Mwe Misepela Lekeni Abafyashi Benu Bamwafwe Ukulinda Imitima Yenu!

BUSHE kuti mwatila mulimo nshi uukosela sana umukalamba wa bensha ingalaba? Bushe kwabuka bemba umukalamba bwino bwino? Iyo. Ingalaba ishingi tashibundila pa kati ka bemba, shibundila mupepi no lulamba. Na kuba, calyafya sana ukwingisha ingalaba pa cabu ukucila ukwikisha indeke. Cinshi cayafisha?

Ilyo umukalamba wa ngalaba talaingisha ingalaba pa cabu, afwile ukuleuka ifipindami fyonse ifyo engasanga pa cabu. Afwile ukwishiba ukulelola amenshi pe samba lya bemba ilyo aleleuka ne ngalaba shimbi. Na kabili afwile ukuleuka umucanga watulumana, amabwe, nelyo ifipimfya fya ngalaba shaonaika ifyaba mu menshi. Kabili cilacilapo ukwafya nga ca kuti e muku wa kubalilapo uo umukalamba wa bensha ingalaba aya kuli ico cabu.

Pa kupwisha aya mafya, umukalamba wa ngalaba uwa mano kuti aipusha ukwafwiwa no uwensha ingalaba umbi uwaishiba bwino ico cabu. Uyu kuti aiminina mupepi no mukalamba wa bensha ingalaba pa kuti alemulanga ukwa kulola. Aba babili balabombela pamo ukuleuka ifipindami no kwingisha ingalaba pa cabu bwino bwino.

Ubucindami bwa kubelesha kwa ulya umbi uwaishiba ukwensha ingalaba bulangilila ifyo imisepela ya Bwina Kristu yashuka pa kukwata aba kuyafwa ukucimfya amafya yaba muli ubu bwikashi. Ni bani abo bene abengaafwa? Kabili mulandu nshi imisepela ikabila ukwafwiwa?

Natutwalilile ne cilangililo ca ngalaba. Nga uli musepela, uli fye kwati ni ulya umukalamba wa bensha ingalaba pantu pa kulekelesha, ni we uli no kuisalila imikalile yobe we mwine. E lyo abafyashi bobe baba no mulimo uwapalana na ulya uwa kwa kensha wa ngalaba umbi ilyo besha ukukwafwa ukucimfya amafya yayafya ayo uleshingwana na yo mu mikalile yobe. Lelo, ilyo uli mu myaka ya bupungwe, kuti cakwafya ukumfwila ukufunda uko abafyashi bobe balekufunda. Cinshi cabele fyo?

Ilingi line, umutima e uba no bwafya. Umutima kuti wa kupatikisha ukukumbwa ifyabindwa nelyo ukukaana conse icilemoneka kwati cilekucilikila ubuntungwa. Baibolo itila: “Ukulinga kwa mutima wa muntu kubi ukufuma ku bwaice bwakwe.” (Ukutendeka 8:21) Yehova alikwebelapo fye ukuti ukashingwana na mafya ku ntanshi. Akusoka ukuti: ‘Umutima wa muntunse walicila  pali fyonse kukuba no bucenjeshi, kabili no kubipisha e wabipishapo.’ (Yeremia 17:9, Bible wa Mushilo) Pa mbali ya kuba no lunkumbwa lubi, umutima kuti walenga umwaice ukumona kwati alishiba ifingi ukucila abafyashi bakwe, nangu ca kuti abafyashi fingi baishiba. Lelo, mwaliba amapaalo ayengi mu kumfwila ukupanda amano kwa bafyashi ilyo uli mu myaka yayafya iya bupungwe.

Cinshi Ulingile Ukumfwila Abafyashi Bobe?

Ica kubalilapo ca kuti Yehova Katendeka wa lupwa, alekweba ukuti ufwile ukulaumfwila ubutungulushi bwa bafyashi bobe. (Abena Efese 3:15) Apo Lesa alyeba abafyashi bobe ukukusakamana, alekufunda ukuti: ‘We mwana, ba uwa cumfwila ku bafyashi bobe muli Shikulu.’ (Abena Efese 6:1-3; Amalumbo 78:5) Nangu ca kuti uli mupungwe, abafyashi bacili balikwata umulimo wa kukutungulula, kabili ufwile ukubomfwila. Ilyo umutumwa Paulo alembele ati abana bafwile ukumfwila abafyashi babo, abomfeshe ishiwi lya ciGriki ililosha ku mwana uwa mushinku onse fye. Ku ca kumwenako, pali Mateo 23:37, Yesu aloseshe ku bekashi ba mu Yerusalemu ukuti “abana” nangu ca kuti abafulile bakalamba.

