Amepusho Ukufuma ku Babelenga

Milandu nshi itatu iyaba pali Mateo 5:22 iyo Yesu asokelepo abasambi bakwe?

Mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili, Yesu Kristu asokele abasambi bakwe ukuti: “Ndemweba nati, onse uutwalilila ukucita ubukali kuli munyina, akalubulula ku cilye ca milandu; na onse uwaeba munyina insoso mbi iya musaalula, akalubulula ku Cilye Cikalamba; kabili onse uwasosa, ati, ‘We cipumbu ca muntu we!’ akaba no mulandu wa kuya ku Gehena wa mulilo.”—Mateo 5:22.

Yesu alandile pa fintu ifyo abaYuda baishibe pamo nge cilye ca milandu, Icilye Cikalamba, na Gehena wa mulilo, pa kulanga ifyo ukukandwa kwaleba pa membu ishabipisha.

Ica kubalilapo fye, Yesu alandile ukuti onse uutwalilila ukucito bukali kuli munyina akalubulula ku “cilye ca milandu,” icilye icinono. Ukulingana fye ne fyo cali, ifi filye fyalebela mu misumba umwali abaume abakalamba 120 no kucilapo. (Mateo 10:17; Marko 13:9) Bakapingula pali ici cilye bali na maka ya kupingula na bantu abali ne milandu ya kwipaya abanabo. (Amalango 16:18; 19:12; 21:1, 2) Kanshi, Yesu alesoka ukuti umuntu uutwalilila ukufulilwa munyina icabipisha ninshi alecita ulubembu.

Yesu kabili atile umuntu “onse uwaeba munyina insoso mbi iya musaalula, akalubulula ku Cilye Cikalamba.” Ishiwi lya ciGriki rha·kaʹ ilyapilibulwa “insoso mbi iya musaalula” lipulibula “ica fye” nangu “impelwa amano.” Ukulingana ne citabo ca The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament, lilye shiwi lyali “ni nsoso ya musaalula iyo abaYuda balebomfya pa nshita Kristu ali pano isonde.” Kanshi Yesu alesoka ukuti calibipa sana ukubomfya amashiwi ya musaalula aya kususha abanensu. Ifyo Yesu alandile cimo cine no kutila umuntu uulebomfya amashiwi ya musaalula akapingulwa te ku cilye icinono fye, lelo na ku Cilye Cikalamba, Sanhedrini yonse, nelyo ibumba lya bakapingula mu Yerusalemu ilyapangilwe na shimapepo mukalamba na bambi 70, abakalamba na bakalemba.—Marko 15:1.

Mu kulekeleshako, Yesu alondolwele ukuti umuntu nga aebele umunankwe ukutila, “We cipumbu ca muntu we!” akaba no mulandu wa kuya ku Gehena wa mulilo. Ishiwi “Gehena” lyafuma kwi shiwi lya ciHebere geh hin·nomʹ, ilipilibula “umukonko wa Hinomu,” uwali ku masamba na kapinda ka kulyo aka Yerusalemu wa ku kale. Mu nshita ya kwa Yesu, mu mukonko balepoosamo ifisooso ne fitumbi fya bantalamisoka abo balemona ukuti tabalingile no kushiikwa. Kanshi ishiwi “Gehena” lyalilingile ukupashanishiwa ku bonaushi bwa muyayaya.

Nomba insoselo ya kuti “icipumbu ca muntu” ipilibula cinshi? Ishiwi ilyabomfiwe pano lyalipalana ne shiwi lya ciHebere ilipilibula “bucipondoka,” nangu “ukusangukila.” Lilosha ku muntu wa misango iibi, cisanguka, kabili uwapondokela Lesa. Kanshi umuntu nga aeba umunankwe ukuti “cipumbu ca muntu” ninshi alelanda fye ukuti ulya muntu alingile ukukandwa icabipisha, ukonaulwa ku ciyayaya ngo wapondokela Lesa. Lesa ena, amona uulelanda aya mashiwi ya musaalula ku munankwe ukuti e ulingile ukupingwilwa ubonaushi bwa muyayaya.—Amalango 19:17-19.

Kanshi twamona ukuti, Yesu abikiile abasambi bakwe icipimo cacilile pa mafunde ayapangile Ifunde lya kwa Mose. Nangu ca kuti abantu balishibe ukuti inkomi yali no “kulubulula ku cilye ca milandu,” Yesu akomaile te pa kwipaya fye lelo na pa fyo umuntu aletontonkanya ukucita mu mutima. Afundile abasambi bakwe ukuti tabalingile ukupata abanabo icabipisha.—Mateo 5:21, 22.