Kosheni Amaboko Yenu

“Kosheni amaboko yenu, mwe baleumfwa muno nshiku ifyebo ifi mu tunwa twa bakasesema.”—SEKARIA 8:9, NW.

1, 2. Mulandu nshi tulingile ukubikila sana amano ku kusesema kwa kwa Hagai na Sekaria?

UKUSESEMA kwa kwa Hagai na Sekaria kwalembelwe imyaka mupepi na 2,500 iyapita, na lyo line uku kusesema kwalicindama sana kuli imwe. Ifyebo fyaba muli aya mabuuku te malyashi fye ayalanda pa fyacitike kale. Fyaba lubali lwa ‘fyonse ifyalembeelwe libeela ku kutufunda.’ (Abena Roma 15:4) Ifyebo ifingi ifyo tubelenga muli aya mabuuku fitulenga ukutontonkanya pa ficitika ukutula apo Ubufumu bwa mu muulu bwatendekela ukuteka mu 1914.

² Ilyo umutumwa Paulo alelanda pa fyacitikile abantu ba kwa Lesa kale, atile: “Awe ifi fintu fyaleponena balya ku kube fya kumwenako, kabili fyalembeelwe ku kutusoka fwe bo impela sha mekashi yano shafikapo.” (1 Abena Korinti 10:11) Nalimo kuti mwaipusha amuti, ‘Masambililo nshi ayacindama twingasambilila mu mabuuku ya kwa Hagai na Sekaria muno nshiku?’

3. Bushe Hagai na Sekaria babikile amano kuli cinshi?

³ Nge fyo icipande cafumineko casosele, ukusesema kwa kwa Hagai na Sekaria kulanda pa nshita abaYuda bafumine muli bunkole mu Babiloni no kubwelela ku calo ico Lesa abapeele. Aba bakasesema babikile amano ku kukuula itempele cipya cipya. AbaYuda babikile umufula we tempele mu 536 B.C.E. Nangu ca kuti abaYuda abakalamba bamo baletontonkanya pa fyo itempele lya kale lyayembele, kwali ‘ukuwelesha ico bali ne nsansa.’ Nomba icacitika muno nshiku calicindamisha ukucila icacitike lilya! Mu nshila nshi?—Esra 3:3-13.

4. Cinshi cacitike ilyo fye Inkondo ya Calo iya Kubalilapo yapwile?

⁴ Ilyo Inkondo ya Calo iya Kubalilapo yapwile, abasubwa ba kwa Yehova balilubwilwe mu Babiloni Mukalamba umo bali bankole. Ukulubulwa muli bunkole kwalangile ukuti Yehova alebatungilila. Pa kubala, camoneke kwati intungulushi sha mapepo na banabo aba mapolitiki balileseshe Abasambi ba Baibolo ukulashimikila no kusambilisha. (Esra 4:8, 13, 21-24) Lelo, Yehova Lesa alifumishepo ifyalecilikila umulimo wa kushimikila no kupanga abasambi. Ukutula mu 1919, umulimo wa kushimikila no kupanga abasambi walilunduluka kabili takwaba na wa kuulesha.

5, 6. Ni ku kupwisha nshi ukwacindama uko Sekaria 4:7 ilosha?

⁵ Twalishininkisha ukuti Yehova akatwalilila ukutungilila umulimo wa kushimikila no kusambilisha uo ababomfi bakwe aba cumfwila babomba. Pali Sekaria 4:7 [NW], tubelengapo ukuti: “Kabili akaleta ilibwe lya pa muulu. Kukaba ukuwelesha pali lyene ukwa kuti: ‘Ifyo lyayemba! Ifyo lyayemba!’” Ni ku kupwisha nshi ukwacindama uku kusesema kuloshako muno nshiku?

⁶Sekaria 4:7 ilelanda pa nshita lintu ukupepa kwa cine ukwa kwa Shikulu Mulopwe kukabweshiwa mu kukumanina pe tempele lyakwe ilya ku mupashi. Itempele lya ku mupashi mapekanyo Yehova acita ayalenga ukuti tube ne shuko lya kupalama kuli wena ukubomfye lambo lya kukonsolwela ilya kwa Yesu Kristu. Na kuba itempele likalamba ilya ku mupashi lyalibako ukutula mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E. Nomba, ukupepa kwa cine ukwa mu mansa sha pe sonde kukabweshiwa mu kukumanina ku ntanshi. Abantu abengi nomba babombela mu mansa sha pe sonde ishe tempele lya ku mupashi. Aba pamo ne minshipendwa ya bantu abakabuushiwa bakapwililika ilyo Yesu Kristu akalateka pa Myaka Ikana Limo. Ilyo Imyaka  Ikana Limo ikapwa, bakapepa ba kwa Lesa beka fye e bakashala pe sonde ilyasanguluka.

