Ubumi Bwabo

Ulupwa Lwesu Lwasuka Lwaikatana Mu Kupepa!

ABASHIMIKA ILI LYASHI NI BA SUMIKO HIRANO

Nasangile ukupepa kwa cine, kabili nalefwaya abalume bandi na bo e ko balepepa. Palipitile imyaka 42 ukwabula ukuti ico nalefwaisha cicitike.

TWAUPENE mu 1951, ninshi ndi ne myaka 21. Twakwete abana babili abaume mu myaka fye ine (4), kabili ne mikalile yandi yali fye bwino.

Bushiku bumo mu 1957, abakalamba bandi abanakashi banjebele ukuti kwali mishonari umo uwa Nte sha kwa Yehova uwaleisa mu kubatandalila. Nangu ca kutila bankashi nandi bali baBuddha, batendeke ukusambilila Baibolo na ulya mishonari kabili na ine balinkoseleshe ukuti ndesambilila Baibolo. Nalisumine. Nalepepa ku calici lya baProtestanti, kabili nalebalanga ifyo nalemona ukuti filubo mu fyo baNte balesambilisha.

Tapakokwele naishileishiba ukuti finono fye naishibe ifyaba mu Baibolo. Naipwishe mishonari ukuti, “Bushe Yehova ni ani?” Nshatalile ng’umfwapo balelumbula ili shina mwi calici lyesu. Mishonari, Daphne Cooke (uwaishileupwa kuli ba Pettit), anangile Esaya 42:8, iilanda fye mu kulungatika ukuti, Yehova e shina lya kwa Lesa Wa maka yonse. Daphne alyaswike amepusho yonse ayo nakwete ukubomfya Baibolo.

Naipwishe shimapepo wa ku calici ku mwesu amepusho yamo yene. Anjebele ati: “Lisambi ukwipusha amepusho. Ulesumina fye ifyo bakweba.” Nangu ca kutila nshaletontonkanya ukuti cibi ukwipusha amepusho, pa myeshi 6, naleya ku calici lyonse pa Mulungu ulucelo, e lyo akasuba naleya mu kulongana ne Nte sha kwa Yehova.

 Ukusambilila Baibolo Kwaleta Ubwafya mu Cupo Candi

Nalitemenwe sana ifyo nalesambilila muli Baibolo, kabili naleshimikilako abalume bandi ba Kazuhiko. Lyonse nga nasambilila nangu nafuma mu kulongana, nalebashimikila ifyo nasambilila. Ici calengele ukuti tuleke ukumfwana. Tabalefwaya ukuti mbe Inte ya kwa Yehova. Na lyo line, ukusambilila Baibolo kwaleumfwika bwino sana, e co nalitwalilile ukusambilila no kulongana na baNte.

Nga ndeya mu kulongana icungulo, nalepekanishisha limo ifya kulya ifyo ba Kazuhiko batemenwe sana, lelo bena batendeke ukuya mu kulya ku matuuka bashitishamo ifya kulya. Nga nabwela mu kulongana, balefulwa kabili tabalensosha. Nga papita inshiku shibili nelyo shitatu, e lyo balemoneka kwati ubukali bwapwa, nomba icalecitika ca kuti ninshi no bushiku bwa kuya mu kulongana kumbi bwafika.

Muli iyi yine nshita, nalilwele TB, ubulwele ubwaipeye balupwa abengi aba balume bandi. Ba Kazuhiko balisakamene sana kabili banjebele ukuti nga napola, kuti nacita conse fye ico ndefwaya. Ico nabalombeleko fye ca kutila balensuminisha ukusangwa ku kulongana cila mulungu. Balisumine.

Papitile imyeshi 6 pa kuti mpole, kabili iyi yine nshita nalelwala nalisambilile sana Baibolo. Nalefwaya ukumona ifyo baNte basambilisha nga fyalipusana, naletontonkanya ukuti nga nasanga fye ubupusano ninshi nkaleka no kusambilila. Nshasangile ubupusano nangu bumo. Lelo, canengele fye ukwishiba ifilubo ifyali mwi Calici lya baProtestanti. Naishileishiba ukutemwa kwa kwa Yehova no mulinganya akwata kabili nasangile ukuti mwaliba ifisuma mu kukonka amafunde yakwe.

Ilyo napolele, abalume bandi tabalabile ifyo bandaile kabili tabalenkaanya ukuya mu kulongana. Natwalilile ukwishiba ifingi ifyaba mu Baibolo, kabili mu May 1958, nalibatishiwe ukuba Inte ya kwa Yehova. Nalefwaisha ukuti bonse mu lupwa tulepepa Lesa wa cine.

