Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Ukusakamana Abakoloci—Mulimo wa Bena Kristu

Ukusakamana Abakoloci—Mulimo wa Bena Kristu

Ukusakamana Abakoloci—Mulimo wa Bena Kristu

“Ukufika pa bukote, nine wine, ukufika na ku mfwi ine nakulamupaapa.”—ESAYA 46:4.

1, 2. Bushe ukusakamana kwa kwa Shifwe wa mu muulu kwapusana shani no kwa bafyashi abantunse?

ABAFYASHI baipeelesha balasunga bwino abana babo ilyo bali utunya, mu bwaice, na mu nshita ya bupungwe. Na lintu abapungwe bakula baikwatila ne ndupwa, bashibo na banyinabo batwalilila ukubasakamana no kubafwilisha mu kutemwa.

2 Nangu ca kutila kwaba apa kupelela mu fyo abantunse bengacitila abana babo, Shifwe wa mu muulu ena alasakamana ababomfi bakwe aba cishinka lyonse no kubatungilila cikuuku cikuuku. Ilyo Yehova aalelanda ku bantu asalile ku kale, atile: “Ukufika pa bukote, nine wine, ukufika na ku mfwi ine nakulamupaapa.” (Esaya 46:4) Ala aya mashiwi ya cisansamushi icine cine ku Bena Kristu abakoloci! Yehova talekelesha abatwalilila aba cishinka kuli wene. Lelo, alaya ukubasakamana, ukubaafwa no kubatungulula ubumi bwabo bonse, na ku bukoloci kwine.—Amalumbo 48:14.

3. Finshi twalalanshanyapo muli cino cipande?

3 Kuti twapashanya shani Yehova mu kwangwa abakoloci? (Abena Efese 5:1, 2) Natumone ifyo abana, bakangalila ba mu cilonganino, no Mwina Kristu umo umo bengasakamana abakoloci ababa mu bwananyina bwa mwi sonde lyonse.

Umulimo Wesu fwe Bana

4. Bushe Abena Kristu abana bakwata mulimo nshi ku bafyashi babo?

4 “Cindika wiso na noko.” (Abena Efese 6:2; Ukufuma 20:12) E fyo umutumwa Paulo acinkwileko abana ulwa mulimo bakwata ku bafyashi babo ukubomfya ifyalembwa mu Malembo ya ciHebere, ifya-anguka lelo ifyacindama icine cine. Lelo bushe aya mashiwi yakumine shani ukusakamana abakoloci? Ica kumwenako cisuma icacitike ilyo ubuKristu bushilatendeka e cala-asuka ili lipusho.

5. (a) Cinshi cilangilila ukutila Yosefe talabile ku milimo ilingile ukubomba umwana? (b) Cipilibula nshi ukucindika abafyashi besu, kabili cilangililo nshi Yosefe atushilile muli ci?

5 Pa myaka 20 ne mpusho, Yosefe tamonenepo na wishi umukoloci, e kutila, icikolwe Yakobo. Lelo, Yosefe talabile ku citemwiko alingile ukukwatila wishi Yakobo. Na kuba, ilyo Yosefe aisokolwele kuli bamunyina, abepwishe ati: “Bushe tata acili no mweo?” (Ukutendeka 43:7, 27; 45:3) Pali ilya nshita icalo ca Kanaani cali mu cipowe cabipisha. E ico Yosefe atumine amashiwi kuli wishi ati: “Tentemukeni, mwise kuli ine, mwikokola; mukekala mu calo ca Goshene, no kuba mupepi na ine . . . e ko nkalamulela.” (Ukutendeka 45:9-11; 47:12) Kanshi ifyasanshiwa mu kucindika abafyashi abakoloci, kubasunga no kubapekanishisha ifyo balekabila ilyo bafilwa ukuisakamana. (1 Samwele 22:1-4; Yohane 19:25-27) Yosefe alisumine uyu mulimo no kwanga.

6. Bushe Yosefe alangile shani icitemwiko kuli wishi, kabili kuti twamupashanya shani?

6 Yosefe aishileba umukankaala kabili umukalamba pali bonse mu Egupti pantu Yehova alimupaalile. (Ukutendeka 41:40) Lelo taleimona uwacindama sana nelyo uwapamfiwa sana ica kuti afilwa no kucindika wishi uwa myaka 130. Ilyo aumfwile ukutila Yakobo (nelyo Israele) aleisa, “Yosefe akakile iceleta lyakwe, no kunina ku kuyakumanya Israele wishi ku Goshene. Awe ailemoneka kuli wene, awile na pa mukoshi wakwe, no kulilila pa mukoshi wakwe akashita.” (Ukutendeka 46:28, 29) Ifyo acitile pa kusengela wishi talwali fye lutambi iyo. Yosefe alitemenwe wishi umukoloci icine cine kabili tali na nsoni sha kulanga icitemwiko cakwe. Nga twalikwata abafyashi abakoloci, bushe na ifwe tulalanga icitemwiko ukwabula ukumfwa insoni?

