Yehova Alongola “Impelekesho Ukutula Pa Kutendeka”

“Nongole mpelekesho ukutula pa kutendeka, ukutula ku kale ifishilacitwa.”—ESAYA 46:10.

1, 2. Cinshi twingapapila ilyo twatontonkanya pa fyacitike lintu Babele awile, kabili citusambilisha cinshi pali Yehova?

NABWILA napafiita na fititi, abashilika bale-enda panono panono mu mumana wa Yufrate ukuya mu kwingila mu musumba wakosa uwa Babele. Ilyo bapalamina pa mpongolo, bapapa sana ukusanga ukuti ifiibi fikalamba fibili ifya musumba wa Babele fishele ifyaisuka! E fyo abashilika banina ukufuma mu mumana; bwangu bwangu baingila no kupoka umusumba. Ilyo line, Koreshe intungulushi yabo apoka ne calo ca Babele kabili inshita imbi afumya icipope ca kuti abena Israele bafume muli bunkole. Abena Israele abengi nga nshi abali bankole babwelelamo ku mwabo ku kutendeka ukupepa Yehova mu Yerusalemu na kabili.—2 Imilandu 36:22, 23; Esra 1:1-4.

² Ino nshita abasambilila ilyashi lya kale balisumina ukuti filya fyacitike mu 539 B.C.E. ukufika mu 537 B.C.E. fyali fya cine. Ico twingapapa ca kutila fyonse ifyacitike fyaishibikwe ninshi kucili imyaka nakalimo 200 ku ntanshi. Yehova apeele umupashi wa mushilo kuli kasesema Esaya uwalengele ukuti alande ifikacitika ilyo Babele akawa ninshi kucili imyake ingi ku ntanshi. (Esaya 44:24–45:7) Lesa alisokolwele ifyali no kucitika pa kuwa kwa Babele ne shina lya ntungulushi ya bashilika abakapoka umusumba. * Pa kulanda ku bena Israele abali inte shakwe pali ilya nshita, Yehova atile: “Ibukisheni ifya ntanshi ifyafumine umuyayaya; pantu ine ndi Lesa, takuli na umbi, nine Lesa, takuli no waba nga ine; nongole mpelekesho ukutula pa kutendeka, ukutula ku kale ifishilacitwa.” (Esaya 46:9, 10a) Ico ca cine, Yehova ni Lesa uwingeshiba ifikacitika ku ntanshi.

3. Mepusho nshi tuli no kwasuka muli cino cipande na mu cikonkelepo?

³ Bushe Lesa aleshibila libela fyonse ifya ku  ntanshi? Bushe aleshibila libela ifyo umuntu onse akaba ku ntanshi? Nangu tutile bushe kwena Lesa alapingwila libela ifikacitika ku muntu? Tuli no kusambilila ifyo Baibolo yalanda pali aya mepusho na pali yambi ayapalako muli cino cipande na mu cipande cikonkelepo.

Yehova ni Lesa Uusobela Ifya ku Ntanshi

4. Nani asobela ifya ku ntanshi ifyalembwa mu Baibolo?

⁴ Apo Yehova kuti aishiba ifya ku ntanshi, alengele ababomfi bakwe abaliko ilyo Baibolo yalelembwa ukulemba amasesemo ayengi, kabili ilyo tubelenga ayo masesemo tuleshiba ifyo Yehova ateyanya ukucita ku ntanshi. Yehova atila: “Ifya ntanshi nalongwele, moneni, fyaisabako, nomba ndelongole fipya; ilyo tafilamena, ndefilengo kuumfwika kuli imwe.” (Esaya 42:9) Awe mwandini Lesa alicindika abantu bakwe!

5. Mulimo nshi umuntu afwile ukubomba ilyo aishiba ifyo Yehova akacita ku ntanshi?

⁵ Kasesema Amose atile: “Shikulu Yehova tacita kantu, kano abala asokolwele ca nkama cakwe ku babomfi bakwe bakasesema.” Umuntu nga aishiba ifyo Lesa akacita ku ntanshi, ninshi akwata umulimo wa kushimikilako bambi. Moneni icilangililo calinga sana ico nomba Amose apeela ilyo atila: “Inkalamo nailila, nani uushiletiina?” Filya fine umuntu ne nama bacitapo cimo ilyo inkalamo yabuluma lwa mupepi, e fyo cali na kuli bakasesema pamo nga Amose, ilyo baumfwile ifyo Yehova alandile, ilyo line balitendeke ukubila ubukombe bwakwe. “Shikulu Yehova nasosa, nani uushingasesema?”—Amose 3:7, 8.

