Beni Aba Mano—Tiineni Lesa!
Beni Aba Mano—Tiineni Lesa!
“Akatiina ka kuli Yehova e ca kubalilapo ca mano.”—AMAPINDA 9:10.
1. Mulandu nshi abengi bamwena ukuti calyafya ukwishiba ifyo ukutiina Lesa kupilibula?
KALE nga batila umuntu alatiina Lesa ninshi bamucindika sana. Nomba muno nshiku abengi bamona kwati uutiina Lesa ninshi ashala mu fya kale, kabili tabaishiba no mo calola ukutiina Lesa. Bepusha fye no kuti, ‘Lesa nga kutemwa, cinshi mfwile ukumutiinina?’ Abengi nga baumfwa ati umuntu afwile ukutiina Lesa, balomfwa sana umwenso wa kuti mukali sana. Nomba ifyo te fyo ukutiina Lesa kupilibula. Nge fyo twalasambilila, ukutiina Lesa takwaba nga filya tutiina umuntu umukali nangu icintu cimbi icitiinya.
2, 3. Mibele nshi na imbi iyo uwaba na katiina kuli Lesa akwata?
2 Muli Baibolo nga batila umuntu alatiina Lesa ninshi balelanda pa kucite cisuma. (Esaya 11:3) Akatiina ka kuli Lesa mucinshi wine wine uufuma ku mutima kabili uwa kucindika Lesa, ukufwaya sana ukumusekesha muli fyonse. (Amalumbo 115:11) Uwaba na katiina kuli Lesa alasumina ukumfwa ku mafunde yakwe aya mibele isuma kabili alafwaya sana ukukonka ifyo Lesa atila e fisuma no kutaluka ku fyo atila fibi. Icitabo cimo citila akatiina ka musango yo “kalalenga umuntu ukucindika Lesa no kuba ne mibele isuma, kabili alataluka na kuli fyonse ifyabipa.” E mulandu wine Icebo ca kwa Lesa cisosela ukuti: “Akatiina ka kuli Yehova e ca kubalilapo ca mano.”—Amapinda 9:10.
3 Kanshi uwaba na katiina kuli Lesa alamwenamo sana mu fingi ifyo acita mu mikalile yakwe. Alaba na mano, alasekelela, alaba no mutende, alekala bwino, alaba ne subilo, alakokola pano calo kabili alacetekela Lesa. (Amalumbo 2:11; Amapinda 1:7; 10:27; 14:26; 22:4; 23:17, 18; Imilimo 9:31) Na kabili, uwaba na katiina kuli Lesa alaba ne citetekelo ne citemwiko. Na kuba, pa kuti tube na bucibusa na Lesa na bantu banensu tufwile ukuba na katiina kuli Lesa. (Amalango 10:12; Yobo 6:14; AbaHebere 11:7) Nga tuli na katiina kuli Lesa, tufwile no kusumina ukwabulo kutwishika ukuti Shifwe wa ku muulu alasakamana umuntu onse kabili alabelela abantu uluse pa membu shabo. (Amalumbo 130:4) Abatwalilila ukucita ifyabipa bena e balingile ukumfwa umwenso wa kutila Lesa mukali. *—AbaHebere 10:26-31.
Ukusambilila Ukutiina Yehova
4. Cinshi cingatwafwa ‘ukusambilila ukutiina Yehova’?
4 Apo ukuba na katiina kuli Lesa kwalicindama pa kuti tulepingula bwino ifya kucita na pa kuti Lesa aletupaala, nomba kuti ‘twasambilila shani ukutiina Yehova’? (Amalango 17:19) Kwali abaume na banakashi abengi abaletiina Lesa abalandwapo mu Baibolo abo twingapashanya no ‘kufundwako’ ku micitile yabo. (Abena Roma 15:4) Pa kwishiba bwino ifyo tufwile ukuba pa kuti tuletiina Lesa, lekeni tulande pa muntu umo uwalandwapo mu Baibolo uo twingasambililako fimo, twalalanda pali Davidi Imfumu ya mu Israele wa kale.
