Ukulongana mu Cilonganino Icibomfya Ululimi Lwa ku Calo Cimbi

UMUTUMWA Yohane alembele ukuti: “Namwene malaika umbi alepupuka mu kati ka muulu, kabili akwete imbila nsuma ya muyayaya iya kubila ku baikala pe sonde, na ku luko lonse no mutundu no lulimi na bantu.” (Ukusokolola 14:6) Imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa ilebilwa icalo conse mu ndimi ishalekanalekana ne imitundu, ukufikilisha uku kusesema. Abengi abalanda ishi ndimi bekala mu fyalo ifyaba ukutali na kumwabo. Inte sha kwa Yehova abacincila kabili abasambilila indimi shimbi baleshimikila na kuli aba bantu.

Bushe na imwe mulongana mu cilonganino balanda ululimi lwa ku calo cimbi? Nelyo bushe muletontonkanya ukukuukila ku cilonganino ca musango uyo? Pa kuti mukabombe bwino, mufwile ukuipeelesha no kwishiba umulandu mulecitile fyo. Apo mulefwaya ukusambilisha bambi icine ca mu Baibolo, ipange lyenu lisuma sana, kabili mulelanga fye ukuti mwalitemwa Lesa na bantu banenu. (Mateo 22:37-39; 1 Abena Korinti 13:1) Ukufwaya ukwafwa bambi ukwishiba Lesa, kulatucincisha sana ukukuukila mu cilonganino balanda ululimi lumbi, ukucila na pa kufwaya fye ukuipakisha ukwampana nabo, intambi shabo, e lyo no kuipakisha ifya kulya balya. Bushe cilamwafya ukusambilila ululimi lumbi? Nga e fyo cili, ukwishiba umulandu mulefwaila kusambilila ulo lulimi kukamwafwa sana. BaJames abasambilile iciJapanese batila: “Mwileka ululimi lumucimfye.” Nga mwalatontonkanya ukuti te imwe mwabalilapo ukusambilila ululimi, cikamwafwa sana ukutwalilila. Nomba, bushe, kuti mwasambilila shani ululimi lupya? Cinshi cikamwafwa ukubomba bwino mu cilonganino balanda lulimi lwa ku calo cimbi? Kabili cinshi mulekabila ukucita pa kuti mukatwalilile ukuba abakosa ku mupashi?

Ifyo Mwingasambilila Bwangu Ululimi

Kwaliba inshila ishingi isha kusambililamo ululimi. Umusambi na kafundisha kuti batemwa inshila ishapusanapusana. Abasambi abengi, nga bafundwa imiku inono fye na kafundisha uwaishiba sana ukusambilisha, balasambilila bwangu bwangu kabili cilabangukila. Ukulabelenga Baibolo ne mpapulo ishilanda pali Baibolo no kukutika ku malyashi bakopa pa matepu mu lulimi mulesambilila kuti fyamwafwa ukwishiba amashiwi ayengi. Ne ci cikalenga mukeshibe amashiwi babomfya mu kuteyanya. Ukumfwa amaprogramu ayasuma pa cilimba, pa TV, na matepu ya vidio kuti kwalenga mwaishiba ifyo balanda ulo lulimi ne ntambi shabo. Ukulasambilila fye ifinono cila bushiku kusuma sana, ukucila ukulasambilila ifingi mu nshita mu nshita.

Ukusambilila ululimi lupya caba kwati kusambilila ukowa. Te kuti musambilile ukowa nga mulebelenga fye amabuuku. Mufwile ukuya mu menshi no kulaesha ukusamba. E fyo caba na pa kusambilila ululimi. Ukusambilila ululimi ukwabula ukululanda calyafya. Mulekabila ukulalanda na bantu ilyo lyonse mwingacite fyo. Mufwile ukukutika ku fyo balesosa, ukwampana nabo, no kulaesha ukulanda nabo.  Mu milimo ya Bwina Kristu mwaliba umo twingacita fyonse fyo. Ilingi line, kuti mwabomfya ifyo mwasambilila mu kwangufyanya fye ilyo muleshimikila. BaMidori abalesambilila iciChinese batila: “Kwena cilaleto mwenso, lelo abo tuleshimikilako balamona ukuti fwe Nte sha kwa Yehova tuleesha na maka yonse. Ne ci cilalenga ukuti bakutike ku fyo tulesosa. Ifyo tulingile fye ukucita, kulanda fye mu lulimi lwabo ukuti ‘cawama twaishibana,’ kabili kuti mwamona na pa menso ukuti na batemwa ukulanda nabo.”

