Cenjeleni kwi “Shiwi lya Bambi Bambi”
Cenjeleni kwi “Shiwi lya Bambi Bambi”
“Umbi umbi te kuti shimukonke lelo kuti shamufulumuka, pantu tashaishibe shiwi lya bambi bambi.”—YOHANE 10:5.
1, 2. (a) Cinshi Maria acita ilyo Yesu alumbule shina lyakwe, kabili mashiwi nshi ayo Yesu alandile inshita imo ayo icacitike pano cilanga ukuti ya cine? (b) Cinshi cilenga ukuti lyonse tulepalama kuli Yesu?
YESU nabuushiwa, amona umwanakashi naiminina mupepi ne nshiishi yabulwamo akantu. Yesu aishiba ulya mwanakashi. Ni Maria umwina Magadala. Nalimo imyaka ibili iyapita, Yesu afumishe ifibanda muli uyu mwanakashi. Ukutula lilya, alakonka Yesu na basambi bakwe no kubaafwako imilimo yabo iya cila bushiku. (Luka 8:1-3) Lelo kwena, pali buno bushiku Maria alelila, ali no bulanda nga nshi pantu alimweneko ukwipaiwa kwa kwa Yesu, kabili asanga no mubili wa kwa Yesu tauli mu nshiishi! Nomba Yesu amwipusha ati: “We mwanakashi, cinshi ulelilila? Nani ulefwaya? Maria pa kutontonkanyo kuti mulimi, ayasuka ati: “Mukwai, nga ni mwe mumusendele, munjebe uko mwamubika, na ine ndeyamusenda.” Lyene Yesu atile, “Maria!” Awe apo pene Maria aishiba no musango Yesu alandilamo lyonse kuli wene, na o apunda ati: ‘Mwe Kasambilisha!’ Kabili amufukatila.—Yohane 20:11-18.
2 Ili lyashi lilelanga bwino sana icishinka cintu Yesu alandile inshita imo ku numa. Pa kuipashanya kuli kacema, no kupashanya abasambi bakwe ku mpaanga, atile kacema eta impaanga shakwe mwi shina, na sho shalishibe shiwi lyakwe. (Yohane 10:3, 4, 14, 27, 28) Ee cine, nge fyo impaanga shishiba kacema wa shiko, e fyo na Maria aishibe Kacema wakwe Kristu. E fyo caba na ku basambi ba kwa Yesu pali leelo. (Yohane 10:16) Nga filya fine amatwi ya mpaanga ayeluka, yalenga shene ukupalama kuli kacema, na ifwe bene ukwiluka kwesu ukwa bumupashi kutulenga ukukonka sana mu makasa ya kwa Kacema Musuma, Yesu Kristu.—Yohane 13:15; 1 Yohane 2:6; 5:20.
3. Mepusho nshi icilangililo ca kwa Yesu ica mpaanga mwi cinka cilenga twatontonkanyapo?
3 Lelo, mu cilangililo cimo cine, amaka ya mpaanga aya kwishiba ishiwi lya muntu yalalenga shene ukwishiba bonse babili icibusa ne cilwani. Ico kanshi cintu cacindama nga nshi, pantu kwaliba abatukaanya abayafya pa kubeshiba. Bushe abo bene ni bani? Bushe amatukuto yabo yaba shani? Kuti twaicingilila shani? Pa kwishibe fyo, natumone fimbi ifyo Yesu alandile mu cilangililo cakwe ica mpaanga mwi cinka.
“Uushiingilila pa Mwinshi”
4. Mu cilangililo ca kwa kacema, nani impaanga shikonka, kabili nani shikaana ukukonka?
4 Yesu atile: “Uwingilila pa mwinshi e kacema wa mpaanga. Wene e o uwa pa mwinshi eswilako, ne mpaanga shilomfwe shiwi lyakwe, kabili eta impaanga shakwe mu mashina no kushitungulwila ku nse. Ilyo afumya shonse ishakwe shiine, alashitangilila, ne mpaanga shilamukonka, pantu shaishibe shiwi lyakwe. Umbi umbi te kuti shimukonke lelo kuti shamufulumuka, pantu tashaishibe shiwi lya bambi bambi.” (Yohane 10:2-5) Moneni ukuti Yesu atila ‘ishiwi’ imiku itatu. Imiku ibili alanda pe shiwi lya kwa kacema, lelo umuku wa butatu, alanda pe “shiwi lya bambi bambi.” Bushe bambi bambi ni bani abo Yesu alelandapo?