5. Bushe ukucema impaanga kwayafwile shani Davidi ukusambilila ukutiina Yehova?
5 Yehova alikeene Shauli imfumu ya kubalilapo iya mu Israele pa mulandu wa kuti yaletiina abantu kabili tayaletiina Lesa. (1 Samwele 15:24-26) Lelo imikalile ya kwa Davidi na bucibusa bwakwe ubwa cine na Yehova fitulanga ukuti aali na katiina kene kene kuli Lesa. Ukufuma ku bwaice, Davidi ilingi line aleya mu mpanga ku kucema impaanga sha bafyashi bakwe. (1 Samwele 16:11) Lilya Davidi alecema impaanga ilyo ubushiku bwaila, aletamba intanda mu muulu kabili afwile aletontonkanyapo sana pa fyo alingile ukucita pa kuba na katiina kuli Yehova. Nangu ca kutila Davidi finono fye ifyo alemona pa fyaba mu muulu ifyo Yehova apanga, alisambilileko ukuti umuntu afwile ukucindika Lesa no kumulumbanya. Inshita imbi, alembele ati: “Ilyo nalolesho muulu, umulimo wa minwe yenu, umweshi ne ntanda ifyo mwabumbile, ntila, Wa nshi umuntunse, apo mumwibukisha, no mwana wa muntu, apo mumupempula?”—Amalumbo 8:3, 4.
6. Bushe ukutontonkanya pa bukulu bwa kwa Yehova kwalengele Davidi ukucita cinshi?
6 Ukutamba ifya mu muulu kwalipeseshe Davidi amano ilyo aletontonkanya pa fyo acepa nga kuilinganya ku fyaba mu muulu umwaba intanda ishingi. Na lyo line, ifi fyonse tafyalengele Davidi ukumfwa umwenso uwa kutila afilwa no kupalama kuli Lesa. Lelo ukwishibe fyo kwalengele Davidi ukulumbanya Yehova pantu atile: “Imyulu ilelondololo bukata bwa kwa Lesa, ne ulu lilelongolo mulimo wa minwe yakwe.” (Amalumbo 19:1) Ukucindika Lesa kwalengele Davidi ukuba na bucibusa bwakosa na Yehova no kufwaya ukusambilila imibele yakwe na imbi no kukonka amafunde yakwe ayapwililika. Tontonkanyeni pa fyo Davidi aumfwile ilyo aimbile kuli Yehova ati: “Muli bakulu kabili mucite fipesha amano: ni mwe Lesa mweka. Nangeni inshila yenu, mwe Yehova, nalaenda mu cishinka cenu; lengeni umutima wandi ukusaminwo kuba na katiina kwi shina lyenu.”—Amalumbo 86:10, 11.
7. Bushe ukutiina Yehova kwakoseshe shani Davidi ukulwa na Galyati?
7 Ilyo abaPelishiti bapokele icalo ca bena Israele, Galyati icipokapoka cabo icalepele amamita nakalimo yatatu calepontela abena Israele, kabili kuti twatila caleti: ‘Saleni umwaume uwingalwa na ine! Nga anguma, tukalamubombela.’ (1 Samwele 17:4-10) Shauli na bashilika bakwe bonse balitiinine, lelo Davidi ena tatiinine iyo. Alishibe ukuti uwalinga ukutiina ni Yehova, nangu umuntu abe na maka ya musango shani, talinga kumutiina. Davidi aebele Galyati ati: “Ine naisa kuli iwe mwi shina lya kwa Yehova wa milalo, . . . ulukuta ulu lonse luleishibo kuti te ku lupanga kabili te kwi fumo Yehova atuulila; pantu ubulwi bwa kwa Yehova.” Davidi aipeye icipokapoka ku cisukushilo ca mabwe na ku libwe limo fye pantu Yehova alimwafwile.—1 Samuel 17:45-47.
