Nonkelenimo mu Kukonkelela Ifyuma fya ku Mupashi

“Uwatemwa silfere takaangile silfere, no watemwe fyuma takaangile cibwesha.”—Lukala Milandu 5:10.

UKUBOMBESHA kwacishamo kuti kwalenga umo ukufunshika, kabili ukufunshika kuti kwaleta amalwele, limo kuti kwalenga ne mfwa. Mu fyalo ifingi, indupwa shilepasangana pa mulandu wa kulekana. Ilingi line, ukukonkelela ifyuma e kulenga aya mafya. Mu cifulo ca kwikushiwa ne fyo akwata, umuntu uufwaisha ifikwatwa ifingi lyonse alafwaya na fimbi, te mulandu ne fyo fingamuletela amafya. Icitabo cimo citila: “Ukufwaisha ukuba ne fikwatwa ifingi nge fyo bambi bakwata kwaliseeka sana mu calo, te mulandu no kuti abakwatisha ifyuma balyobelwa sana mu ncito ica kutila kuti yabalenga ukufwa bwangu.”

Ukukonkelela ifyuma kuti kwacilamo, ica kuti umuntu afilwa no kuba ne nsansa isho afwile ukukwata. Ukusabankanya ukucitika ilingi kulambukila sana ukufwaya kwesu ukwa fyuma! Amaprogramu ayengi aya pa TV na pa redio lyonse yalanda sana pa makwebo ya kumupatikisha ukushite fintu ifyo limbi mushilekabila na kukabila kabili ifyo mushingakumanisha ukushita. Fyonse ifi kuti fyaleta amafya.

Ukukanailama kuti kwatonaula panono  panono, lwa ku mubili e lyo na mu mibele. Ku ca kumwenako, Imfumu ya mano Solomone yatile: “Umutima uwatekanya mweo wa mubili.” (Amapinda 14:30) Lelo, ukubombesha, ukusakamikwa no kufwaisha ukutuulika ifyuma fya ku mubili kuti kwaonaula ubumi bwesu, kuti kwatupwishisha ne nsansa. Kabili nga ca kuti ukufwaisha ifyuma e kuletutungulula, ukwampana kwesu na bantu kukabipa. Kabili ilyo imikalile ya mu lupwa no kwampana na bantu fyabipa, fyonse ninshi fyamubipila.

Ubucindami bwa Fyuma fya ku Mupashi

Mupepi ne myaka 2,000 iyapita, umutumwa Paulo akonkomeshe ati: “Mwipalana no bwikashi buno.” (Abena Roma 12:2) Icalo calitemwa abakonkelela ifya pano isonde. (Yohane 15:19) Icalo cesha ukusonga amano yenu yonse pa kuti mukonkelele imikalile ya kutemwe fyuma. Cikomaila sana pa “lunkumbwa lwa menso” pa kuti imwe na bambi mukonkelele ifyuma.—1 Yohane 2:15-17.

Lelo kwaliba ifyuma ifyacila pa ndalama, ukulumbuka e lyo ne fikwatwa fya ku mubili. Imyaka iingi iyapita, Imfumu Solomone yalonganike ifyuma ifingi ifyaliko pali ilya nshita. Yakulile amayanda, yali na mabala, ababomfi, ifitekwa, abaume na banakashi aba kwimba, kabili yalikwete na golde na silfere iingi. Solomone alikwete ifyuma ifingi ukucila abali bonse abaikeleko ilyo talabako. Ali mukankaala icine cine. Solomone alikwete conse ico umuntu engatemwa ukukwata. Na lyo line, ilyo atontonkenye pa fyo abombele, atile: “Conse mupu kabili kufuluko mwela.”—Lukala Milandu 2:1-11.

Pa mulandu wa mano ayengi ayo Yehova amupeele, Solomone alishibe ukuti ukwikushiwa kwine kwine kwaba mu kukonkelela ifyuma fya ku mupashi. Alembele ukuti: “Ukusupula kwa mulandu onse; fyonse nafyumfwika. Bela Lesa akatiina, baka amafunde yakwe; pantu ici e ca buntunse bonse.”—Lukala Milandu 12:13.

Ifyuma fyaba mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo, fyalicindama ukucila golde na silfere. (Amapinda 16:16) Nga mabwe yaumo mutengo, icine icaumo mutengo kuti mwacisanga. Bushe kuti mwaimba ico cuma no kucifwayafwaya? (Amapinda 2:1-6) Kabumba wesu, uwaba Intulo ya fyuma fya cine, alemukoselesha ukucite co, kabili ali no kumwafwa. Bushe akamwafwa shani?

