‘Mwilang’winta’
‘Mwilang’winta’
“Twalilileni ukucita ifintu fyonse ukwabula ukung’winta.”—ABENA FILIPI 2:14.
1, 2. Bushe umutumwa Paulo afundile shani Abena Kristu ba mu Filipi na ba mu Korinti, kabili mulandu nshi?
ILYO umutumwa Paulo alembele kalata yapuutwamo ku Bena Kristu ba kubalilapo aba mu cilonganino ca ku Filipi, alibatashishe sana pantu bali abacincila kabili bakapekape. Imilimo yabo iisuma yalengele Paulo ukuba ne nsansa nga nshi. Na lyo line, abacinkwileko no kuti: “Twalilileni ukucita ifintu fyonse ukwabula ukung’winta.” (Abena Filipi 2:14) Mulandu nshi Paulo abakonkomeshe muli uyu musango?
2 Paulo alishibe ifingafuma mu kung’winta. Imyaka iinono ku numa, acinkwileko aba mu cilonganino ca mu Korinti ukuti ukung’winta kwalibipa. Abebele ukuti ilyo abena Israele bali mu matotolo, balekalifya Yehova libili libili. Finshi balecita ifyalekalifya Lesa? Balekumbwa ifibi, balepepa utulubi no kucita ubulalelale, baleesha Yehova, kabili baleng’winta. Paulo akoseleshe abena Korinti ukusambilila kuli ifi fintu. Atile: “Twiba abang’winta, filya bamo aba muli bene bang’wintile, no konaulwa ku monaushi.”—1 Abena Korinti 10:6-11.
3. Mulandu nshi ukulanda pali ili lyashi lya kung’winta kuwamine kuli ifwe muno nshiku?
3 Fwe babomfi ba kwa Yehova muno nshiku twaba kwati ni filya Abena Kristu ba ku Filipi bali. Twalicincila mu kubomba imilimo isuma, kabili twalitemwana. (Yohane 13:34, 35) Lelo, nga twatontonkanya pa bubi ukung’winta kwaletele pa bantu ba kwa Lesa aba ku kale, na ifwe bene tuleluka ukuti tulingile ukumfwila uku kufunda ukutila: “Twalilileni ukucita ifintu fyonse ukwabula ukung’winta.” Pa kubala natulande pa baleng’winta abo Baibolo yalandapo. Lyena twalalanda pa fyo tulingile ukucita pa kuti ukung’winta takutuletelele muno nshiku.
Ulukuta Ulubi Lwang’winta Yehova
4. Bushe abena Israele baleilishanya shani mu matololo?
4 Ishiwi lya ciHebere ilipilibula ‘ukung’winta nelyo ukuilishanya’ e lyabomfiwa sana mu Baibolo nga balelanda pa fyalecitika ilyo abena Israele bali pa lwendo lwa myaka 40 mu matololo. Limo limo, abena Israele tabaleteka imitima ku fyo bakwete kabili ici calelenga ukuti baleilishanya. Ku ca kumwenako, ilyo papitile fye imilungu iinono ukutula apo balubukile mu busha, ‘ulukuta lonse ulwa bana ba kwa Israele lwatendeke ukuilishanya kuli Mose na kuli Aarone.’ Baleilishanya pa fya kulya, baleti: “Nga twasuminishiwe ukufwila ku minwe ya kwa Yehova mu calo ca Egupti, umo twaikele pa nongo sha nama, umo twaliile icilyo ca ciikushi; pantu mwatuleta kuli aya matololo ku kuleko lukuta ulu lonse lufwe ku nsala.”—Ukufuma 16:1-3.