5. Mulandu nshi tushingabela ne cileela kuli umbi umbi uwalumbulwa muli Yohane icipandwa 10?
5 Yesu pano talelanda pali umbi umbi uo tulefwaya ukucitako icileela, na kuba ishiwi lya kuti ‘icileela’ mu lulimi luntu Baibolo yalembeelwemo pa kutendeka, lyalolele mu kuti “ukutemwa bambi bambi.” (AbaHebere 13:2) Mu cilangililo ca kwa Yesu, umbi umbi uwalandwapo te mweni uulaalikwe. Apo ‘tengilila pa mwinshi mwi cinka lya mpaanga lelo aninina pambi,’ “ulya mupuupu kabili cipondo.” (Yohane 10:1) Nani uwalumbulwa mu Baibolo uwabalilepo ukuba umupuupu kabili icipondo? Ni Satana Kaseebanya. Tusanga ifishinka mwi buuku lya Ukutendeka.
Lintu Ishiwi lya Umbi Umbi Lyalandilwe Umuku wa Kubalilapo
6, 7. Mulandu nshi twingatilila nacilolamo ukwita Satana ati umbi umbi kabili umupuupu?
6Ukutendeka 3:1-5 kulondolola ifyo ishiwi lya umbi umbi lyalandilwe umuku wa kubalilapo pano isonde. Ilyashi litila Satana aile ku mwanakashi wa ntanshi Efa no kulanda nankwe mu musango wa kulufya ukupitila mu nsoka. Kwena, ca cine ukuti muli ili lyashi tapaba apo baita Satana ukuti ‘umbi umbi.’ Lelo, ico acitile cilanga ukuti mu nshila fye ishingi aali fye nga umbi umbi uwalondololwa mu cilangililo ca kwa Yesu icalembwa muli Yohane icipandwa 10. Moneni ukupalana kumo.
7 Yesu atile umbi umbi aile kwi cinka lya mpaanga mu bucenjeshi. E fyacitile na Satana, aile kuli Efa mu bucenjeshi, pa kubomfya insoka. Aya mano ya kwa Satana yamusokolwele fye apabuuta fintu aba, ukuti ni ncenjeshi, uusokelela uko ashifwile kuya. Na kabili, umbi umbi uwa mu cilangililo ca kwa Yesu eminine pa kuyaiba impaanga sha mwine. Na kuba, no mupuupu fye awamepo, pantu uyu ena ico alefwaya “kwipaya no konaula.” (Yohane 10:10) Na Satana wine ico acitile bwali bupuupu. Pa kubepa Efa, Satana aibile icumfwila ca kwa Efa ukufuma kuli Lesa. Satana na kabili, e waletele ne mfwa pa bantunse. Kanshi ni kepaya.
8. Bushe Satana apotongenye shani amashiwi no bufwayo bwa kwa Yehova?
8 Ubucenjeshi bwa kwa Satana bwamonekele mu fyo apotongenye amashiwi ya kwa Yehova no bufwayo bwakwe. Aipwishe Efa ati: “Lesa asosele, ati, Mwilalyako ku muti onse wa mwi bala, mwa? Satana acitile kwati camupapusha sana, cali kwati aletila: ‘Nga Lesa kuti amweba shani icintu cishaibipile fyo?’ Alundileko no kuti: “Lesa aliishibo kuti mu bushiku mukalyako, e mukashibulwa amenso yenu.” Mukwai tontonkanyeni pa mashiwi asosele, ayaleti: ‘Lesa aliishiba.’ Cili kwati Satana alelanda ati: ‘Lesa ine nalimwishiba. Nalishiba na mano yakwe, ala yabi.’ (Ukutendeka 2:16, 17; 3:1, 5) Ca bulanda ukuti Efa na Adamu balifililwe ukucenjela kuli ili shiwi lya umbi umbi. Bena balyumfwilile no kuleta ubulanda ku bene na ku bufyashi bwabo.—Abena Roma 5:12, 14.