Ukulongana kwa Bwina Kristu nako kulafwa sana. Pa kulongana ukuli konse mufwile ukwasukapo nangu umuku umo. Nangu ca kutila cilaleta umwenso pa kubalilapo, lelo ico tacifwile ukumusakamika. Bamunyinenwe mu cilonganino balefwaya ukuti mwishibe ululimi. BaMonifa, abalesambilila ululimi lwa ku Korea, balanda abati: “Ndatasha nkashi uwikala mupepi na ine pa kulongana. Alanembela ifyo amashiwi yamo yapilibula. Alangafwa sana pantu wa cikuuku kabili alitekanya.” Ilyo amashiwi mulesambilila yaleya yalefulilako, lyena mu katendeka ukutontonkanya mu lulimi ulupya. Icikasanshamo ukwishiba amashiwi ne fintu yaleimininako ukucila ukulatontonkanishisha mu lulimi lwenu e lyo mwapilibwila mu lulimi mulesambilila.

Ica kubalilapo ico mufwile ukucita ilyo mulesambilila ululimi “kusosa ifingomfwika.” (1 Abena Korinti 14:8-11) Nangula ca kuti abantu kuti baumfwikisha ukutila mulesambilila fye ululimi, lelo nga mulelufyanya nelyo mulefilwa ukushimbula bwino amashiwi, kuti cabalenga ukukanabika amano ku fyo mulesosa. Ukulashimbula bwino amashiwi no kulanda bwino ululimi ilyo line fye mwatendeka ukusambilila kukamwafwa ukukanaba ne fibelesho ifingamwafya ukuleka. BaMark, abalesambilile iciSwahili batila: “Muleipusha abalanda bwino ululimi ukulamulungika umo mulelufyanya sana. Lyena mulebatasha nga bacite fyo.” Nangu cibe fyo mufwile ukulabalangulukilako ukukanabapoosela inshita. Nangu cingatila kuti mwaeba umo ukulalungika ifyo mulembele, muleesha ukupekanya amalyashi ne fyo muleya-asuka ukubomfya amashiwi mwaishiba kale nelyo ayo mumwene muli dikishonari. Ici cikamwafwa ukusambilila bwangu ululimi, no kulanda ukwabula ukuitwishika.

Twalilileni Ukulunduluka

BaMonifa batila: “Pa fintu fyonse ifyo nacita, ica nkosela sana kusambilila ululimi lumbi. Limo ndafwaya ukuleka. Lelo njibukisha ifyo abalesambilila Baibolo batemwa nga nshi ukumfwa icine cashika ica mu Baiblolo mu ciKorean ca kuwayawaya fye, kabili ne fyo bamunyinane batemwa ukumona ifyo ndelunduluka panono panono.” Ico tulelandapo ca kuti, tamufwile ukufupuulwa. Ico mufwaya, kusambilisha icine icaba mu Baibolo, icikalenga bambi ukuba no mweo. (1 Abena Korinti 2:10) E ico kanshi ukusambilisha bambi Baibolo mu lulimi lumbi cikabila ukubikako amano kabili te ca pa ka nshita akanono. Ilyo muleya mulesambilila, te kwesha ukulinganya ifyo mulelunduluka ku bantu bambi. Abalesambilila ululimi cilabasendela inshita shapusanapusana pa kuti balunduluke. Kabili bacite fyo ukubomfya inshila ishalekanalekana. Lelo, caliwama ukulamona nga mulelunduluka. (Abena Galatia 6:4) BaJoon abalesambilila iciChinese batila: “Ukusambilila  ululimi kwaba kwati kuninika umutanto. Ilyo uleyumfwa kwati tapali ifyo ulecita, awe wasanga fye ukuti nawishiba ifingi.”

Ukusambilila ululimi ulupya takupwa. Kanshi, mufwile ukuipakisha ukusambilila, kabili mwilaenekela ukucita ifyo mushingakumanisha. (Amalumbo 100:2) Mwa kulalufyanya lyonse pa kulanda, e fyo caba pa kusambilila ululimi. Nte umo ilyo atendeke ukushimikila mu ciItalian, aipwishe umwine wa ng’anda ukuti: “Bushe mwalishiba icipyango ca bumi?” Alefwaya ukusosa ukuti: Bushe mwalishiba “umulandu twabela pano isonde?” Nte umbi uwalesambilila iciPolish aebele bamunyina ukwima no kwimba imbwa mu cifulo ca kwimba ulwimbo. Uwalesambilila iciChinese lintu abendele panono mu kushimbula ishiwi, aebele abalongene ukuti bafwile ukulacetekela mu cola ca kwa Yesu. Ali no kusoso kuti bafwile ukulacetekela mwi lambo lya kwa Yesu. Icawamako pa kusambilila ululimi ca kuti ifyo walufyanya nga wafishiba ilingi line ninshi tawakabale aufilaba.

