“Mulekosa Muli Shikulu”
“Mulekosa Muli Shikulu”
“Mulekosa muli Shikulu na mu maka ya bukose bwakwe.”—Abena Efese 6:10.
1. (a) Bulwi nshi ubwa kupapa ubwacitike imyaka nalimo 3,000 iyapita? (b) Cinshi calengele Davidi acimfye?
IMYAKA nalimo 3,000 iyapita, abashilika babili abafumine ku milalo iyapusana bakumene pa cibansa ca bulwi. Uwalipo umwaice ni kacema Davidi. Akumene na Galyati, umwaume wa maka nga nshi kabili ipaka. Afwele ica kucinge cifuba icafinine nalimo bakilogramu 57, asendele ne fumo ilyafina no lupanga ulukalamba. Davidi ena tafwele ne ca kucinge cifuba, icanso akwete fye cisukushilo ca mabwe. Galyati ipaka lya baPelishiti amwene ati bamusuula sana pantu umwina Israele uwaishile ku kulwa nankwe aali fye ni kalume. (1 Samwele 17:42-44) Ku baPelishiti na bena Israele abaletambako, camoneke kwati Davidi alecula fye no kuyako. Lelo te lyonse aba maka bacimfya. (Lukala Milandu 9:11) Davidi alicimfishe pantu atungililwe na maka ya kwa Yehova. Atile: “Ubulwi bwa kwa Yehova.” Baibolo itweba ati “Davidi anashishe umuPelishiti ku cisukushilo na ku libwe.”—1 Samwele 17:47, 50.
2. Bulwi nshi Abena Kristu balwa?
2 Abena Kristu tabalwa ubulwi bwa cine cine. Nangu line baba aba mutende ku bantu bonse, balwa ubulwi bwa ku mupashi, kabili balwa na balwani ba maka nga nshi. (Abena Roma 12:18) Mu cipandwa ca kupelako muli kalata alembeele Abena Efese, Paulo alondolwele ubulwi buntu Umwina Kristu onse alwako. Atile: “Ukushomboka kwesu, te ku mulopa no mubili, lelo ku mabuteko, kuli bamulopwe, kuli bakateeka ba calo aba mfifi ino, ku fimipashi fya bubifi mu mekalo ya mu muulu.”—Abena Efese 6:12.
3. Pa Abena Efese 6:10, cinshi tukabila pa kucimfya?
3 ‘Ifimipashi fya bubifi’ ni Satana ne fibanda, abafwaya ukonaula bucibusa bwesu na Yehova Lesa. Apo ba maka ukutucila, twaba nga filya fine Davidi aali, te kuti tucimfye kano nga twashintilila pali Lesa ku kutupeela amaka. E mulandu wine, Paulo atucincishisha ‘ukulakosa muli Shikulu na mu maka ya bukose bwakwe.’ (Abena Efese 6:10) Ilyo apwa ukutufunde fyo, alondolola ifya bulwi fya ku mupashi ne mibele ya Bwina Kristu ifilenga twacimfya muli ubu bulwi.—Abena Efese 6:11-17.
4. Fintu nshi fibili ifyacindama twalasambilila muli cino cipande?
4 Lekeni nomba tubebete ico Amalembo yasosa pa maka na pa micenjelo ya mulwani wesu. Lyene twalamona ico twingacita pa kuicingilila. Nga twacita ico Yehova atweba, tukasuubila ukuti abalwani besu tabakatucimfye.
Ukushomboka ne Fimipashi fya Bubifi
5. Bushe ishiwi lya kuti ‘ukushomboka’ ilyabomfiwa pa Abena Efese 6:12 litwafwa shani ukwiluka ubucenjeshi bwa kwa Satana?