8. Cinshi twingasambilila ku bantu balembwa mu Baibolo abali na katiina kuli Lesa?
8 Na ifwe bene, kuti kwaba abalwani abengatutiinya nge fyo ulya mulwani atiinishe Davidi. Kuti twacita shani? Kuti twacita nga filya fine Davidi na ba cishinka bambi aba kale bacitile. Tufwile ukutiina Lesa, te muntu iyo. Ukutiina Lesa kukatwafwa ukukanatiina abantu. Umubomfi wa cishinka uwa kwa Lesa Nehemia, akoseleshe abena Israele banankwe abo abalwani baletiinya, ukuti: “Mwitiina ku cinso cabo; ibukisheni Shikulu [Yehova, NW] mukulu kabilli wa kutiinya.” (Nehemia 4:14) Davidi na Nehemia, na babomfi bambi aba kwa Lesa aba cishinka, balitungulwike mu mulimo Lesa abapeele ico alebafwa. Na ifwe kuti twatunguluka nga tuletiina Lesa.
Ukuba na Katiina Kuli Lesa Ilyo Twaba no Bwafya
9. Finshi Davidi apitilemo ifyo twingamwenako ukuti aletiina Lesa?
9 Ilyo Davidi aipeye Galyati, Yehova amupeele amaka ya kucimfya abalwani na bambi. Lelo Shauli wa bufuba wena alefwaya ukwipaya Davidi. Pa kubala, Shauli apushile Davidi ne fumo, lyena apangile amano ya bucenjeshi aya kumwipailamo, na pa kulekelesha asendele abashilika no kuya alelunga Davidi nge nama. Nangu ca kuti Yehova alyebele Davidi ukutila akabe mfumu, palipitile imyake ingi iya kulolela inshita Yehova amulaile ukufika. Imyaka yonse iyo Davidi alelolela, alebutauka mu mpanga no kulwa inkondo. Ilyo fyonse ifyo fyalecitika, Davidi alangile ukuti aali na katiina kuli Lesa wa cine.—1 Samwele 18:9, 11, 17; 24:2.
10. Bushe Davidi alangile shani ukuti aali na katiina kuli Lesa ilyo ali mu bwafya?
10 Inshita imo, Davidi ailebelama kuli Akishi imfumu ya ku Gati, ku musumba wa ku mwabo Galyati. (1 Samwele 21:10-15) Ababomfi ba mfumu Akishi basebele Davidi ukuti aali mulwani wa baPelishiti. Cinshi Davidi acitile ilyo amwene ukuti aba mu bwafya? Alipepele kuli Yehova no kumweba fyonse ifyali ku mutima. (Amalumbo 56:1-4, 11-13) Nangu ca kutila abepele balya bantu kwati napena pa kuti bamuleke, Davidi alishibe ukutila uwamupuswishe ni Yehova, pantu e walengele ukuti amano ya kupusukilamo ayo atontonkenye yabombe. Filya Davidi acetekele amaka ya kwa Yehova no mutima onse, calangile ukuti aali na katiina kene kene kuli Lesa.—Amalumbo 34:4-6, 9-11.