7. Mulimo nshi Yesu abomba pa kubwesha ukupepa kwa cine mu kukumanina muno nshiku, kabili mulandu nshi ici cilingile ukutukoselesha?

⁷ Umulashi Serubabele na Shimapepo Mukalamba Yoshua balimweneko uko itempele lyapwile mu 515 B.C.E. Sekaria 6:12, 13 [NW] yasobele umulimo wacindama Yesu abomba pa kubwesha ukupepa kwa cine mu kukumanina. Tubelengapo ukuti: “E fyo Yehova wa milalo asosa: ‘Mono muntu uo ishina lyakwe ni Kupuuka. Kabili akapuuka mu cifulo cakwe, kabili akakuula itempele lya kwa Yehova. Kabili . . . akasenda no bukata; kabili akekala pa cipuna cakwe ica bufumu no kuteka, kabili akaba shimapepo pa cipuna cakwe ica bufumu, no kupanda amano kwa mutende kukaba pa kati ka aba babili.’” Apo fye Yesu, uuli mu muulu kabili uwalenga ubufyashi bwa shamfumu ubwa kwa Davidi ukupuuka, alatungilila umulimo wa Bufumu pe tempele lya ku mupashi, takuli nangu umo uwingacilikila uyu mulimo! Ala ici cilingile ukutukoselesha ukutwalilila ukubomba umulimo wa kubila, no kukanaleka amasakamika ya cila bushiku ukutucilikila!

Ifyacindamisha

8. Mulandu nshi tulingile ukubikila sana amano ku kubomba umulimo wa pe tempele lya ku mupashi mu mikalile yesu?

⁸ Pa kuti Yehova aletupaala no kulatutungilila, tufwile intanshi ukubika amano ku kubomba umulimo wa pe tempele lya ku mupashi mu mikalile yesu. Ukupusanako na baYuda abaleti, “Inshita tailaisa,” ifwe tufwile ukulaibukisha ukuti tuleikala “mu nshiku sha kulekelesha.” (Hagai 1:2; 2 Timote 3:1) Yesu asobele ukuti abakonshi bakwe aba cishinka bakalabila imbila nsuma ya Bufumu no kulapanga abasambi. Kanshi tulingile ukucenjela sana pa kuti tatulekeleshe ishuko lisuma ilya kubomba uyu mulimo. Umulimo wa kushimikila no kusambilisha untu abantu ba kwa Satana baleseshe pa nshita inono wabukulwilwe mu 1919 kabili taulapwa, lelo ukwabula no kutwishika ukapwa.

9, 10. Cinshi umuntu alingile ukucita pa kuti Yehova amupaale, kabili cinshi tulesambililako?

⁹ Ifwe umo umo e lyo na bonse capamo, tukalambulwa nga ca kuti twatwalilila ukubombesha no mutima wesu onse. Umfweni ubu bulayo bwa kwa Yehova ubukosha  icitetekelo cesu. Ukutula ilyo abaYuda batendeke ukubomba umulimo wa kukuula itempele no mutima onse, Yehova asosele ukuti: “Ukutula pali buno bushiku nakulamupaala.” (Hagai 2:19) Bakalaipakisha amapaalo ukufuma kuli wena. Moneni amapaalo yaba muli ubu bulayo bwa kwa Lesa ubutila: “Umutende ukatandwa; umwangashi ukalatwale fisabo fya uko, no mushili ukalamesho bulimi bwa uko, ne myulu ikalaponyo mume; kabili nkalenga abashalako ba bantu aba ukukwata fyonse ifi.”—Sekaria 8:9-13.

¹⁰ Nga filya fine Yehova alaile ukupaala abaYuda mu fya ku mupashi na mu fya ku mubili, e fyo akapaala na ifwe nga ca kuti mu mukoosha twatwalilila ukubomba umulimo atupeela. Aya mapaalo yasanshamo umutende pa kati kesu, icibote, ubusambashi, no kukula kwa ku mupashi. Kabili twalishiba no kuti pa kuti Lesa atwalilile ukutupaala, tufwile ukulabomba umulimo wa pe tempele lya ku mupashi mu nshila Yehova afwaya ukuti ubombelwemo.

