Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Yobo
Icebo ca kwa Yehova ca Mweo
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Yobo
YOBO ekala mu calo ca Usi, icitwa nomba ukuti Arabia. Pali iyi nshita abena Israele abengi bekala mu Egupti. Nangu ca kuti Yobo te mwina Israele, alapepa Yehova. Baibolo ilanda pali wena ukuti: “Tapaba uwaba nga ena pe sonde, umuntu uwatambalala kabili umulungami, uutiina Lesa kabili uwatalukako ku fyabipa.” (Yobo 1:8, NW) Iyi nshita ifwile ili ni pa numa ya mfwa ya kwa Yosefe mwana Yakobo umubomfi wa kwa Lesa uwa cishinka kabili pa ntanshi ya kufyalwa kwa kwa kasesema Mose umuntu uwali uwa cishinka kuli Yehova.
Mose, uo batila e walembele ibuuku lya kwa Yobo, nalimo aumfwile pa lyashi lya kwa Yobo ilyo aikele imyaka 40 mu Midiani, icalo capalamana ne calo ca Usi. Mose afwile aumfwile ifyacitike mu myaka iya kulekelesha iya kwa Yobo lintu abena Israele bali mupepi ne calo ca Usi, ku mpela ya lwendo lwabo ulwa mu matololo ulwa myaka 40. * Ibuuku lya kwa Yobo lyalilembwa bwino sana. Lelo, icacindama ca kuti lilasuka amepusho pamo nga ya: Mulandu nshi abantu abasuma baculila? Mulandu nshi Lesa alekela ukuti kube ububifi? Bushe abantu abashapwililika kuti batwalilila ukuba aba cishinka kuli Lesa? Apo ibuuku lya kwa Yobo lyalipuutwamo kuli Lesa, na lelo line, ubukombe bwabamo bwa mweo kabili bwa maka nga nshi.—AbaHebere 4:12.
‘LEKENI KALOBE AKASUBA NAFYELWEMO’
Bushiku bumo Satana atwishika bucishinka bwa kwa Yobo kuli Lesa. Yehova asuminisha Satana ukuleta amafya yalekanalekana pali Yobo. Lelo Yobo akaana ‘ukutuka Lesa.’—Yobo 2:9.
Abanankwe ba kwa Yobo batatu baisa ku ‘kumulilila ubulanda.’ (Yobo 2:11) Baikala na wena ukwabula ukusosa nangu cimo ukufikila Yobo atendeka ukulanda kabili asoso kuti: “Lekeni kalobe akasuba nafyelwemo.” (Yobo 3:3, NW) Aletontonkanya ukuti nga calimuwamine ukuba “ngo tunya utushamona ulubuuto,” nelyo kwati kapoopo.—Yobo 3:11, 16.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
1:4—Bushe bamwana Yobo balesefya inshiku sha kufyalwa? Iyo tabalesefya. Mu lulimi balembelemo Baibolo amashiwi ya kuti “ubushiku” na “ubushiku bwa kufyalwa” yalipusana, kabili yalipusana ne fyo yapilibula. (Ukutendeka 40:20) Pali Yobo 1:4, ishiwi lya kuti “ubushiku” lilosha ku nshita, ukutula ulucelo ukufika icungulo. Abana ba kwa Yobo abaume bafwile balecita umutebeto wa nshiku 7 cila mwaka ukwalesangwa na bankashi yabo. Ilyo ubushiku bumo bumo bwaleca, umwana mwaume umo na umo e waleba shibweni pa mutebeto ku ng’anda yakwe “pa bushiku bwakwe.”
1:6; 2:1—Ni bani basuminishe ukwiminina pa ntanshi ya kwa Yehova? Pa baiminine pa ntanshi ya kwa Yehova pali Cebo, Umwana wa kwa Lesa uwafyalwa eka; bamalaika ba cishinka; na bamalaika ‘abana ba kwa Lesa’ ababulilwe icishinka, ukusanshako na Satana Kaseebanya. (Yohane 1:1, 18) Pali yi nshita ninshi Satana Kaseebanya ne fibanda fyakwe tabalabatamfya ku muulu. Babatamfishe mu 1914 lintu fye Ubufumu bwa kwa Lesa bwatendeke ukuteka. (Ukusokolola 12:1-12) Ilyo Yehova asuminishe Satana na bamalaika ababulilwe icishinka ukwiminina pa ntanshi yakwe, alengele ifibumbwa fya ku mupashi fyonse ukwishiba umulandu Satana aimishe ilyo asonsombele Lesa.
