushe mwalibomba bueluda pa myaka iingi? “Bomfyeni amano mwanonka ukufika ku bukoloci ukwabula akaso,” e fyo eluda umo uwabomba pa myaka iingi asosele. “Peniko bambi ifya kucita, kabili sambilisheniko abalefwaya ukwishiba ifyo mwaishiba. . . . Moneni umo bambi bamoneka ukutila kuti bacita bwino. Bafweni ukulunduluka muli ifyo fintu. Pekanyeni ifya ku ntanshi.” (Amalango 3:27, 28) Nga mwa-angwa icine cine ku mulimo wa Bufumu ulelunduluka mukalenga bambi ukupaalwa sana muli bumunyina bwesu ubwa Bwina Kristu.

‘Lango Kuti Alitambalala Yehova’

15. Bushe Abena Kristu abakoloci bacita shani “ku kulango kuti alitambalala Yehova”?

15 Ababomfi ba kwa Lesa abakoloci babomba no kusekelela imilimo yabo iya “kulango kuti alitambalala Yehova.” Nga ca kuti muli Bena Kristu abakoloci, insoso shenu ne fyo mucita kuti fyalanga bambi ukuti ‘Yehova, cilibwe cenu icansansuka, uushabamo ubupondamishi.’ (Amalumbo 92:15) Akancindu kalashimika imibele yawamisha iya kwa Kalenga mu mutalalila. Lelo, Yehova alimupeela ishuko lishaiwamina ilya kushimika wene ubunte ku baleilunda ku kupepa kwa cine pali nomba. (Amalango 32:7; Amalumbo 71:17, 18; Yoele 1:2, 3) Mulandu nshi ici cacindamina?

16. Cilangililo nshi ica mu Baibolo icitulanga ifyo kwacindama ‘ukulango kuti alitambalala Yehova’?

16 Ilyo Yoshua intungulushi ya Israele ‘akotele, no kupilule nshiku, . . . akuutile abena Israele bonse, abakalamba babo, na bakasomo babo, na bapingushi babo, na bacilolo babo,’ no kubacinkulako pa fyo Lesa acita mu bulungami. Atile: “Takwashala nangu cimo ca mu fintu fyonse fisuma ifyo Yehova Lesa wenu asosele ulwa imwe; fyonse fyalimoneke kuli imwe.” (Yoshua 23:1, 2, 14) Pa nshita imo, aya mashiwi yakoseshe abantu ica kuti bapampamine pa kutwalilila aba busumino. Lelo, ilyo Yoshua afwile, “kwaimine ne nkulo imbi iyakonkelepo iishaishibe Yehova, nangu mulimo wine uo acitile kuli Israele. Kabili abana ba kwa Israele bacitile icabipa mu menso ya kwa Yehova, no kubombela baBaali.”—Abapingushi 2:8-11.

17. Finshi Yehova acitila abantu bakwe muno nshiku?

17 Icilenga icilonganino ca Bwina Kristu ica ndakai ukuba ica busumino, te fintu ababomfi ba kwa Lesa abakokole bashimika. Na lyo line, icitetekelo cesu muli Yehova na mu malayo yakwe cilakoshiwa nga twayumfwila uko abaliko baleshimika ulwa “mulimo ukalamba” acitila abantu bakwe muli shino nshiku sha kulekelesha. (Abapingushi 2:7; 2 Petro 1:16-19) Nga ca kuti mwalibishanya ne Nte sha kwa Yehova pa myaka iingi, kuti mwaibukisha inshita ilyo bakabila ba Bufumu bali fye abanono mu cifulo cenu nelyo mu calo atemwa ilyo ukukaanya umulimo wa kushimikila kwalumine sana. Mu kupita kwa nshita, mwalimona ifyo Yehova afumyapo ifyalecilikila umulimo ne fyo ‘akalakasha’ ukuti bakabila ba Bufumu bafule. (Esaya 54:17; 60:22) Mwalimona ifyo icine ca mu Baibolo calungikwa bwino kabili mwalimona ifyo ukuteyanya kwa kwa Lesa ukwa pe sonde kwatwalilila ukuwamya imilandu imo. (Amapinda 4:18; Esaya 60:17) Bushe mulakoselesha bambi pa kubebako ifyo mwamona ifyakuma incitilo sha kwa Yehova ishalungama? Mwandini ici kuti cawamya no kukosha bumunyina bwesu ubwa Bwina Kristu!

18. (a) Langilileni ubusuma bwa pa nshita ntali ubwaba mu ‘kulanga bambi ukuti alitambalala Yehova.’ (b) Finshi imwe mwamwenako ukuti Yehova alilungama?

