Yehova Alakansha Bakacema Ba Mukuni Wakwe

“Yehova e upeela amano, mu kanwa kakwe e mufumo kwishiba no mucetekanya.”—AMAPINDA 2:6.

1, 2. Mulandu nshi abaume ababatishiwa bafwaila ukubombako imilimo na imbi mu cilonganino?

BA NICK ababomba bueluda imyaka 7 batila: “Nalitemenwe sana ilyo nasontelwe ukuba eluda. Namwene ukutila bueluda bukalenga ukuti ndebombesha umulimo wa kwa Yehova. Naleimona uwa misha kuli Yehova pali fyonse ifyo ancitila, kanshi nalefwaya ukubombesha mu mulimo wakwe. Nalefwaisha no kwafwa aba mu cilonganino na maka yandi yonse, nga filya na ine baeluda bambi bangafwile.” Nangu ca kutila baNick balitemenwe sana, kwali na fimo ifyabasakamike. Na kabili batila: “Ilyo nasontelwe ukuba eluda ninshi nshilafisha ne myaka 30, kanshi nalisakamene ukuti nshakeshibe bwino bwino ifya kubomba, naletiina ukuti nshakakwate amano na maka ya kwiluka ifintu pa kuti ndecema bwino aba mu cilonganino.”

² Fingi filenga ukuti abasontwa na Yehova balesekelela muli uyu mulimo wa kusakamana impaanga shakwe. Umutumwa Paulo acinkwileko baeluda ba ku Efese cimo icingalenga baba ne nsansa ilyo ayambwile amashiwi ya kwa Yesu kabili atile: “Mwaba insansa ishingi mu kupeela ukucila ishaba mu kupokelela.” (Imilimo 20:35) Abaume ababatishiwa abasontwa ukuba ababomfi batumikila nelyo baeluda, balabapeela imilimo na imbi iilenga ukuti balebombela sana Yehova na bamunyinabo. Ica kumwenako fye, ababomfi batumikila balafwako baeluda imilimo imo. Balabombako ne milimo yalekanalekana iikabila inshita iikalamba lelo iifwile ukubombwa mu cilonganino. Icilenga aba bamunyinefwe ukubomba imilimo yacindama yonse yi, mulandu wa kutemwa Lesa na bantu banabo.—Marko 12:30, 31.

3. Cinshi cingalenga bamo ukutiina ukubombako imilimo na imbi mu cilonganino?

³ Nomba ni shani nga ca kutila, umwaume uwabatishiwa aletiina ukubombako imilimo na imbi pa mulandu wa kuti aleimona kwati te kuti afikepo ukubomba? Limbi taleimona ukutila kuti afikapo ukuba umubomfi utumikila nelyo ukwisaba eluda ku ntanshi. Nga filya baNick baleumfwa, limbi kuti aleitwishika nga akakwata amano ya kuba kacema wafikapo. Nga ni mwe bamunyina ababatishiwa, bushe na imwe mulomfwako ifyo? Kwena fwe bantu e fyo tumfwa nga batupeela umulimo uwakosa. Yehova atila bakacema bakalubulula pa fyo basunga impaanga. Yesu atile: “Uwapeelwe ifingi, bakamupinda ifingi no muntu uo abantu balaashike pa fingi, bakamupinda ifyacilamo.”—Luka 12:48.

4. Bushe Yehova afwa shani abo asonta ukusakamana impaanga shakwe?

⁴ Bushe Yehova enekela abasontwa ukuba ababomfi batumikila na baeluda ukubomba imilimo ku maka yabo? Awe iyo, alabasambilisha umulimo ica kutila balabomba bwino kabili balaba ne nsansa ilyo balebomba. Nge fyo twalandilepo na mu cipande cafumineko, Yehova alabapeela umupashi wa mushilo, kabili ifisabo fya mupashi filabafwa ukulasakamana impaanga mutembo mutembo. (Imilimo 20:28; Abena Galatia 5:22, 23) Na kabili, Yehova alabapeela amano, ukwishiba no mucetekanya. (Amapinda 2:6) Bushe acita shani ifyo? Kanshi natulande pa nshila shitatu isho Yehova abomfya ukukansha abo asonta ukulasakamana impaanga shakwe.