9. Mulandu nshi twingenekelela ishiwi lya bambi bambi ukumfwika pali leelo?
9 Satana acili abomfya ubucenjeshi bwapalako ku kulufya abantu ba kwa Lesa aba nomba. (Ukusokolola 12:9) E ‘wishi wa bufi,’ kabili ababa nga wene, mu matukuto ya kufwaya ukulufya abantu ba kwa Lesa, bana bakwe. (Yohane 8:44) Natubebete inshila shimo umulelandilwa ishiwi lya bambi bambi pali leelo.
Ukufuma Ishiwi lya Bambi Bambi Pali Leelo
10. Ni kwi kumo ukufuma ishiwi lya bambi bambi?
10Amano ya kulufya. Umutumwa Paulo atila: “Mwisendwa ku fisambilisho fyalekanalekana kabili fimbi fimbi” (AbaHebere 13:9) Fisambilisho nshi ifyo? Apo kuti ‘twalufiwa’ na fyene, cintu cayeba ukuti Paulo alelanda pa fisambilisho ifinganasha bumupashi bwesu. Ni bani balanda ifisambilisho fimbi fimbi ifya musango yo? Paulo aebele baeluda Abena Kristu ukuti: “Muli imwe bene mukema abantu abakalalanda ifyapotama ku kukula abasambi babakonke.” (Imilimo 20:30) Na cine, pali leelo nga filya fine cali mu nshita ya kwa Paulo, bamo abaali kale mu cilonganino balafwaya ukulufya impaanga pa kulande ‘fyapotama,’ ukuloshe fintu mumbi no kubepa fye ubufi ubwafiita fititi. Nge fyo umutumwa Petro alandile, balande “fyebo fya cimbepa,” ifyebo ifimoneka nge fya cine, lelo fyaba fye ifishacindama kwati ni ndalama sha bufi.—2 Petro 2:3.
11. Amashiwi yaba pali 2 Petro 2:1, 3 yasansalika shani umusango abasangu beshilamo ne co baimininapo?
11 Petro atwalilila ukusokolola amatukuto ya basangu ilyo atila ‘bakasokeleshamo ifyakaniko fya boni.’ (2 Petro 2:1, 3) Nga filya fyaba umupuupu wa mu cilangililo ca kwa Yesu, ‘tengilila pa mwinshi mwi cinka lya mpaanga lelo aninina pambi,’ e fyo na basangu besa kuli ifwe mu bucenjeshi. (Abena Galatia 2:4; Yuda 4) Bushe cinshi bafwaya? Petro atweba ati: “Bakamushukila.” Mukwai kanshi, nangu fye abasangu balande ica musango shani, bena ico baimininapo “kwiba no kwipaya no konaula.” (Yohane 10:10) Cenjeleni na bambi bambi aba musango yo!
12. (a) Ni shani abo twampana na bo bengatusansalika kwi shiwi lya bambi bambi? (b) Ni shani imicenjelo ya kwa Satana yapalana ne ya bambi bambi ababako pali leelo?