Kale sana, abantu ba cishinka baletwalilila ukumfwila abafyashi babo nangu ni lintu bakulile. Nangu ca kuti Yakobo ali mukalamba, alyumfwilile ifunde lya bafyashi bakwe ilya kukanaupa umwanakashi uushalepepa Yehova. (Ukutendeka 28:1, 2) Na kabili, Yakobo alishibe ukuti ico umukalamba wakwe acitile, ukuupa abanakashi ba mu Kanaani, calikalifye sana abafyashi bakwe.—Ukutendeka 27:46.

Ca cine, Lesa alipeela abafyashi bobe aba Bwina Kristu umulimo wa kukutungulula, na kabili bafwile ukuba e mpanda mano shobe ishine shine. Caba ifi pantu balikwishiba bwino sana kabili bafwile balilanga ukuti balikutemwa nga nshi pa myaka iingi. Baliba na maka ya kukutungulula pantu balibeleshanya ne fintu kwati fye ni ulya kafwa wa kwa kensha wa ngalaba. Abafyashi bobe na bo bene balipo no “lunkumbwa lwa bwaice.” Kabili apo Bena Kristu ba cine, balimona ubucindami bwa kumfwila ifishinte fya Baibolo.—2 Timote 2:22.

Apo aba kukwafwa ababelesha baba fye mupepi, bakulakwafwa ukupwisha bwino amafya ayayafya sana. Ku ca kumwenako, tontonkanya pa kuba na bucibusa na bashili baume banobe nelyo abashili banakashi banobe. Bushe abafyashi ba Bwina Kristu kuti bakwafwa shani muli uyu mulandu wayafya?

Ukutemwana no Ushili Mwaume Munobe Nelyo Uushili Mwanakashi Munobe

Bakensha wa ngalaba ababelesha beba umukalamba wa ngalaba ukupitila ukutali no mucanga watulumana. Kwena, umucanga tawakosa lelo walibipa sana pantu lyonse fye ulasela. Abafyashi bobe na bo kuti bafwaya ukuti utaluke ku fintu ifingabika umutima obe mu citeyo. Ku ca kumwenako, abafyashi balishiba ukuti ukutemwana no ushili mwaume munobe nelyo uushili mwanakashi munobe kulaya kuleluma kabili kuti cayafya ukwiluka ukuti e fyo cili. Lelo nga mwatemwana sana nankwe, icitetekelo cobe kuti cabunda.

Ifyacitikile Dina filalangilila bwino ubwafya bwaba mu kucita ifintu ifingalenga wabembuka. Nalimo ukufwaisha ukwangala no kusangalala kwalengele Dina ukukwata bacibusa abena Kanaani, abali ne mibele yasekemuka. Ifyalemoneka kwati musamwe fye pa kubala, mu nshita inono fyaishileba amafya yabipisha. Dina balimucendele ku mulumendo wali “uwa bukata” ukucila abalumendo bonse mu musumba.—Ukutendeka 34:1, 2, 19.

Amafya ya musango yo yalaluminako pa mulandu wa kwikala mu bwikashi bumona ubulalelale ngo musamwe fye. (Hosea 5:4) Abalumendo abengi na bakashana kuti bakweba ukuti  ukwangala na baume nelyo ukwangala na banakashi kusuma sana. Umutima obe kuti watemwa sana ukuba pamo no mwaume nelyo umwanakashi utemenwe sana. Lelo apo abafyashi balikutemwa, bakalaesha na maka ukukucingilila ku kubishanya ne misepela iishikonka ifipimo fya kwa Lesa.

Laura asumina ukuti ukufwaisha ukwishiba kulalenga imisepela ukulaba ku mafya yengatumbukamo. “Ilyo abakashana nsambilila na bo banjeba ukuti bacindile bushiku bonse na balumendo bamoneka bwino, balanda kwati ico caliweme sana. Lelo ndeshiba ukuti ilingi line bacishamo fye ukulumbanya ifyacitike. Na lyo line, ndakumbwa ifyo bacita kabili ntontonkanya ukuti nalimo ndaipusula ku kwangala. Nangu line nalishiba ukuti abafyashi bandi balacita fye bwino ukundesha, lelo mu mutima ndafwaya ukuyako fye.”

