Kuti Mwaba ne Nsansa nga Mulekonka Ifishinte fya mu Baibolo

MUFWILE mwalimona ifyo pushi aipeta busaka busaka ninshi alefoloma no kufoloma. Alamoneka ukuti aleumfwa bwino ukuba pa calo. Mufwile mulakumbwa ukumfwa bwino nga filya pushi amoneka! Lelo abantu abengi tabakwata insansa, nangu basansamukako ninshi ni panono fye. Kanshi cinshi calenga?

Mulandu wa kutila ilingi line fwe bantu tulalufyanya e lyo bambi na bo balatulufyanya. Na kabili, ino nshita tulimo itwa muli Baibolo ukutila “inshiku sha kulekelesha,” umwaba “inshita shaibela ishayafya.” (2 Timote 3:1-5) Nangu twingebukisha ifisuma sana ifyalecitika ilyo twali abaice, ino nshita bonse tulafilwa ukusansamuka ku mulandu wa filecitika muli shino “nshiku shayafya.” Bushe kwena umuntu kuti aba ne nsansa muli shino nshiku tuleikalamo?

Moneni ukuti Baibolo itila shino nshiku shikaba ishayafya, lelo taitila bonse fye tabakabe ne nsansa. Nga tulekonka ifishinte fya mu Baibolo, kuti twaba ne nsansa. Kwena, te lyonse nakalimo twingapwisha amafya tulepitamo, lelo kuti tulekwatako insansa eyefilya. Lekeni tulandeko pa fishinte fitatu ifingatwafwa ukuba ne nsansa.

Muleibukisha Ukuti Tamwapwililika

Pa kuti tube ne nsansa tufwile ukulaibukisha ukuti tatwapwililika e lyo na bantu banensu na bo tabapwililika. Muli kalata wakwe ku bena Roma, umutumwa Paulo atile: “Bonse balibembuka kabili balapelebela ku bukata bwa kwa Lesa.” (Abena Roma 3:23) Ifingi ifyo Yehova acita ifilanga ubukata bwakwe, fwe bantu tatwishiba bwino bwino umo filola. Cimo icayanguka ico fwe bantu tufilwa ukumfwikisha ni cilya calandwapo pa Ukutendeka 1:31 apatila: “Lesa amwene conse ico acitile, kabili, moneni, naciwamisha.” Lyonse fye Yehova nga alolesha ifyo apanga, atila ‘nafiwamisha.’ Takwaba umuntu nangu umo uwingatila lyonse alacita bwino ifintu. Nga tulefwaya ukuba ne nsansa, ica kubalilapo ico tufwile ukucita, kusumina ukuti te muli fyonse twingacita bwino. Lelo kuli na cimbi ico tufwile ukwishiba. Tufwile ukwishiba e lyo no kusumina ifyo Yehova atumona nga twalufyanya.

Ishiwi lya kuti “ulubembu” lyafuma kwi shiwi lya ciGriki ilipilibula ukutila “ukupusa.” Natulangilile: Tutile umuntu bamweba ukuti nga alasa umufwi apo balefwaya ukuti alase, balamupeela icilambu. Akwete imifwi itatu. Apoosa uwa kubalilapo, alasa lwa mupepi eyefilya. Atekanya bwino no kupoosa umufwi wa cibili, alasa mupepi sana ukucila apo acilasa pa kubala. Umuku wa kulekelesha wena, atekanya bwino bwino sana no kupoosa uwa butatu kabili kwashala fye kwempe ukuti alase palya pene balefwaya. Ca cine ukuti umuku wa butatu wena kwashala fye kwempe ukulasa palya pene balefwaya, lelo icishinka ca kutila ukupusa kwena ninshi napusa.

Fwe bantu bonse twaba nga ulya wine muntu. Limo tulalufyanya sana. Limbi na lyo, kushala fye kwempe ukuti tucite bwino sana, lelo tulafilwa ukufikapo. Tulomfwa ububi pantu ninshi natwesha na maka yonse, lelo tulafilwa ukufika apo tulefwaya. Lekeni tubwelele ku cilangililo cesu ica kwa kapoosa wa mifwi.

 Ulya muntu nomba afuupuka, aumfwa ububi pantu acilafwaisha ukupoka icilambu. Nomba, lilya line fye alefwaya ukuya, uwa kupeela ifilambu amwita no kumupeela icilambu kabili amweba ati: “Nalakupeela icilambu pantu nalikutemwa, namona ifyo waesha na maka yonse, nomba cayafya fye.” Ulya muntu atemwe cibi!