11. Bushe kuti twaiceceta shani pa kuti tumone ifyo twacindamika mu mikalile yesu?

¹¹ Ino ine e nshita iyo tulingile ‘ukubika imitima yesu pa mibele yesu.’ (Hagai 1:5, 7) Tulingile ukupaatulako inshita ya kuiceceta pa kuti tumone ifyo twacindamika mu mikalile yesu. Pali nomba, pa kuti Yehova atupaale cikonka fye na pa fyo tubombesha ukucindika ishina lyakwe na pa fyo tubombesha mu mulimo wa pe tempele lyakwe ilya ku mupashi. Kanshi tulingile ukuipusha ukuti: ‘Bushe nalicindamika ifya ku mupashi nge fyo naficindamike kale? Bushe ncili uwacincila ukubomba umulimo wa kwa Yehova no kutemwe icine nge fyo nali ilyo fye nabatishiwe? Bushe ukufwaisha ukwikala bwino kulenenga ukukanabika sana amano kuli Yehova na ku Bufumu bwakwe? Bushe ukutiina abantu, e kuti ukusakamikwa pa fyo bambi bengamona, kulencilikila ukucindika ishina lya kwa Yehova no kutwalilila ukubomba umulimo wa pe tempele lya ku mupashi?’—Ukusokolola 2:2-4.

12. Finshi abaYuda balecita ifyalandwapo pali Hagai 1:6, 9?

¹² Ukwabula no kutwishika tatufwaya ukuti Yehova aleke ukutupaala pa mulandu wa kulekelesha umulimo wa kucindika ishina lyakwe. Ibukisheni ukuti pa kubala abaYuda babweshiwe balicincile ukubomba umulimo, lelo nge fyo Hagai 1:9 atila, tapakokwele, batendeke ‘ukubekelwa umuntu onse ing’anda yakwe.’ Babikile amano ku fyo balekabila mu mikalile yabo. Icafuminemo ca kuti kwaleba ‘ukututila utunono,’ e kutila ifya kulya fisuma ne fya kunwa fyalicepele, kabili tabakwete ifya kufwala fyakaba. (Hagai 1:6) Yehova alilekele ukubapaala. Bushe kuli isambililo twingasambililako kuli ici?

13, 14. Kuti twabomfya shani ifyo tusambilila pali Hagai 1:6, 9, kabili mulandu nshi ici cacindamina?

¹³ Kanshi nga tulefwaya Yehova akatwalilile ukutupaala, tatufwile ukubika amano ku fyo tulefwaya ica kuti twalekelesha no kupepa kwa cine. Tukatwalilila ukucindika Yehova nga ca kuti twakaana ukukonkelele fyuma,  amapange ya kufwaya ukuba ne cuma bwangu, ukufwaisha no kupoose nshita iikalamba mu kulundako amasambililo, ukusanshako fye no kulaisekesha fwe bene.

¹⁴ Kwena, te lubembu ukukonkelela ifi fintu. Lelo, nga mwafilinganya ku cilambu ca mweo wa muyayaya, ifi fintu fyaba “milimo yafwa.” (AbaHebere 9:14) Mu nshila nshi? Lwa ku mupashi, fyalifwa, fya fye, kabili tafyaba na cibwesha. Nga ca kuti umo afikonkelela, kuti fyamulenga ukufwa lwa ku mupashi. Ifi fyalicitike ku Bena Kristu basubwa mu nshita sha batumwa. (Abena Filipi 3:17-19) Kabili na muno nshiku mwine, fyalicitika kuli bamo. Nalimo mwalishibako na bamo abapumbulwa ica kuti balileka no kulongana no kubomba imilimo ya Bwina Kristu; kabili mufwile mwalimona no kuti abo bantu tabamoneka ukuti bakabwela mu cilonganino ca kwa Yehova. Tulesubila ukuti abo bantu bakabwelela kuli Yehova. Nomba icishinka ca kuti ukukonkelela “imilimo yafwa” kuti kwalenga Yehova aleka ukutupaala. Kanshi mwamona ifyo cingabipa. Te kuti tube ne fisabo fya mupashi pamo ngo kusekelela no mutende. Elenganyeni ifyo cingabipa nga ca kuti mwaleka ukuipakisha icitemwishi caba pa Bena Kristu!—Abena Galatia 1:6; 5:7, 13, 22-24.