5. Ilyo abena Israele baleilishanya, ni kuli nani baleng’winta?
5 Nangu ca kuti abena Israele baleilishanya, Yehova alebapeela fyonse ifyo balekabila ilyo bali mu matololo. Alebapeela ifya kulya na menshi. Takwali ukutiina ukuti abena Israele bali no kufwa ku nsala ilyo bali mu matololo. Ico tabatekele imitima ku fyo bakwete, batendeke ukulamona kwati bali mu bwafya ubukalamba nga nshi kabili batendeke ukuilishanya. Nangu ca kuti baleilishanya kuli Mose na Aarone, Yehova alemona kwati baleilishanya kuli ena. Mose aebele abena Israele ukuti: ‘Yehova naumfwo kuilishanya kwenu uko imwe muleilishanya kuli ena: na ifwe tuli bani? tamuilishanya pali ifwe, lelo ni pali Yehova.’—Ukufuma 16:4-8.
6, 7. Ukulingana ne fyo tubelenga pa Impendwa 14:1-3, bushe imitima ya bena Israele yaalwike shani?
6 Papitile fye inshita iinono, abena Israele batendeke ukuilishanya na kabili. Mose atumine inengu 12 ku kulengula Icalo ca Bulayo. Inengu 10 shaletele ilyashi ilibi. Ne cafuminemo ca kuti: “Abana bonse aba kwa Israele bang’wintile Mose na Aarone; kabili ulukuta lonse lwatile kuli bene, iye, nga twafwilile mu calo ca Egupti! napamo mu matololo aya, iye, nge mo twafwilile! Kabili cinshi ico Yehova aletwingishisha mu calo ici [ica Kanaani] ku kuwila ku lupanga? Abakashi besu na bana besu abaice bakabe citapwa: bushe te cisuma kuli ifwe ukubwelela ku Egupti?”—Impendwa 14:1-3.
7 Ala mwandini imitima ya bena Israele yalyalwike! Ilyo babalubwile mu Egupti no kubapususha pali bemba wa Kashika balitashishe Yehova no kwimba inyimbo isha kumulumbanya. (Ukufuma 15:1-21) Nomba, imikalile ya mu matololo iyo bashabeleshe ne fyo baletiina abena Kanaani, fyalengele ukuti balabe ifisuma ifyo Lesa abacitile no kutendeka ukuilishanya. Mu nshita ya kuti batashe Lesa pa fyo abalubwile mu busha, balemupeela imilandu ya bufi pa fyo abene balemona ukuti balepusulwa. Kanshi ico baleng’wintila ni co imitima yabo tayaletasha pa fisuma ifyo Yehova alebacitila. E mulandu wine Yehova asosele ukuti: “Kufika lilali ulukuta ulu ulubi lukaleka ukuilishanya uko baleilishanya pali ine?”—Impendwa 14:27; 21:5, NW.
Ukuilishanya kwa Bena Kristu ba Kubalilapo
8, 9. Kuilishanya nshi ukwalandwapo mu Malembo ya Bwina Kristu aya ciGriki?
8 Ukuilishanya twaciba tulelandapo kwa bantu abengi abaleilishanya pa cintubwingi. Na mu 32 C.E. lintu Yesu aile ku Mutebeto wa Nsakwe mu Yerusalemu, “kwali amang’wing’wi ayengi pali wene mu mabumba.” (Yohane 7:12, 13, 32) Nalimo baletepeleshanya, bamo baleti ali muntu musuma, e lyo bambi bena baleti mubi.
9 Bushiku bumo, Yesu na basambi bakwe bailetandala ku ng’anda ya kwa Lebi, nelyo Mateo, uwalesonkesha indalama. “Awe abaFarise na bakalemba babo balailishanya ku basambi bakwe, abati: ‘Nga cinshi muleliila no kunwena pamo na bakasonkesha na babembu?’” (Luka 5:27-30) Lintu papitile inshita, Yesu aile ku Galili kabili ‘abaYuda baleng’winta ena ico atile: “Ndi mukate uwafuma ku muulu.”’ Nangu fye basambi ba kwa Yesu bamo balifulilwe no kutendeka ukuilishanya.—Yohane 6:41, 60, 61.
10, 11. Mulandu nshi abaYuda balelanda iciGriki baleilishanishisha, kabili baeluda kuti basambililako cinshi ku fyo abatumwa bapwishishe ubu bwafya?
