Ukufwaya Ubulungami Kukatucingilila

“E ico, mulefwaya intanshi . . . ubulungami [bwa kwa Lesa].”—MATEO 6:33.

1, 2. Cinshi umukashana umo Umwina Kristu acitile, kabili mulandu nshi acitile ifyo?

UMUKASHANA umo Umwina Kristu uwa ku Asia alebomba incito ya bukalemba mu ofesi lya buteko. Aali wa cishinka, talecelwa ku ncito kabili alebombesha. Nomba, apo e lyo aingile fye incito, aali pa kuceeceetwa kabili yalishile inshita ya kuti abakalamba bapituluke mu mibombele yakwe. Umukalamba wa ncito aebele ulya mukashana ukuti nga asumina ukucita nankwe ubulalelale, akatwalilila ukubomba kabili akamupeela ne cifulo ca pa muulu. Ukwabula no kupita mu mbali, ulya mukashana alikeene apo pene, nangu ca kutila limbi ico cali no kulenga bamutamfye na pa ncito.

² Bushe ulya mukashana Umwina Kristu taishibe ifyo alecita? Awe iyo, alishibe ico acitile ifyo pantu akonkele amashiwi ya kwa Yesu ayatila: “E ico, mulefwaya intanshi . . . ubulungami [bwa kwa Lesa].” (Mateo 6:33) Kuli ena, ukukonka ifishinte fya mafunde ya mu Baibolo kwalicindeme sana ukucila ukwingile ncito ya mu bulalelale.—1 Abena Korinti 6:18.

Ico Ubulungami Bwacindamina

3. Bushe ubulungami cinshi?

³ Nga batila “umulungami,” ninshi balelanda pa muntu wa cishinka kabili umufumacumi. Muli Baibolo, amashiwi ya ciGriki ne ciHebere aya kuti ‘ubulungami,’ yalola mu kutila “uwatambalala,” nelyo “uwaololoka.” Uwalungama te ulya atila alakonka sana amafunde ukulingana ne fyo umwine aishiba. (Luka 16:15) Ubulungami, kukonka amafunde ukulingana ne fyo Yehova afwaya. E bulungami bwa kwa Lesa.—Abena Roma 1:17; 3:21.

4. Mulandu nshi ubulungami bwacindamina ku Mwina Kristu?

⁴ Cinshi ubulungami bwacindamina? Pantu Yehova, ‘Lesa uwalungama,’ asenamina abantu bakwe, abalecita icalungama. (Amalumbo 4:1; Amapinda 2:20-22; Habakuki 1:13) Onse uushalungama te kuti abe na bucibusa bwa cine na Lesa. (Amapinda 15:8) E mulandu wine umutumwa Paulo aebele Timote ukuti: “Fulumuka ulunkumbwa lwa bwaice, lelo konkelela ubulungami,” pamo ne mibele imbi iyacindama. (2 Timote 2:22) Na kabili, e mulandu wine Paulo alandile no kuti tufwile ‘ukufwala ubulungami nge ca kucinge cifuba’ ilyo alumbwile ifintu fyalekanalekana ifyo tufwile ukufwala pa kuti tucingililwe muli bukapepa bwesu.—Abena Efese 6:14.

5. Bushe abantunse ababembu kuti bafwaya shani ubulungami?

⁵ Kwena, takwaba umuntunse uwalungama ukufikapo. Abantu bonse tabapwililika pa mulandu wa kuti ni bamwana Adamu, bonse babembu, bafyalwa abashalungama. Na lyo line, Yesu atile tufwile ukufwaya ubulungami. Kuti twacita shani fyo? Pantu Yesu apeele ubumi bwakwe ubwapwililika ukube cilubula cesu, kabili nga twatetekela ilambo lyakwe ilya cilubula, Yehova kuti atubelela uluse pa membu shesu. (Mateo 20:28; Yohane 3:16; Abena Roma 5:8, 9, 12, 18) Pa mulandu wa cilubula, nga twaishiba amafunde ya kwa Yehova ayalungama no kubombesha ukuyakonka, kabili nga twapepa no kuti Lesa atwafwe ukucimfya ukunaka kwa mubili wesu, Yehova akapokelela ukupepa kwesu. (Amalumbo 1:6; Abena Roma 7:19-25; Ukusokolola 7:9, 14) Ala mwandini ico cilatusansamusha nga nshi!