Ingalaba tayaba nga motoka iyiminina fye apo pene, yena ilakokola nga nshi pa kwiminina. Abafyashi balishiba ukuti ifi fine e fyaba ne nsuna ya mwaume no mwanakashi. Ibuuku lya Amapinda lipalanya umwaume uli ne nsuna yaluma ku ng’ombe ilume iiletwalwa ku kwipaiwa. (Amapinda 7:21-23) Bushe ulefwaya ifintu fya musango yu ukucitika na kuli iwe? Bushe ulefwaya ukuti bumupashi bobe bukabunshiwe? Abafyashi bobe kuti bailuka ukuti umutima obe nautendeka ukukubepaika, kabili kuti bakufundako pa bwafya bobe. Kanshi ufwile ukukutika kuli bena pa kuti wingataluka ku mafya!—Amapinda 1:8; 27:12.

Na kabili ulakabila ukwafwa kwa bafyashi pa kuti wingacimfya ukusonga kwa banobe. Bushe abafyashi kuti bakwafwa shani?

Ifyo Ukusonga kwa Banobe Kwaluma

Amabimbi yaluma kuti yasensenuna ingalaba. Pa kuti ingalaba taisensenwinwe, kuilosha mu ntunga imbi. Cimo cine kuti cacitika kuli iwe. Lwa ku mupashi, ukusonga kwa banobe kuti kwa kusensenuna nga ca kuti taukulwishishe.

Nge fyo ifyacitikile Dina filanga, “uwangala na bawelewele akacula.” (Amapinda 13:20, NW) Ibukisha ukuti ukulingana na Baibolo, ‘umuwelewele’ muntu uushaishiba Yehova nelyo uushenda mu nshila Shakwe.

 Na lyo line, tacayanguka ukukaana ifyo abanobe usambilila na bo balekweba nelyo ukutaluka ku fyo bacita. María José alondolola ati: “Nalefwaya ukutemwikwa ku banandi. Apo nshalefwaya balemona kwati nalipusanako, nalekonkelesha sana fyonse ifyo balecita.” Kumfwa ku nyimbo sha kukutikako, mu mifwalile, nelyo mu milandile, teti wiluke no kwiluka ukuti ulesongwa ku babiyo. Nalimo ulatemwa sana ukuba pa misepela ulingene nayo. Ici caliba fye bwino, lelo kuti bakusonga sana, kabili kuti bakonaula.—Amapinda 1:10-16.

Caroline alebukisha amafya apitilemo imyaka inono iyapita, atila: “Ukutula fye ilyo nali ne myaka 13, abanandi abengi abo naleangala na bo balikwete abalumendo bale-enda na bo, kabili pa myaka iingi naletunkwa ukuti na ine ndecitako ifyo balecita. Lelo, bamayo balinjafwile ukucimfya ubu bwafya. Bapoosele inshita iikulu balelanshanya na ine no kukutika ku fyo nalelanda. Kabili balinjafwile ukumfwikisha ukuti nshalekabila ukutendeka ukucita ifyo abanandi balecita mpaka nkakule.”

Nge fyacitile bana Caroline, abafyashi bobe kuti bakusoka pa lwa kusonga kwabipa nelyo fye ukukukaanya ukucita fimo nelyo ukwangala na bamo. Nathan alebukisha ifyo alekansana na bafyashi bakwe pa malyashi ya musango yu. Alondolola ati: “Abanandi lyonse balenjeba ati tuleya mu kwangala, lelo abafyashi bandi tabalefwaya ndesangwa pa mabumba ayakalamba nelyo ukuya ku maparte yakalamba ukushili abakalamba aba kututungulula. Pali ilya nshita nalefilwa ukumfwa ico abafyashi bambi balesuminishisha abana babo ukuya ku fya musango yu ilyo abafyashi bandi bena balenkaanya.”

Lelo, mu kuya kwa nshita Nathan alishibe umo calolele. Atila: “Nalishiba ukuti ico nalefililwa ukwishiba umo balelosha mulandu wa kuti ‘ubupumbu bwalikakatile ku mutima wandi.’ Ubupumbu bwa musango yo bulamonekesha nga ca kuti abalumendo baleangala mu mabumba. Umo nga atendeka ukucita icabipa, umbi alapokelela no kucite ficililepo, lyena uwakonkapo ena ninshi alacita icabipisha icine cine. Icikonkapo ca kuti bonse umo baleangalila balaipoosamo. Nangu fye misepela abaitunga ukubombela Yehova na bo kuti bacitako ifya musango yu.”—Amapinda 22:15.

Bonse babili, Nathan na María José, balelwishanya ne mitima yabo ilyo abafyashi balebakanya ukucita ifyo abanabo balefwaya. Na lyo line, balyumfwilile abafyashi babo kabili baliba ne nsansa ico balyumfwile ifyo abafyashi babo balebeba. Ipinda litila: “Teyamiko kutwi, no kuumfwe fyebo fya ba mano, bikapo no mutima obe ku kwishiba ifyo fyawama.”—Amapinda 22:17.