Balakanshiwa na Bakacema Babeleshe Milimo

5. Cinshi calengele Petro na Yohane ukuba bakacema bafikapo?

⁵ Ilyo abatumwa Petro na Yohane balelubulula mu cilye ca Sanhedrini, bakapingula abasambilila sana babamwene ukuti bantu “abashasambilila  kabili abantu yaweyawe.” Kwena balishibe ukubelenga no kulemba, lelo tabaile ku masukulu ya barabi ku kusambilila ifya mu Malembo. Nangu cali ifyo, Petro na Yohane na basambi bambi bali ni bakasambilisha bafikapo ica kuti abengi abaumfwileko ilyo balesambilisha balisumine. Bushe balya bantunse fye baishileba shani bakasambilisha bakampuka nge fyo? Ilyo aba mu cilye baumfwile imilandile ya kwa Petro na Yohane, ‘balibeshibe ukuti bali pamo na Yesu.’ (Imilimo 4:1-4, 13) Ca cine ukuti balipokelele umupashi wa mushilo. (Imilimo 1:8) Lelo kwena, nangu fye ni bakapingula ba mu cilye abashaishibe ne fya mu malembo, balimwene ukuti abatumwa basambilishiwe kuli Yesu. Ilyo Yesu aali na bo pano isonde, asambilishe abatumwa bakwe ifya kushimikila abantu bapale mpaanga e lyo ne fya kubacema ilyo baisa mu cilonganino.—Mateo 11:29; 20:24-28; 1 Petro 5:4.

6. Bushe Yesu na Paulo bali shani ifya kumwenako fisuma mu fyo babombele umulimo wa kukansha bambi?

⁶ Ilyo Yesu abuukile, atwalilile ukukansha abo alaashike pa mulimo wa kucema impaanga shakwe. (Ukusokolola 1:1; 2:1–3:22) Umo pali abo aali ni Paulo, uo Yesu umwine asalile no kupekanya fyonse bwino bwino ukuti akanshiwe. (Imilimo 22:6-10) Paulo alicindamike umulimo bamusambilishe kabili na o asambilisheko baeluda bambi ifya kucema impaanga. (Imilimo 20:17-35) Umo uo asambilisheko ni Timote. Paulo alibikileko sana amano kabili alibombeshe ukukansha Timote ukuti abe “umubomfi” wa kwa Lesa “uushingaba na ca kukwatilapo insoni.” (2 Timote 2:15) Paulo na Timote balitemwanene icine cine. Inshita imo, Paulo alandile pali Timote ukuti: “Pamo ngo mwana kuli wishi acucutike na ine ku kulundulula imbila nsuma.” (Abena Filipi 2:22) Paulo tafwaile ukuti Timote nelyo umuntu umbi abe umusambi wakwe. Ena akoseleshe fye abasumina banankwe ‘ukumupashanya, ifyo na o alepashanya Kristu.’—1 Abena Korinti 11:1.

7, 8. (a) Cinshi cacitike iciletulanga ukutila cilawama nga ca kuti baeluda balepashanya Yesu na Paulo? (b) Ni lilali baeluda bafwile ukutendeka ukukansha abengesaba ababomfi batumikila na baeluda?

⁷ Bakacema babeleshe milimo balapashanya Yesu na Paulo. Na bo bene, balaitendekelako ukukansha bamunyina babatishiwa, kabili abo bakansha balabomba bwino umulimo wa bucemi. Umfweni ifyo cali kuli munyinefwe Chad. Bawishi tabali baNte kabili nomba line alisontelwe ukuba eluda. Atila: “Muli iyi myaka yonse, baeluda ababeleshe milimo balingafwile ukukosa mu kupepa Yehova. Apo batata bali abashasumina, baeluda balibikile sana amano kuli ine kabili bali kwati e bafyashi bandi aba mu cilonganino. Balinsambilishe ifya kubomba umulimo wa kushimikila, kabili inshita imbi, eluda umo alinsambilishe bwino ifya kubomba imilimo ya mu cilonganino iyo bampeele.”

⁸ Nge fyo cali kuli munyinefwe Chad, bakacema ba mu cilonganino abakampuka balatendeka ukukansha abengesaba baeluda na babomfi batumikila ninshi kucili inshita sana ilyo tabalati bafikepo ukusontwa. Mulandu nshi bacitile fyo? Pantu Baibolo itila ababomfi batumikila na baeluda bafwile ukulakonka amafunde ya mu Baibolo aya mibele isuma no kuba abakosa mu fya ku mupashi ilyo tabalasontwa. Bafwile ‘ukulingwa’ ilyo tabalapeelwa imilimo.—1 Timote 3:1-10.