Ukubomba Pamo ne Cilonganino

Ukupusanapusana mu ndimi te kweka fye ukupusanya abantu. Ilingi line intambi ne mishobo, ne fyalo, filapusanya abantu sana. Lelo ifi fintu kuti twaficimfya. Uwasoma umo uulesambilila pa mabumba ya bena China abekala mu Bulaya aba mipepele yalekanalekana, amwene ukuti Inte sha kwa Yehova “balasangwa fye mu fyalo fyonse. Tabakwata akapatulula ka mishobo, kabili ululimi lwaba fye ni nshila ya kufwilamo icebo ca kwa Lesa.” Ca cine, ifipope fya mu Baibolo ifyo Abena Kristu ba cine bakonka e fibafwa ukwikatana na ba mishobo imbi. Kuli abo abafwala ‘ubuntu bupya, ‘takwaba muGriki nangu muYuda, nelyo umuntu umbi umbi.’—Abena Kolose 3:10, 11.

Kanshi bonse mu cilonganino bafwile ukwikatana. Pa kuti cibe fyo umo afwile ukusumina ifyo bambi batontonkanya, ifyo bayumfwa, ne fyo bacita ifintu. Kuti mwalenga ukupusana kwa mishobo ukukanasanguka amalekano mu cilonganino nga ca kuti tamucililemo ukufwaya bambi ukukonka ifyo mulefwaya. (Abena Korinti 1:10; 9:19-23) Mufwile mwasambilila ukutemwa ifyo aba mishobo imbi batemwa. Ukutemwa kuti kwalenga mwaikatana no kutendeka ukubombela pamo.

Ifilonganino ifingi ifibomfya ululimi lwa ku calo cimbi fitendeka fye na bantu abanono, ilingi line abalesambilila ululimi e bafula, e lyo na balesambilila ifipope fya mu Baibolo. E co, kuti kwabako ukupusana mu filonganino fya musango uyo, ukucila mu filonganino ifikalamba. Abena Kristu abakosoka bafwile ukulakosha icilonganino. Ukulangisha ukutemwa ne cikuuku mu fyo tulesosa na mu fyo tulecita kuti kwalenga icilonganino ukuba bwino ica kuti abapya kuti balunduluka bwino ku mupashi.

Abasalapo ukwafwa icilonganino umo balanda ululimi lwa ku calo cimbi tabafwile ukwenekela ifingi ku bo basanga mulya. BaRick baeluda mu cilonganino ca musango uyo balondolola ukuti: “Bamo muli ifi filonganino tabaaba Inte pa nshita ntali, nalimo tababelesha mu milimo ya cilonganino nga filya caba mu filonganino balanda ululimi lwa cikaya. Lelo nangu ca kuti tababelesha ukubomba imilimo ya cilonganino balicincila kabili balalanga ukutemwa ica kuti balafwa abengi ukwisa mu cine.” Nga mulesangwa mu kulongana lyonse no kubomba imilimo imbi iya cilonganino apo mwingapesha, mukanonsha bamunyinenwe mu cilonganino nangula ca kutila mucili mulesambilila ululimi. Ukubombela pamo, kukalenga icilonganino ukulunduluka ku mupashi.

Ukutwalilila Ukukosha Bumupashi

Munyinefwe uwali fye umupya mu cilonganino balanda ululimi lwa ku calo cimbi aumfwile uko nyina aleeba umwana wakwe ukupekanya ifya kuyayasuka pa kulongana. Lelo umwana atile “Mayo bushe te kuti njasuke fye icasuko icipi?” Nyina mu kuseka amwebele ukuti “awe na iwe ifyasuko ifipi tufwile ukulekela balya abalesambilila ululimi.”