Abalungama mu Calo Cabulamo Ubulungami

6. Mulandu nshi cayafishe ku Bena Kristu ba kubalilapo ukwikala mu calo?

⁶ Ilyo abasambi ba kwa Yesu batuminwe ku kube nte shakwe ‘ukufika ku mpela ya pano  isonde’ balefwaikwa ukukosa pa kuti babombe umulimo batuminwe. (Imilimo 1:8) Ifyalo fyonse ifyo bapeelwe ukushimikilamo ‘fyaleele mu maka ya mubifi,’ Satana. (1 Yohane 5:19) Mu calo mwali umupashi wabipa uwa kwa Satana, kabili Abena Kristu na bo baleikala mulya mwine mu calo cakowela. (Abena Efese 2:2) Ku Bena Kristu, bwali bwafya icine cine ukwikala mu calo umo ububi bwafulile nga nshi. Abena Kristu balefwaikwa ukubika amano ku kufwaya intanshi ubulungami bwa kwa Lesa pa kuti bashipikishe no kutwalilila aba cishinka. Abengi balishipikishe, lelo bamo balifumine mu nshila ya “bulungami.”—Amapinda 12:28; 2 Timote 4:10.

7. Milimo nshi Umwina Kristu afwile ukubomba iilanga ukuti afwile fye ukutaluka imisango yabipa ilyo aleikala muno calo?

⁷ Bushe muno nshiku mwena icalo caliwamina Abena Kristu? Nakalya! Ububi muno calo nabufula ukucila ne fyo bwali mu nshiku sha Bena Kristu ba pa kubala. Na kabili, Satana alipooswa pano isonde kabili alasansa sana Abena Kristu basubwa, “abasheleko ku lubuto [lwa mwanakashi], ababaka amafunde ya kwa Lesa kabili abakwata umulimo wa kushimika ubunte bwa kwa Yesu.” (Ukusokolola 12:12, 17) Na kabili, Satana alasansa na onse uwaba ku lubali lwa “lubuto” lwa mwanakashi. Na lyo line, Abena Kristu te kuti bafume muno calo no kuyafisama kumbi. Nangu tabaipoosamo mu fya pano calo, lelo muli ici cine calo e mo bekala. (Yohane 17:15, 16) Batwalilila ukushimikila abantu mu calo mwine pa kuti aba mitima ya kusambilila basambilile no kuba abasambi ba kwa Kristu. (Mateo 24:14; 28:19, 20) E ico kanshi, takwaba uko Abena Kristu bengafisama muli cino calo ukushaba imisango yabipa. Bena bafwile fye ukutaluka ku bantu bakwata iyo misango. Lekeni kanshi tulandeko pa fintu fine ifyo Abena Kristu bafwile ukucenjelako.

Ubulalelale

8. Mulandu nshi abena Israele batampile ukupepa balesa ba bena Moabu?

⁸ Ku mpela ya bulendo bwabo ubwa myaka 40 mu matololo, abena Israele abengi balifumine mu nshila ya bulungami. Bali-imwenene na menso ifyo Yehova abapuswishe imiku ne miku, kabili kwashele panono ukuti bafike mu Calo ca Bulayo. Nomba, lilya line balefwaikwa ukukosa sana, e lyo bena batendeke ukupepa balesa ba bena Moabu. Nga cinshi calengele? Bakonkelele “ulunkumbwa lwa mubili.” (1 Yohane 2:16) Baibolo itila: “Abantu batendeke ukucita bucilende ku banakashi ba kwa Moabu.”—Impendwa 25:1.

9, 10. Finshi filecitika mu calo shino nshiku ifilelanga ukuti lyonse tufwile ukucenjela sana ku fyalubana ifyo umutima wingatemwa?

⁹ Icacitikile abena Israele citulanga ifyo ulunkumbwa lwa mubili lwingonaula umuntu nga tacenjele. Na ifwe tufwile ukusambililako kuli filya fyabacitikile, pantu na shino nshiku abengi bamona kwati ukucita ubulalelale takwabipa. (1 Abena Korinti 10:6, 8) Ilyashi limo ilya ku calo ca United States of America lyatile: “Ukufika nakalimo muli ba 1970, amafunde ya buteko aya mu fitungu fyonse ifya mu United States yalileseshe abantu ukwikala pamo mu fyupo fyabula ukulembesha ku buteko. Nomba ino nshita e fyupo fifulile na sana. Ukucila pali hafu wa baupana, batendeka ukwikala pamo ninshi tabalalembesha ifyupo fyabo ku buteko.” Ifyupo fya musango yo pamo ne misango imbi iyabipa nafiseeka mu fyalo ifingi. Ifintu fyabipa ifya musango yo, filesangwa mwi sonde lyonse, kabili  ca bulanda ukuti na Bena Kristu bamo balisendwa ne misango yabipa kabili bamo balitamfiwa na mu cilonganino.—1 Abena Korinti 5:11.