Yehova alipekanya icine caumo mutengo ukupitila mu Cebo cakwe, mu mupashi wakwe, na mu kuteyanya kwakwe. (Amalumbo 1:1-3; Esaya 48:17, 18; Mateo 24:45-47; 1 Abena Korinti 2:10) Ukubebeta ifi fyuma fishaseeka kabili ifya mutengo kumupeela ishuko lya kusala mano mano inshila ya bumi iyawamisha kabili ingamunonsha. Kabili te kuti cimukosele ukucite co pantu Yehova, Kabumba wesu, alishiba ifyo tukabila pa kuti tube ne nsansa shine shine.

 Baibolo Ilatusambilisha Imibele Yawamisha

Ukupanda amano kusuma ukwaba muli Baibolo kulabomba bwino kabili takwingalinganishiwa ku cili conse. Ifishinte fya mibele isuma Baibolo isambilisha fyaliwamisha. Ukupanda amano kwa iko lyonse fye kulanonsha. Pa myaka iingi iyo Baibolo yabako, ukufunda kwa iko kwalitwalilila ukuba ukwa cine kabili ukubomba bwino. Fimo ifyo Baibolo itufunda fyaba, kubombesha, ubufumacumi, ukubomfya bwino indalama, no kusengauka ubunang’ani.—Amapinda 6:6-8; 20:23; 31:16.

Mu kumfwana ne ci, Yesu atile: “Mwilaitutila ifyuma pano isonde, apo icipelebesha ca bushiku ne ndalawa fyonaula, kabili apo abapuupu bengilamo no kwiba. Lelo itutileni ifyuma mu muulu, umo icipelebesha ca bushiku nangu ni ndalawa tafyonaula, kabili umo abapuupu tabengila nangu kwiba.”—Mateo 6:19, 20.

Uku kufunda kusuma kucili kulabomba na lelo line nga filya fine kwalebomba imyaka 2,000 iyapita. Mu cifulo ca kuyobeka mu kufwaisha ifyuma, kuti twamwenamo pali lelo mu kukonkelela inshila yawamisha iya bumi. Icifwaikwa kututila ifyuma fya ku mupashi, ifitungulula ku bumi bwa nsansa sha cine cine no kwikushiwa. Bushe kuti twatutila shani ifyuma fya ku mupashi? Ni pa kubelenga Icebo ca kwa Lesa, Baibolo, no kucita ifyo citusambilisha.

Ifyuma fya ku Mupashi Filaleta Amapaalo

Nga twabomfya bwino ifyuma fya ku mupashi, kuti twamwenamo lwa ku mubili, lwa mu nkuntu, na lwa ku mupashi. Nga filya umwela wa ozone utucingilila ku myengelele ya kasuba iingaleta ubusanso, e fyo ne fishinte fya mibele isuma fitucingilila pa kutulenga ukwishiba amasanso yaba mu kutemwisha indalama. Umutumwa wa Bwina Kristu Paulo alembele ati: “Abafwaisha ukuba ne fyuma bawila mwi tunko kabili mu citeyo kabili mu lunkumbwa ulwingi ulwa kutumpa kabili ulwa kucena, ifyo fiibisha abantu mu bonaushi kabili mu kupomonwa. Pantu ukutemwe ndalama e shinte lya bubi bwa misango yonse, kabili pa kutinamina ukutemwa kwa musango yu bamo balilufiwa ku citetekelo no kuilasaulamo abene amacushi ayengi.”—1 Timote 6:9, 10.

Ukutemwe ndalama kulenga abantu ukufwaisha ifyuma, ukufwayo kulumbuka no kufwaisha amaka. Ilingi line, abantu babomfya inshila sha mucenjelo ne sha bufumfuntungu pa kuti bafishepo aya mabuyo. Ukukonkelela ifyuma kuti kwaonawila umuntu inshita, amaka, no kulamuka kwakwe. Kuti kwamulenga fye no kukanalaala utulo. (Lukala Milandu 5:12) Ukwabula no kutwishika, ukufwaisha ifyuma kulashingilisha ukulunduluka kwa ku mupashi. Yesu Kristu, umuntu wakulisha uwabalile abako uwa mweo, atulangile inshila yawamisha ilyo atile: “Ba nsansa abaibukila ukuti balakabila ifya ku mupashi.” (Mateo 5:3) Alishibe ukuti ifyuma fya ku mupashi fitungulula ku mapaalo yabelelela kabili fyalicindama ukucila ifyuma fya ku mubili ifyaba fya kashita fye.—Luka 12:13-31.