9. Mulimo nshi bakacema bakosoka bakwata, kabili mulandu nshi?

⁹ Pa kuti bamunyinefwe babatishiwa balingwe, kano basambilila ifya kubomba imilimo. Tutile baeba umwana we sukulu ukuti alembeko amashindano ayakosa pa fisambililo ifyo bakafundisha bashamusambilishe na bwino bwino, kuti acita shani muli ayo mashindano? Ilingi line, kuti apona. Kanshi pa kuti umuntu eshibe icintu cimo, kano asambilila. Lelo kwena, bakafundisha ababikako amano balafunda umuntu ifingalenga apita pa mashindano e lyo ne fyo engabomfya amano ayo alesambilila. E ficita na baeluda ababikako amano, balakansha bamunyinefwe babatishiwa no kubalanga bwino ifya kulundulula imibele ifwaikwa ku muntu pa kuti asontwe. Ico bacitile fyo, te kutila bafwaya fye ukuti bamunyinefwe basontwe, lelo bafwaisha no kuti bakabe abafikapo ukusakamana impaanga. (2 Timote 2:2) Kwena bamunyinefwe babatishiwa na bo bene bafwile ukubombesha ukuti bafike pa fifwaikwa ku muntu pa kuti asontwe ukuba umubomfi utumikila nelyo eluda. (Tito 1:5-9) Lelo,  bakacema ababelesha imilimo nga balekansha bamunyinefwe abalefwaya ukubombako imilimo na imbi mu cilonganino, ico kuti calenga abo bantu ukulunduluka bwangu.

10, 11. Bushe bakacema kuti bakansha shani bambi pa kuti bakabombeko imilimo na imbi ku ntanshi?

¹⁰ Nomba, finshi fimo ifyo bakacema ababeleshe milimo bengacita pa kukansha bamunyinefwe ukubombako imilimo na imbi? Ica kubalilapo, baeluda bafwile ukubika amano kuli bamunyinefwe, ukulabombako na bo ilingi mu mulimo wa mwi bala no kubafwa ukulundulula amano ya ‘kulungika bwino icebo ca cine.’ (2 Timote 2:15) Bakacema abakosoka balalanshanya na bamunyinefwe pa busuma bwaba mu kubombela bambi e lyo ne nsansa bakwata ilyo bapangila libela ifya ku mupashi ifyo balefwaya ukucita ne fyo cumfwika bwino nga bacita filya fine bapangile. Na kabili, baeluda cikuuku cikuuku balalondolwela munyina mumo mumo umo alekabila ukucita bwino pa kuti akabe ‘ica kumwenako ku mukuni.’—1 Petro 5:3, 5.

¹¹ Ilyo munyinefwe asontwa ukuba umubomfi utumikila, bakacema abasakamana balatwalilila ukumukansha. BaBruce ababomba bueluda pa myaka iingi batila: “Ilyo umubomfi utumikila umupya asontwa, nalitemwa sana ukwikala nankwe pa nshi no kupituluka mu fyebo fyalembwa no musha wa cishinka kabili uwashilimuka. Tulabelengela pamo ifyebo fimo ifilondolola ifya kubomba umulimo bamupeele mu cilonganino, lyena tulabombela pamo mpaka aishiba bwino bwino ifya kubomba.” Ilyo umubomfi utumikila atendeka ukubeleshe milimo, kuti batampa ukumukansha ifya kucema. BaBruce na kabili batila: “Nga tuleya no mubomfi utumikila ku cipempu ca bucemi, ndamwafwako ukusala amalembo ayengakoselesha no kucincisha umuntu nelyo ulupwa tuleya mu kutandalila. Pa kuti umubomfi utumikila akabe kacema wafikapo, afwile ukwishiba ifya kulondolola amalembo ica kutila abo alecema yalebafika pa mutima.”—AbaHebere 4:12; 5:14.