12Ukwampana kubi. Ishiwi lya bambi bambi kuti lyafuma na ku bantu twampana na bo. Abaice sana sana e bo ubwafya bwa kwampana kubi bwakuma. (1 Abena Korinti 15:33) Mwilaba ukuti Satana alungeme kuli Efa, uwali umwaiceko kabili uushabeleshe sana pali balya babili abaliko lilya. Amulengele ukusumina ati Yehova alimupokele sana ubuntungwa, ilyo ena kanshi e walepoka Efa ubuntungwa. Yehova alitemenwe balya bantunse abo abumbile kabili alebasakamana. (Esaya 48:17) Ne leelo line, bambi bambi bafwaya sana ukusembeleka mwe baice ukuti abafyashi benu balamwikala sana pa nsambu. Kuti caumfwika shani ilyo bambi bambi bacite co? Umukashana umo Umwina Kristu ailandila ati: “Pa nshita imo icitetekelo candi calinakileko ku mulandu na banandi ba mu kalasi. Lyonse balenjeba ati uko mpepa balicilamo fye ukukosha ifimafunde.” Lelo icishinka ca kuti abafyashi bobe balikutemwa. Kanshi ilyo abanobe ba ku sukulu balekusembeleka ukuti usuule abafyashi bobe, te kwesha ukulufiwa nga filya Efa alufiwe.
13. Cintu nshi ica mano Davidi acitile, kabili ni muli cinshi cimo umo twingamupashanya?
13 Pali uyu mulandu wa kwampana na babi, kemba wa malumbo Davidi atila: “Nshaikele na bantu ba bufi, kabili nshingengila pamo na ba bumbimunda.” (Amalumbo 26:4) Bushe pano na po, mwamona ico bambi bambi ilingi line bacita? Balaifisa, nga filya fine Satana aifishile ilyo abomfeshe insoka. Na balalelale bamo shino nshiku e fyo bacita, balaifisa no kuifungushanya pali Intaneti. Mu fikuulwa fya Intaneti, abakalamba abapena ku bulalelale balaifungushanya kwati kaice kaletuma ifyebo pa kuti fye bakubeleleke we mwaice. Mwe baice, shi cenjeleni nga nshi pantu bumupashi bwenu kuti bwaonaulwa.—Amalumbo 119:101; Amapinda 22:3.
14. Ni shani abasabankanye lyashi, inshita shimo, basabankanye shiwi lya bambi bambi?
14Ukutubepesha. Nangu ca kutila ilyashi limo balanda pa Nte sha kwa Yehova lilaba fye bwino, inshita shimo abasabankanye lyashi balabomfiwa ukusabankanye lyashi lyabipa ilya bambi bambi. Icacitike ku calo cimo, ilyashi lya bufi lyalisabankene ilya kuti Inte sha kwa Yehova shalyafwileko Hitler mu Nkondo ya Calo conse iya Cibili. Mu calo cimbi na mo, ilyashi limo lyapeele Inte sha kwa Yehova umulandu wa konaula ifikuulwa fya bene ifya kupepelamo. Mu fyalo fimbi na mo, abasabankanye lyashi balapeela Inte sha kwa Yehova umulandu wa kuti balakaana ukuundapa abana babo, no kuti nangu bamona abo bapepa na bo balecite membu, tababacita nangu cimo. (Mateo 10:22) Lelo nangu batubepeshe, aba cishinka, abaishiba bwino imipepele yesu, baleshiba ati fya kutubepesha fye.
15. Mulandu nshi cishabela ca mano ukusumina fyonse ifilandwa na basabankanye lyashi?
15 Cinshi twingacita nga ca kutila bambi bambi basabankanya umutunganya wa musango yo pali ifwe? Tufwile ukuumfwila ukufunda kwaba pa Amapinda 14:15 ukwa kuti: “Uwapelwa amano atetekele cebo conse; lelo uwacenjela amwensekeshe nyantilo shakwe.” Te ca mano ukusumina conse ico abasabankanye lyashi bengatila ca cine. Nangu line kwena te lyashi lyonse ilya ku calo twingatila lya bufi, twalishiba ukuti “icalo conse calaala mu maka ya mubifi.”—1 Yohane 5:19.
“Esheni Ifyebo Ifyapuutwamo”
16. (a) Bushe ifyabe mpaanga filanga shani ukuti icalandile Yesu pali Yohane 10:4 ca cine? (b) Cinshi Baibolo itukoselesha ukucita?