¹⁰ Na kabili, shino nshiku ukutambisha ifya bulalelale nakuseeka nga nshi. Ku mulandu wa fyo batambisha mu mafilimu na pa TV, abantu bamona kwati tacabipa ku balumendo na bakashana ukucita ubulalelale ilyo tabalaupa nelyo ukuupwa. Abengi bamona kwati ifyupo fya baume beka beka nelyo abanakashi beka beka tafyabipa. Na kabili, mu mafilimu ayengi na pa TV balatambisha abantu balecita ubulalelale ukwabula ukufisako nangu fimo. Na kabili, ifikope fya balecita ubulalelale filasangwa sana pa Intaneti. Ica kumwenako fye, uulemba ilyashi lya mu nyunshipepala atile, kasuba kamo, umwana wakwe uwa myaka 7 abwelele ku sukulu, kabili ninshi nacincimuka no kucincimuka aebele wishi ukuti uo basambilila nankwe alimwene ifikope fya banakashi beka beka abashifwele balecita ubulalelale pa Intaneti. Ilyo bawishi baumfwile fyo, balyumfwile umwenso icine cine. Nomba nga twatontonkanya, bana banga abatamba ifikope fya musango yo ukwabula ukushimikilako abafyashi? Na kabili, bafyashi banga abeshiba ifyangalo fya pa vidio ifyo abana babo bateya? Mu fyangalo fyaseeka ifya pa vidio balatambisha sana ifye shiku, pamo ne fya fibanda no lubuli.

11. Bushe ulupwa kuti lwacingililwa shani ku fyabipa ifiseekele muno calo?

¹¹ Bushe ulupwa kuti lwacingililwa shani ku fya kutambatamba fyabipa ifya musango yo? Kuti lwacingililwa nga ca kuti bonse babika sana amano ku kufwaya ubulungami bwa kwa Lesa kabili twakaana ukucita icili conse icabipa. (2 Abena Korinti 6:14; Abena Efese 5:3) Abafyashi ababika amano ku kwishiba ifyo abana batamba no kubafunda ukutemwa Yehova na mafunde yakwe ayalungama, balabafwa ukukosa pa kuti belatamba ifye shiku, belateya ifyangalo fya pa vidio ifye shiku, kabili belatamba na mafilimu yabipa nelyo ifyabipa fimbi ifyo umutima wabo wingafwaisha.—Amalango 6:4-9. *

Ubwafya bwa Kukonkelesha Bambi

12. Bwafya nshi bwaliko mu nshiku sha batumwa?

¹² Ilyo Paulo aile ku Lustra mu Asia Minor, acitile icipesha amano ca kuposha uwalemana. Baibolo itila: “Na mabumba, pa kumona ifyo Paulo acitile, basanswile amashiwi yabo, no kusosa mu cina Lukaonia, abati: ‘Balesa baba nga bantunse no kutentemukila kuli ifwe!’ Kabili Barnaba balamwita Seu, lelo Paulo wena Herme, ico wene aali ni ntungulushi mu kulanda.” (Imilimo 14:11, 12) Inshita imbi, ibumba limo line ilya bantu e lyalefwaya ukwipaya Paulo na Barnaba. (Imilimo 14:19) Ukwabula no kutwishika, balya bantu balekonka fye ifyo bamona abanabo balecita. Na lintu bamo aba kuli ilya ncende baishileba Abena Kristu, cimoneka kwati tabalekele bwangu ulutambi lwa ku mwabo ulwa kutiine mipashi. Muli kalata wakwe ku Bena Kristu ba ku Kolose, Paulo abasokele ukucenjela ku ‘kupepa bamalaika.’—Abena Kolose 2:18.

13. Ni ntambi nshi shimo Umwina Kristu afwile ukucenjelako, kabili kuti akwata shani amaka ya kukaana intambi sha musango yo?