7. Cinshi Yakobo alefwaila ukuyashiikilwa ku Kanaani?

7 Ukuipeelesha kwa kwa Yakobo kuli Yehova kwatwalilile ukuba ukwakosa mpaka fye ne mfwa yakwe. (AbaHebere 11:21) Pa mulandu wa citetekelo akwete mu malayo ya kwa Lesa, Yakobo alombele ukuyashiikwa mu Kanaani. Yosefe acindike wishi muli ici pantu alyumfwilile nangu ca kutila ukucite ci kwali ukwa-afya nga nshi.—Ukutendeka 47:29-31; 50:7-14.

8. (a) Bushe icikalamba tusakamanina abafyashi besu abakoloci cinshi? (b) Bushe umubomfi wa nshita yonse umo acitile shani pa kusakamana abafyashi bakwe abakoloci? (Moneni umukululo pe bula 17.)

8 Cinshi calengele Yosefe ukusakamana bawishi? Kwena, icitemwiko no kufwaya ukubwesesha ubufubo ku wamufyele no kumusunga e fyalengele, lelo ico Yosefe afwile alefwaisha, kuteemuna Yehova. E fyo na ifwe tufwile ukuba. Paulo alembele ati: “Nga mukamfwilwa alikwata abana nelyo abeshikulu, basambilile intanshi ukuipeelesha kuli bukapepa ku ba mu ng’anda yabo iine no kulabweseshapo ico bafwile ukupeela abafyashi babo na bashikulwibo na banakulwibo, pantu ici e capokelelwa mu menso ya kwa Lesa.” (1 Timote 5:4) Cine cine, ukutemwa Yehova na katiina ka bukapepa e cikalenga ifwe ukusakamana abafyashi abakoloci, nangu cafye shani pa kucite co. *

Ifyo Baeluda Bacita pa Kulanga Ukuti Balyangwako

9. Nani Yehova asonta ku kucema umukuni, umwaba na Bena Kristu abakoloci?

9 Ilyo Yakobo aali mupepi no kufwa, alandile ulwa kwa Yehova ati ni “Lesa uuncema umweo wandi onse ukufika pali buno bushiku.” (Ukutendeka 48:15) Muno nshiku, Yehova acemena ababomfi bakwe pe sonde muli bakangalila ba Bwina Kristu, nelyo baeluda, abatungululwa no Mwana wakwe, Yesu Kristu, “Umucemi Mukalamba.” (1 Petro 5:2-4) Bushe bakangalila kuti bapashanya shani Yehova ilyo balesakamana abakoloci mu mukuni?

10. Cinshi cacitwa ku kwaafwa Abena Kristu abakoloci mu fyo bakabila? (Moneni umukululo pe bula 19.)

10 Pa numa fye ya kutendeka icilonganino ca Bwina Kristu, abatumwa basontele “abaume abalingwa cinelubali (7) . . . abaisulamo umupashi na mano” ku kwangalila “umulimo wa kwakanya cila bushiku” ifya kulya pali bamukamfwilwa abapiina. (Imilimo 6:1-6) Pa nshita imbi, Paulo aebele kangalila Timote ukusansha bamukamfwila ba misango isuma pa mutande wa bafikilepo ukulapeelwa ubwafwilisho mu fyo balekabila. (1 Timote 5:3, 9, 10) Mu cilonganino ca muno nshiku na mo, bakangalila balaitemenwa ukwangalila ukwaafwa kupeelwa ku Bena Kristu abakoloci nga kwaba ukukabila. Lelo, fingi fyaba mu kusakamana abakoloci ba busumino.

