Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Abantu Bonse Bakacindama

Abantu Bonse Bakacindama

Abantu Bonse Bakacindama

“Tufwile ukuwamya icalo—icalo umukaba imikalile iisuma—umo abantu bonse bakacindikwa umuyayaya.”—E FYASOSELE, KATEKA WA CALO CA UNITED STATES OF AMERICA HARRY TRUMAN PA 25 APRIL, MU 1945 ILYO ALI MU SAN FRANCISCO, KU CALIFORNIA.

IMYAKA yakonkelepo ilyo Inkondo ya Calo iya Bubili yapwile, abantu abengi baletontonkanya nge fyaletontonkanya Kateka Truman, pantu baleti abantu kuti basambililako fimo ku fyabacitikile kale, kabili kuti ‘bawamya icalo’ cabo, kabili muli ico calo kuti mwaba abantu abacindikana. Lelo ku ca bulanda, ificitika muno calo shino nshiku filanga fye ukuti te fyo ifintu fyaba. “Ukukanacindika” abantu kwalitwalilila pa mulandu wa kuti abalenga ubu bwafya te bantunse abene, lelo uwalenga, mulwani mukalamba uwa bantunse.

Uwalenga ubu Bwafya

Baibolo itila uyu mulwani ni Satana Kaseebanya, icibanda icilwisha imitekele ya kwa Lesa ukutula fye pa kutendeka kwa bantunse. Ukutula fye lintu Satana alanshenye na Efa mwi bala lya Edeni, ico afwaya kulenga abantu ukuleka ukubombela Kabumba wabo. (Ukutendeka 3:1-5) Tontonkanyeni pa fyabipa ifyacitike lintu Adamu na Efa bakonkele ifyo Kaseebanya alebabepa! Ilyo fye bapulile mwi funde lya kwa Lesa no kulya icisabo ico babakeenye, palya pene ifintu fyalibipile kabili bonse babili ‘bailebelama pa kuti bemoneka ku cinso ca kwa Yehova Lesa.’ Mulandu nshi babelamine? Adamu atile: “Natiina, ico ndi ubwamba; e lyo nasokama.” (Ukutendeka 3:8-10) Bucibusa bwali pali Adamu na Wishi wa ku muulu bwalyonaike, kabili Adamu umwine alekele ukuimona uwacindama. Alyumfwile insoni kabili aleumfwa umwenso pa kulanshanya na Yehova.

Nga cinshi Kaseebanya alefwaila ukuti Adamu aseebane? Pantu umuntu apangwa mu cipasho ca kwa Lesa, kabili Satana alatemwa ukumona umuntu alecita ifintu ifiseebanya Lesa. (Ukutendeka 1:27; Abena Roma 3:23) Ici cishinka, e citwafwa ukwishiba bwino umulandu abantu baseebanishisha abanabo ukutula fye na kale. Apo Satana ni “lesa wa bwikashi buno,” alilenga abantu ukuseebanya abanabo ilyo ‘bacito lukambo ku bantu ku kubabifya.’ (2 Abena Korinti 4:4; Lukala Milandu 8:9; 1 Yohane 5:19) Bushe ici cilolele mu kuti abantu tabakatale abapeelwapo umucinshi wine wine?

Yehova Alicindika Abantu

Tontonkanyeni na kabili pa fyo Adamu na Efa baikeele mwi bala lya Edeni ilyo tabalabembuka. Balikwete ifya kulya ifingi nga nshi, umulimo usuma, kabili bali no bumi busuma, ubumi bwa muyayaya capamo na bana bali no kulafyala. (Ukutendeka 1:28) Ifi fyonse Lesa abacitile mu mikalile yabo fyalelanga fye ukuti alikwata ukutemwa kabili alafwaya sana abantu ukucindikwa.

Lelo bushe Yehova alilekele ukumona abantu ukutila balicindama lintu Adamu na Efa babembwike? Iyo mukwai. Alibalangulukileko pa nsoni baumfwile lintu bali ubwamba. Lesa alilangile ukutemwa kwakwe lintu abapeele “imiingila ya mpapa” ukuti eyo balefwala mu nshita ya kufwala amabula ya mukunyu ayo babilenye. (Ukutendeka 3:7, 21) Lesa tabalekele fye no kuseebana kwabo, lelo filya acitile filanga ukuti alibacindike.