Ku bantu abakalamba, ukukanalanda bwino ululimi pa myeshi imo nelyo fye imyaka kulabanasha, kabili kuti calenga babwelele numa ku mupashi. BaJanet abasambilila kale ukulanda  bwino ululimi lwa ciSpanish baleibukisha ukuti: “Ilingi line nalefupuulwa ico nshalecita ifyo nalefwaya ukucita.” BaHiroko abasambilila kale iciNgeleshi balebukisha ifyo baletontonkanya ukuti: ‘Nangu fye ni mbwa na bapushi umo tushimikila, balomfwapo iciNgeleshi ukuncila.’ BaKathie nabo batila: “Ilyo naselele ku cilonganino ca ciSpanish, ifintu fyalyalwike, ne wakwete amasambililo ya Baibolo ayengi ne fimpempu fya kubwelelemo ifingi nashele fye ukwabula nangu cimo. Nayumfwile kwati tapali ifyo nalecita.”

Nga cabe fyo e lyo ukuicetekela kufwaikwa. Ilyo baHiroko batile nomba capwa fye, e lyo baishiletontonkanya ukuti: “Nga ca kuti bambi kuti basambilila ululimi na ine wine kuti nasambilila.” BaKathie basosa ukuti: “Naletontonkanya pa fyo abalume bandi balelunduluka mu kulanda ululimi ne fyo baleafwa sana icilonganino. Ico calingafwile ukucimfya ubwafya nakwete. Icili ni ncito iikalamba, lelo panono panono ndeshimikila no kusambilisha abantu, kabili ici cilanenga ukuba uwa nsansa.” BaJeff abalume babo balundapo ukuti: “Cilakalifya ukukanaumfwapo nangu cimo pa fyo balebilisha pa kulongana na pa kukumana kwa baeluda. Ilingi line ndepusha bamunyinane ifyo bacilalandapo, nabo balangafwa.”

Ilyo mulelongana mu cilonganino balanda ululimi lwa ku calo cimbi, mufwile ukuisambilisha ku mupashi intanshi. (Mateo 5:3) BaKazuyuki, ababombela pa myaka iingi uko balanda iciPortuguese, basosa ukuti: “Calicindama sana ukuisakamana bwino ku mupashi. E mulandu wine ifwe ngo lupwa tulasambilila no kupekanya ukulongana mu lulimi lwesu lwine e lyo na mu ciPortuguese.” Bamo mu nshita mu nshita balalongana mu filonganino umo balanda ululimi lwabo. Na kabili, ukutusha kwalicindama sana.—Marko 6:31.

Ukumona nga Kuti Mwakumanisha

Nga muletontonkanya ukuya ku cilonganino uko balanda ululimi lumbi, mufwile ukumona nga kuti mwakumanisha. (Luka 14:28) Ico tulelandapo ca kuti icacindama sana ni bumupashi bwenu e lyo na bucibusa na Yehova. Pepeni kuli Yehova no kumona nga kuti mwakumanisha ukucite fyo. Mufwile ukulangulukila abakashi benu e lyo na bana. Ipusheni ukuti, ‘Bushe imibele yandi ku mubili, bumupashi bwandi e lyo ne nkuntu, filensuminisha ukucite fyo pa nshita iyalepa? Caliwama ukucitila ulupwa lwenu ifingabawamina ku mupashi. Ukuli konse uko mwingabombela nga bakabilisha ba Bufumu kukaba ifingi ifya kucita e lyo mukasangamo ne nsansa ishingi.

Ku bengabomba mu filonganino balanda ululimi lwa ku calo cimbi, kuli ifilambu ifingi. BaBarbara abakuukila ku cilonganino ca ciSpanish pamo na bena mwabo batila: “Ala ukuba mu cilonganino ca ciSpanish kwalindetela insansa ishingi nga nshi. Caba kwati kusambilila icine na kabili. Ndatasha pali ili shuko, sana sana apantu te kuti tube bamishonari mu calo cimbi.”

Inte sha kwa Yehova abengi aba mishinku iyalekanalekana balesambilila indimi shimbi pa kuti fye balebilishe imbila nsuma. Nga ca kuti na imwe mulecite fyo, muleibukisha umulandu mulecitile fyo, kabili te kwesha ukubwelele numa. Ne cacilapo, twalilileni ukucetekela Yehova ukuti amwafwe mu mulimo wenu.—2 Abena Korinti 4:7.

[Icikope pe bula 18]

Ukufundwa na kafundisha uwaishiba sana ukusambilisha kuti calenga mwasambilila bwangu ululimi

[Icikope pe bula 20]

Tamufwile ukulekelesha ifya ku mupashi ilyo mulesambilila ululimi lumbi