11. Cinshi Yesu alandile pali mukamfwilwa umupiina uwapeele umusangulo uunono?

11 Ku kupwa kwa mulimo wa kwa Yesu pe sonde, aikele mwi tempele kabili atendeke “ukulolekesha ifyo ibumba lyalepoosa indalama mu cipao.” Lyene pali umo uo atontelepo amenso. Ilyashi litila: “Nomba mukamfwilwa umupiina ailepoosamo utumakobili tubili.” Yesu aitile abasambi bakwe no kubeba ati: “Ndemwebe cine cine nati, uyu mukamfwilwa umupiina apooselemo ukucila bonse abalepoosa indalama mu cipao; pantu bonse bapooselemo ishifumine pa shipulilemo, lelo wene, mu kubulwa kwakwe, apooselemo shonse isho acikwata, shonse isha miliile yakwe.” (Marko 12:41-44) Ukuba kwena, indalama mukamfwilwa apooselemo shali ishinono, lelo Yesu alishibe ifyo Wishi wa mu muulu acindamike ukuipeelesha kwakwe ukwa mweo onse. Uyu mukamfwilwa aali mukoloci, lelo Yesu tasuulile ico acitile.

12. Bushe baeluda kuti batasha shani ifyo Abena Kristu abakoloci balecita?

12 Nga filya Yesu aali, bakangalila ba Bwina Kristu na bo tabasuula ifyo abakoloci bacita ku kutwala pa ntanshi ukupepa kwa cine. Baeluda balingile ukutasha abakoloci pa mulimo babomba uwa kushimikila, pa kwasukapo mu kulongana, pa kukoselesha icilonganino, na pa kushipikisha kwabo. Ukubakoselesha mu bufumacumi kuti kwalenga abakoloci “ukwangila” umulimo wabo uwashila, ne ci kuti cabaafwa ukukanatompoka pa mulandu wa kulinganya imibombele yabo ku fyo Abena Kristu bambi babomba nelyo ku fyo abene baalebomba kale.—Abena Galatia 6:4.

13. Bushe baeluda kuti babomfya shani ukulamuka no kwishiba kwa bakoloci?

13 Baeluda kuti bacindamika imilimo Abena Kristu abakoloci babomba nga baleipusha ukupandwa amano no kubomfya ukulamuka kwabo. Abakoloci abalecita bwino kuti balebomfiwa limo limo mu filangililo nelyo kuti babepushako fimo ifingasambilisha icilonganino. Eluda umo atile: “Ibumba lilangwako sana no kukutikisha nga ndeipusha munyinefwe nelyo nkashi umukoloci uwakushisha abana mu cine.” Baeluda mu cilonganino cimbi batile, nkashi uuli ne myaka 71, uubomba bupainiya alyafwa bakasabankanya ba Bufumu ukuba aba lyonse mu mulimo wa mwi bala. Kabili alabakoselesha ukulacita “ifyacindama,” ifyapala ukubelenga Baibolo ne lembo lya bushiku no bushiku no kwetetula pa fyo babelenga.

14. Bushe baeluda mu cilonganino cimo balangile shani ukutila balicindamika kangalila munabo umukoloci?

14 Baeluda balacindamika ne milimo ya baeluda banabo abakoloci. José uucilile imyaka 70 alibomba bueluda pa myaka iingi nga nshi, kabili nomba line fye alikwete opareshoni iikalamba. Apo alikokwele ukupola no kukwata amaka na kabili, alefwaya ukuleka umulimo wa bukangalila bwa kutangilila. José atila: “Ifyo baeluda ba-ankwileko fyalimpapwishe. Mu nshita ya kusumina ico nalefwaya ukucita, banjipwishe pa kwaafwa benganjafwa pa kuti ntwalilile ukubomba umulimo.” José alitwalilile ukubomba bukangalila bwa kutangilila ne nsansa pantu eluda umwaice pali wene alemwaafwa, ne ci caliwamina icilonganino. Eluda munankwe atila: “Aba bwananyina balicindamika sana umulimo José abomba muli bueluda. Balimutemwa kabili balimucindika pantu alibelesha ukubomba kabili aba ne citetekelo cisuma ico bambi bengapashanya. Alanonsha icilonganino cesu.”

Ukusakamanana

15. Cinshi ico Abena Kristu bonse balingile ukwangilwa ku kusunga bwino abakoloci ababa mu kati kabo?

15 Te bana fye abakwata abafyashi abakoloci na babomfi basontwa abafwile ukwangwa abakoloci. Umutumwa Paulo alingenye icilonganino ca Bwina Kristu ku mubili wa muntu ilyo alembele ati: “[Lesa] alundinkenye umubili, pa kupeelo mucinshi uwacilamo ku cilundwa icabulwa, ukuti mwiba amalekano mu mubili, lelo ukuti ifilundwa fya uko fibe no kusakamanana kumo kwine.” (1 Abena Korinti 12:24, 25) Pa kuti icilonganino ca Bwina Kristu cilebomba ne cumfwano, umuntu no muntu afwile ukwangwa ukusunga abasumina banankwe bwino, na bakoloci kumo.—Abena Galatia 6:2.