16 Lelo, na lyo line, kuti twashininkisha shani ukuti ico twaumfwa cilefuma kuli cibusa wesu nelyo ku mulwani wesu? Cisuma, Yesu atile impaanga shikonka kacema “pantu shaishibe shiwi lyakwe.” (Yohane 10:4) Impaanga tashikonka kacema ku mulandu fye wa fyo alemoneka ku nse; shumfwa ishiwi lyakwe. Icitabo cilanda pa fyalecitika ku fyalo uko Baibolo yalembeelwe cishimika ukuti umweni umo atungenye ukuti impaanga shishibila kacema wa shiko ku fya kufwala, te kwi shiwi iyo. Kacema na o atile awe shimwishibila kwi shiwi. Pa kushininkisha, kacema no mweni bakabushenye ifya kufwala. Umweni aitile impaanga ninshi afwele ifya kufwala fya kwa kacema, lelo tashacitile nangu cimo. Tashaishibe ishiwi lyakwe. Mukwai ilyo kacema ena aitile impaanga, te mulandu afwele fimbi, ilyo line fye shaile na kuli kacema. Kanshi umuntu umo kuti amoneka kwati e kacema, lelo impaanga shena tashisumina. Caba kwati impaanga shilabebeta ishiwi lya uleita, no kulilinganya ku lya kwa kacema. E fyo ne Cebo ca kwa Lesa citweba ukucita, citila, “esheni ifyebo fyapuutwamo mumone nga fyafuma kuli Lesa.” (1 Yohane 4:1; 2 Timote 1:13) Kuti twacita shani ico?
17. (a) Kuti twaishiba shani bwino ishiwi lya kwa Yehova? (b) Ukwishiba Yehova kulenga twacita cinshi?
17 E co kanshi, nga twaishiba bwino ishiwi lya kwa Yehova, nelyo icebo cakwe, tacakatwafye sana ukwishiba ishiwi lya bambi bambi. Baibolo itweba ifya kulundulula uko kwishiba. Itila: “Amatwi yenu yakomfwe cebo cafuma ku numa yenu, icileti, Iyi e nshila, e mo mwende.” (Esaya 30:21) Ico “cebo” cifuma ku numa yesu cifuma mu Cebo ca kwa Lesa. Lyonse ilyo twabelenge Cebo ca kwa Lesa, kuti twatila, tuumfwa ishiwi lya kwa Kacema wesu Mukalamba, Yehova. (Amalumbo 23:1) Kanshi, nga tulesambilila sana Baibolo, ninshi tuleishiba bwino ishiwi lya kwa Lesa. Ico e cikalenga bwangu bwangu fye, tuleishiba ne shiwi lya bambi bambi.—Abena Galatia 1:8.
18. (a) Cinshi na cimbi icaba mu kwishibe shiwi lya kwa Yehova? (b) Ukulingana na Mateo 17:5, cinshi tufwile ukuumfwila kwi shiwi lya kwa Yesu?
18 Bushe cinshi na cimbi icaba mu kwishibe shiwi lya kwa Yehova? Ukulunda pa kuumfwa, kufwile kwaba no kucita. Tontonkanyeni na kabili pali Esaya 30:21. Icebo ca kwa Lesa cilanda ati: “Iyi e nshila.” Kanshi, pa kusambilila Baibolo, tulomfwa amafunde ya kwa Yehova. Lelo na kabili atila: “E mo mwende.” Yehova afwaya tulecita ico twaumfwa. E co, nga tulecita ifyo tusambilila, tulanga ukuti tatupelela fye pa kuumfwa ishiwi lya kwa Yehova, lelo tulacita ne co tuumfwa. (Amalango 28:1) Na kabili, ukuumfwa kwi shiwi lya kwa Yehova kufwile kwatulenga ukuumfwa na kwi shiwi lya kwa Yesu, pantu Yehova umwine e wa twebele ukucite co. (Mateo 17:5) Nga Yesu, Kacema Musuma, cinshi aatweba ukucita? Atusambilisha ukupanga abasambi no kucetekela “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka.” (Mateo 24:45; 28:18-20) Ukuumfwa kwi shiwi lyakwe e kukatutwala ku mweo wa muyayaya.—Imilimo 3:23.