12. Bushe bakacema ababeleshe milimo kuti bakansha shani baeluda abapya?

¹² Baeluda abapya na bo bene balamwenamo nga batwalilila ukubakansha kuli baeluda ababeleshe milimo. BaNick, balya tulandilepo pa kutendeka, batila: “Ifyo baeluda babili abakalamba bansambilishe e fyalengele sana ukuti ndebomba bwino. Ilingi line, bena baleishiba bwino umwa kulosha ifintu fimo. Bali abatekanya lyonse fye, kabili nangu tabalesuminisha ukuti tucite ifyo ndelanda, baletala baumfwa no kwishiba umulolele ico ndelandapo. Nalisambilileko ifingi ilyo nalemona ifyo bali abaiceefya kabili aba mucinshi kuli bamunyinefwe na bankashi mu cilonganino. E balengele nailuka ukuti mfwile ukwishiba bwino ifya kulondolola amalembo pa kwafwa abali mu bwafya na pa kukoselesha aba bwananyina.”

Ukukanshiwa ne Cebo ca kwa Lesa

13. (a) Cinshi umuntu akabila pa kuti abe kacema wafikapo? (b) Cinshi Yesu alandiile ukuti: “Ifyo nsambilisha te fyandi iyo”?

¹³ Ukwabula no kutwishika, muli Baibolo Icebo ca kwa Lesa, mwaba amafunde, ifishinte fya mafunde, ne fya kumwenako fya bantu abacitile ifisuma. Kacema nga alekonka ifyabamo kuti aba “uwafikapo bwino bwino, uwaipangasha umupwilapo ku kubomba umulimo onse uusuma.” (2 Timote 3:16, 17) Limbi kuti munyinefwe alifika apatali mu masambililo ya ku sukulu, lelo icilenga ukuti abe kacema wafikapo fintu aishiba Amalembo ne fyo abombesha ukucita ifyo asambilila. Tontonkanyeni pa ca kumwenako ca kwa Yesu. E kacema waishibe ifingi ukucila abantu bonse, e wali na mano ya kwiluka ifintu fyonse kabili e wakwete amano ukucila bakacema bonse pano isonde; lelo, na Yesu wine talelanda ifyakwe pa kusambilisha impaanga sha kwa Yehova. Atile:  “Ifyo nsambilisha te fyandi iyo, lelo fya wantumine.” Cinshi Yesu apeelele umucinshi kuli Wishi wa mu muulu? Atile: “Uusose fyafuma mu mwine, ninshi afwaya ubukata bwakwe umwine.”—Yohane 7:16, 18.

14. Cinshi bakacema bacita pa kuti belaifwaila ubukata bwabo abene?

¹⁴ Bakacema ba cishinka tabaifwaila ubukata bwabo abene. Ilyo balefunda no kukoselesha umuntu, tabalanda fye ifyo abene baletontonkanya, balanda ifya mu Cebo ca kwa Lesa. Balishiba ukuti umulimo wa kwa kacema wa kwafwa impaanga ukwishiba “ukutontonkanya kwa kwa Kristu,” te kutontonkanya kwa kwa eluda iyo. (1 Abena Korinti 2:14-16) Nomba, ni shani nga ca kuti eluda uulefwaya ukwafwa abaupana abali na mafya mu cupo, abeba fye ifyo umwine aletontonkanya, tafumishe ukufunda kwakwe mu fishinte fya mafunde ya mu Baibolo na mu fyebo fya “musha wa cishinka kabili uwashilimuka”? (Mateo 24:45) Limbi kuti abeba fimo pa mulandu wa kuti alekonka ifyo ulutambi lwaba, nangu limbi kuti alanda ifyo ena alemona ukutila e fingawama. Ca cine ukuti intambi shimo tashabipa, kabili eluda limbi kuti aishiba ifingi pantu alibelesha ificitika mu mikalile. Lelo aba mu cilonganino bamwenamo sana nga ca kutila bakacema balebakoselesha ukumfwila ishiwi lya kwa Yesu ne shiwi lya kwa Yehova, tabamwenamo sana nga balekonka amano ya muntu nelyo intambi sha mu calo bekala.—Amalumbo 12:6; Amapinda 3:5, 6.

Ukukanshiwa no “Musha wa Cishinka Kabili Uwashilimuka”

15. Mulimo nshi Yesu apeela “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka,” kabili cinshi cimo icalenga ukuti babombe bwino uyu mulimo?