Filya fine ulya muntu engatemwa sana, e fyo na bakapoka “ubupe” bwa mweo wa muyayaya no kufika ku kupwililika, bakatemwa. (Abena Roma 6:23) Iyo nshita, umuntu onse akalacita bwino muli fyonse, takwakabe ukulufyanya. Abantu bonse bakaba ne nsansa shafikapo. Na lyo line, ilyo iyo nshita tailafika, nga tuleibukisha ukuti tatwapwililika, tukalaba ne nsansa fwe bene kabili tukalasansamukila pamo na banensu.

Muleibukisha Ukuti Ifintu Filakabila Ukulolela

Icintu conse cilasenda inshita pa kuti cipite. Na lyo line, mufwile mwalimona ifyo cafya ukuba ne nsansa nga ca kutila ico mulelolela camoneka ukukokola sana nelyo nga mulepita mu bwafya bumo nomba bwakokola ukucila ifyo mwale-enekela. Lelo kwena, bamo balatwalilila ne nsansa ilyo kwacitika ifya musango yu. Tontonkanyeni pali Yesu.

Ilyo Yesu aali ku muulu, aali uwa cumfwila bwino bwino fye. Na lyo line, ilyo aishile pano calo e lyo “asambilile icumfwila.” Nga asambilile shani? Asambilile “ku fintu aculileko.” Ilyo ashilaisa pano calo, alemona ifyo abantu balecula, nomba umwine tabalile aculapo. Ilyo aishile pano calo alipitile mu bucushi ubwingi, sana sana ukufuma lilya abatishiwe mu Yordani ukufika pa mfwa yakwe pa Golgota. Tatwaishiba bwino bwino ifyo Yesu “alengelwe ukupwililika” pa mulandu wa fyo aculileko, lelo twalishiba ukutila palipitile inshita pa kuti ubucushi bwakwe bupite.—AbaHebere 5:8, 9.

Yesu alishipikishe pa mulandu kuti aletontonkanya sana pa “kusekelela ukwabikilwe pa ntanshi yakwe,” e kutila icilambu aali no kupokelela pa kuba uwa cishinka. (AbaHebere 12:2) Nangu akosele ifyo, inshita shimo “apaapeete no kulomba pamo no kukuuta kukalamba ne filamba.” (AbaHebere 5:7) Na ifwe bene limo kuti twapaapaata kuli Yehova no kulila ifilamba. Bushe Yehova atumona shani ilyo tulelila muli uyo musango? Icikomo cimo cine citila Yehova alyumfwile ipepo lya kwa Yesu no ‘kumusenamina.’ E fyo akomfwa na mapepo yesu no kutusenamina. Mulandu nshi?

Pantu Yehova alishiba ukuti kwaliba apo amaka yesu aya kushipikisha yengapwila, kanshi alatwafwa. Umuntu onse alikwata apo engapelela ukushipikisha. Insoselo imo iya ku Benin muno mwine mu Afrika itila: “Amenshi nga yafulisha ne fyula fine kuti fyasuka fyanwena.” Yehova alitwishiba bwino ukucila na fwe bene, alamona ilyo amaka yesu aya kushipikisha yali mupepi no kupwa. Apo wa kutemwa, alatubelela “uluse no [kutulanga] icikuuku ca bupe fye ukuti twafwiwe pa nshita yalinga.” (AbaHebere 4:16) E fyo acitile kuli Yesu, kabili alicita cimo cine na ku babomfi bakwe abengi nga nshi. Umfweni ifyacitike kuli baMonika ne fyo Yehova abafwa ukushipikisha.

Ilyo baMonika bali abakashana, bali abakosa bwino sana kabili aba nsansa, takwali ne fyalebasakamika sana. Mu 1968, ilyo bali ne myaka nakalimo ukucilako pali 20, babasangile no bulwele bwa multiple sclerosis. Ubu bulwele ilingi line bulalenga ifilundwa fimo ifya mubili ukuleka  ukubomba. Balilekele ukucita ifingi ifyo balecita kale kabili balekabila ukwaluka mu mibombele yabo iya kushimikila inshita yonse. Baishileishiba ukuti ukulwala kwabo kwali no kukokola. Ilyo papitile imyaka 16, baMonika batile: “Ubulwele nalwala tabwakwata umuti kabili limbi no kusangwa tawakasangwe, ndolela fye icalo cipya ilyo Lesa akawamya ifintu fyonse.” BaMonika balisumine ukuti tacayanguka ukushipikisha, batile: “Nangu ca kutila abanandi batila ndi wa nsansa nga filya fine nali ilyo nshilalwala, . . . abanandi sana bena balishiba ukutila limo ndalila sana kabili ifilamba fipongoloka fye nga menshi.”