“Icebo” ca kwa Yehova “Cikashuka”

6. Bushe “ukupanda amano” kwa kwa Yehova kwali shani nga filya fine alefwaya ku bena Babele?

⁶ Ukupitila muli kasesema wakwe Esaya, Yehova atile: “Ukupanda amano kwandi kukeminina, conse ico mpanga ndacita.” (Esaya 46:10b) “Ukupanda amano” kwa kwa Lesa, nangu ico alefwaya ukuti cikacitike ku bena Babele, cali ca kutila akabomfya Koreshe umwina Persia ukucimfya Babele no kuwisha bulya bufumu. Yehova alandile ukuti ico cikacitika ninshi kucili imyake ingi ku ntanshi. Nge fyo tulandilepo, filya fine Yehova alandile e fyaishilecitika mu 539 B.C.E.

7. Mulandu nshi twingacetekelela ukuti conse ico Yehova alanda cikacitika?

⁷ Imyaka nakalimo 400 ninshi Koreshe talacimfya abena Babele, Imfumu ya Yuda Yehoshafati yaingililwe na bashilika baumene akapi abena Amone na bena Moabu. Yehoshafati acetekele Lesa no kupepa ukuti: “Mwe Yehova, Lesa wa bashifwe, bushe te imwe Lesa mu muulu, kabili kateka wa mabufumu yonse aya nko? Kabili mu kuboko kwenu muli amaka na mapiki aya kuti tapali uwingamwimininina?” (2 Imilandu 20:6) Esaya na o alishibe amaka ya kwa Yehova pantu atile: “Apo Yehova wa milalo napanda amano, nani uwingayafubalisha? Ukuboko kwakwe ukwatambikwa, nani uwingakubwesha?” (Esaya 14:27) Imyaka ya ku ntanshi, ilyo Imfumu Nebukadnesari iya ku Babele yapenunwike, yali-iceefeshe no kusumina ukuti: “Takuli uwingalesho kuboko [kwa kwa Lesa] no kutila kuli wene, Cinshi ico ulecita?” (Daniele 4:35) Ico ca cine, pantu Yehova aebele abantu bakwe ukutila: “Icebo candi . . . tacakabwelele ibusha kuli ine, kano cacite co natemwa, no kushuka muli ico nacitumina.” (Esaya 55:11) Kuti twacetekela  umupwilapo ukuti fyonse ifyo Yehova alanda filacitika. Takwaba nangu cimo ico Lesa afwaya icishingacitika.

“Ubufwayo bwa pe” Ubwa kwa Lesa

8. Bushe “ubufwayo bwa pe” ubwa kwa Lesa e cinshi?

⁸ Muli kalata wakwe ku Bena Kristu ba ku Efese, umutumwa Paulo atile kwaliba “ubufwayo bwa pe” ubwa kwa Lesa. (Abena Efese 3:11) Ubufwayo bwa kwa Lesa te mapange fye ya kuti akacita icintu cimo, nangu ukutontonkanya fye ukuti akacita fimo ku ntanshi. Ubufwayo bwa kwa Yehova bwa kutila nangu cikabe shani akacita filya fine ateyenye ku kutendeka ukuti abantu bakekale umuyayaya pano isonde. (Ukutendeka 1:28) Pa kuti twishibe bwino ukutila Yehova lyonse alafikilisha ubufwayo bwakwe, natulande pa kusesema kwa kubalilapo mu Baibolo.