Ilyo papitile imyaka iingi sana, Yehova alilangile inkumbu shakwe ku luko lwa bena Israele, maka maka ku bana banshiwa, bamukamfwilwa, na bamwisa abo bacusha ilingi line ku bantu banabo mu bwikashi. (Amalumbo 72:13) Ica kumwenako, abena Israele babebele ukuti ilyo balelobolola ifilyo, imiolife, nelyo imyangashi, tabalingile ukubwelelamo ukuya mu kutolelesha ifilyo ifyaleshala mwi bala. Lelo, Lesa abapeele ifunde lya kuti ‘abalebeshi, abana banshiwa, na bamukamfwilwa,’ e balingile ukulatoola. (Amalango 24:19-21) Ukukonka aya mafunde kwalengele abantu ukuleka ukulombalomba kabili kwalengele na baali abapiina ba kapela makufi ukulabomba incito ya mucinshi.

Yesu Alecindika Abantu

Ilyo Yesu Kristu, Umwana wa kwa Lesa ali pano calo, alangile ukuti alecindika abantu. Ku kulangilila ico, lintu ali mu Galili, umuntu umo uwalwele ifibashi umubili onse aishile kuli wena. Kwena, Amafunde ya kwa Mose yakoseleshe uwali ne fibashi ukulabilikisha ati: “Uwakowela, uwakowela!” pa kuti eambukisha bambi ifibashi. (Ubwina Lebi 13:45) Lelo uyu muntu tabilikishe ukuti ali uwakowela ilyo aleya kuli Yesu. Mu nshita ya kubilikisha, awile ubunkupeme, kabili apaapeete Yesu ukuti: “Mwe Shikulu, nga mulefwaya, kuti mwansangulula.” (Luka 5:12) Bushe Yesu ayaswike shani? Yesu takalipile ulya muntu pa mulandu wa kuti alipulile Ifunde, kabili tasuulile ulya muntu nelyo ukumusengauka. Lelo alangile ukuti alicindike ulya mulwele wa fibashi lintu amwikete no kumweba ati: “Ndefwaya. Sangululwa.”—Luka 5:13.

Inshita shimo, Yesu ku maka yakwe aleundapa abantu ukwabula no kubekatamo nelyo ukubakumyamo, e kutila limo aleundapa abantu abali apatali ukubomfya fye ishiwi. Nomba, pali iyi nshita asalilepo ukwikata ulya mwaume. (Mateo 15:21-28; Marko 10:51, 52; Luka 7:1-10) Apo ulya muntu ‘aiswilemo ifibashi,’ ukwabula no kutwishika palipitile imyaka iingi sana ukutula apo umuntu umbi amwikatile pa mubili. Kwena ulya muntu afwile alyumfwile bwino sana ukumona umuntu umbi amwikata! Ulya muntu napamo aleenekela fye ukuti balamuposha ifibashi fyakwe ukwabula no kumwikatamo. Kanshi, inshila Yesu abomfeshe iya kuposeshamo ulya muntu ifwile yalimwafwile ukwibukisha icintu na cimbi icacindama, ne co cintu ca kutila ali uwacindama nga nshi. Bushe kuti twacetekela ukuti abantu mu bwikashi kuti bacindika abanabo muli uyu musango? Nga kuti bacita ica musango yu, ninshi kuti balanga shani?

Ifunde Ililenga Abantu Ukucindikana

Yesu apeele ifunde ilyo abengi bamona ukuti e lyaishibikwa sana ukucila amafunde yonse ayalanda pa fyo abantu balingile ukulaumfwana na banabo. Atile: “E ico, fyonse ifyo mufwaya abantu bacite kuli imwe, e fyo na imwe mucite kuli bene.” (Mateo 7:12) Ili funde lilalenga umuntu ukucindika umunankwe kabili na o alenekela umunankwe ukumucindika.

Ificitika ukutula fye na kale filanga ukuti calyafya ukukonka ili funde, kabili ilingi line icicitika ca kuti ifyo abantu bacita filapusana ne li funde. Umuntu umo uo twalapeela fye ishina lya kuti Harold, alandile ukuti: “Naletemwa sana ukuseebanya bambi, nalebeba fye amashiwi ayanono ayabipa kabili baleshala nabafulunganishiwa, nalebomfwisha insoni, kabili ilingi line baleshala fye balelukusha ifilamba.” Lelo kwali icacitike icalengele ba Harold ukuleka ukucusha bambi muli uyo musango. Batila: “BaNte abapusanapusana batampile ukuntandalila. Nga naibukisha amashiwi yabipa nalebeba ne fyo limo nalebacusha, ndomfwa sana insoni. Lelo balya baNte tabalekele ukuntandalila, panono panono icine caba mu Baibolo catendeke ukumfika pa mutima kabili calingafwile ukuleka imisango yabipa.” Ino nshita, ba Harold ni baeluda mu cilonganino ca Bena Kristu.