Na lyo line, baMonika batile: “Nalisambilila ukutekanya no kusansamuka ilyo naumfwako bwino panono. Bucibusa bwandi na Yehova bwalikosa pantu nalimona ukutila umuntu takwata maka ya kupwisha amalwele. Ni Yehova fye e wingaposha umuntu bwino bwino.” Yehova alyafwa baMonika kabili balitwalilila ukubomba ne nsansa mu mulimo wa nshita yonse ukucila pa myaka 40 nomba.

Kwena, ukushipikisha nga baMonika, kwalyafya. Lelo ukulanda fye icishinka, mukaba ne nsansa nga muleibukisha ukutila ifintu fimo filakokola ukucila ifyo mwingenekela. Nge fyo caba kuli baMonika, na imwe kuti mwacetekela Yehova ukuti akalamwafwa “pa nshita yalinga.”

Mwilailinganya Kuli Bambi, Bombeni Ukulingana na Papelele Amaka Yenu

Takwaba umuntu uo mwalingana nankwe muli fyonse. Na imwe mwali-ibela. Insoselo imo mu lulimi lwa muno mwine mu Afrika ulwa Gun itila: “Iminwe tayalingana ubutali.” Umuntu nga alefwaya ukuti iminwe yakwe yonse ilingane ubutali ninshi katwishi ico alelwisha. Na imwe te kuti mutemwe ukutila Yehova alemulinganya kuli bambi, kabili takabale acita ne ca musango yo. Lelo, abantu balitemwa sana ukuilinganya ku banabo kabili ico cilalenga balefilwa ukuba ne nsansa. Moneni icilangililo cisuma ica kwa Yesu muli Mateo 20:1-16.

Yesu alandile pa “mwine we bala” uwalefwaya aba kubomba mwi bala lyakwe ilya myangashi. Asangile abantu bamo abashakwete ncito kabili abalembele ncito “akacelocelo,” nakalimo muli ba 06:00 hrs. Apangene na bo ukuti balabombela denari imo, nge fyo amalipilo ya bushiku bumo yali muli shilya nshiku ku muntu uwabomba ama-awala 12. Balya bantu bafwile balitemenwe sana ukuti bashukile ncito, kabili amalipilo na yo yali nga filya fine abantu bonse balefola pa bushiku bumo. Na kabili, umwine we bala asangile abantu na bambi abashakwete ncito no kubengisha pa 09:00 hrs, pa 12:00 hrs, pa 15:00 hrs, bambi na bo abengishe ninshi no kuwa nakawa pa 17:00 hrs. Pali aba bonse abaishile pa numa tapaali nangu umo uwali no kubomba ama-awala 12 nge fyali no kubomba aba pa kubala. Lelo umwine we bala apangene na bo ukuti alabalipila “conse icalinga” kabili balisumine.

Ilyo inshita ya kwinuka yafikile, umwine we bala aebele kapitao wakwe ukuti apeele ababomfi amalipilo. Amwebele ukutendekela ku kulipila abalekeleshe ukutampa incito ababombele iawala limo. Nomba icapapwishe ca kutila bafolele indalama ishifwile ukufola ababombele akasuba konse. Balya bambi bafwile batendeke ukulandapo ifyalekanalekana. Ababombele ama-awala yonse 12 nakalimo batontonkenye ukutila balafola amadenari 12 ukulingana na ma-awala babombele. Lelo na bo bene abapeele denari imo.

Bacitilepo shani? “Awe ilyo bapokelele, balailishanya ku mwine ng’anda no kutila, ‘Aba abalekelesha babombele ora umo; lelo mwabalinganya na ifwe, fwe bacucutike akasuba konse no kupya ku cikabilila!’”