9. Bushe Ukutendeka 3:15 kwakuma shani ubufwayo bwa kwa Lesa?

⁹ Ubulayo bwaba pa Ukutendeka 3:15 butulanga ukuti lilya line fye Adamu na Efa batobele ifunde, Yehova aliteyanishishe libela ukuti umwanakashi wakwe uwa mampalanya akafyala umwana nelyo ulubuto. Yehova na kabili alishibile libela ifikafuma mu bulwani bukaba pa bufyashi bwa mwanakashi na Satana no bufyashi bwakwe. Nangu ca kutila Yehova aali no kusuminisha Ulubuto lwa mwanakashi wakwe ukusumwa ku citende, inshita ya kwa Lesa umwine yali no kufika ilyo Ulubuto lwali no kufwanta insoka ku mutwe. Insoka e Satana Kaseebanya. Ilyo ifi fyonse tafilacitika, panono panono Yehova alebombela pa kufikilisha ukufwaya kwakwe ukupitila mu lupwa ulo asalile mpaka na ku kusubwa kwa kwa Yesu uwaishileba Mesia nga filya fine Amalembo yalandile ukuti akesa.—Luka 3:15, 23-38; Abena Galatia 4:4.

Ifyo Yehova Ateyanishisha Libela

10. Bushe Yehova ateyanishishe libela ukufuma ku kutendeka ukuti Adamu na Efa bakabembuke? Londololeni.

¹⁰ Ilyo umutumwa Petro alelanda pa mulimo wa kwa Yesu mu kufikilisha ubufwayo bwa Lesa, atile: “[Yesu] aishibikilwe kabeela ilyo icalo tacilalengwa, lelo amoneke ku mpela ya nshita pa mulandu wenu.” (1 Petro 1:20) Bushe Yehova ateyanishishe libela ukufuma ku kutendeka ukuti Adamu na Efa bakabembuke no kuti abantu bakakabila icilubula kabili Yesu Kristu e ukesaba ico cilubula? Iyo. Amashiwi ya kuti “ilyo icalo tacilalengwa” yafuma kwi shiwi lya ciGriki ilyalola mu kutila “ukubyala ulubuto.” Bushe kwali ‘ulubuto ulwabyelwe’ e kutila umwana uwaimitwe, ilyo Adamu na Efa tabalatoba ifunde? Iyo, takwali. Adamu na Efa baishilekwata abana pa numa ya kutoba ifunde lya kwa Lesa. (Ukutendeka 4:1) E ico kanshi, Yehova ateyenye ukuti kukabe “ulubuto” pa numa ya kubembuka kwa kwa Adamu na Efa, lelo ilyo tabalati bakwate umwana. Imfwa ya kwa Yesu no kubuushiwa kwakwe fyaletele icilubula icilanga ukuti Lesa alitutemwa, kabili pa mulandu wa cilubula cine ulubembu twapyana kumo na matukuto  yonse aya kwa Satana tafyakacite nangu cimo.—Mateo 20:28; AbaHebere 2:14; 1 Yohane 3:8.

11. Cinshi na cimbi Yehova ateyanishishe libela ku kufikilisha ubufwayo bwakwe?

¹¹ Kwali na cimbi ico Lesa ateyanishishe libela pa kuti akafikilishe ubufwayo bwakwe. Kuti twaumfwa ico cintu mu mashiwi Paulo alandile muli kalata alembele ku bena Efese. Paulo atile Lesa ‘akalonganya pamo na kabili ifintu fyonse muli Kristu, ifya mu muulu ne fya pano isonde.’ Pa kulanda pa “fya mu muulu” e kutila abasalwa ukuteka pamo na Kristu, Paulo atile: “Twalingiilwe kabeela umwabela ubufwayo bwa ubomba fyonse umwabela ukupanga kwa kufwaya kwakwe.” (Abena Efese 1:10, 11) Kanshi Yehova aliteyanishishe libela ukuti abantu bamo bakasalwa ukuba ulubali lwa cibili ulwa bufyashi bwa mwanakashi wa kwa Lesa kabili bakabombela pamo na Kristu ukulenga abantu ukupaalwa ukupitila mu cilubula. (Abena Roma 8:28-30) Umutumwa Petro aitile aba muli ilyo ibumba ukuti “uluko lwa mushilo.” (1 Petro 2:9) Umutumwa Yohane wena akwete ishuko lya kumona mu cimonwa impendwa ya bakateka pamo na Kristu kabili amwene ukuti bakaba 144,000. (Ukusokolola 7:4-8; 14:1, 3) Bakabombela pamo na Kristu Imfumu “ku kulumbanishiwa kwa bukata [bwa kwa Lesa].”—Abena Efese 1:12-14.