Ifyacitikile ba Harold fitulanga fye ukuti cine cine “icebo ca kwa Lesa ca mweo kabili ca maka kabili calitwa ukucila ulupanga ulwatwila kubili kubili kabili cilapulinkanya na ku kulekanya umweo no mupashi, ne mfyufyu no bufyompo bwa shiko, kabili kuti calingulula amatontonkanyo na mapange ya mutima.” (AbaHebere 4:12) Icebo ca kwa Lesa calikwata amaka ya kwalula umutima, amatontonkanyo, e lyo ne micitile ya muntu. Kanshi Icebo ca kwa Lesa e cingalenga umuntu ukulacindika bambi, e kutila e cingalenga umo ukufwaya ukwafwa bambi ukucila ukubakalifya, e lyo no kufwaya ukubacindika te kubasaalula.—Imilimo 20:35; Abena Roma 12:10.

Abantu Bakacindikana na Kabili

Ukufwaya ukucindika bambi e kulenga Inte sha kwa Yehova ukushimikila abantu pe subilo ilisuma nga nshi bakwata ilyalembwa mu Baibolo. (Imilimo 5:42) Na kuba, takwaba inshila isuma iya kulangilamo ukuti twalicindika abantu bambi iingacila pa kubebako “imbila nsuma ya fintu fisuma.” (Esaya 52:7, NW) “Ifintu fisuma,” fisanshamo ukufwala “ubuntu bupya” ubulenga umuntu ukuleka imibele yabipa iya kufwaya ukuseebanya bambi. (Abena Kolose 3:5-10) Na kabili, fisanshamo no bufwayo bwa kwa Yehova ubwa kuti nomba line akafumyapo ifintu fyonse ifyabipa ifilenga abantu ukukanacindikwa, pamo no walenga ubu bwafya, Satana Kaseebanya. (Daniele 2:44; Mateo 6:9, 10; Ukusokolola 20:1, 2, 10) Kanshi, ilyo icalo “cikesulamo ukwishiba Yehova,” e lyo abantunse bonse bakacindikwa.—Esaya 11:9.

Tulemukoselesha ukuti mwishibilepo na fimbi ifikacitika ilyo mu calo mukaba iyi nshita isuma. Nga mulesangwa ne Nte sha kwa Yehova, mukaimwena mwe bene ukuti ukulakonka ifipope fya mu Baibolo kukamulenga ukucindika bambi. Kabili mukeshiba ifyo Ubufumu bwa kwa Lesa nomba line bukalenga ‘icalo ukuwama, icalo umukaba ne mikalile isuma,’ icalo umo “abantu bakacindikwa umuyayaya” kabili tabakatale abaseebana na kabili.

[Akabokoshi/Icikope pe bula 6]

Ukuba Aba Cishinka Kwalengele Ukuti Bacindame

Ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Cibili, Inte sha kwa Yehova ukucila pali 2,000 balibakakile mu nkambi sha kucushishamo abantu pa mulandu wa fyo basuminemo. Gemma La Guardia Gluck uwali kale umufungwa mu nkambi ya ku Ravensbrück alimwene ifyo baNte bali aba cishinka, kabili mu citabo cakwe icitila, My Story (Ilyashi lyandi) alembele ati: “Inshita imo ba Gestapo (bakapokola) babilishe ukuti Umusambi wa Baibolo onse fye uwingatila aleka ukukonka ifyo asuminamo kabili asaina na mapepala ayalanga ukuti naleka ukupepa baali no kumukakula e lyo no kuleka ukumucusha.” Kumfwa kuli balya abakeene ukusaina amapepala, Gemma alembele ati: “Bena basalilepo ukulacushiwa kabili balitekenye no kulalolela fye icalo cipya umo bakalubuka.” Mulandu nshi basalilepo ukutwalilila fye ukucula? Ba Magdalena, balya twacilandapo mu cipande ca kubalilapo abali nomba ne myaka ukucila 80, balondolola umulandu basalilepo ukucita ica musango yu. Batila: “Ukuba aba cishinka kuli Yehova kwali ukwacindama sana kuli ifwe ukucila ukucita icili conse icali no kutwafwa pa kuti fye tube no mweo. Ukuba aba cishinka kuli Lesa e kwalengele ukuti batucindike.” *

[Futunoti]

^ para. 23 Nga mulefwaya ifyebo na fimbi pa lupwa lwa ba Kusserow, kuti mwabelenga Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa September 1, 1985, amabula 10-15.

[Icikope pe bula 5]

Yesu alecindika abo aleundapa

[Icikope pe bula 7]

Inte sha kwa Yehova balacindika abantu lintu babashimikila “imbila nsuma ya fintu fisuma”