10 Mu kuilishanya kwaliko pa numa fye ya Pentekoste mu 33 C.E. mwafumine icisuma. Abena Kristu abapya abafumine ku fyalo fimbi baleikala bwino ico abasumina banabo aba mu Yudea bali bakapekape. Nomba kwaishileba ubwafya pa kwakanya bwino ifintu. Baibolo itila: “AbaYuda abalelanda iciGriki batendeke ukung’wintila abaYuda abalelanda iciHebere, pa mulandu wa kuti bamukamfwilwa babo balecililwa mu kwakanya kwa cila bushiku.”—Imilimo 6:1.
11 Uku kuilishanya kwalipuseneko na kulya ukwa bena Israele bali mu matololo. AbaYuda balelanda iciGriki baleilishanya te pa mulandu wa kuti tabatekele imitima ku fyo bakwete. Ico baleilishanishisha ni co ba mukamfwilwa bamo tabalebapeela ifyo balekabila. E lyo abaleilishanya tabacitile icimfulumfulu nelyo ukuilishanya kuli Yehova pa cintubwingi. Baileilishanya ku batumwa, kabili abatumwa balicitilepo cimo pantu ukuilishanya kwabo kwali fye bwino. Ala icacitile abatumwa caba lisambililo lisuma kuli baeluda muno nshiku! Aba bakacema ba mukuni wa kwa Lesa balashininkisha ukuti ‘baumfwa ku kuilishanya kwa mulanda.’—Amapinda 21:13; Imilimo 6:2-6, NW.
Talukeni ku Kuilishanya Ukwabipa
12, 13. (a) Langilileni ifyo ukuilishanya kwabipa. (b) Finshi fingalenga umuntu ukutendeka ukuilishanya?
12 Ayengi pali aya malyashi ya mu Baibolo twacilandapo yalelanga ukuti ukuilishanya kwaliletelele abantu ba kwa Lesa aba ku kale. Kanshi tulingile ukutontonkanya sana pa fibi ifyo ukuilishanya kwingaleta pali ifwe. Natulangilile ifyo ukuilishanya kwabipa. Ifyela ifingi filakwata ingalawa. Nga mwafilekelesha, filalikwa ica kuti teti mufibomfye na kabili. Mu fyalo fimo, imyotoka ishingi nga shakwata ingalawa balashonaula no kubulako fye ifyela fimo fimo ifyo bengabomfya. Ico bashonawila te mu kuti ninshi shalifwa ica kuti tashakatale ashenda, lelo ni co ifyela bashipangilako filaba sana ne ngalawa ica kuti teti shilinge ukwendelamo. Bushe kuti twayampanya shani ici cilangililo ku kuilishanya?
13 Nga filya fine ifyela fikwata ingalawa, abantu abashapwililika nabo baliba no mutima wa kuilishanya. Tulingile ukucenjela sana no kutaluka ku kuilishanya. Amafya yalalenga sana ukuti tuleilishanya kwati ni filya umutonshi ulenga icela ukukwata bwangu ingalawa. Amasakamika na yo kuti yalenga umuntu ukukusha ubwafya ubunono. Ukwabula no kutwishika, ilyo ifintu fileya filebipilako muli buno bwikashi, ifya kutulenga ukuilishanya na fyo fyakulaya filefulilako. (2 Timote 3:1-5) E co Umwina Kristu kuti atendeka ukuilishanya pa munankwe. Limbi icingalenga ukulailishanya cintu fye icinono, pamo nge cilubo ca muntu umbi, ifyo acenjela, nelyo imilimo abomba mu cilonganino.
14, 15. Mulandu nshi tushilingile ukuleka umutima wa kuilishanya ukutwalilila?
14 Te mulandu ne cingalenga ukuti tuleilishanya, nga ca kuti twafilwa ukuilama, ukuilishanya kuti kwalenga twafilwa ukulateka umutima ku fyo tukwete ica kutila kuti tuleilishanya fye umo shacela. Ici kuti caonaula bucibusa bwesu na Lesa. Ilyo abena Israele baleilishanya pa fyo baleikala mu matololo, basukile bafika na ku kupeela Yehova imilandu. (Ukufuma 16:8) Shi twikaleka ica musango yu ukutucitikila!