15. Bushe Hagai 2:14 ilanga shani ukuti umulandu wa kupepa walikosa?

¹⁵ Pa kuti ifwe bonse tushininkishe ukuti uyu mulandu walikosele, natubelenge Hagai 2:14 tumone ifyo Yehova amwene abaYuda abalekeleshe ing’anda ya kupepelamo Yehova no kubika amano ku kukuula amayanda yabo. Limbi ici calicitike nangu kasesema alandile fye mu mampalanya. Na lyo line, icikomo 14 citila: “E fyo baba aba bantu, e fyo lwaba no lu luko ku cinso candi, cisemo ca kwa Yehova; e fyo caba na conse icacitwa ku minwe yabo; ne co bapalamika kulya, cene calikowela.” Amalambo yonse abaYuda ba mitima ibili baletuula pa ciipailo mu Yerusalemu tayalepokelelwa pantu balilekeleshe ukupepa kwa cine.—Esra 3:3.

Lesa Alilaya Ukulatungilila Ababomfi Bakwe aba Cishinka

16. Finshi abaYuda babalaile ukupitila mu fimonwa Sekaria amwene?

¹⁶ Ukupitila mu fimonwa 8 ifyakonkana ifyo Sekaria amwene, abaYuda ba cumfwila abalebomba umulimo wa kukuula itempele cipya cipya baebelwe ukuti bali no kutungililwa na Lesa. Icimonwa ca kubalilapo calangile ukuti itempele lyali no kupwa kabili mu Yerusalemu na mu Yuda mwali no kuba icibote nga ca kuti fye abaYuda ba cumfwila batwalilila ukubomba umulimo bapeelwe. (Sekaria 1:8-17) Icimonwa ca bubili calangile ukuti amabuteko yonse ayalekaanya ukupepa kwa cine yali no kufumishiwapo. (Sekaria 1:18-21) E lyo ifimonwa fimbi fyena fyalelanga ukuti Lesa ali no kucingilila abaYuda ilyo balebomba umulimo wa kukuula itempele, kabili cinkupiti wa bantu ukufuma mu nko shimbi ali no kukonkomokela ku ng’anda ya kupepelamo Yehova. Na kabili fyalelanga no kuti ifipindami fyakulisha ifyalebacilikila ukubomba umulimo Yehova abapeele fyali no kufumishiwapo, ababifi bali no kufumishiwapo, kabili bamalaika bali no kulayangalila umulimo no kulabacingilila, kabili abaYuda bali no kuipakisha umutende no mutelelwe. (Sekaria 2:5, 11; 3:10; 4:7; 5:6-11; 6:1-8) Nomba mwaishiba umulandu aya malayo ya kuti Lesa ali no kubatungilila, yalengele abaYuda ba cumfwila ukwalula imikalile yabo no kubika amano ku kubomba umulimo uwalengele ukuti Lesa abafumye mu Babiloni.

17. Mepusho nshi tulingile ukuyipusha eyengatwafwa ukwisaipakisha amalayo batulaya?

¹⁷ E fyo no bulayo bwa kuti ukupepa kwa cine kukacimfya bulingile ukutucincisha ukuti tulebombesha no kutulenga ukubika sana amano ku ng’anda ya kupepelamo Yehova. Kanshi yipusheni amuti: ‘Nga ca kuti nalishiba ukuti ino e nshita ya kushimikila imbila nsuma ya Bufumu no kupanga abasambi, bushe imikalile yandi ne fyo mfwaisha ukucita filomfwana ne fyo naishiba? Bushe nalibika amano ku kusambilila Icebo ca kusesema ica kwa Lesa, ukulasambililamo lyonse, no kulalanshanyapo na Bena Kristu banandi ukusanshako na bo nkumanya mu mulimo wa kubila?’