‘Shikamufulumuka’
19. Cinshi tufwile ukucita nga twaumfwa ishiwi lya bambi bambi?
19 Cinshi lyene, tufwile ukucita nga twaumfwa ishiwi lya bambi bambi? Nga filya fiine impaanga shicita. Yesu atile: “Umbi umbi te kuti shimukonke lelo kuti shamufulumuka.” (Yohane 10:5) Tufwile ukucita ifintu fibili. Ica kubalilapo, ‘tatwakakonke’ bambi bambi. E kutila tukakaaninina fye ndai ukukonka umbi umbi. Na kuba, mu ciGriki ca mu Baibolo, nga batila “te kuti,” ninshi nabakaana icine cine. (Mateo 24:35; AbaHebere 13:5) Ica bubili, ‘tukamufulumuka,’ nelyo ukufuma kuli wene. E calungama fye ico twingacita kuli onse uulesambilisha ifipusene ne shiwi lya kwa Kacema Musuma.
20. Tukacita shani (a) nga twaumfwa ishiwi lya basangu incenjeshi, (b) pa lwa mulandu wa kwampana kubi, (c) nga twaumfwa ilyashi basabankenye ilishili lya cine?
20 Kanshi, nga twaumfwa umuntu aleleta amano ya busangu, tufwile ukucite fyo Icebo ca kwa Lesa cilanda, citila: ‘Lolekesheni abaleta amalekano ne fya kupunwisha ifipusene ne sambilisho ilyo mwasambilila, kabili batalukeni.’ (Abena Roma 16:17; Tito 3:10) Abena Kristu abaice abali pa mulimo wa kukaana ukwampana kubi, na bo bafwile ukukonka ukufunda kwa kwa Paulo ku mulumendo Timote ukwa kuti: “Fulumuka ulunkumbwa lwa bwaice.” Na lintu twaumfwa batubepesha ku basabankanye lyashi, tukebukisha ukufunda kwa kwa Paulo na kumbi kuli Timote ukwa kuti: “[Abomfwa kwi shiwi lya bambi bambi] bakatalusha amatwi yabo ku cine, no kuyalwila ku malyashi ya bufi. Lelo iwe ube uwatekanya mu fintu fyonse.” (2 Timote 2:22; 4:3-5) Nangu fye ishiwi lya bambi bambi likomfwike kwati lisuma sana, tukafulumuka kuli conse icingonaula icitetekelo cesu.—Amalumbo 26:5; Amapinda 7:5, 21; Ukusokolola 18:2, 4.
21. Cilambu nshi ico abakaana ukumfwa kwi shiwi lya bambi bambi bakakwata?
21 Nga bakaana ishiwi lya bambi bambi, Abena Kristu basubwa no mupashi bomfwila amashiwi ya kwa Kacema Musuma ayaba pali Luka 12:32. Palya Yesu atile kuti bene: “Mwilatiina, mwe mukuni unono, pantu Shinwe abekelwa ukumupeela ubufumu.” “Impaanga shimbi” na sho, shifuluka ukumfwa amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Iseni, mwe bapaalwa na Tata, pyaneni ubufumu ubwateyanishiwe imwe ukufuma pa kutendeka kwa calo.” (Yohane 10:16; Mateo 25:34) We cilambu nobe ubusuma ico tukakwata nga twakaana ukumfwa kwi “shiwi lya bambi bambi”!
Bushe Muleibukisha?
• Bushe Satana alingana shani na umbi umbi uwalondololwa mu cilangililo ca kwa Yesu ica mpaanga mwi cinka?
• Ni kwi kufume shiwi lya bambi bambi muno nshiku?
• Kuti twaishiba shani ishiwi lya bambi bambi?
• Tufwile ukucita shani nga twaumfwa ishiwi lya bambi bambi?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 15]
Maria alishibe Kristu
[Icikope pe bula 16]
Umbi umbi esa ku mpaanga bucenjeshi bucenjeshi
[Icikope pe bula 18]
Tucita shani nga twaumfwa ishiwi lya bambi bambi?