Ukusambilisha Abana Bandi Baibolo

Lyonse naleya na bana bandi mu kulongana na mu kushimikila, kabili fimo ifyacitike fyanengele ukushininkisha ukuti abana baleya baleishiba ifingi ifyaba mu Baibolo. Bushiku bumo, Masahiko, uwali ne myaka 6, aleangala pa nse. Naumfwile icongo kabili umuntu umo alipundile sana. Umwina mupalamano aishile ulubilo mu ng’anda, alepunda ati umwana bamupunka na motoka. Namwipwishe nati bushe nafwa? Nalyeseshe sana ukutekanya ilyo nalefumina pa nse. Ilyo namwene ifyo incinga yaonaike, nalitiinine, nomba naishilemona fye umwana aleenda aleisa kuli ine, ninshi aicenene fye panono. Aishilenjikata no kunjeba ati, “Mayo, Yehova angafwa, te ifyo fine?” Ukumumona uwa mweo no kumfwa aya mashiwi ayasuma fyanengele ukulila.

Ubushiku bumbi ninshi tuleshimikila, twasangile shikulubantu umo uwankalipile ati: “Cinshi mulepatikishisha umwana umunono ukuya nankwe mu kushimikila? Ndeumfwila umwana uluse.” Ilyo nshila-asuka no kwasuka, Tomoyoshi, uwali ne myaka 8 ayaswike ati: “Shikulu, bamayo tabampatikisha ukuya mu kushimikila. Ndashimikila pantu mfwaya ukubombela  Yehova.” Uyu shikulubantu atuloleshe fye, kabili takwete na fya kulanda.

Abana bandi tabakwete wishi wa kubasambilisha Baibolo. Wali mulimo wandi ukubasambilisha icine ca mu Baibolo, nangu ca kutila na ine fingi nalekabila ukusambilila. Ukutemwa kwandi ne citetekelo fyalikulile kabili nalikosele kabili nale-esha sana na maka ukuba umuntu umusuma. Naletasha Yehova cila bushiku ninshi ndi na bana. Nalebashimikilako ifyo nacibomba nga nafuma mu kushimikila. Ici calebakoselesha. Ilyo baishileipusha abana ico batendekele bupainiya, nelyo ababomfi ba nshita yonse aba Nte sha kwa Yehova, batile, “Twalimwene ukuti bamayo bali aba nsansa mu mulimo wa bupainiya kabili na ifwe twalefwaya ukuba ne nsansa.”

Nshalefwaya ukulalanda ifibi pali bawishi nangu pa muntu uuli onse uwa mu cilonganino. Nalishibe ukuti ukulanda ifyabipa pali bambi kuti kwaonaula abana. Kuti kwalenga baleka ukucindika uo balelandapo kabili no ulelanda wine te kuti bamucindike.

Ukucimfya Ifyalecilikila Ukulunduluka

Mu 1963, twakuukile ku Taiwan, e ko abalume bandi baile mu kubombela. Banjebele ukuti nga nalashimikila abena Japan ba kulya, nkaleta amafya. Bakatubwekeshamo ku Japan kabili ici cikaleta ubwafya ku kampani kabo. Tabalefwaya ukuti ndeyampana na baNte.

Ku Taiwan, ukulongana konse kwalecitwa mu ciChinese, kabili baNte ba kulya balitupokelele bwino sana. Natontonkenye ukusambilila iciChinese pa kuti ndeshimikila abantu ba kulya kwine mu nshita ya kulashimikila abena Japan. Ukucite co kwali no kucefyako amafya abalume bandi balandilepo.

Bucibusa twakwete na baNte ba ku Taiwan bwalitukoseshe sana. Ba Harvey Logan abali ni bamishonari pamo na bena mwabo ba Kathy, balitwafwile sana. Munyina Logan nomba e watendeke ukusambilisha abana Baibolo. Alibalangile ukuti ukubombela Yehova te kutila ninshi umuntu takaleba ne nsansa kabili takaleipakisha. Nalishininkisha ukuti ilyo twali ku Taiwan e lyo abana bandi basalilepo ukubombela Yehova.

Tomoyoshi na Masahiko balesambilila pa sukulu lya bena Amerika, e po basambilile iciNgeleshi ne ciChinese. Yalya masambililo yalibapekenye ku milimo bali no kwisabomba ku ntanshi nga babomfi ba kwa Lesa wa cine, Yehova. Ndatasha sana Yehova pa kwalula ifintu, pantu inshita yalemoneka ukuba iya-afya yaishileba ya mapaalo ayengi. Pa numa ya myaka itatu na hafu iya kuipakisha mu Taiwan, twabwelele ku Japan.