1:7; 2:2—Bushe Yehova alandile na Satana mu kulungatika? Baibolo tayalandapo sana pa fyo Yehova alanshanya ne fibumbwa fya mupashi. Lelo, mu cimonwa cakwe, kasesema Mikaya amwene malaika alelanshanya na Yehova mu kulungatika. (1 Ishamfumu 22:14, 19-23) Kanshi cili fye bwino ukusosa ukuti Yehova alandile na Satana mu kulungatika.
1:21—Ni mu nshila nshi Yobo ‘engabwelela mwi fumo lya banyina’? Yobo alandile mu mampalanya. Apo Yehova abumbile umuntu ku “lukungu lwa mushili,” ishiwi lya kuti “mayo” lilosha ku mushili.—Ukutendeka 2:7.
2:9—Bushe finshi umukashi wa kwa Yobo aletontonkanya ilyo aebele umulume wakwe ukuti atuke Lesa no kufwa? Umukashi wa kwa Yobo ali na mafya nga yalya yene umulume wakwe akwete. Afwile alekalipwa sana ukumona umulume wakwe uwali umutuntulu kabili uwacincila nalwala ubulwele ubwabipisha. Kabili alifwililwe na bana bakwe abo atemenwe nga nshi. Ifyamucitikile limbi fyalengele ukuti apelenganishiwe ica kuti alabile na ku cacindeme sana, e kuti bucibusa bwabo na Lesa.
Ifyo Twingasambililako:
1:8-11; 2:3-5. Nge fyo twamona ku fyacitikile Yobo, te mibele fye ne milandile iisuma ifikabilwa pa kuti umuntu abe uwa cishinka. Cimbi icikabilwa kwishiba umulandu twabela ababomfi ba kwa Yehova.
1:21, 22. Nga twatwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova lintu ifintu fili bwino na lintu fyafishe, tulanga ukuti Satana wa bufi.—Amapinda 27:11.
2:9, 10. Ukupala Yobo, tulingile ukukosa mu citetekelo na lintu balupwa lwesu bashicindamike ifya ku mupashi nelyo lintu baletupatikisha ukusuusuka nangu ukuleka ukupepa Yehova.
2:13. Abanankwe ba kwa Yobo balifililwe ukumusansamusha ukupitila mu kumweba ifyebo ifisuma pali Lesa na pa malayo yakwe pantu tabali aba bumupashi.
“NSHAKALEKE UKUBA NE CISHINKA!”
Mu fyo abanankwe batatu balanda, baleti Yobo afwile alicita icabipa nga nshi e co Lesa amukandila muli uyu musango. Elifasi e wabalilapo ukusosa. Bildadi e wakonka pali Elifasi, kabili alanda amashiwi aya kukalifya nga nshi. Sofari ena acilapo ukulanda amashiwi ya misuula.
Yobo akaana imilandu ya bufi iyo abeni bakwe balemupeela. Apo teshibe ico Yehova amulekele ukucula, abika sana amano ku kuipokolola. Na lyo line, Yobo acili natemwa Lesa kabili atila: ‘Nshaleke ukuba ne cishinka mpaka ne mfwa yandi!’—Yobo 27:5, NW.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
7:1; 14:14—Ni mwi Yobo aloseshe ilyo asosele amashiwi ya kuti “umulimo wa kupatikisha” nelyo “ukucucutika”? Amafya ya kwa Yobo yalifulile nga nshi ica kuti amwene imikalile yakwe iyayafya ngo mulimo wa kupatikisha uwakosa nga nshi. (Yobo 10:17) Apo umuntu apatikishiwa fye ukuya ku nshishi pa nshita afwa mpaka aisabuushiwa, Yobo apashanya iyi nshita ku nshiku sha kucucutika.
7:9, 10; 10:21; 16:22—Bushe aya mashiwi Yobo asosele yalanga ukuti tasumine mu kubuuka? Ilyo alandile aya mashiwi Yobo alelosha ku myaka yali ku ntanshi pali ilya ine nshita ali pa calo. Ninshi kanshi ni mwi aloseshe? Nalimo alelosha mu kuti nga afwile, tapali nangu umo pa bantu aleikala na bo pali ilya nshita uwali no kumumona muli ilya ine nshita. Ukulingana ne fyo baletontonkanya, tali na kubwelela ku ng’anda yakwe nelyo ukumonwa na kabili mpaka fye inshita Lesa umwine abika yafika. E lyo limbi Yobo aloseshe na mu kuti tapali nangu umo uwingaifumya mu nshishi. Pali Yobo 14:13-15, palalanga bwino sana ukuti Yobo alisumine mu kubuuka.