5 Paulo atila ‘tushomboka ne fimipashi fya bubifi mu mekalo ya mu muulu.’ Na kuba, icimupashi ca bubifi icapulamo ni Satana Kaseebanya, “kateeka wa fibanda.” (Mateo 12:24-26) Mu Baibolo ubulwi bwesu bwapashanishiwa ku lubuli lwa bantu babili ulwa ‘kushomboka’ nelyo ukushashala. Mu mbuli sha kushashala isha mu Grisi wa pa kale, uuleshashala no munankwe alelwisha sana ukuselebula untu aleshashala nankwe no kumufutula. E ficita na Kaseebanya, afwaya twafilwa ukushangila mu fya ku mupashi. Kuti acita shani ico?
6. Ukufuma mu Malembo, londololeni ifyo Kaseebanya engabomfya ubucenjeshi bwapusanapusana ku kunasha icitetekelo cesu.
6 Kaseebanya kuti aicita nge nsoka, nelyo nge nkalamo iilebuluma, nangu fye nga malaika wa lubuuto. (2 Abena Korinti 11:3, 14; 1 Petro 5:8) Kuti abomfya abantu ukutucusha nelyo ukutufuupula. (Ukusokolola 2:10) Apo Satana akwata amaka pa calo conse, kuti abomfya amano ya calo ne fya kusembeleka fya ciko nge fiteyo. (2 Timote 2:26; 1 Yohane 2:16; 5:19) Kuti abomfya ukutontonkanya kwa ku calo nelyo amano ya busangu ku kutulufya, nga filya abepele Efa.—1 Timote 2:14.
7. Bushe amaka ya fibanda yapelebela shani, kabili maka nshi ifwe twakwata?
7 Nangu line ifyanso na maka ya kwa Satana ne fibanda fyakwe kuti fyamoneka ifya kutiinya, fyaliba no mo fyapelebela. Ifimipashi fya bubifi te kuti fitupatikishe ukucita ifyabipa ifingafulwisha Shifwe wa ku muulu. Twabumbwa na maka ya kucita ico tulefwaya, twalikwata amaka pa matontonkanyo yesu ne micitile. Na kabili tatwaba fweka. Nga filya cali mu nshiku sha kwa Eliya, e fyo caba na leelo: “Abali kuli ifwe bengi ukucisha abali kuli bene.” (2 Ishamfumu 6:16) Baibolo yatila nangu cibe shani nga twanakila kuli Lesa no kukaana Kaseebanya, akafulumuka kuli ifwe.—Yakobo 4:7.
Tatwaluba Amapange ya kwa Satana
8, 9. Macushi nshi Satana aletele pali Yobo ku kukonaula bucishinka bwakwe, kabili fintiinya nshi kuli bumupashi bwesu ifyo tufwile ukucenjelako leelo?
8 Tatwaluba amapange ya kwa Satana pantu Amalembo yasokolola ubucenjeshi ubo abomfya. (2 Abena Korinti 2:11) Pa kulwisha umuntu watambalala Yobo, Kaseebanya aonawile icuma cakwe, amwipaile abatemwikwa, amuletele ukukaanya kwa mu ng’anda, alimulwalike, na baleitunga ukuba abanankwe bamutungenye ifya bufi. Yobo aumfwile ubulanda no kumona kwati Lesa namulekelesha. (Yobo 10:1, 2) Nangu line Satana te kuti alete aya mafya mu kulungatika pali leelo, yalakuma Abena Kristu abengi, kabili Kaseebanya kuti ayabomfya nga apa kwingilila.
9 Ifingonaula bumupashi nafifula muno nshiku sha ku mpela. Twaba mu calo umo ukusupila icuma kumoneka ukucindama ukucila ukukonkelela ifya ku mupashi. Lyonse fye abasabankanye lyashi balenga camoneka kwati ubulalelale bulaleta insansa, kwati tamwaba na bubi. Abengi na bo, baba “abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa.” (2 Timote 3:1-5) Ukutontonkanya kwa musango yu kuti kwalenga ukushangila kwesu ukwa ku mupashi kwaba mu bwafya, kano nga ‘twalwila icitetekelo,’ ninshi kuti twatwalilila abashangila.—Yuda 3.