18. Ukulingana na Sekaria icipandwa 14, finshi fikacitika ku ntanshi?

¹⁸ Sekaria alandile na pa konaulwa kwa Babiloni Mukalamba no kuti pa numa ya ico pakakonka inkondo ya Armagedone. Atile: “Ubo bushiku bukeshibikwa ukuti bwa kwa Yehova. Tabwakabe akasuba, nelyo ubushiku; kabili ku cungulo kukaba ulubuuto.” Ala ubushiku bwa kwa Yehova bukaba bushiku ubwafiita kabili ubwatalala ku balwani bakwe aba pa calo! Lelo kuli bakapepa ba kwa Yehova aba cishinka bukaba bushiku bwa lubuuto kabili ubwa mapaalo. Sekaria alilondolwele ne fyo ifibumbwa fyonse fikalabila bumushilo bwa kwa Yehova mu calo cipya. Ukupepa kwa cine ukwa pe tempele lya kwa Lesa ilya ku mupashi ilikalamba nga nshi kukaba e mipepele fye ikabako pano isonde. (Sekaria 14:7, 16-19, NW) We bulayo ulawama! Tukamona ukufikilishiwa kwa kusesema ukwasobelwe no kucindikwa kwa bumulopwe bwa kwa Yehova. Ala ubu bukaba bushiku ubwaibela ubwa kwa Yehova!

Amapaalo Ayakabelelela

19, 20. Mulandu nshi twingasosela ukuti ifyebo fyaba pali Sekaria 14:8, 9 filatukoselesha?

¹⁹ Pa numa ya uku kufikilishiwa kwa kupapusha, Satana ne fibanda fyakwe bakakakwa mu muyenge, e kutila bakaba kwati na bafwa ico tabakalebomba. (Ukusokolola 20:1-3, 7) Lyena abantu bakaipakisha amapaalo mu Kuteka kwa Myaka Ikana Limo ukwa kwa Kristu. Pali Sekaria 14:8, 9 [NW] patila: “Muli ubo bushiku amenshi ya mweo yakafuma mu Yerusalemu, hafu yakaya ku kabanga ka bemba na hafu ku masamba ya bemba. Cikacitika mu lusuba na mu mpepo. Kabili Yehova akaba imfumu pe sonde lyonse. Muli ubo bushiku Yehova akaba umo, ne shina lyakwe limo.”

²⁰ “Amenshi ya mweo,” nangu “umumana wa menshi ya bumi,” ifimininako fyonse ifyo Yehova apekanya pa kuti abantu batwalilile abomi, yakatwalilila ukukonkoloka ukufuma mu Bufumu bwa buMesia. (Ukusokolola 22:1, 2) Ibumba likalamba ilya bakapepa ba kwa Yehova, abakapusuka pa Armagedone, bakaipakisha amapaalo ico bakalubulwa ku bupingushi bwa mfwa. Nangu fye bantu bafwa na bo bakamwenamo ilyo bakabuushiwa. Lyena imitekele ipya iya kwa Yehova pa calo conse ikatendeka. Abantu bonse pa calo bakeshiba ukuti Yehova e Mulopwe wa Kubumbwa konse kabili wena fye eka, e o bakalapepa.

21. Cinshi tulingile ukutwalilila ukucita?

²¹ Nga twatontonkanya pali fyonse ifyo Hagai na Sekaria basobele na fyonse ifyafikilishiwa, tulashininwa ukuti tufwile ukutwalilila ukubomba umulimo Yehova atupeela pe tempele lyakwe ilya ku mupashi. Shi ifwe bonse natutwalilile ukutangisha Ubufumu intanshi mpaka ilya nshita ilyo ukupepa kwa cine kukabweshiwa mu kukumanina. Sekaria 8:9 [NW] itucincisha ukuti: “Kosheni amaboko yenu, mwe baleumfwa muno nshiku ifyebo ifi mu tunwa twa bakasesema.”

Bushe Muleibukisha?

• Finshi fyacitike kale ifilenga ukusesema kwa kwa Hagai na Sekaria kucindame na muno nshiku?

• Masambililo nshi tusanga mu kusesema kwa kwa Hagai na Sekaria ayakuma ifyo tumona ukuti fyalicindama

• Mulandu nshi ukusambilila ukusesema kwa kwa Hagai na Sekaria kukosesha isubilo lyesu?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 26]

Hagai na Sekaria bakoseleshe abaYuda ukuti bali no kupaalwa nga ca kuti babomba umulimo bapeelwe no mutima onse

[Ifikope pe bula 27]

Bushe na imwe ‘mubekelwa ing’anda yenu’?

[Icikope pe bula 28]

Yehova alibalaile amapaalo, kabili alibapaalile