15 Pa kucingilila icela ku kuba ne ngalawa, balapentako penti kabili apo bamona ingalawa, balangufyanya ukukusapo. Na ifwe nga twamona ukuti twatemwa sana ukuilishanya, tulingile ukupepa no kulaesha na maka ukupwisha ubu bwafya. Ukucite fyo kuti kwatwafwa ukuleka ukuilishanya. Nomba finshi twingacita pa kuti tuleke ukuilishanya?
Mulemona Ifintu nge fyo Yehova Amona
16. Kuti twacita shani pa kuti twingaleka ukuilishanya?
16 Ukuilishanya kulenga twalatontonkanya fye pali fwe bene na pa bwafya tukwete no kulaba ku mapaalo tuipakisha ilyo tulebombela Yehova. Pa kuti twingaleka ukuilishanya tufwile ukulaibukisha sana mapaalo fwe Nte sha kwa Yehova tuipakisha. Ku ca kumwenako, ifwe bonse twalikwata ishuko lya kulaitwa pe shina lya kwa Yehova. (Esaya 43:10) Kuti twaba bacibusa bakwe aba cine cine, kabili kuti twapepa ku ‘Umfwa ipepo’ pa nshita iili yonse. (Amalumbo 65:2; Yakobo 4:8) Twaliba ne nsansa pantu twalishiba ifishinka fyonse pa mulandu wa bumulopwe untu Satana aimishe kabili twalishiba no kuti twalikwata ishuko lya kulanga ukuti tuli ba cishinka kuli Lesa. (Amapinda 27:11) Tulabombako umulimo wa kubila imbila nsuma ya Bufumu. (Mateo 24:14) Ukuba ne citetekelo mwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu kutulenga ukuba na kampingu wasanguluka. (Yohane 3:16) Aya e mapaalo tuipakisha te mulandu na mafya yalekanalekana ayo tupitamo.
17. Mulandu nshi tulingile ukulamona ifintu nge fyo Yehova amona na lintu tuli no mulandu uusuma uwa kuti tuilishanye?
17 Lyonse tuleesha ukumona ifintu nge fyo Yehova amona, te kulingana ne fyo tuletontonkanya. Davidi aimbile ukuti: “Inshila shenu munenge ukushishiba, mwe Yehova; no mwa kuya mwenu munsambilishe.” (Amalumbo 25:4) Nga ca kuti tuli no mulandu uusuma uwa kuti tuilishanye, tuleibukisha ukuti Yehova alamona fyonse ificitika. Kuti alungika ifintu ukwabula no kupoosa inshita. Nomba mulandu nshi limo limo alekela amafya ukutwalilila? Nalimo afwaya ukuti tube ne mibele iisuma pamo ngo kutekanya, ukushipikisha, icitetekelo, no kushishimisha.—Yakobo 1:2-4.
18, 19. Langilileni ifyo cawama ukushipikisha amafya ukwabula ukuilishanya.
18 Ukushipikisha amafya ukwabula ukuilishanya kulalenga twaba abantu abasuma, kabili kulafika na bambi pa mutima. Mu 2003, Inte sha kwa Yehova aba ku Germany baendele na basi pa kuya ku kulongana kwa citungu ukwabelele ku Hungary. Uwaleensha basi tali Inte, kabili tatemenwe Inte sha kwa Yehova ica kuti talefwaya ukupoosa inshiku 10 na bena. Lelo ilyo inshiku 10 shapwile, alekele ukutontonkanya ifyo aletontonkanya kale. Cinshi calengele?
19 Ilyo bali pa lwendo kwali ifintu ifingi ifyalelubana. Lelo baNte tabaleilishanya. Namutekenya atile tatala enshapo abantu abatekenye nga balya baNte! Asosele fye no kuti ilyo baNte bakatandala ku mwakwe, akabengisha mu ng’anda kabili akakutika na ku fyo bakalanda. “Ukucita ifintu fyonse ukwabula ukung’winta” kwalengele umutima wa ulya mwaume ukwaluka!