16. Kuti twa-angwa shani abakoloci ilyo tuli pa kulongana kwa Bwina Kristu?

16 Pa kulongana kwa Bwina Kristu e po tukwata ishuko lya kwangwa abakoloci. (Abena Filipi 2:4; AbaHebere 10:24, 25) Bushe tulalanda ilyashi na bakoloci pa kulongana? Kwena ukwipusha ifili umutende wabo cisuma, lelo bushe kuti ‘twabapeelako ne ca bupe ca bumupashi,’ limbi ukubebako ulwa ca kukumanya cisuma nelyo ukubebako cimo ica mu Malembo? Apo abakoloci bamo tabakwata maka ya kwenda, kuti cawama ukuyabatandalila ukucila ukwenekela bene ukwisa kuli ifwe. Nga tabomfwikisha, kuti twalanda na bo panono panono no kushikimika bwino bwino pa kulanda na bo. Kabinge, nga tulefwaya “ukukoseleshanya,” tufwile ukukutikisha ku fyo abakoloci balelanda.—Abena Roma 1:11, 12.

17. Kuti twa-angwa shani Abena Kristu abakoloci ababa pa ng’anda lyonse?

17 Nga twasanga ukutila abakoloci bamo teti basangwe ku kulongana kwa Bwina Kristu, cinshi twingacita? Yakobo 1:27 ilangilila ukuti mulimo wesu “ukusakamana inshiwa na bamukamfwilwa mu kucula kwabo.” Mumbi umwalola ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa “ukusakamana,” ‘kupempula.’ (Imilimo 15:36) Kabili abakoloci balatemwa nga twabapempula! Ilyo “umukoloci” Paulo ali mu cifungo mu Roma muli ba 65 C.E., aishileba fye eka. Alefuluka ukumonana no mubomfi munankwe Timote, e co alembele ati: “Tukuta ukwisa bwangu kuli ine.” (Filemone 9; 2 Timote 1:3, 4; 4:9) Nangu ca kutila abakoloci tabaaba mu cifungo nga filya fyali Paulo, bamo tabenda, baba fye pa ng’anda ubwaca no bwaila pa mulandu no kulwalilila. Cili kwati baleita ati, ‘Napaapaata, tukuteni ukwisa bwangu ku kuntandalila.’ Bushe tulangwa ku kupaapaata ngo ku?

18. Busuma nshi bufuma mu kutandalila abakoloci?

18 Mwilatila tamwaba busuma bwine bwine mu kutandalila munyinefwe nelyo nkashi uwa ku mupashi umukoloci. Ilyo Umwina Kristu uwe shina lya Onesifore aali mu Roma, alibombeshe ukufwayafwaya Paulo, no kumusanga, kabili ilyo amusangile ‘amuleteele ukutuusha.’ (2 Timote 1:16, 17) Nkashi umukoloci atile: “Nalitemwa ukwisha na baice. Ico ntemwa sana sana ca kunsunga nga lupwa lwabo. Ndakoseleshiwa nga nshi.” Umwina Kristu umbi umukoloci na o atile: “Ndatemwa sana nga umo anembela kakalata, antuminako foni no kulanshanya nankwe pa maminiti fye ayanono, nelyo antandalila. Ngumfwa kwati napuupwako umwela wa lucelo.”

Yehova Alapaala Abasakamana

19. Mapaalo nshi yafuma mu kusakamana abakoloci?

19 Ukusakamana abakoloci mufuma amapaalo ayengi. Ukubishanya na bakalamba no kubomfya amano yabo no kubelesha, lishuko icine cine. Abalebasakamana balaba ne nsansa ishingi pa mulandu wa kupeela, kabili kulaba ukusekelamo lwa nkati pa mulandu wa kufishapo umulimo bapeelwa uwa mu Malembo. (Imilimo 20:35) Kabili, abasakamana abakote tabafwile ukusakamikwa ati limbi bena bakalekeleshiwa mu nshiku sha bukote bwabo. Icebo ca kwa Lesa catulaya ati: “Umutima we paalo uupeela ukeniwa, no unwensha akanwenshiwa umwine.”—Amapinda 11:25.

20, 21. Bushe Yehova amona shani abasakamana abakoloci, kabili cinshi tufwile ukupampamina ukucita?