¹⁵ Bakacema abali nga umutumwa Petro, umutumwa Yohane no mutumwa Paulo, bonse bali mwi bumba ilyo Yesu aitile ukuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka.” Ababa muli ili bumba ni bamunyina ba kwa Yesu abasubwa no mupashi wa mushilo abacili pano isonde, lelo abakwata isubilo lya kuyateka na Kristu ku muulu. (Ukusokolola 5:9, 10) Muli shino nshiku sha kulekelesha isha buno bwikashi, bamunyina ba kwa Kristu abashalapo pano isonde nabacepa nga nshi. Na lyo line, umulimo Yesu abatumine uwa kushimikila abantu imbila nsuma ya Bufumu ilyo impela tailaisa, e lyo ukulile na sana ukucila ifyo cali imyaka yonse iya ku numa. Nangu cili ifyo, balakumanisha ukubomba bwino bwino umulimo wa kushimikila! Cinshi calenga ukuti babombe bwino? Cimo icalenga, mulandu wa kuti balikansha aba “mpaanga shimbi” ukuti babafweko umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma no kusambilisha. (Yohane 10:16; Mateo 24:14; 25:40) Muno nshiku, ababombesha sana uyu mulimo ni aba bene aba cishinka “impaanga shimbi.”

16. Bushe umusha wa cishinka akansha shani abaume basontwa?

¹⁶ Bushe umusha wa cishinka acita shani pa kuti asambilishe “impaanga shimbi” ifya  kubomba uyu mulimo? Mu nshiku sha Bena Kristu ba kubalilapo, abakalamba abaleimininako umusha wa cishinka balipeelwe amaka ya kukansha bambi no kusonta bakangalila mu filonganino. Bakangalila abasontelwe na bo balekansha aba mu filonganino. (1 Abena Korinti 4:17) E fyo caba na muno nshiku. Ibumba Litungulula, e kutila impendwa inono iya baeluda basubwa no mupashi abemininako umusha wa cishinka, lyalipeela amaka ku bakalamba bambi ababemininako kabili na bo balakansha no kusonta ababomfi batumikila na baeluda mu filonganino ifingi nga nshi ifya mwi sonde lyonse. Na kabili, Ibumba Litungulula lilapekanya na masukulu ya kukansha ababa muli Bakomiti ba Misambo, bakangalila benda, e lyo na baeluda na babomfi batumikila. Muli aya masukulu, e mo bonse babafunda ifya kusakamana bwino impaanga. Balabeba na fimbi ifya kucita mu makalata, mu fipande fya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda, na mu mpapulo shimbi, ifili nga mu citabo ca Abaiteyanya Ukucita Ukufwaya kwa kwa Yehova. *

17. (a) Bushe Yesu aalanga shani ukuti alicetekela umusha wa cishinka? (b) Bushe bakacema kuti balanga shani ukutila balicetekela umusha wa cishinka?

¹⁷ Yesu alicetekela sana umusha wa cishinka ica kutila alimulaasa na pa “fikwatwa fyakwe fyonse,” e kutila alimupeela amaka ya kwangalila imilimo yonse iyakuma ku kupepa iibombwa pano isonde. (Mateo 24:47) Bakacema basontwa na bo balanga ukuti balicetekela umusha wa cishinka ilyo balekonka fyonse ifyo bapokelela ukufuma kwi Bumba Litungulula ilimininako umusha wa cishinka. Awe mwandini bakacema ba mu cilonganino nga balekansha bambi, e lyo nga baba ne mitima ya kukonka ifilanda Icebo ca kwa Lesa, kabili nga baleumfwila ne fyo babeba ku musha wa cishinka, icilonganino conse cilekatana. Ala tulatasha nga nshi kuli Yehova pantu alikansha abaume abasakamana bwino umuntu onse mu cilonganino ca Bena Kristu!

[Amafutunoti]

Kuti Mwayasuka Shani?

• Bushe bakacema bakosoka mu cilonganino bakansha shani bambi?

• Cinshi bakacema bashilandila ifyo abene baletontonkanya pa kusambilisha abantu?

• Mulandu nshi bakacema balangila ukuti balicetekela umusha wa cishinka, kabili bacita shani ifyo?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 24, 25]

Baeluda balakansha abalumendo mu cilonganino

[Ifikope pe bula 26]

“Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” alipekanya ifintu ifingi pa kuti baeluda balekanshiwa ifya kubombe milimo