Icikafumyapo Fye Imfwa!

UMWAUME uwe shina lya Lasaro na bankashi yakwe, Marita na Maria bekala mu Betani, itauni ilyabela ku nse ya Yerusalemu apalepa amakilomita yatatu. Ubushiku bumo ninshi Yesu nafumapo Lasaro alwa sana. Bankashi yakwe nabasakamana sana pa kulwala kwakwe. Balaisha amashiwi kuli Yesu. Ilyo papita inshiku shibili Yesu aya mu kumona Lasaro. Mu nshila ilyo baleya, Yesu aeba abasambi bakwe ukuti aleya mu kubuusha Lasaro mutuulo. Pa kubalilapo abasambi bafilwa ukwiluka ifyo alelanda, lelo Yesu atila kuli bena apabuuta ati: “Lasaro nafwa.”—Yohane 11:1-14.

Ilyo Yesu afika pa nshiishi bashiikile Lasaro, aeba abantu ukufumyapo ilibwe. Pa numa ya kupepa mu kupongomoka, abilikisha ishiwi likalamba ukuti: “We Lasaro, fumina kuno nse!” Na Lasaro afuma. Umwaume uwafwile pa nshiku shine abuushiwa.—Yohane 11:38-44.

Ilyashi ililanda pali Lasaro litulenga ukwishiba ukuti ukubuuka e kukafumyapo fye imfwa. Bamo kuti baipusha ukuti bushe icipesha mano ica kubuuka kwa kwa Lasaro calicitike? Baibolo ilanda ukuti calicitike. Belengeni amashiwi yasangwa pali Yohane 11:1-44, mwalamona ifyo ifishinka fyalondololwa bwino. Bushe mulekaana ukuti Lasaro tabuukile? Nga mulekaana, ninshi kuti mwatwishika no kusesema konse ukwa mu Baibolo, ukubikapo fye no kubuushiwa kwa kwa Yesu Kristu wine. Kabili Baibolo itila, “Kristu nga tabuushiwa, icitetekelo cenu ca fye.” (1 Abena Korinti 15:17) Ukubuuka kwaba lisambilisho lyacindama ilya mu Malembo. (AbaHebere 6:1, 2) Nomba, ninshi, ili line shiwi lya kuti “ukubuuka” lipilibula cinshi?

Bushe “Ukubuuka” Kupilibula Cinshi?

Mu Malembo ya ciGriki aya Bwina Kristu, ishiwi “ukubuuka” lisangwa imiku ukucila pali 40. Lyapilibulwa ukufuma kwi shiwi lya ciGriki ilyalola mu kuti “ukwima na kabili.” Ishiwi lya ciHebere ilyapalana ne lya ciGriki lipilibula “ukupuupuutula abafwa.” Umuntu nga afwa, bushe cinshi cibuushiwa? Te mubili iyo, pantu umubili ulabola no kusanguka ulukungu. Umuntu tabuuka no mubili ulya wine afwile na o. Kanshi, ukubuuka kusanshamo ukubweshiwa cipya cipya ukwa bumi bwa muntu uwafwile, ifyo ali, ifyo alecita ilyo talafwa, ne fyo balemwishibilako.

Yehova Lesa, uwaba no mutontonkanya uwapwililika, alikwata amaka ya kwibukisha abafwa bonse. (Esaya 40:26) Apo Yehova e Ntulo ya bumi, te kuti afilwe ukupanga umubili upya uwa muntu uwafwa. (Amalumbo 36:9) Mu kulundapo, Baibolo ilanda ukuti Yehova Lesa ‘alafuluka’ nelyo alafwaisha ukubuusha bonse abafwa. (Yobo 14:14, 15) Ifyo twaba aba nsansa ukwishiba ukuti Yehova takwata fye amaka ya kubuusha abafwa lelo na kabili alafwaisha no kubabuusha!

Yesu Kristu na o wine alabomba umulimo ukalamba uwa kubuusha abafwa. Ilyo papitile umwaka umo apo atendekele umulimo wa kushimikila, Yesu atile: “Pantu ifyo Tata abuusha abafwa no kubalenga babe abomi, e fyo no Mwana alenga babe abomi abo alefwaya.” (Yohane 5:21) Bushe ukubuuka kwa kwa Lasaro takutusambilisha ukuti Yesu Kristu alikwata amaka, kabili alafwaisha ukubuusha abafwa?