10:10—Ni mu nshila nshi Yehova ‘aitulwile Yobo nge shiba no kumutikamika nge shiba ilyatikama’? Iyi milandile ya mampalanya ilangilila ifyo Yobo abumbilwe mwi fumo lya banyina.
19:20, NW—Ni mwi Yobo aloseshe ilyo atile “napusuka ne nkanda ya ku meno yandi”? Lintu Yobo asosele ukuti apuswike ne nkanda ya cintu icimoneka kwati tacakwata inkanda, nalimo ico alelandapo ca kuti apuswike ukwabula akantu nangu kamo.
Ifyo Twingasambililako:
4:7, 8; 8:5, 6; 11:13-15. Tatulingile ukwangufyanya ukutontonkanya ukuti umuntu uulecula alelobolola ico abyele no kuti ico aleculila ni co Lesa naleka ukumupaala.
4:18, 19; 22:2, 3. Ilyo tulefunda umuntu, tulingile ukubomfya Icebo ca kwa Lesa te fya mu mutwe wesu.
10:1. Ubukali bwalengele ukuti Yobo e tontonkanya pa fintu fimbi ifyalengele ukuti acule. Tatulingile ukukalipa ilyo tulecula pantu ifwe twalishiba bwino bwino icalenga ukuti tulecula.
14:7, 13-15; 19:25; 33:24. Isubilo lya kubuuka kuti lyalenga twashipikisha ubwesho bonse ubo Satana engaleta pali ifwe.
16:5; 19:2. Amashiwi yesu yalingile ukukoselesha bambi te kubakalifya iyo.—Amapinda 18:21.
22:5-7. Ukufunda umuntu ilyo mushishibe ifishinka fyonse ca fye kabili kunenuna fye.
27:2; 30:20, 21. Tatukabila ukupwililika pa kuti tube aba cishinka kuli Lesa. Yobo alilubile ilyo apeele Lesa imilandu.
27:5. Nga alefwaya, Yobo umwine nga e wasalilepo ukuleka ukuba ne cishinka kuli Lesa, pantu ukuba uwa cishinka kwashintilila pa fyo umuntu atemwa Lesa. Kanshi tufwile ukutemwa sana Yehova.
28:1-28. Umuntu alishiba ukwaba ifyuma fya mwi sonde. Ilyo aya alefifwayafwaya, ukucenjela kwakwe kumulenga ukupanga inshila pa nshi ya mushili apo ifyuni ifyakwata sana amaka ya kumona fishingamona. Lelo, umuntu akwata amano ya bulesa nga ca kuti fye aletiina Lesa.
29:12-15. Tulingile ukuitendekelako fye ukuba ne cikuuku ku bali mu kukabila.
31:1, 9-28. Yobo aba ca kumwenako kuli ifwe pantu talesengasenga, tali umucende, talepepa utulubi, kabili tabikile amano ku fimoneka. Lelo, ali bwino kabili uwa luse ku bantu bambi.
“NALAPILA MU LUKUNGU NA MU MITO”
Elihu, umulumendo uwikele akatalamukila, nateka umutima ilyo alekutika ku kulanshanya. Nomba atendeka ukulanda. Alungika Yobo na beni bakwe batatu abalemulungulusha.
Ilyo Elihu apwisha fye ukulanda, Yehova ayasuka ukufuma mu nkuuka. Talondolwele umulandu Yobo aleculila. Lelo, ilyo Uwa maka yonse aipusha amepusho mu kukonkana, Yobo ailuka ukuti Lesa wa maka nga nshi kabili wa mano icine cine. Yobo asumina ukuti asosele mu kukanaishiba kabili atila: ‘Nabwesha amashiwi yandi, kabili nalapila mu lukungu na mu mito.’ (Yobo 42:6, NW) Ilyo ubwesho bwa kwa Yobo bwapwa, bamulambula pali bucishinka bwakwe.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
32:1-3—Bushe Elihu afikile lilali? Apo Elihu alikutike kuli fyonse ifyo balandile, afwile aishileikala lwa mupepi ninshi Yobo talatendeka ukulanda. Abanankwe ba kwa Yobo baikele umulungu uutuntulu ukwabula ukusosa nangu cimo mpaka Yobo atendeke ukulanda.—Yobo 3:1, 2.