10-12. (a) Ni pali cinshi Yesu asokele mu cilangililo ca kwa katanda? (b) Peeleni icilangililo ca kulanga fintu ifya ku mupashi ‘fingatabililwa.’
10 Ubucenjeshi bumo ubwapulamo ubwa kwa Satana bwa kulenga twasendwa umupwilapo ne calo na mano ya ciko aya kusupile cuma. Mu cilangililo ca kwa katanda, Yesu asokele ukuti limo “amasakamika ya bwikashi buno no longolo lwa fyuma [kuti] fyatushe cebo [ca Bufumu].” (Mateo 13:18, 22) Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa pano ukuti ‘fyatushe cebo’ lyalola mu kuti “ukutabilila umupwilapo.”
11 Mu ncende umo imfula iloka sana, kuti mwasangamo umusango wa cimuti ca mukunyu icitabilila imiti imbi. Panono panono ciya cilepomba umuti uuli mupepi. Cilasuka catabilila umuti, imishila ya ciko na yo yalikwata sana amaka ya kupeka. Imishila ya ciko iingi itendeka ukunwa amenshi ayengi sana pe shinte lya muti, lyene imisambo ya ciko ifimbilikisha umuti mpaka waleka ukupokelela ulubuuto lwa kasuba. Pa kulekelesha, umuti ulooma.
12 Mu musango umo wine, amasakamika ya buno bwikashi, ukufwayafwaye cuma ne mikalile ya pa muulu kuti fyatusendele nshita iikalamba no kutunashe cibi. Amano yesu ninshi yasendwa ne fya calo, ica kutila kuti twalekelesha isambililo lya Baibolo ilya pa lwesu no kuba ne cibelesho ca kupuswa ku kulongana kwa Bwina Kristu, ica kulya ca ku mupashi ninshi caleka ukufika kuli ifwe. Ukusupile cuma nomba e kuba pa ntanshi, mu cifulo ca kusupila ifya ku mupashi, na pa kulekelesha, Satana akatutoola cangwa.
Tukabila Ukwiminina Abashangila
13, 14. Cinshi tufwile ukucita ilyo Satana atukaanya?
13 Paulo acincishe abasumina banankwe ukuti babe “abakosa ku kushangilile fya kubeleleka fya kwa Kaseebanya.” (Abena Efese 6:11) Kwena, Kaseebanya ne fibanda fyakwe bena te kuti tubepaye. Lesa aapeela uyo mulimo kuli Yesu Kristu. (Ukusokolola 20:1, 2) Lelo, ukufikila lintu Satana akafumishiwapo, tufwile ‘ukukosa’ pa kuti ukusansa kwakwe takutunashishe.
14 Umutumwa Petro na o akomaile pa fyo cacindama ukushangila ku kusansa kwa kwa Satana. Alembele ukuti: “Beni abalola, cenjeleni. Icibambe cenu, Kaseebanya, endauka nge nkalamo iilebuluma, iilefwaya untu ingalya. Lelo mukaanyeni, beni abakosa ndi mu citetekelo, pa kwishiba ukuti ifintu fimo fine ifya kucula filecitika kuli bamunyinenwe bonse pano calo.” (1 Petro 5:8, 9) Na kuba, ukutungililwa na bamunyinefwe ne nkashi kwalicindama pa kuti tushangile ilyo Satana atusansa nge nkalamo iilebuluma.
15, 16. Landeni ica kumwenako ca mu Malembo icilelange fyo ukutungilila kwa basumina banensu kwingatwafwa ukwiminina abashangila.
15 Lintu inkalamo yabulumina lwa mupepi mu mpanga ya mulemfwe mu Afrika, impombo kuti shafulumuka no kuya fye ukutali. Lelo insofu shena, shilatusambilishako ififuma mu kuba pamo. Icitabo ca Elephants—Gentle Giants of Africa and Asia cilondolola ukuti: “Umusango wa kuicingilila uo insofu shatemwa sana, waba kukolongana pamo mu mulongo no kupanga icintengulusha, ninshi ishikalamba shiloleshe ukulefumina icilwani, utwana twena shatubika pa kati.” Ilyo inkalamo shamona amaka ya musango yu no kubombela pamo, ilingi line shilafilwa ukusansa fye no twana twa nsofu.