11. Kuti twalanga shani akatiina kuli Lesa ilyo tuli no bwafya, nge fyo Davidi acitile?
11 Nge fyo Davidi acitile, tukalanga ukuti twalikwata akatiina ka kuli Lesa nga twacetekela ifyo atulaya ukuti akalatwafwa ilyo tuli na mafya. Davidi atile: “Konkomwena pali Yehova inshila yobe, kabili mutetekele, na o akacita.” (Amalumbo 37:5) Ico kwena tacipilibula ukutila tufwile ukutuulila Yehova amafya yonse no kumulolela ukuyapwisha ukwabula ifwe ukucitapo nangu cimo. Davidi talepepa fye ukuti Lesa amwafwe capwila na po pene. Alecitapo fimo pa bwafya ukubomfya amaka yakwe na mano ifyo Yehova amupeele. Na lyo line, Davidi alishibe ukutila te kuti acite nangu cimo ku maka yakwe na ku mano yakwe aya buntu. E fyo na ifwe tufwile ukwishiba. Nga twacitapo cimo pa bwafya ukulingana na papelele amaka yesu na mano yesu, ifyashala natushiile kuli Yehova. Na kuba, ilingi line ifintu filatupesha amano, kanshi tufwile ukucetekela fye Yehova. Nga kwaba ifya musango yo, e lyo tufwile ukulanga sana ukuti twalikwata akatiina kuli Lesa. Kuti twasansamuka nga twaibukisha amashiwi ya kwa Davidi aya kufuma ku mutima ayatila: “Isenge lya kwa Yehova lili ku bamutiina.”—Amalumbo 25:14.
12. Mulandu nshi tufwile ukubikila sana amano ku mapepo yesu, kabili mibele nshi tushifwile ukukwata?
12 E ico kanshi, tufwile ukubikako sana mano ku mapepo yesu na kuli bucibusa bwesu na Lesa. Ilyo tulepepa kuli Yehova, tufwile “ukusumina ukuti e ko aba no kuti aba kalambula wa bamufwaisha.” (AbaHebere 11:6; Yakobo 1:5-8) Na kabili, nga atwafwa, tulingile ‘ukumutootela,’ nge fyo umutumwa Paulo afundile. (Abena Kolose 3:15, 17) Tatufwile ukuba nga bantu bamo abo Umwina Kristu wasubwa kabili uwakokola mu cine alandilepo ilyo atile: “Bamona kwati Lesa mubomfi wabo, uwa kwita fye ilyo balefwaya ukuti abapeeleko fimo, nga abapeela ifyo bacilafwaya ninshi bamulabako, mpaka kukabe na cimbi ico bakafwaya, e lyo bakamwibukishe na kabili.” Ukucite fyo kuti kwalanga fye ukutila tatwakwata katiina kuli Lesa.
Ilyo Davidi Apene Aleke Ukutiina Lesa
13. Ni lilali Davidi ashacindike Ifunde lya kwa Lesa?
13 Yehova aleafwa Davidi mu bucushi bwakwe, ne co camulengele ukuba na katiina kene kene kuli Lesa no kumucetekela sana. (Amalumbo 31:22-24) Na lyo line, kwali imiku itatu iyaishibikwa sana ilyo Davidi apene aleke ukutiina Lesa, kabili ifyafuminemo tafyaweme. Ica kubalilapo cacitike ilyo Davidi ateyenye ukusendela icipao ca cipingo pe celeta ukucitwala ku Yerusalemu. Lelo Ifunde lya kwa Lesa lyatile bafwile ukusendela icipao pa mabeya ya bena Lebi. Ilyo icipao capene cipone pe celeta, Usa uwalekumba ing’ombe shaletinta iceleta aikete ku Cipao kabili afwilile palya pene pa mulandu wa “kupama kwakwe.” Ca cine, ulubembu lwa kwa Usa lwali lukalamba, na lyo line, uwakwete sana umulandu ni Davidi pantu tacindike Ifunde lya kwa Lesa ilyalandile ifyo icipao cifwile ukusendwa, kabili ukucite fyo kwalengele na Usa ukufwilamo. Kanshi umuntu nga alatiina Lesa, afwile ukulacita ifintu ukulingana ne fyo Lesa umwine afwaya.—2 Samwele 6:2-9; Impendwa 4:15; 7:9.
14. Cinshi cacitike ilyo Davidi apendele abena Israele?
14 Inshita imbi, Satana atunkile Davidi ukupenda abaume balembelwe ukuya ku nkondo mu Israele. (1 Imilandu 21:1) Pa kucite co, Davidi apene aleke ukutiina Lesa, kabili calengele abena Israele 70,000 ukufwa ku cikuko. Nangu ca kutila Davidi alilapiile kuli Yehova, icilubo acitile caletele ubucushi pali ena na pa bena Israele banankwe.—2 Samwele 24:1-16.