18 Ni shani pa lwa nshita mu bumi bwenu ilyo mwamwene ukuti Yehova amusakamana no kumutungulula? (Amalumbo 37:25; Mateo 6:33; 1 Petro 5:7) Nkashi umukoloci, Martha alitemenwe ukukoselesha bambi ati: “Te mulandu ne cacitika, te kwesha ukufuma kuli Yehova. Akakwafwa.” Uku kupanda amano kwalyafwile sana baTolmina, abo baMartha balesambilisha Baibolo kabili babatishiwe ku kubangilila kwa ba1960. BaTolmina batile: “Ilyo abena mwandi bafwile, nalifuupwilwe sana, lelo ayo mashiwi yanengele ukupampamina pa kukanapuswa ku kulongana nangu kumo. Kabili Yehova alimpeele ubukose bwa kutwalilila.” BaTolmina na bo pa myaka iingi balikoselesha abengi abo basambilila na bo Baibolo. Cine fye, pa kukoselesha bambi no kulondolola ifyalungama ifyo Yehova acita, kuti mwakosha sana icitetekelo ca basumina banenu.

Yehova Alicindika Abakoloci Babusumino

19, 20. (a) Bushe Yehova amona shani imilimo ya babomfi bakwe abakoloci? (b) Cinshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

19 Mu calo ndakai, tamwaba kutasha, kabili abantu tabasakamana abakoloci. (2 Timote 3:1, 2) Ilingi abakoloci babebukisha fye pa fyo bacitile ku kale, ifyo baali, te pa fyo baba. Ukupusanako na bantu, Baibolo itila: “Lesa tali uushalungama uwa kuti alabe umulimo wenu no kutemwa uko mwalangile kwi shina lyakwe, apo mwalipyungila aba mushilo kabili muletwalilila ukupyunga.” (AbaHebere 6:10) Kwena Lesa alebukisha imilimo mwabombele kale mu busumino. Lelo, alimucindika na pa fyo mwatwalilila ukucita mu mulimo wakwe. Ca cine, amona abakoloci ukuti balatwala ifisabo, batuntulu lwa ku mupashi kabili Bena Kristu bakosa, umumonekela amaka yakwe.—Abena Filipi 4:13.

20 Bushe mumona abakoloci ababa mu bwananyina bwesu ubwa Bwina Kristu nga fintu Yehova abamona? Nga ni fyo, mukangwa ku kubalanga ifyo mwabatemwa. (1 Yohane 3:18) Icipande cikonkelepo cikalanda pa fyo mwingalanga uko kutemwa ilyo mulesakamana ifyo bakabila.

[Futunoti]

^ para. 3 Icipo cimo na cimo ica fisabo fya tuncindu kuti cakwata ifisabo ukufika kuli 1,000 kabili kuti cafina bakilogramu 8 nelyo ukucilapo. Kalemba umo atila “ku kancindu kamo na kamo akatwala kuti kwafuma ifisabo amakilogramu 2,000 nelyo 3,000 ifyo umwine wa muti engasombola ilyo kacili akalimbwa.”

Kuti Mwayasuka Shani?

• Bushe abakoloci “batwala shani ifisabo”?

• Mulandu nshi bumupashi bwakosa ubwa Bena Kristu abakoloci bwacindamina?

• Bushe abakoloci kuti ‘balanga shani ukuti alitambalala Yehova’?

• Mulandu nshi Yehova acindikila ababomfi bakwe abamubombela pa nshita ntali?

[Amepusho]

[Akabokoshi pe bula 13]

Icalenga Batwalilile Abatuntulu mu Citetekelo

Cinshi ca-afwa Abena Kristu abaikala imyaka iingi mu cine ukutwalilila abatuntulu mu citetekelo no kutwalilila abakosa lwa ku mupashi? Ifi e fyo bamo basosa:

“Ukubelenga amalembo ayalanda sana pali bucibusa bwesu na Yehova e cacindamisha. Ilingi line ubushiku, ndalanda ifyebo fyaba mu Amalumbo 23 na 91.”—baOlive, babatishiwe mu 1930.

“Napanga ukukanapuswa ku lyashi lya lubatisho lyonse no kukutikisha kwati nine ndebatishiwa. Ukulatontonkanya lyonse pa kuipeela naipeela e cangafwa sana ukutwalilila uwa busumino.”—baHarry, babatishiwe mu 1946.

Ukupepa cila bushiku kwalicindama nga nshi—lyonse ukulomba Yehova ukungafwa, ukuncingilila no kumpaala, ‘ukumwishiba uko konse twenda.’ (Amapinda 3:5, 6)—baAntônio, babatishiwe mu 1951.

Ukukutika ku fyacitikila bambi ababombela Yehova mu busumino pa myaka iingi kulakosha umupampamina wandi uwa kutwalilila uwa cishinka kabili uwa busumino kuli wene.”—baJoan, babatishiwe mu 1954.

“Calicindama ukukanaibililika. Ifyo twakwata twapeelwa mu cikuuku ca bupe fye ica kwa Lesa. Ukulatontonkanya ifi kulatulenga ukutonta amenso uko twingafumya ifya kulya fya ku mupashi ifyo tukabila pa kufika ku mpela.”—baArlene, babatishiwe mu 1954.

[Icikope pe bula 11]

Abakoloci balatwala ifisabo fyacindama ifya Bufumu

[Icikope pe bula 14]

Ubukose bwa ku mupashi ubwa bakoloci bwalicindama sana