Cinshi twingalanda pa cisambilisho ca kuti umuntu alikwata icintu cimo icifumamo muli ena nga afwa? Isambilisho lya kubuuka ne cisambilisho ca kuti umweo nelyo  umupashi taufwa filapilikana icine cine. Nga ca kuti kwaliba icintu cimo muli ifwe icipusunsuka imfwa, ninshi te kuti tukabile ukubuushiwa. Marita nkashi ya kwa Lasaro tasumine ukuti lintu ndume yakwe Lasaro afwile, alitwalilile umumi mu bwikalo bwa mipashi. Acetekele mu kubuuka. Ilyo Yesu alemweba ukuti: “Indume yobe ili no kubuuka,” Marita ayaswike ukuti: “Ninjishibo kuti akema mu kubuuka kwa pa bushiku bwa kupelekesha.” (Yohane 11:23, 24) Kabili lintu Lasaro abuushiwe, tashimike ifili fyonse ifyo amwene ilyo afwile. Baibolo itila: “Abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo . . . takuli ica kucita nangu ca kwelenganya nangu kwishiba nangu mano ku Nshiishi, uko uleya.”—Lukala Milandu 9:5, 10, NW.

Baibolo isambilisha ukuti, icikafumyapo fye imfwa kubuuka. Nomba bonse abakabuushiwa, bakaba kwi?

Ni Bani Bakabuushiwa?

Yesu atile: “Inshita ileisa ilyo bonse ababa mu nshiishi bakebukishiwa kabili bakomfwe shiwi lyakwe [Yesu] no kufumamo.” (Yohane 5:28, 29) Ukulingana no bu bulayo, bonse ababa mu nshiishi, e kutila, ababa mu cibukisho ca kwa Yehova, bakabuushiwa. Nomba icipusho ca kuti, Pali bonse abafwa, ni bani baba mu cibukisho ca kwa Lesa abalolela ukubuushiwa?

Mu AbaHebere icipandwa 11 mwaba amashina ya baume na banakashi ababombele Lesa mu citetekelo. Aba capamo na babomfi ba kwa Lesa abalefwa muli shino nshiku bakaba pa bakabuushiwa. Bushe cikaba shani ku bantu abafililwe ukukonka fipimo fyalungama ifya kwa Lesa, nalimo pa mulandu wa kukanaishiba icine? Bushe nabo baliba mu cibukisho ca kwa Lesa? Ee, abengi emo baba, pantu Baibolo itila: “Kukaba ukubuushiwa kwa balungama na bashalungama.”—Imilimo 24:15.

Na lyo line, bambi tabakabuushiwe. Baibolo itila: “Pantu nga tulacita ulubembu ku mufulo pa numa ya kupokelela ukwishiba icine bwino bwino, ninshi takwashala kabili ilambo nangu limo ilya pa membu,  lelo kwashala fye ukulolela kwa kutiinya ukwa bupingushi.” (AbaHebere 10:26, 27) Bamo bacitile imembu ishishakelelwe. Aba tababa mu Hades (mu nshiishi) lelo baba mu Gehena, icifulo ca mampalanya ica mfwa ya ciyayaya. (Mateo 23:33) Na lyo line, tatulingile ukupingula nampo umo akabuushiwa nelyo iyo. Lesa e upingula. Alishiba ababa mu Hades na mu Gehena. Lelo ifwe tulingile fye ukwikala umwabela ukufwaya kwa kwa Lesa.

Ni Bani Bakabuushiwa Ukuya ku Muulu?

Ukubuushiwa kwa kwa Yesu Kristu kwali-ibelele. Yesu ‘aipaiwe ku mubili, lelo alengelwe umumi ku mupashi.’ (1 Petro 3:18) Takwali umuntu nangu umo uwabuushiwe ku mupashi. Yesu umwine alandile ukuti: “Takwaba umuntu uwanina ku muulu, kano uwaikile ukufuma ku muulu, Umwana wa muntu.” (Yohane 3:13) Ca cine, Umwana wa muntu ali e wa ntanshi ukubuushiwa ku mupashi. (Imilimo 26:23) Kabili kwaliba na bambi ababuushiwa nga Yesu. Amalembo yatila: “Onse mwi bumba lyakwe line: Kristu e fisabo fya ntanshi; e lyo aba kwa Kristu pa kubapo kwakwe.”—1 Abena Korinti 15:23.

Abantu fye abanono, “aba kwa Kristu,” e bakabuushiwa ukuya ku muulu kukubomba imilimo yaibela. (Abena Roma 6:5) Bakateka na Kristu nge “shamfumu pe sonde.” (Ukusokolola 5:9, 10) Mu kulundapo, bakaba ni bashimapepo pantu bakabomba umulimo wa kupwisha ifyo ulubembu abantu bapyana ukufuma kuli Adamu lwaleta. (Abena Roma 5:12) Abakateka na Kristu nge mfumu kabili nga bashimapepo baba 144,000. (Ukusokolola 14:1, 3) Mubili wa musango nshi bakwata nga babuushiwa? Baibolo itila bakwata “umubili wa bumupashi.” Ici cikalenga bakekale ku muulu.—1 Abena Korinti 15:35, 38, 42-45.