Ukulekelelana Kulalenga Abantu Ukwikatana
20. Mulandu nshi tulingile ukulekelelana?
20 Tutile tuli ne fya kuilishanya pali munyinefwe, bushe kuti twacita shani? Nga ca kuti umulandu naukosa, tulingile ukukonka ifipope Yesu alandile pali Mateo 18:15-17. Lelo, te lyonse cilingile ukube fyo pantu ifilenga ukuti tuleilishanya fintu fye ifinono. Kanshi tulingile ukumona iyi nshita nge shuko lya kulekelela munyinefwe. Paulo alembele ukuti: “Twalilileni ukushipikishanya no kuitemenwa ukulekelelana nga umo ali ne ca kuilishanya ku mubiye. Ifyo Yehova amulekelela fye, e fyo na imwe mulekelele. Lelo, pali fi fyonse, fwalilenipo no kutemwa, pantu e cikakilo cafikapo ica kwikatana.” (Abena Kolose 3:13, 14) Bushe kuti twaitemenwa ukulekelela munyinefwe? Yehova alikwata imilandu ya kuilishanya pali ifwe. Lelo, libili libili alatulangulukilako no kutulekelela.
21. Bushe abalekutika ku fyo tuleilishanya kuti bayumfwa shani?
21 Ukuilishanya te kuti kupwishe ubwafya ubuli bonse twingakwata. Ishiwi lya ciHebere ilipilibula “ukung’winta” kuti lyapilibula no “ukuilishanya.” Ukwabula no kutwishika tatutemwa ukwikala no muntu uwatemwa ukuilishanya, lelo kuti twafwaya ukumutaluka. Na ifwe nga twalang’winta, nelyo ukuilishanya, nalimo abantu tabakatemwe ukwikala na ifwe ica kuti limbi bakalafwaya fye ukututaluka. Ukwabula no kutwishika abantu kuti bamona nga tuleilishanya pa cintubwingi, lelo ici tacakatupalamike kuli abo bantu nakalya.
22. Bushe umukashana umo alandilepo shani pa Nte sha kwa Yehova?
22 Ukulekelelana kulekatanya abantu. Na kuba ici e co fwe bantu ba kwa Yehova twatemwa nga nshi. (Amalumbo 133:1-3) Mu calo cimo ica ku Bulaya, umukashana wa myaka 17 uupepa ku Katolika alembele kalata ku maofesi ya Nte sha kwa Yehova umo alondolwele ifyo atemwako ku Nte sha kwa Yehova. Atile: “E mipepele fye namonapo umo abantu baikatana, ukwabulo lupato, ubufunushi, akapatulula, ukuitemwa, nelyo amalekano.”
23. Cinshi tukalalandapo mu cipande cikonkelepo?
23 Ukulatasha pa mapaalo fwe bapepa Lesa wa cine Yehova tuipakisha kukatwafwa ukuba abaikatana kabili tatwakaleilishanya pali bambi. Icipande cikonkelepo cikatulanga ifyo imibele Lesa atusambilisha ingatubaka ku kuba no mutima wa kuilishanya ukwabipisha, e kuti ukulailishanya pa kuteyanya kwa kwa Yehova ukwa pano isonde.
Bushe Muleibukisha?
• Finshi filenga ukuilishanya?
• Bushe kuti mwalangilila shani ifyo ukuilishanya kwabipa?
• Finshi fingatwafwa ukuleka ukuilishanya?
• Ukulekelelana kuti kwatwafwa shani ukuleka ukuilishanya?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 14]
Ukwabula no kutwishika abena Israele baleilishanya pali Yehova!
[Icikope pe bula 17]
Bushe mulesha ukumona ifintu nge fyo Yehova amona?
[Ifikope pe bula 18]
Ukulekelelana kulalenga Abena Kristu ukwikatana