16 Na ifwe bene ilyo Satana ne fibanda fyakwe batutiinya, tufwile ukuba pamo, ukubombela pamo na bamunyinefwe abakosa mu citetekelo. Paulo ailandile umwine ati Abena Kristu banankwe bamo baali ‘ica kumukoselesha’ ilyo apooselwe mu cifungo mu Roma. (Abena Kolose 4:10, 11) Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ukuti “ica kunkoselesha” lyabamo fye umuku umo mu Malembo ya ciGriki aya Bwina Kristu. Ukulingana na Expository Dictionary of New Testament Words iya kwa Vine, “verbu wa ili shiwi alosha ku muti uutontolola ubukali.” Ukupala uyo muti, ukutungilila kwa bakapepa ba kwa Yehova abakosoka kuti kwanashako ubukali ubufuma mu kucula ku matontonkanyo nangu fye ubwaba mu kulwala.
17. Fintu nshi fingatwafwa ukuba aba cishinka kuli Lesa?
17 Ukukoselesha kwa Bena Kristu banensu pali lelo kuti kwakosha ukufwaisha kwesu ukwa kubombela Lesa muli bucishinka. Ukucilisha baeluda ba Bwina Kristu balafwaisha ukwafwa lwa ku mupashi. (Yako. 5:13-15) Pa fingatwafwa ukuba na bucishinka paba ukusambilila Baibolo lyonse no kusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu ukwa pa cilonganino, ukulongana kukalamba, na mabungano. Bucibusa bwesu ubwafikapo na Lesa bulatwafwa ukuba aba cishinka kuli wene. E co kanshi, nga tulelya, tulenwa, atemwa conse ico tulecita, tufwile ukucita fyonse ku kucindika Lesa. (1 Abena Korinti 10:31) Kwena, ukushintilila pali Yehova mwi pepo kulakabilwa pa kuti tutwalilile ukucita ifimuteemuna.—Amalumbo 37:5.
18. Mulandu nshi tushifwile ukunenukila nangu line amafya yabipisha yatunasha?
18 Inshita shimo Satana atusansa ilyo tatuli abakosa lwa ku mupashi. Inkalamo ilafukukila inama iyanakuka. Amafya ya mu lupwa, ukwafya kwa ndalama, nelyo amalwele kuti fyatunasha lwa ku mupashi. Lelo shi twinenuka mu kucita iciteemuna Lesa, pantu Paulo atile: “Ilyo ndi uwanaka, e lyo mba na maka.” (2 Abena Korinti 12:10; Abena Galatia 6:9; 2 Abena Tesalonika 3:13) Aloseshe mwi? Mu kuti amaka ya kwa Lesa kuti yalundwapo palya amaka ya buntunse yapelebela, kulila fye twapepa kuli Yehova ukutupeela ayo amaka. Filya Davidi acimfishe Galyati citusambilisha ukuti Lesa kuti akosha abantu bakwe kabili alabakosha. Inte sha kwa Yehova muno nshiku balailandila ukuti mu nshita sha mafya yabipisha, balimona ukuboko kwa maka ukwa kwa Lesa.—Daniele 10:19.
19. Landeni ica kumwenako cimo icilelanga ifyo Yehova engakosha ababomfi bakwe.
19 Ilyo abaupana babili bashimike ifyo Lesa abaafwa, batile: “Pa myake iingi twalibombela Yehova ngo mulume no mukashi kabili twaliipakisha amapaalo ayengi no kwishibana na bantu abasuma kabili abengi. Kabili twalikanshiwa no kukoshiwa na Yehova ukushipikisha amafya ukwabulo kufilwa. Ukupala Yobo, te lyonse twaleumfwikisha umulandu amafya yaleishila pali ifwe, lelo twaishibe ukuti lyonse Yehova e ko ali ku kutwafwa.”