Iyi nshita ninshi na bana nabakula kabili balefwaya ubuntungwa bwa kulaicitila ifintu. Nalepoosa inshita iikalamba ukulanshanya na bo ifishinte fya mafunde ya mu Baibolo, kabili  Yehova alingafwile muli iyi nshita ya bwafya. Ilyo Tomoyoshi apwile isukulu, atendeke bupainiya. Alyafwile abantu bane (4) ukuipeela no kubatishiwa mu myaka ya kubalilapo iya bupainiya. Masahiko na o atendeke bupainiya ilyo fye apwile isukulu filya fine munyina acitile. Alyafwile abacaice bane ukuba Inte sha kwa Yehova mu myaka 4 ukutula apo atendekele bupainiya.

Yehova alibapaalile sana aba bana. Tomoyoshi alesambilila no mulume wa mwanakashi umo uo nalesambilila nankwe icine ca mu Baibolo. Abana babo babili abanakashi na bo baishileba baNte. Mu kuya kwa nshita, Tomoyoshi aupile umwana wabo umukalamba, Nobuko, Masahiko na o aupile Masako, umwaice wa kwa Nobuko. Tomoyoshi na Nobuko nomba babombela pa maofesi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova ku Brooklyn, New York. Masahiko na Masako ni bamishonari ku Paraguay.

Abalume Bandi Batendeka Ukwaluka Panono Panono

Imyaka yonse iyi, abalume bandi tabalebikako amano ku mipepele yesu, lelo twatendeke ukumona fimo ifyalelanga ukuti balealuka. Bamo nga balenkaanya, balensoselako ifyo nasuminamo kabili ukwabula no kwishiba baletungilila ne cine ca mu Baibolo. Baleafwa na baNte abashalekwata fimo. Ilyo balelandapo pa bwinga bwa mwana wesu, batile: “Ukusambilisha abantu imikalile isuma e mulimo wawamisha uo mwingabomba, kabili e mulimo wayafya nga nshi. Abana bandi na bena mwabo nabasala ukubomba uyu wine mulimo wayafya sana. Mukwai mulebafwa.” Ifi fyonse fyalenenga ukulatontonkanya ukuti nangu cibe shani kasuba kamo na bo bakatampa ukubombela Yehova.

Nalepekanya ukuti baleampana na baNte banandi pa ng’anda pa mwesu. Nalebalaalika ku kulongana na ku kulongana kukalamba e lyo na ku Cibukisho ca mfwa ya kwa Kristu. Nga tabakwete sana incito balesangwako, nangu ca kutila baleipatikisha fye. Ilingi, nalemona kwati kuti batemwa ukusambilila Baibolo, e co naleita baeluda Abena Kristu ukwisa ku ng’anda. Nomba balekaana ukusambilila. Nshaishibe ico balekaanina.

Naibukishe amashiwi ya mutumwa Petro aya kuti: “Mwe bakashi, nakileni abalume benu bene, pa kuti, nga kuli abakaana ukuumfwila icebo, bakolopekwe ukwabula icebo ku myendele ya bakashi babo, pa kuimwena abene imyendele yenu iya musangwela pamo na katiina.” (1 Petro 3:1, 2) Nakutulwike ukuti limo nshalekonka uku kupanda mano. Pa kukonka bwino uku kupanda mano, nalekabila ukuwamyako bukapepa bwandi.

Mu 1970, natendeke bupainiya pantu nalefwaya ukwishiba ifingi ifya mu Baibolo. Imyaka 10 yalipitile, yasuka yafika na 20, abalume bandi te ba kutendeka ukupepa iyo. Umwanakashi umo uo nalesambilila nankwe Baibolo inshita imo anjebele ati: “Cifwile cilamukosela sana ukulaya mu kusambilisha abantu bambi nangu ca kutila mwalifilwa ukusambilisha abalume benu.” Ala ico calimfuupwile, lelo nshalekele.

Ku kupwa kwa ba1980, abafyashi besu balikotele sana. Nalenaka sana kabili nalebongoteka pa kubasakamana no kubomba imilimo yandi imbi. Pa myaka iingi, bonse balekaanya icitetekelo candi kuli Yehova, nomba nale-esha na maka ukubalanga icitemwiko. Ilyo fye bashilafwa, bamayo, abali ne myaka 96 banjebele abati, “Sumiko, nga nkabuuka, na ine nkalapepa uku kwine upepa.” Nalimwene ukuti kanshi ukubombesha kwandi takwali kwa fye.

Abalume bandi balemona fyonse ifyo nalecita ukusakamana abafyashi besu. Pa kulanga ukutasha, batendeke ukulongana lyonse. Balelongana fye ifyo fine imyaka iingi ukwabula ukucitapo nangu fimo. Nshalekele ukwesha ukubasekesha. Naleitako abanabo na bambi fye abo balebomba na bo abafumine ku fyalo fimbi ukwisa ku ca kulya ku mwesu. Nga baleya mu kwangala, naleya na bo. Ilyo babwesesheko ama-awala ya bupainiya, natendeke ukuba pamo na bo inshita iikalamba.