Balinga Ukucindika

Ingalaba nga yalemenena kumo yalyafya ukupindulula, kabili nga yalemenena sana kumo, kuti yabunda no kubunda. Pa mulandu wa kuti tatwapwililika, bonse fye twalemenena ku kucita ifintu ifitusekesha kabili ifyabipa. Nomba te  mulandu no kukanapwililika, imisepela kuti yatunguluka nga ca kuti yaumfwila sana ifyo abafyashi balelanda.

Ku ca kumwenako, abafyashi bobe kuti bakwafwa ukwishiba ukuti takwaba ukuba pa kati ka nshila ya kamfyemfye iitwala ku bumi ne nshila yasaalala iitwala ku bonaushi. (Mateo 7:13, 14) Kuibepa fye ukutontonkanya ukutila kuti waipakisha ukucita ifyabipa ukwabula ukupula mu mafunde ya kwa Lesa, kwati kuti wacitako icalubana ukwabulo kubembuka. Abesha ukucita ifyo ninshi ‘balasunta kabili ba mitima ibili,’ besha ukubombela Yehova uku balitemwe calo ne fya mu calo, kabili aba musango yu kuti babunda lwa ku mupashi. (1 Ishamfumu 18:21; 1 Yohane 2:15) Cinshi ico cicitikila? Pantu lyonse twalemenena ku lubembu.

Ulunkumbwa lwa kucita icabipa lulaya luleluminako nga ca kuti twanakilako. ‘Umutima wesu uwa kufutika’ tawakekushiwe fye no kusonda ulubembu. Ukafwaya tukacite ifyacilapo. (Yeremia 17:9) Nga ca kuti twatendeka ukusensenunwa lwa ku mupashi, ukusonga kukaya kuleluminako fye. (AbaHebere 2:1) Teti wiluke ukuti nautendeka ukusensenunwa lwa ku mupashi, lelo abafyashi bobe aba Bwina Kristu kuti bailuka. Ca cine ukuti teti beshibe bwangu ifya kubomfya kompyuta nge fyo iwe wingacita, lelo balishiba sana ifyo umutima waba uwa bucenjeshi ukukucila. Kabili balefwaya ukukwafwa ‘ukutwalo mutima obe mu nshila yalungama’ iingakutwala ku bumi.—Amapinda 23:19, NW.

Kwena, taufwile ukwenekela abafyashi bobe ukupingula mu kupwililika ilyo balekutungulula mu fintu fyayafya pamo ngo kusala inyimbo, amafilimu, ne mifwalile. Abafyashi bobe teti babe na mano nga filya Solomone aali nelyo teti batekanye nge fyatekenye Yobo. Ukupala kensha wa ngalaba ulya wabelesha, abafyashi bobe limo limo kuti bacilamo ukukucingilila. Na lyo line, ukwafwa kwabo kukaba ukwacindama nga nshi nga ca kuti ‘waumfwo kusalapula kwa kwa wiso, no kukanaleka amalango ya kwa noko.’—Amapinda 1:8, 9.

Imisepela imo kuti yasusha abafyashi. Lelo, abafyashi bobe nga bale-esha na maka ukukonka Amalembo, bakaba mupepi na iwe inshita yonse, na lintu ukalolenkana na mafya ayali yonse. Kwati fye mukalamba wa bensha ingalaba uwaitile kensha wa ngalaba umbi uwabelesha ukuti amwafwe, ulakabila ukwafwa kwa bafyashi bobe. Abafyashi bobe kuti bakutwala mu nshila yalungama kabili kuti mwafuma amapaalo ayengi.

“Pantu amano yakengila mu mutima obe, no kwishiba kukabe cisuma ku mweo obe, ubupanda bukakubaka, umucetekanya ukakulinda, ku kukupokolola ku mibele ibi, ku fyebo fya kupuulula kwa bantu, abaleke nshila sha kutambalala, ku kuya mu nshila sha mfifi, Pantu abatambalala bakekala mu calo, na ba mpomfu bakashalamo.”—Amapinda 2:10-13, 21.

[Icikope pe bula 22]

Ukusonga kwa misepela imbi kuti kwakusensenuna lwa ku mupashi

[Icikope pe bula 23]

Uleibukisha ifyacitikile Dina

[Icikope pe bula 24]

Kwati mukalamba wa ngalaba uufwaya uwa kumupandako amano, imisepela ifwile ukufwaya ukupandwa amano ku bafyashi

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 24]

Icikope ca ba: www.comstock.com