Ni lilali ba144,000 babuushiwa ukuya ku muulu? Baibolo pa 1 Abena Korinti 15:23 yatila “pa kubapo kwakwe [Kristu].” Ificitika mu calo ukutendeka 1914 fishininkisha ukuti ukubapo kwa kwa Kristu “ne mpela ya bwikashi” fyatendeke muli ulya wine mwaka. (Mateo 24:3-7) Kanshi cili fye bwino ukusondwelela ukuti Abena Kristu bacitetekelo balitendeka kale ukubuuka ukuya ku muulu, nangu ca kuti tabamoneka ku bantunse. Ici cilepilibula ukuti, abatumwa na Bena Kristu ba kubalilapo balibuuka kale kabili baliya na ku muulu. Abena Kristu basubwa abakwate subilo lya kuteka pamo na Kristu ku muulu nga bafwa, ni lilali bena babuushiwa? Babuushiwa “mu kukapakapa kwa linso,” e kutila lilya line fye bafwa. (1 Abena Korinti 15:52) Apo ukubuuka kwa ba144, 000 e kubalilapo e lyo pakakonka ukwe bumba likalamba abakaba no bumi pe sonde, kwitwa ukuti “ukubuuka kwa ku bafwa ukwa mu kubangilila” nelyo “kubuuka kwa ntanshi.”—Abena Filipi 3:11; Ukusokolola 20:6.

Ni Bani Bakabuushiwa no Ukwikala pe Sonde?

Ukulingana ne fyo tubelenga mu Malembo, abafwa abengi abakabuushiwa bakekala pe isonde. (Amalumbo 37:29; Mateo 6:10) Ilyo umutumwa Yohane alelondolola icimonwa umo amwene abantu abakabuushiwa, alembele ukuti: “Na bemba alekele abafwa abalimo, ne mfwa ne Nshiishi fyalekele abafwa abalimo, kabili bapingwililwe umo umo umwabela imilimo yakwe. E lyo imfwa ne Nshiishi fyapooselwe muli bemba wa mulilo. Iyi ni mfwa ya cibili, bemba wa mulilo.” (Ukusokolola 20:11-14) Ababa mu Hades nelyo Sheol, e kutila mu inshiishi, e baba mu cibukisho ca kwa Lesa. Bonse ababamo bakabuushiwa. (Amalumbo 16:10; Imilimo 2:31) Kabili bonse umo umo bakapingwilwa pa fyo bakacita pa numa ya kubuushiwa. Lyena cinshi cikacitika ku mfwa na Hades? Fikapooswa muli “bemba wa mulilo.” Ici cikapilibula  ukuti abantu tabakatale abafwila pa mulandu wa lubembu lwa kwa Adamu.

Uuli onse uwafwilwapo kuti aba ne nsansa nga nshi ukwishiba ubu bulayo bwa kwa Lesa ubwa kubuuka! Ilyo Yesu abuushishe umwana mwaume umo fye mpo uwa kwa mukamfwilwa wa ku Naini, nyina wa mwana afwile alitemenwe nga nshi! (Luka 7:11-17) Kabili Baibolo ilanda pa fyo abafyashi ba mukashana wali ne myaka 12 bayumfwile ilyo Yesu amubuushishe, itila: “Apo pene bapeshiwe amano no kusekelela apakalamba nga nshi.” (Marko 5:21-24, 35-42; Luka 8:40-42, 49-56) Cikawama nga nshi ukupokelela abatemwikwa abakabuushiwa mu calo cipya ica kwa Lesa.

Tuyumfwa shani ukwishiba ukuti kukaba ukubuuka? Icitabo ca The World Book Encyclopedia citila: “Abantu abengi balatiina imfwa kabili tabafwaya no kutontonkanyapo.” Mulandu nshi? Pantu abantu abengi tabaishiba imfwa, e co baitiinina. Ukwishiba icine pa fyo abafwa baba kabili na pe subilo lya kubuuka kuti kwatulenga ukuba abakosa ilyo twalolenkana no ‘mulwani wa kupelelekesha ukonaulwa, imfwa.’ (1 Abena Korinti 15:26) Nga twaishiba ifyo kuti catwafwa ukushipikisha ilyo cibusa wesu nangula lupwa wesu afwa.

Bushe ukubuuka kwa bakekala pe sonde ku katendeka lilali? Isonde liswilemo ulukaakala, ukukansana, ukusuumya kwa mulopa, no kukowesha umwela na menshi. Nga ca kuti abafwa balibuushiwe no kwisaikala pe sonde apali imibele yabipe fi, ninshi te kuti baipakishe insansa ishibelelela. Nangu cibe fyo, Kabumba alilaya ukuti mu kwangufyanya akapwisha imibele yabipa iya kwa Satana iili pe sonde. (Amapinda 2:21, 22; Daniele 2:44; 1 Yohane 5:19) Ifyo Lesa afwaile isonde ukuba pa kutendeka fyalacitika nomba line. Lyena icikakonkapo, li sonde lipya, umo iminshipendwa ya bantu ababa mu nshiishi bakabuushiwa.

[Icikope pe bula 7]

Abafwa abengi abakabuushiwa bakekala pe sonde