20. Bushininkisho nshi ubwa mu Malembo ubulango kuti Yehova lyonse alafwa abantu bakwe?
20 Ukuboko kwa kwa Yehova takwaipipa ica kutila kuti afilwa ukutungilila no kukosha abantu bakwe aba busumino. (Esaya 59:1) Kemba wa malumbo Davidi aimbile ati: “Yehova atungilila bonse abalewa, kabili emya bonse abakungumana.” (Amalumbo 145:14) Ee cine, Shifwe wa ku muulu Yehova ‘ubushiku no bushiku alatusenda’ no kutupeela ifyo tukabila.—Amalumbo 68:19.
Tulakabila “Ifya Bulwi Fyakumanina Ifya kwa Lesa”
21. Paulo akomaile shani pa fyo cacindama ukufwala ifya bulwi ifya ku mupashi?
21 Twalanshanya pa micenjelo imo iya kwa Satana kabili twamona no kuti cikankaala ukuba abashangila lintu atusansa. Nomba tufwile ukulanda pa ca kwafwa na cimbi icingalenga twacingilila icitetekelo cesu. Imiku ibili muli kalata wakwe ku bena Efese, umutumwa Paulo alumbwile icintu cacindama pa kuti tube abashangila ukulwisha imicenjelo ya kwa Satana no kucimfya mu bulwi bwesu ubwa kushomboka ne fimipashi fya bubifi. Paulo alembele ati: “Fwaleni ifya bulwi fyakumanina ifya kwa Lesa ukuti mube na maka ya kwiminina ndi ku kulwisha imicenjelo ya kwa Kaseebanya . . . Buuleni ifya bulwi fyakumanina ifya kwa Lesa, ukuti mube na maka ya kushangila mu bushiku bwa bubifi, kabili ilyo mwapwishishisha ukucita fyonse, mwiminine ndi.”—Abena Efese 6:11, 13.
22, 23. (a) Finshi fyaba mu fya bulwi fyesu ifya ku mupashi? (b) Cinshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?
22 Ca cine, tulekabila ukufwala “ifya bulwi fyakumanina ifya kwa Lesa.” Ilyo Paulo alembele kalata ku bena Efese, alelindwa no mushilika umwina Roma, napamo inshita shimo uwalefwala ifya bulwi fyakumanina. Lelo, Lesa e wapuutilemo umutumwa ku kulanda pa fya bulwi fya ku mupashi ifikabilwa sana ku mubomfi onse uwa kwa Yehova.
23 Muli ifi ifya bulwi fya kwa Lesa mwaba imibele iyo Umwina Kristu afwile ukukwata pamo ne fya ku mupashi ifyapekanishiwa na Yehova. Mu cipande cikonkelepo, tukalanda pa ca bulwi ca ku mupashi cimo na cimo. Ici cikatwafwa ukumona nga twaliipangasha bwino mu bulwi bwesu ubwa ku mupashi. Kabili tukamona fintu ica kumwenako cisuma ica kwa Yesu Kristu citwafwa ukucimfya mu bulwi bwesu ubwa kukaanya Satana Kaseebanya.
Kuti Mwayasuka Shani?
• Bulwi nshi Abena Kristu bonse balwa?
• Londololeni imicenjelo imo iya kwa Satana.
• Bushe ukutungililwa na basumina banensu kuti kwatukosha shani?
• Ni mu maka ya kwa ani tufwile ukushintilila, kabili mulandu nshi?
[Amepusho]
[Ifikope pe bula 11]
Abena Kristu ‘balashomboka ne fimipashi fya bubifi’
[Icikope pe bula 12]
Amasakamika ya buno bwikashi kuti yatusha icebo ca Bufumu
[Icikope pe bula 13]
Abena Kristu banensu kuti baba ‘ica kukoselesha’
[Icikope pe bula 14]
Bushe mulapepa kuli Lesa ukuti amupeele amaka?