15. Cinshi calengele Davidi ukucita ubucende?
15 Inshita na imbi ilyo Davidi apene aleke ukutiina Lesa ni lilya acitile ubucende na Batisheba, muka Uria. Davidi alishibe ukuti ubucende lwali lubembu, nangu fye kukumbwa muka munankwe. (Ukufuma 20:14, 17) Apafumine ubwafya ni lilya Davidi amwene Batisheba alesamba. Akatiina kene kene aka kuli Lesa nga kalengele Davidi ukufumyako amenso lilya line no kutendeka ukutontonkanya pali fimbi. Mu nshita ya kucite fyo, Davidi ‘atwalilile ukulolekesha’ Batisheba mpaka umutima wa kufwaisha ubucende walenga alaba no kutiina Lesa. (Mateo 5:28; 2 Samwele 11:1-4) Davidi alilabile ukuti Yehova alemona fyonse ifyo alecita.—Amalumbo 139:1-7.
16. Macushi nshi Davidi ailetelele pa mulandu wa kubembuka?
16 Mu kucito lubembu kwa kwa Davidi na Batisheba mwalifyelwe no mwana. Tapakokwele, Yehova atumine kasesema wakwe Natani ku kushinina Davidi pa lubembu acitile. Davidi alilwike ukuti nabembukila Lesa kabili alilapiile. Apaapeete kuli Yehova ukutila emupoosa ukufuma ku cinso cakwe no kuti efumya umupashi wakwe uwa mushilo pali wena. (Amalumbo 51:7, 11) Yehova abelele Davidi uluse kabili tamukandile ukulingana ne fyo alingile ukukandwa, na lyo line tacingilile Davidi ku macushi yonse ayali no kwisa pa mulandu wa cilubo acitile. Umwana wa kwa Davidi alifwile, kabili ukutula palya pene ubulanda na macushi fyalitendeke mu ng’anda yakwe. Ala ifyacitikile Davidi tafyaweme nangu panono, pa mulandu wa kuti apene aleke ukutiina Lesa!—2 Samwele 12:10-14; 13:10-14; 15:14.
17. Londololeni ubulanda bwisa pa mulandu wa kubembuka.
17 Muno nshiku na mo, umuntu nga aleka ukutiina Lesa no kuipoosaika mu mibele yabipa, ifingafumamo te kuti fiwame kabili kuti camupoosela inshita ukuwamya ishina lyakwe na kabili. Tontonkanyeni pa fyo cabipile ku mukashana umo uwaupwa ilyo aishibe ukuti abalume bakwe ilyo baile mu kubombela ku calo ca kutali bailecita ubucende no mwanakashi umbi. Ilyo aishibe, calimuputwile umusana kabili afimbile iminwe pa menso no kupongomoka mu musowa. Ni nshiku shinga shikapitapo pa kuti uyu mwanakashi akacindike umulume wakwe no kumucetekela nge fyo cali ilyo baupene? Umuntu te kuti ailetelele muli uyo musango nga ali na katiina kene kene kuli Lesa.—1 Abena Korinti 6:18.
Ukutiina Lesa Kulatulenga Ukukanabembuka
18. Cinshi Satana afwaya sana ukucita, kabili ni nshila nshi abomfya?
18 Satana napimpa na matukuto yakwe aya kufwaya ukonaula abantu muli cino calo, kabili alefwaya sana ukonaula Abena Kristu ba cine. Pa kuti acite fyo, afwaya ukuti tulecita ifintu ifingonaula imitima yesu ne fyo tutontonkanya. Afwaya sana ukutukowesha ukupitila mu fyo tumona na mu fyo tumfwa. (Abena Efese 4:17-19) Bushe kuti mwacita shani nga ca kutila ukwabula ukwenekela mwamona ifikope fye shiku, mwasanga amashiwi yamo ayabipa nelyo ifyabipa fimbi?