20 Yehova alalambula abana ababa na katiina kuli wene, bakangalila, na Bena Kristu bambi abasuma imitima abasakamana abakoloci. Umutima wa musango yo walingana ne fyalanda ipinda ati: “Uukumbusuko mulanda aashima Yehova, e ukabwesesha kuli wene ica kutetesa cakwe.” (Amapinda 19:17) Nga ca kuti ukutemwa e kuletulenga ukuba no luse ku balanda na babusu, Lesa apenda ukupeela kwa musango yo nge nkongole isho akabwesesha mu mapaalo. Alatulambula na pa kusunga bwino abasumina banensu abakoloci, kabili abengi ‘bapiina ku fya pano calo lelo bakankaala mu citetekelo.’—Yakobo 2:5.

21 Ala icilambu Lesa apeela cikalamba icine cine! Muli co cilambu mwaba no mweo wa muyayaya. Ababomfi ba kwa Yehova abengi bakekala kuli pe na pe muli paradaise wa pe sonde, umushakabe ififuma ku lubembu lwapyanwa, kabili na bakoloci ba busumino bakaba abaice na kabili. (Ukusokolola 21:3-5) Ilyo tulelolela ayo mapaalo, natutwalilile ukubomba umulimo wesu uwa Bwina Kristu uwa kusakamana abakoloci.

[Futunoti]

^ para. 8 Nga mulefwaya imitubululo pa fya kusakamana abafyashi abakoloci moneni muli Loleni! wa February 8, 1994, amabula 3-10.

Bushe Mwala-asuka Shani?

• Abana kuti bacindika shani abafyashi babo abakoloci?

• Bushe baeluda balanga shani ukuti balicindamika abakoloci mu mukuni?

• Finshi Umwina Kristu umo na umo engacita pa kwangwa abakoloci no mutima onse?

• Mapaalo nshi yafuma mu kusakamana Abena Kristu abakoloci?

[Amepusho]

[Akabokoshi pe bula 17]

Ilyo Abafyashi Bakwe Balefwaya Ubwafwilisho

Philip alebomba umulimo wa kuitemenwa uwa makuule mu Liberia mu 1999 ilyo apokelele imbila ya kuti bawishi balwele sana. Apo alishibe ukutila banyina tabali na kukumamo ukutensha beka, apingwilepo ukubwelela ku mwabo pa kuti akasakamane ukundapwa kwa bawishi.

Philip aibukisha ati: “Tacayangwike ukubwelelamo, lelo naishibe ukutila ico nalekabila ukubalilapo ukucita, kusakamana abafyashi bandi.” Mu myaka itatu akuushishe abafyashi bakwe ku ng’anda yalinga kabili abakuulile ing’anda iya kuti balesakamana bwino bawishi kabili aba bwananyina ba kuli iyo ncende e bamwafwile ukubombo yu mulimo.

Bana Philip nomba balatensha bwino bashi Philip ababa fye abalwalilila. Ili line, Philip asumine ukubomba umulimo wa kuitemenwa pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova mu Macedonia.

[Akabokoshi pe bula 19]

Tabaalekelesha Nkashi

Ilyo baAda, Abena Kristu aba myaka ya kufyalwa 85 aba ku Australia balekele ukufuma pa ng’anda pa mulandu wa kulwalilila, baeluda pa cilonganino bateyenye ukubaafwa. Bateyenye ibumba lya basumina banabo aba kubaafwa. Aba bamunyina ne nkashi bali-itemenwe ukubasakamana mu kuwamya, ukubacapila, ukubepikila, no kubabombela utumilimo twapusanapusana.

Uku kwaafwa kwatendeke imyaka mupepi na 10 iyapita. Inte sha kwa Yehova abasakamanako baAda ukufika pali leelo, balicila 30. Balitwalilila ukubatandalila, ukubabelengela impapulo shashimpwa pali Baibolo, ukulabebako ulwa kulunduluka kwa ku mupashi ukwa ba bwananyina mu cilonganino, no kupepa na bo lyonse.

Eluda wa Bwina Kristu uwa muli cilya cilonganino atile: “Abasakamana baAda bamona uyu mulimo nge shuko. Abengi balikoseleshiwa pa mulimo wa busumino baabomba pa myaka iingi, kabili te kuti babalekeleshe fye ukwabula ukubaafwa.”

[Icikope pe bula 16]

Bushe tulaba ne nsoni ukulanga icitemwiko ku bafyashi besu abakoloci?

[Ifikope pe bula 18]

Bonse mu cilonganino kuti balanga ukutemwa kwabo ku basumina banabo abakoloci