Bushe Cine Cine Ukukonkelela Ifyuma fya ku Mupashi Kulanonsha?

BaGreg bebukisha ukuti: “Abafyashi bandi balyeseshe na maka ukuti nsumine ati ifyuma  fya ku mupashi tafinonsha. Lelo, nalikwata umutende uwingi uwa muntontonkanya pa kukonkelela ifyuma fya ku mupashi pantu nshibombomana ku mulandu wa kucimfyanya mu kufwaisha ifyuma.”

Ukukonkelela ifyuma fya ku mupashi na kabili kulalenga muleumfwana bwino na bantu bambi. Ifibusa fya cine fikamutemwa pa mulandu wa fintu mwaba te pa mulandu wa fintu mwakwata. Baibolo itukoselesha ukuti: “Beni icibusa na bantu aba mano e lyo mukaba aba mano.” (Amapinda 13:20, Today’s English Version) Kabinge, ulupwa lwatunguluka lwashimpwa pa mano no kutemwa, te pa fikwatwa iyo.—Abena Efese 5:22–6:4.

Ilyo tufyalwa, tatwishiba ifyacindama ne fishacindama. Tufwile ukusambilila ku bantu banensu atemwa mu Cebo ca kwa Lesa. Kanshi ukusambilila Baibolo kuti kwayalula ifyo tumona ifyuma. BaDon, abalebomba kale mu banki batila: “Baibolo yalingafwile ukutontonkanyapo na kabili pa fyo nacindamike, kabili nasambilile ukuba uwaikushiwa ne fikabilwa fye.”

Konkeleleni Ifyuma Fya ku Mupashi Fibelelela

Mwaba amapaalo yabelelela mu kukonkelela ifyuma fya ku mupashi, te ya pa kashita fye. Paulo alembele ukuti: “Ifimoneka [ifya ku mubili] fya kashita fye akanono, lelo ifishimoneka [ifya ku mupashi] fya muyayaya.” (2 Abena Korinti 4:18) Ca cine ukuti ifyuma kuti fyaletako ukusekelela ukwa pa kashita, lelo ukufwaisha ifyuma takwakanonshe umuntu umuyayaya. Ifyuma fya ku mupashi fyena fya muyayaya.—Amapinda 11:4; 1 Abena Korinti 6:9, 10.

Baibolo yalikaanya ukupoosa sana amano ku fyuma ukuseekele nga nshi ndakai. Itusambilisha ifya kusengauka ukuisekesha ilyo itweba ukusunga ilinso lyesu ilituntulu, ukupoosa  amano ku fyacilapo ukucindama, e kutila ifyuma fya ku mupashi. (Abena Filipi 1:10) Baibolo ilasokolola cintu ubufunushi bwaba, e kuti, umuntu umwine ukuicita akalubi. Ilyo tulebomfya ifyo tusambilila mu Cebo ca kwa Lesa, tulakwata insansa ishingi. Tukalafwaisha ukupeela ukucila ukufwaya lyonse ukuti tulepeelwa. Aya kwena mapaalo yashaifulila twingaipakisha nga twakatamika ifyuma fya ku mupashi ukucila ukuyobeka mu kufwaya ifyesu fye!

Ca cine ukuti indalama kuti shatucingilila panono. (Lukala Milandu 7:12) Lelo Baibolo yena ilandilapo fye ukuti: “Ifyuma fyobe pambi kuti waluba na po file, kwati fintu fimenene amapindo no kupupuka nga kapumpe.” (Amapinda 23:5, Bible wa Mushilo) Abantu bali-iletela amafya pa kuti fye banonke ifyuma. Bamo balalwalilamo, indupwa shabo shilapasangana, no konaula fye kampingu wabo. Lelo, ukuba uwa bumupashi kulekusha ukukabila kwesu ukwacindama sana, e kuti ukufwaya ukutemwikwa, ukwishiba ico twabela pano isonde, no kufwaya ukupepa Lesa wa kutemwa, Yehova. Na kabili kulangilila inshila ya ku bumi bwa muyayaya mu kupwililika pe sonde lya paradaise, isubilo ilyo Lesa atusungila.

Nomba line fye, ukufwaya kwa bantunse ukwa lubanda kukafishiwapo mwi sonde lipya ilya kwa Lesa. (Amalumbo 145:16) Pali iyo nshita, isonde lyonse ‘likesulamo ukwishiba Yehova.’ (Esaya 11:9) Ifyuma fya ku mupashi fikaba konse fye. Ukutemwe fyuma ne fifuma mu kucite co fikafumishiwapo umupwilapo. (2 Petro 3:13) Lyene ifintu ifilenga ubumi ukuba ubwa mutengo, e kuti ubutuntulu busuma, incito iisuma, ukwangala kusuma, indupwa shaikatana e lyo na bucibusa bubelelela na Lesa, fikalenga abantu bakaipakishe insansa sha cine cine ku ciyayaya.