19. Bushe ukutiina Lesa kwayafwile shani Umwina Kristu umo ukucimfya amatunko?
19 Tontonkanyeni pa fyacitike kuli baAndré, * baeluda mu cilonganino ca Bena Kristu, abaupa kabili abakwata na bana. BaAndré ni badokota mu calo cimo ica ku Bulaya. Lyonse fye nga balebomba ubushiku mu cipatala, abanakashi balebomba na bo balebalembela utumakalata twa kubeba ukuti balefwaya ukusendama na bo kabili balebika utumakalata ku mitwe ya busanshi bwa baAndré. BaAndré bali abakosa kabili balikeene ndai ukusendama na banakashi balebomba na bo. Na kabili, baAndré bailefwaya incito kumbi pantu tabalefwaya ukutwalilila ukulabomba na bantu ba musango yo. Ukutiina Lesa e ca mano ico baAndré bacitile kabili mwalifumine ifisuma pantu ino nshita balaya na mu kubombako na pa Bethel ya kulya kwine ku calo ku mwabo.
20, 21. (a) Bushe ukutiina Lesa kuti kwatwafwa shani ukutaluka ifyabipa? (b) Cinshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?
20 Umuntu nga aletontonkanya sana pa bubi, kuti kwalenga alaba no kutila bucibusa bwakwe na Yehova bwalicindama, kuti alafwaya fye no kucita icintu ico ashikwete ne nsambu ya kucita. (Yakobo 1:14, 15) Lelo nga tulatiina Yehova, tukataluka ku bantu babipa, tatwakulasangwa mu fifulo ifyatwishikwa, tatwakulacita ifyabipa, e lyo tatwakulatamba nangu ukwangala ifyangalo fyabipa. Pantu ifya musango yo kuti fyalenga twatampa ukutemwa imibele yabipa. (Amapinda 22:3) Nangu abantu batuseke ukuti tatulecitako ifya musango yo, bucibusa na Lesa bwacindamapo ukucila ifyo abantu bengatuseka. (Mateo 5:29, 30) Nga tulatiina Lesa, te kuti tulecita ifya kuti natumona no kutila filetulenga ukutemwa ifyabipa, ifyapala ukutamba ifye shiku ifya musango onse. Tufwile ‘ukufumya amenso yesu ku kulolesha ifya fye.’ Nga twacite fyo, tukacetekela ukuti Yehova ‘akatulenga ukuba no mweo’ kabili akatupeela fyonse ifyo tukabila.—Amalumbo 84:11; 119:37.
21 Awe kanshi, ca mano ukutiina Lesa muli fyonse ifyo tulecita. Na kabili, ukutiina Lesa kulatulenga ukuba ne nsansa shine shine. (Amalumbo 34:9) Mu cipande cikonkelepo, tukalondolola bwino ifyo umuntu engaba ne nsansa nga alatiina Lesa.
[Amafutunoti]
^ para. 3 Moneni icipande caletila “Imimwene Ya Baibolo: Bushe Kuti Mwatiina Shani Lesa wa Kutemwa?” muli Loleni! wa January 8, 1998, uwalembelwe ne Nte sha kwa Yehova.
^ para. 19 Te shina lyabo ilya cine cine.
Bushe Kuti Mwalondolola Shani?
• Mibele nshi iya Bwina Kristu iyo uwaba na katiina kuli Lesa engakwata?
• Bushe ukutiina Lesa kuti kwatwafwa shani ukukanatiina abantu?
• Kuti twalanga shani ukutila twalishiba bwino ifyo ipepo lyacindama?
• Bushe ukutiina Lesa kuti kwatwafwa shani ukutaluka ifyabipa?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 23]
Davidi asambilile ukutiina Lesa ilyo aletamba ububumbo bwa kwa Yehova
[Ifikope pe bula 24]
Kuti mwacita shani nga ca kutila ukwabula ukwenekela mwamona ifingalenga mwatampa ukutontonkanya pa fyabipa?