Ububumbo bwa kwa Yehova Ubwapesha Amano

“Ifikankaala fya Muli Bemba”

ILYO akasuba kalewa, umwela watekanya ulapuupa pali bemba, kabili amabimbi yanakilila yalasunkana ukufika na ku lulamba lwa bemba. Abengi abaya mu kutushisha ku lulamba lwa mumana balatemwa sana iciunda cisuma ica mabimbi. *

Mu calo conse mwaba babemba abengi abakwata inamba shalepa amakilomita ayengi isha musango yu. Uyu mupaka waluka lyonse uwaba pa kati ka mucanga na menshi, e po bemba apelela. E fyo Kabumba apekenye ukuti cibe. Alanda ulwa mwine wine ati e “wabiko musensenga ku kubo mupaka kuli bemba.” Kabili atila: “Nelyo amenshi yakwe [bemba] yasunkana te kuti yacilepo, nelyo amabimbi yakwe yapooma tayakapitepo.”—Yeremia 5:22; Yobo 38:8; Amalumbo 33:7.

Takwaba planeti nangu imo iyakwata amenshi ayengi kwati lisonde. Iciputulwa cikalamba nga nshi ice sonde caba mu menshi. Ilyo Yehova alepekanya isonde ukuti abantu bekalemo, asosele ati: “Nayakontane apantu pamo amenshi ayali mwi samba lya muulu, no kuleka pamoneke umulundu. E lyo cali ifi.” Ilembo likonkanyapo aliti: “Kabili Lesa ainike umulundu Isonde; no kukontana kwa menshi ainike Bemba. Kabili Lesa amwene ukuti naciwama.” (Ukutendeka 1:9, 10) Cinshi babemba babelako?

Amenshi yaba muli babemba yalatungilila ubumi mu nshila sha kusungusha ishalekanalekana. Ku ca kumwenako, amenshi yalasungilila icikabilila. E ico, babemba baba nge fya kusungilamo icikabilila, ifilenga ukuti inshita ya mpepo ileba eyefilya.

Kwaliba inshila na imbi iyo amenshi yatungililamo ubumi. Amenshi kuti yasungulula ifintu ifingi nga nshi. Apo ifitungilila ubumi fipangwa ilyo fimo fyasankana, icikabilwa sana menshi pa kutila yafisungulule no kulenga fikatane no kupanga icintu cimbi. Mu fingi ifipangwa mu fya mweo, ilyo kwaba uku kusakana mulaba amenshi. Icitabo ca The Sea citila: “Ifya mweo fyonse filakabila amenshi—ilingi line ayafuma muli babemba, nangu fye fimenwa ne finama ifyaba ku mulundu filakabila aya menshi.”

Babemba na kabili balabomba umulimo wacindamisha uwa kusangulula umwela. Utumenwa no tushishi twa muli babemba tulakula umwela wa carbon dioxide mu lwelele no kufumishamo umwela wa oxygen. Ukulingana no ufwailisha umo, umwela wa oxygen uwingi nga nshi uusanshiwa mu lwelele cila mwaka ufuma ku tumenwa no tushishi twa muli bemba.”

Na kabili, muli babemba kuti bafumyamo umuti wa kundapila amalwele. Pa myaka iingi, ifyo bafumya kwi sabi fyalibomfiwa ngo muti. Amafuta bafumya ku libu lye sabi (Cod-liver oil) yalibomfiwa ngo muti pa myaka iingi. Nomba line fye, ifyo bafumya kwi sabi e lyo na kuli fimbi ifyaba muli babemba filebomfiwa ku kundapa ubulwele bwa kufwasa icifuba na kukwipaya utushishi tuleta amalwele ya lwambu e lyo na kansa.

Ukweshaesha kwalicitwa ukwa kufwaya ukwishiba ubucindami bwa fyaba muli babemba ne milimo fibomba. Nangu ca kutila tacashininkishiwa  bwino bwino, abasapika batunganya ukuti ifingi ifitungilila ubumi pe sonde fifuma muli babemba. Ici caumfwana ne cishinka ca kuti Lesa tabumbile babemba apa fye, lelo ababumbile ku kwikalwamo no kutungilila ubumi. Kanshi e mulandu Baibolo itila ifi fintu ukuti “Ifikankaala fya muli bemba”!—Amalango 33:19, Diocese of Mbala.

Yehova alacindikwa pa kuba Kabumba Mukalamba kabili Kapanga wa ifi fikankaala. Ici calengele Nehemia amulumbanye na mashiwi ya kuti: “Ni mwe Yehova, imwe mweka; imwe mwacitile umuulu,. . . babemba na fyonse ifilimo, kabili mufibaka no mweo fyonse fiine.”—Nehemia 9:6.

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 9]

Amenshi, Umwela na Mabimbi

Amenshi no mwela fipanga amabimbi ayakalamba ayalenga icongo cikalamba nga yaipuma ku fimabwe, nge fi fili apa, ifya ku California, mu United States. Amabimbi yalabapo lyonse pali bemba, kabili yalalanga amaka bemba akwata. Na kabili yatucinkulako sana pa maka yakulisha aya kwa Kabumba. Yehova e ‘unyanta pa matamba ya pali bemba.’ “Ku maka yakwe asunkenye bemba, Na ku mucetekanya wakwe asansawile uusansa.” (Yobo 9:8; 26:12, NW) Cine cine, “ukupulamo mu mashiwi ya menshi ayengi, amenshi yakankaala, amatamba ya muli bemba, umukankaala mu muulu ni Yehova.”—Amalumbo 93:4.

Umucanga Uwatuulumana Bwino

Limo limo umucanga waba mu mbali ya bemba ulatuulumana bwino sana, nge fi tulemona pano ku lulamba lwa ku Namibia, ku kapinda ka ku kulyo aka Afrika. Umwela e ulenga uyu mucanga ukuba muli uyu musango. Nangu ca kuti imina imbi iya mucanga iba iinono, imina imbi ilafika kuli bamita 400 ukuya mu muulu. Uku kufula kwa mucanga kutwafwa ukumfwikisha amashiwi ya mu Baibolo ayatila “umusensenga uuli pa nembenembe ya bemba.” Umusensenga ubomfiwa ku kulangilila ifintu ifishingapendwa, ifyayafya ukupenda. (Ukutendeka 22:17) Tulapapushiwa kuli Kabumba, uwabikile imina ya mucanga bwino bwino ku kucinga amabimbi ya pali bemba.

[Icikope pe bula 9]

Ululamba ukuwila akasuba, mu Bight of Biafra, ku Cameroon