12. Twaishiba shani ukuti Lesa tasalile libela abantu bamo no kubeshiba na mashina ukuti e bakaba ba 144,000?

¹² Filya Yehova ateyanishishe libela ukuti kukaba ba 144,000 te kutila ninshi alisalile kabela abantu bamo no kubeshiba na mashina ukuti e bakaba aba cishinka kuli ena mpaka bakaye ku muulu. Pantu na kuba, ico Amalembo ya Bena Kristu aya ciGriki yalembelwe, yali ya kutungulula no kukoselesha abasubwa ukuti bakatwalilile aba cishinka pa kuti bekapanya ishuko lya kuya ku muulu uko baitilwe. (Abena Filipi 2:12; 2 Abena Tesalonika 1:5, 11; 2 Petro 1:10, 11) Yehova alishibile libela ukuti abantu 144,000 bakafikapo ukubomba umulimo wakwe. Lelo pa kuti umuntu akabe pali ilyo ibumba, kano aba uwa cishinka kuli Lesa mu mikalile yakwe, kabili uwasalwa umwine e uitemenwa nga alefwaya ukutwalilila uwa cishinka nelyo iyo.—Mateo 24:13.

Ifyo Yehova Eshibila Libela

13, 14. Bushe amaka ya kwa Yehova aya kwishibila libela ifya ku ntanshi yomfwana na cinshi, kabili mulandu nshi?

¹³ Apo Yehova ni Lesa uusobela ifya ku ntanshi kabili uufikilisha ubufwayo bwakwe, bushe abomfya shani amaka yakwe aya kwishibila libela ifya ku ntanshi? Ica kubalilapo fye, tatutwishika ukuti Lesa lyonse acita ifya cishinka, ifyalungama kabili ifyabamo ukutemwa. Ilyo alelembela Abena Kristu abaHebere abaliko mu nshiku sha batumwa, Paulo atile umulapo wa kwa Lesa no bulayo bwakwe e “fintu fibili ifishaaluka umo Lesa ashingabepa.” (AbaHebere 6:17, 18) Muli kalata alembele ku musambi Tito, Paulo na kabili alandile pali ici ilyo atile Lesa ‘tabepa.’—Tito 1:2.

¹⁴ Na kabili, Yehova nangu alikwatisha amaka, tafyenga muntu iyo. Mose atile Yehova ni “Lesa wa cishinka kabili uwabulo bupondamishi, uwalungama kabili uwatambalala.” (Amalango 32:4) Fyonse ifyo Yehova acita filomfwana ne mibele yakwe iisuma nga nshi. Fyonse ifyo acita fitulanga ukuti lyonse talaba ku mibele yakwe iyacindama iya kutemwa, amano, ubupingushi na maka.

15, 16. Finshi Yehova aebele Adamu mwi bala lya Edene?

 ¹⁵ Tontonkanyeni pa fyo Lesa alangile iyi mibele yakwe yonse ilyo abumbile umuntu no kumubika mwi bala lya Edene. Apo Yehova mufyashi wa kutemwa, apeele umuntu ifisuma fyonse ifyo alekabila. Apeele Adamu amaka ya kutontonkanya, ukwishiba umo ifintu filolele no kuipingula ifya kucita. Taali nge nama ishicite fintu ukwabula no kwishiba bwino bwino ico shacitile fyo, ena alikwete amaka ya kusala ifya kucita. Ilyo Lesa abumbile Adamu aliloleshe ukufuma pa cipuna cakwe ica bufumu mu muulu kabili amwene “conse ico acitile, kabili, moneni, naciwamisha.”—Ukutendeka 1:26-31; 2 Petro 2:12.