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 6]

Mulebomfya Bwino Indalama!

Ishibeni ifyo mukabila. Yesu atusambilishe ukupepa ati: “Tupeeni ica kulya cesu ica leelo ukulingana no kukabila kwesu.” (Luka 11:3) Mwilamona ukuti fyonse ifyo mulefwaya mufwile ukufikwata. Ibukisheni ukuti ubumi bwenu tabwaba mu fintu ifyo mwakwata.—Luka 12:16-21.

Tantikileni libeela ifya kushita. Mwilashita ifyo mushitantike kushita. Baibolo itila: “Amapange ya wacincila yatwala ku kutuntumika; lelo onse uwasampauka alola ku kubulwa.” (Amapinda 21:5) Yesu afundile bakomfwa bakwe ukupenda ishingapooswa ilyo bashilatendeka mulimo uwingapooswapo indalama.—Luka 14:28-30.

Mwilakongola cikongolekongole. Nga cingacitika, mulesunga indalama sha kushitamo ukucila ukukongola ifintu. Ipinda litila: “Uwashima musha ku muntu uumwashima.” (Amapinda 22:7) Pa kuba abailama no kukanabomfya indalama ishacila pa sho mukwata, kuti mwapekanya bwino ukushita ne fipe ifikalamba.

Te kwesha ukonaula. Mulesunga bwino ifyo mwakwata kale pa kuti tafyonaike bwangu, e kucefyako ubonaushi. Yesu alangilile ci pa kubomfya bwino ifyashele ku fyo babomfeshe.—Yohane 6:10-13.

Tangisheni ifyacindama. Umuntu wa mano ‘alailubwile nshita’ pa kukonkelela amabuyo yacindama.—Abena Efese 5:15, 16.

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 7]

Inshila Isuma Iya Kusambilila Ukucila ku Fyatucitikila

Ifyatucitikila, e kuti ifisuma napamo ifibi, kuti fyatusambilisha amasambililo yacindama. Lelo bushe ca cine ukuti ifyatucitikila e fyo twingasambililako bwino? Awe nakalya. Kwaliba intulo ya butungulushi bwawamisha. Kemba wa malumbo aliishibe iyi ntulo ilyo asosele mwi pepo ati: “Icebo cenu ni nyali ku makasa yandi, kabili lubuuto ku nshila yandi.”—Amalumbo 119:105.

Mulandu nshi ukusambilishiwa na Lesa kwawamina ukucila ukusambilila ku fyatucitikila? Umulandu umo waba wa kuti, ukusambilila ku fyatucitikila, e kuti ukwesha ukucita fimo pa kuti tumone nga kuti fyabomba bwino atemwa iyo, kuti kwaleta amafya kabili kuti kwaleta na macushi. E lyo takwawama fye no kuwama. Lesa aebele uluko lwa bena Israele ba ku kale ukuti: “Iye, nga wapeepeka ku mafunde yandi! lyene umutende obe nga waba ngo mumana, no bulungami bobe nga mabimbi ya bemba.”—Esaya 48:18.

Umulandu umo uwalenga Icebo ca kwa Lesa ukuba icawamisha waba wa kuti mwaba ilyashi lyakokola kabili ilya cine ilya fyo umuntu apitamo. Mufwile mwalimona ukuti cisuma ukusambilila ku fyo bambi batungulwike, na ku filubo bacitile ukucila ukubwekeshapo ifilubo fimo fine ifyo bacitile no kupita mu kukalipwa. (1 Abena Korinti 10:6-11) E lyo icacindamisha ca kuti, muli Baibolo, Lesa alatupeela mafunde yawamisha ne fishinte fya kututungulula ifyo twingashintililapo ifyacila icili conse. Baibolo itila: “Amalango ya kwa Yehova yafikapo . . . Ukushimika kwa kwa Yehova kwa cishinka, kulengo wapelwa amano ukubo wa mano.” (Amalumbo 19:7) Cine fye, ukusambilila amano ya kwa Kabumba wesu uwa kutemwa e nshila yawamisha iya kusambilila.

[Ifikope pe bula 4]

Icalo cifwaya ukuti mulekonkelela imikalile ya ciko iya kutemwe fyuma

[Icikope pe bula 5]

Ifyuma fyaba muli Baibolo fyalicindama ukucila golde atemwa silfere