Lelo umwine we bala te fyo aletontonkanya. Abebele ukutila abapeele amalipilo yalya yene bapangene, tabafyengele iyo. Balya bambi na bo, abapeele amalipilo ayo umuntu engabombela akasuba konse, nangu ca kutila na bene balishibe ukutila balafola ishinono. Lelo takwali umubomfi nangu umo uwafyengelwe; na kuba, abengi bafolele ishingi ukucila ifyo baenekele. E ico, umwine we bala pa kulekelesha abepwishe ukuti: “Bushe tacasuminishiwa kuli ine ukucita ico ndefwaya ku fintu fyandi?”

Nomba tutile kapitao nga abalilepo ukulipila abatendeke imilimo lucelocelo kabili ilyo abapeela fye, baya no kuya. Nga baile fye ne nsansa bwino bwino. Icalengele bailishanye, mulandu wa kuti bamwene abanabo ababombele ama-awala ayanono bafola indalama shimo shine na  bena. Balifulilwe ica kutila baya na mu kuilishanya ku mwine we bala. Lelo ababula kuilinganya ku banabo, nga balitashishe sana ku mwine we bala pa fyo abengishe ncito.

Ico twasambililako ca kutila ukuilinganya kuli bambi kulaleta ubwafya. Nga muletontonkanya pali bucibusa bwenu na Yehova na pa fyo amupaala, mukaba ne nsansa. Mwilailinganya kuli bambi. Nga mulemona kwati Yehova alacitilako bambi ifisuma ukucila pa fyo amucitila, mwiumfwa ububi, sekeleleni pamo na bo.

Na lyo line, kwaliba ico Yehova enekela kuli imwe. Nga cinshi ico? Pa Abena Galatia 6:4 patila: “Lelo umo na umo ashininkishe umulimo wakwe wine, e lyo akaba na pa kwangila ku mwine eka.” Kanshi ili lembo litila bombeni ukufika apengapela amaka yenu. Teyanyeni ifyo mwingaba na maka ya kubomba kabili bombeni ukulingana ne fyo amapange yenu yali. Nga mwakumanisha ukucita ifyo mwapangile, mukaba “na pa kwangila.” Mukaba ne nsansa.

Mukamwenamo

Ku fishinte fitatu ifyo twalandapo, twasambililako ukuti umuntu kuti aba ne nsansa nga alekonka ifishinte fya mu Baibolo nangu ca kutila tuli mu nshiku sha kulekelesha kabili tatwapwililika. Ilyo mulebelenga Baibolo, kuti cawama mwafwayako ifishinte ifyapala nge fi. Ifishinte fimo kuti fyaumfwika apo pene, e lyo fimbi na fyo kuti mwafisanga mu malyashi yaba mu Baibolo na mu filangililo.

Nga mwasanga ukutila tamulekwata sana insansa, esheni ukwishiba icilelenga. Lyena fwayeni ifishinte fya mu Baibolo ifingamwafwa ukupwisha ubwafya. Kuti mwasangako ifyebo fimo mu citabo ca Amalembo Yonse Yantu Yapuutwamo Kuli Lesa, Kabili Yakunonsha” pa amabula 110-111. * Pali aya mabula paba ifyebo fya mwi buuku lya Amapinda, kabili mukasanga ifishinte fya mu Baibolo ifingi no kufunda uko batantika pa tumitwe 12. Nga mwalishiba iciNgeleshi kabili mwalikwata ne fya kubomfya kuti mwabomfya ulupapulo lwa The Watch Tower Publications Index * na Watchtower Library iya pali CD-ROM. * Kuti mwabomfya ne cisontelelo ca mitwe ya malyashi iciba mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa December 15 cila mwaka. Nga mulebomfya ishi mpapulo lyonse, mukeshiba bwino ifya kusanga ifishinte fya mu Baibolo ifya kubomfya mu filemucitikila.

Yehova akapeela umweo wa muyayaya ku bakaba abafikapo ukupeelwa ico ca bupe kabili bakaba abapwililika no kwikala mu paradaise pano isonde. Bakaba aba nsansa muli fyonse ifyo bakalacita.

[Amafutunoti]

[Amashiwi pe bula 12]

“Bonse balibembuka kabili balapelebela ku bukata bwa kwa Lesa.”—Abena Roma 3:23

[Amashiwi pe bula 13]

Yesu “asambilile icumfwila ku fyo aculileko.”—AbaHebere 5:8, 9

[Amashiwi pe bula 15]

“Akaba na pa kwangila ku mwine eka, te kuilinganya ku muntu umbi iyo.”—Abena Galatia 6:4