¹³ Na muno nshiku mwine, Abena Kristu ba  cine bafwile ukucenjela ne ntambi shimo isho abantu abengi bakonka ishafuma ku kupepa kwa bufi kabili ishapusana ne fishinte fya mafunde ya mu Baibolo. Ica kumwenako fye, mu fyalo fimo, kwaba intambi ishingi ishicitwa ilyo umwana afyalwa e lyo na pa fililo. Intambi sha musango yo ishingi shafuma ku kucetekela ukuti umuntu alikwata umupashi uufumamo lintu afwa. (Lukala Milandu 9:5, 10) Mu fyalo fimo, mwaliba ulutambi lwa kusembulula abana abakashana. Ulu lutambi lwa bunkalwe kabili ulushakwata na bupilibulo, lwalipusana ne fyo Baibolo isambilisha abafyashi Abena Kristu ukuti bafwile ukutemwa abana babo. (Amalango 6:6, 7; Abena Efese 6:4) Bushe Abena Kristu kuti bakaana shani ukukonkelesha bambi no kuleka intambi sha musango yo? Bafwile ukucetekela Yehova icine cine. (Amalumbo 31:6) Lesa uwalungama alakosha no kusakamana bonse abalanda no mutima onse ukuti Yehova ‘cubo candi kabili icele lyandi, Lesa wandi uo ntetekela!’—Amalumbo 91:2; Amapinda 29:25.

Mwilaba Yehova

14. Yehova asokele shani abena Israele ilyo bali mupepi no kwingila mu Calo ca Bulayo?

¹⁴ Ilyo abena Israele bali mupepi no kwingila mu Calo ca Bulayo, Yehova abasokele ukuti tabafwile kumulaba. Atile: “Muleibaka, epali mwalaba Yehova Lesa wenu mu kukanabaka amafunde yakwe ne fipope fyakwe ifyo ndemufunda lelo; epali mwalya no kwikuta, mwakuula na mayanda yasuma no kwikalamo, na maombe yenu ne mikuni yenu fyasanda, na silfere na golde wenu asanda, na conse ico mwakwata casanda; kabili imitima yenu yatuuma, na imwe mwalaba Yehova Lesa wenu.”—Amalango 8:11-14.

15. Kuti twashininkisha shani ukuti tatulabile Yehova?

¹⁵ Bushe icapalako kuti cacitika na muno nshiku? Ee kuti cacitika, nga twalaba ku fyacindama ifyo tufwile ukubikako sana amano. Nomba, nga tulefwaya intanshi ubulungami bwa kwa Lesa, ukupepa kwasanguluka e cacindama ico tukabikako sana amano mu mikalile yesu. Nge fyo Paulo atukoseleshe, ‘tukalubule nshita fwe bene,’ iya kuti tulebombesha umulimo wa kushimikila, pantu natwishiba ukuti inshita ya kubomba uyu mulimo naicepa. (Abena Kolose 4:5; 2 Timote 4:2) Lelo nga twacindika sana ukwangala no kutuusha ukucila ukusangwa ku kulongana no kuya mu mulimo wa mwi bala, kuti twalaba Yehova, pantu ninshi twatendeka ukucindika sana ifyesu ukucila umulimo wa kwa Yehova. Paulo atile mu nshiku sha kulekelesha, abantu ‘bakatemwa ukwangala ukucisho kutemwa Lesa.’ (2 Timote 3:4) Abena Kristu ba cine balaiceeceeta lyonse pa kuti amano ya musango yo aya kulaba Yehova tayatendeke ukubengilila.—2 Abena Korinti 13:5.

Cenjeleni Kuli Bucaibela

16. Mano nshi ayabi ayo Efa akwete e lyo na bamo aba mu nshiku sha kwa Paulo?

¹⁶ Mwi bala lya Edene, Satana atunkile Efa ukucita ico amwene ukuti calamuwamina. Efa alefwaya ukulaipingwila umwine icalungama ne calubana. (Ukutendeka 3:1-6) Mu nshiku sha Bena Kristu ba kubalilapo, kwali bamo mu cilonganino ca ku Korinti abali no musango wa kufwaya ukuicitila ifyo abene balefwaya. Baleimona kwati balishibe ifingi sana ukucila Paulo, nomba Paulo alibakalipile ilyo abetile ati abatumwa bacishamo.—2 Abena Korinti 11:3-5; 1 Timote 6:3-5.

