Apafikile Ubupiina Muno Nshiku

BA VICENTE * ilingi line balapitana mu misebo ya mu musumba wa São Paulo uwa ku Brazil, ninshi baletinta ne cikocikala ico balongelepo ifipe ifingi. Balatoola ifibokoshi, ne fyela ifyo baapoosa, e lyo na mapulastiki. Nga bwaila, balafungulula ifibokoshi, bayanshika mwi samba lya cikocikala cabo, awe epo balala bapona na mu tulo. Nga nabasendama mulya mu mbali ya musebo, bamoneka kwati tabaleumfwa ne congo ca bamotoka na mabasi ayakalamba ayapita mu musebo. Kale, ba Vicente balikwete ing’anda, incito, no lupwa, lelo pali ino nshita tabakwata fyonse ifi. Nomba balacula, ukubomba incito yakosa mu misebo pa kuti bakwateko akalupiya kanono aka kuliilamo.

Ku ca bulanda, abantu abengi nga nshi muno calo, bekala fye kwati ni ba Vicente, e kutila baba mu bupiina bwa kapela makufi. Mu fyalo ifipiina, abantu abengi balaala fye mu misebo kabili bambi na bo bekala mu makomboni umwaba utumayanda utwatitikana icine cine. Kabili mu ncende ishingi mwaba bakalombalomba, abalemana, impofu, pamo na banamayo ababa no twana twa pa mubili. E lyo kwaba na bana abanono ababutukila kuli bamotoka balya abeminina pa maroboti, no kutambika uto baleshitisha pa kuti abali mu motoka bashiteko tuswiti uleke bakwateko akalupiya.

Calyafya ukulondolola umulandu ubupiina bwa musango yu bwabelako. Magazini ya ku Britain iyo beta ati The Economist yatile: “Abantunse ino nshita nabakwata icuma icingi nga nshi ukucila ico aba kale bakwete, e lyo balishiba imiti ne nshila sha kundapilamo amalwele ayengi, kabili ino nshita kwaba abantu abaishiba sana ifya kupangapanga, abasambilila nga nshi kabili abacenjela abengapwisha ubupiina.” Mu cine cine, abantu abengi balinonkelamo mu fyo abantu ba mano kabili abacenjela bapanga. Mu misebo ya mu misumba ikalamba iya mu fyalo ifipiina fimo fimo mulasangwa imyotoka ishabeeka kabili ishipya. Kabili mu fikuulwa fikalamba ifyakwata amatuuka yalekanalekana mu kati mwaisula ifya  kupangapanga ifingi ifya muno nshiku kabili abantu abengi tabatuusha ukushita ifi fipe. Ku cifulo cimo ica ku Brazil kwali ukusabankanya amakwebo ukwabelele pa ncende shibili apaba amatuuka ayengi. Abakwata amatuuka pali ishi ncende tabaiseele amatuuka yabo kabili baleshitisha fye no bushiku bonse pa December 23 na pa 24, mu 2004. Bamo abakwata amatuuka pali shilya ncende baitile abantu abaishiba ukucinda pa kuti balesekesha abaleisa mu kushita ifipe fyabo. Abantu mupepi na 500,000 e baishile mu kushita ifipe!

Nangu cibe fyo, abantu abengi nga nshi tabanonkelamo mu cuma ico abantu bamo bakwata. Na kuba, paliba ubupusano ubukalamba nga nshi pa bakankaala na bapiina, kabili ico calenga bamo ukutontonkanya ukuti pali ino nshita nacicindama sana ukuti abantu babombeshe pa kuti bapwishe ubupiina. Magazini ya ku Brazil iyo beta ati Veja yatile: “Uno mwaka [wa 2005] intungulushi shonse isha fyalo shifwile ukupoosa sana amano ku kulanshanya pa nshila sha kupwishishamo ubupiina mu calo conse.” Magazini imo ine yalandile no kutila, kuti cawama ukubwesha programu ya kale iyo abena Amerika bapangile iya kwafwilisha abena Bulaya ukuwamyako imikalile yabo lintu inkondo ya calo iya bubili yapwile. Nomba uno muku, iyi programu ikaba ya kwafwilisha ifyalo ifipiina nga nshi, sana sana filya fyaba mu Afrika. Kwena, amaprogramu ya musango yu yalenga camoneka kwati imikalile yalawama nomba line, lelo magazini imo ine yalandilepo no kuti: “Kwaba ne milandu iingi iilenga abantu ukutwishika nga ca kuti amaprogramu ya musango yo yakabomba bwino. Ifyalo ifingi shino nshiku fileshimunuka ukupeela indalama ku maprogramu ya musango yu, pantu abapiina abalingile ukupeelwa ishi ndalama tabeshiba na kuntu shiya.” Ku ca bulanda, indalama ishingi ishifuma ku mabuteko, na ku tubungwe utwa mu fyalo fyalekanalekana, e lyo na ku bantu bambi, tashifika na ku bapiina abashikabila, pa mulandu wa bufumfuntungu e lyo na pa mulandu wa kuti ababombela mu fifulo fya mu buteko balakokola sana ukubomba ifintu kabili limo tabacita ne fyo bafwile ukucita.

Yesu alishibe ukuti ubupiina bukaba bwafya bwa mutatakuya. Alandile ati: “Abapiina mwaba na bo pe.” (Mateo 26:11) Bushe aloseshe mu kuti ubupiina tabwakatale abupwa pano isonde? Bushe kwalibako ifyo twingacita pa kuti tuwamyeko imikalile? Cinshi Abena Kristu bengacita pa kuti bafwilisheko abapiina?

[Futunoti]