¹⁶ Ilyo Yehova amwene ukuti nomba calinga ukupeela Adamu ifunde lya kumulesha ukulya ku “muti wa kulengo kwishibo busuma no bubi,” alimwebele fyonse pa kuti umwine aisalile ica kucita. Asuminishe Adamu ukulya ku “muti onse wa mwi bala,” no kumulesha fye ukulya ku cimuti cimo kabili amusokele ukuti nga alyako, akafwa. (Ukutendeka 2:16, 17) Yehova alyebele Adamu ifyali no kufuma mu kulya kuli cilya cimuti. Bushe Adamu aali no kucita shani?

17. Mulandu nshi twingalandilo kuti Yehova alasala apa kubomfya amaka yakwe aya kwishibila libela ifya ku ntanshi?

¹⁷ Nangu ca kutila Yehova alikwata amaka ya kwishibila libela fyonse ifya ku ntanshi, afwile tayabomfeshe ku kwishiba ifyo Adamu na Efa bakacita. Kanshi tufwile ukwishiba ukuti Yehova alikwata amaka ya kwishibila libela ifya ku ntanshi, lelo alasala apa kubomfya ayo maka. Na kabili, apo Yehova ni Lesa wa kutemwa, bushe kuti aba no bunkalwe bwa musango yo ica kutila ateyanishisha libela bucipondoka bwa kwa Adamu pa kuti mukafume ububi bonse ubu bwaba pano calo muno nshiku? (Mateo 7:11; 1 Yohane 4:8) Kanshi Yehova alasala apa kubomfya amaka yakwe aya kwishibila libela ifya ku ntanshi.

18. Bushe ifi Yehova tabomfya amaka yakwe aya kwishibila libela ku fili fyonse, ninshi alibulishako amaka yamo?

¹⁸ Bushe ifi twatila Yehova alasala apa kubomfya amaka yakwe aya kwishibila libela ifya ku ntanshi, ninshi tuletila alibulishako amaka yamo? Awe iyo. Mose atile Yehova “Cilibwe,” kabili “ya mpomfu imicitile yakwe.” Te walengele ukuti abantu batampe ukucita ifyabipa, icalengele mulandu wa kubembuka kwa muntu. E calenga ne fyabipa fyonse ificitika ku bantu bonse muno nshiku. Umutumwa Paulo ukwabula no kupita mu mbali atile “ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano calo ne mfwa yaingilile mu lubembu, e fyo ne mfwa yasalanganine ku bantu bonse pantu bonse balibembwike.”—Amalango 32:4, 5; Abena Roma 5:12; Yeremia 10:23.

19. Mepusho nshi tuli no kwasuka mu cipande cikonkelepo?

¹⁹ Kanshi muli cino cipande twasambilila ukutila Yehova tafyenga muntu iyo. (Amalumbo 33:5) Lelo amaka ya kwa Yehova, imibele yakwe na mafunde yakwe, fyonse afibomfya ukulingana no bufwayo bwakwe. (Abena Roma 8:28) Apo Yehova ni Lesa uusobela ifya ku ntanshi, “alongole mpelekesho ukutula pa kutendeka, ukutula ku kale ifishilacitwa.” (Esaya 46:9, 10) Twasambilila no kuti Yehova alasala apa kubomfya amaka yakwe aya kwishibila libela ifya ku ntanshi. Nomba bushe ifi fyonse fitukuma shani? Kuti twacita shani pa kuti ifyo tulefwaya ukucita filingane no bufwayo bwa kwa Lesa ubwa kutemwa? Kabili mapaalo nshi tukapokelela nga twasalapo ukucita ifileumfwana no kufwaya kwakwe? Tuli no kwasuka aya mepusho mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Finshi fyacitike kale ifilanga ukuti ifyo Lesa alanda lyonse fye filacitika?

• Finshi Yehova ateyanishisha libela ku kufikilisha ‘ubufwayo bwakwe ubwa pe’?

• Bushe Yehova abomfya shani amaka yakwe aya kwishibila libela ifya ku ntanshi?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 22]

Yehoshafati alicetekele Yehova

[Icikope pe bula 23]

Lesa alisobele imfwa ya kwa Yesu no kubuuka kwakwe

[Icikope pe bula 24]

Bushe Yehova aliteyanishishe libela ifyo Adamu na Efa bakacita?