17. Kuti twasengauka shani umupashi wa bucaibela?

¹⁷ Shino nshiku muno calo, abengi ni “bamunshebwa, abatuumikwa ku cilumba,” kabili Abena  Kristu bamo balyambukilwako imibele ya musango yo. Bamo balitendeka no kukaanya icine. (2 Timote 3:4; Abena Filipi 3:18) Nga tulefwaya ukutwalilila mu kupepa kwa cine, tufwile ukwishiba ukuti Yehova e ututungulula kabili tufwile ukukonka ifilanda “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” na baeluda mu cilonganino. Nga twacite fyo ninshi tulefwaya ubulungami, tatwakabe no mupashi wa bucaibela. (Mateo 24:45-47; Amalumbo 25:9, 10; Esaya 30:21) Icilonganino ca basubwa e ‘luceshi kabili ishintililo lya cine.’ E co Yehova abikako ukutucingilila no kututungulula. (1 Timote 3:15) Nga twaishiba ukuti icilonganino cilabomba umulimo wacindama, ninshi ‘tatwakacite ifintu ku matutumuko,’ lelo mu bupete tukanakila ukufwaya kwa kwa Yehova ukwalungama.—Abena Filipi 2:2-4; Amapinda 3:4-6.

Pashanyeni Yesu

18. Ni muli finshi twakoseleshiwa ukupashanya Yesu?

¹⁸ Ukusesema kwa mu Baibolo kulanda pali Yesu ukuti: “Watemwo bulungami, no kupato bubifi.” (Amalumbo 45:7; AbaHebere 1:9) Awe mwandini Yesu aali ne mibele isuma iyo tufwile ukupashanya! (1 Abena Korinti 11:1) Alishibe amafunde yalungama aya kwa Yehova kabili aliyatemenwe. E ico kanshi, ilyo Satana amutunkile mu matololo, Yesu tatendeke ukushingashinga, palya pene alikeene ukutunkwa, tafumine mu “nshila ya bulungami.”—Amapinda 8:20; Mateo 4:3-11.

19, 20. Busuma nshi bwaba mu kufwaya ubulungami?

¹⁹ Ca cine ukuti tacayanguka ukucimfya amatontonkanyo yabipa. (Abena Roma 7:19, 20) Na lyo line, nga ca kutila twalicindika sana ubulungami, tukakosa no kulwisha ububi na maka yesu yonse. (Amalumbo 119:165) Nga twalitemwisha ubulungami, tukacingililwa kabili tukakosa ilyo twatunkwa ukucite cabipa. (Amapinda 4:4-6) Mwilaba ukuti nga twawila mu matunko ya kwa Satana, ninshi ayumfwa ukuti wa maka sana. Kuti cawama sana nga twamukaana no kulenga Yehova ukuba uwa maka ukucila Satana!—Amapinda 27:11; Yakobo 4:7, 8.

²⁰ Pa mulandu wa kuti balafwaya ubulungami, Abena Kristu ba cine balatwala nga nshi “ifisabo fya bulungami, ifiishila muli Yesu Kristu, ku kuleka kube ubukata no kutasha kuli Lesa.” (Abena Filipi 1:10, 11) Bafwala “ubuntu bupya ubwalengelwe umwabela ukufwaya kwa kwa Lesa mu bulungami bwa cine na bucishinka.” (Abena Efese 4:24) Baipeela kuli Yehova kabili e o babombela, tabaicitila ifyo abene balefwaya. (Abena Roma 14:8; 1 Petro 4:2) Bebukisha ukuti bafwile ukumfwila Yehova muli fyonse ifyo batontonkanya na mu fyo bacita. Awe mwandini balalenga umutima wa kwa Shibo wa ku muulu ukusekelela!—Amapinda 23:24.

[Futunoti]

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Mulandu nshi cacindamina ukufwaya ubulungami?

• Bushe Umwina Kristu uushapwililika kuti afwaya shani ubulungami?

• Finshi fimo ifyaba muno calo ifyo Umwina Kristu afwile ukucenjelako?

• Bushe ukufwaya ubulungami kutucingilila shani?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 26]

Bwali bwafya ubwine bwine ku bakonshi ba kwa Yesu ukwikala mu calo

[Icikope pe bula 27]

Abana abasambilishiwa ukutemwa Yehova bakakosa no kucingililwa ku fyabipa

[Icikope pe bula 28]

Abena Israele bamo balilabile Yehova ilyo baikeele bwino mu Calo ca Bulayo

[Icikope pe bula 29]

Nga filya Yesu aali, Abena Kristu balipata ifyabipa