34:7—Bushe Yobo ali shani ngo muntu “uunwo kupumya nga menshi”? Ilyo Yobo alecula, amwene kwati balya beni bakwe batatu e o balepumya. Nomba icishinka ca kuti tabalandile icine pali Lesa. (Yobo 42:7) Kanshi Yobo alenwo kupumya nga filya umuntu omfwa bwino ukunwa amenshi.
Ifyo Twingasambililako:
32:8, 9. Amano tayesa fye pa mulandu wa kuti umuntu mukalamba. Umuntu pa kuba na mano afwile ukwishiba Icebo ca kwa Lesa no kulatungululwa no mupashi wa mushilo.
34:36. ‘Ukweshiwa ukufika ku mpela’ e kulangilila bucishinka bwesu.
35:2. Ilyo ashilatendeka ukulanda, Elihu alibikile amano ku kukutika icalengele ukuti eshibe ilyashi lyonse. (Yobo 10:7; 16:7; 34:5) Ilyo baeluda bashilatendeka ukufunda umuntu, balingile ukulakutika pa kuti beshibe ifishinka na fyonse ifibimbilwemo.—Amapinda 18:13.
37:14; 38:1–39:30. Ukutontonkanya pa milimo iisuma iya kwa Yehova, iilanga amaka na mano yakwe, kulatulenga ukuba abaicefya kabili kulatwafwa ukwishiba ukuti ukwebelwa kwa bumulopwe bwakwe e kwacindama ukucila ifyo tufwaya pa lwesu.—Mateo 6:9, 10.
40:1-4. Nga twati tutendeke ukuilishanya ku Wa maka yonse, tufwile ‘ukubika iminwe yesu pa kanwa.’
40:15–41:34. Ala Behemote (imfubu) na Leviatani (ing’wena) fya maka nga nshi! Pa kuti tutwalilile ukubomba umulimo wa kwa Lesa, na ifwe bene tulakabila amaka ukufuma kuli Kabumba wa ifi finama fya maka nga nshi, uutukosha.—Abena Filipi 4:13.
42:1-6. Ukukutika ilyo Yehova alelanda no kucinkulwako ulwa mumonekela amaka yakwe kwayafwile Yobo ‘ukumona Lesa,’ nelyo ukwishiba icine pali wena. (Yobo 19:26) Ici calengele aluke mu fyo aletontonkanya. Na ifwe nga batulungika ukubomfya Baibolo, tulingile ukusumina ifilubo fyesu no kwaluka.
Lundululeni “Ukushipikisha kwa kwa Yobo”
Ibuuku lya kwa Yobo lilangilila bwino bwino ukuti Lesa te ulenga abantu ukulacula. Uulenga ni Satana. Apo Lesa alisuminisha ububifi pano calo, ici citupeela ishuko lya kulanga ulubali twabako mu mulandu wa bumulopwe bwa kwa Yehova na bucishinka bwesu kuli ena.
Bonse abatemwa Yehova bakeshiwa nga filya cali kuli Yobo. Ilyashi lyaba mwi buuku lya kwa Yobo litulenga ukucetekela ukuti na ifwe bene kuti twashipikisha. Litwibukisha ukuti amafya twakwata tayakatwalilile umuyayaya. Pali Yakobo 5:11, patila: “Mwalyumfwa ukushipikisha kwa kwa Yobo kabili mwalimona ne cafuminemo ico Yehova apeele.” Yehova alilambwile Yobo pantu atwalilile uwa cishinka kuli wena. (Yobo 42:10-17) Ala twalikwata isubilo ilikalamba nga nshi, umweo wa muyayaya muli Paradaise pe sonde! Kanshi na ifwe natupampamine pa kuba aba cishinka nga filya Yobo acitile.—AbaHebere 11:6.
[Futunoti]
^ para. 4 Ibuuku lya kwa Yobo lyalanda pa fyacitike mu myaka ukucila 140, ukutendeka mu 1657 ukufika mu 1473 B.C.E.
[Ifikope pe bula 16]
Cinshi twingasambililako “ku kushipikisha kwa kwa Yobo”?