Ukuleka Incito Kwalenga Paba Ubupusano

Abalume bandi balekele incito mu 1993. Natontonkenye ukuti awe nomba twakulakwata inshita ya kusambilila Baibolo. Banjebele abati ukulapepa Lesa pantu fye umuntu nakwata  inshita kukanakwata umucinshi. Batile, bakatampa abene ukupepa Lesa umutima nga watemwa, nshifwile ukubapatikisha iyo.

Bushiku bumo ba Kazuhiko balinjipwishe nga ca kuti imyaka yashalako nkalacita fyonse ukubasekesha. Calinkalipe, pantu ukutula fye apo twaupanine, nalebomba fyonse ifyo ningakumanisha ukubasekesha. Nalebombesha sana ukubasekesha, lelo bena balemona kwati nalepoosa sana inshita iikalamba ukubombela Yehova ukucila ukuba na bo. Pa numa ya kutontonkanyapo, nabebele ukuti, tapali fimbi ifyo ningacita ukucila pa fyo nalebabombela. Lelo nga ca kuti na bo batendeka ukupepa uko mpepa, tukalaikala bwino kabili tukalaikala fye ifi fine, te myaka fye iinono, lelo umuyayaya. Palipitile nshiku, abalume bandi tabalandilepo nangu cimo. Lyena, baishilenjipusha abati, “Bushe kuti watemwa ukulansambilisha Baibolo?” Lyonse nga natontonkanya pali aya mashiwi, umutima wandi ulakubauka ku nsansa.

Pa kubala, napekenye ukuti eluda umo alesambilila na balume bandi, lelo banjebele ukuti, “Ndefwaya niwe ulensambilisha, nshilefwaya bambi.” E fyo twatendeke ukulasambilila Baibolo cila bushiku. Apo nongana mu cilonganino balanda iciChinese kabili abalume bandi balishiba sana ulu lulimi, twalesambilila mu ciChinese. Kabili no mwaka tawapwile twabelengele Baibolo yonse pamo.

Iyi nshita, eluda umo mu cilonganino ca ciChinese, pamo no mwina mwakwe balitutemenwe sana, ine pamo na bena mwandi. Nangu ca kutila bali baice na pa bana besu, baishileba ifibusa fyesu icine cine. Na baNte bambi balitemenwe sana abalume bandi. Bali ba cileela kuli ifwe kabili balelanda na ba Kazuhiko kwati fye ni bawishi. Ici calengele ukuti ba Kazuhiko baleumfwa bwino sana.

Bushiku bumo twapokelele kalata uo balembeele abalume bandi uwa kutwita ku bwinga ubwali mu cilonganino. Balitemenwe sana pantu kalata ulya alangile ukuti balibacindike ukuti e mutwe wa ng’anda kabili calengele basangwa na ku bwinga. Baishileba abantungwa ukulanda na baNte kabili batendeke ukusambilila Baibolo na eluda umo. Ukusambilila Baibolo, ukusangwa ku kulongana no kutemwa aba mu cilonganino kwalibafwile ukulunduluka ukuba bakapepa ba kwa Lesa.

Ulupwa Lwesu Lwasuka Lwaikatana mu Kupepa

Mu December 2000, abalume bandi balibatishiwe ukulanga ukuipeela kwabo kuli Yehova. Abana bandi pamo na bena myabo balishile ukufuma ukutali ukwisa mu kumona ici “cipesha mano.” Papitile imyaka 42 ukuti abalume bandi batendeke ukupepa, lelo ino nshita ulupwa lwesu lwalikatana mu kupepa.

Nomba cila lucelo, tulalanshanya ilembo lya bushiku babili no kubelengela pamo Baibolo. Cila bushiku, tulaipakisha ukulanshanya Icebo ca kwa Lesa no kubombako imilimo ya mu cilonganino. Ino nshita abalume bandi babomfi batumikila mu cilonganino kabili tapakokwele apo balandiile ilyashi lya ku cintubwingi mu ciChinese. Ndatasha Yehova pa kutwikatanya. Ine pamo na balupwa bonse ne fibusa abo natemwa, mfwaisha ukutwalilila ukucindika ishina lya kwa Yehova na bumulopwe bwakwe umuyayaya.

[Mapu pe bula 13]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)]

CHINA

DEMOCRATIC PEOPLE’S REPUBLIC OF KOREA

REPUBLIC OF KOREA

Sea of Japan

JAPAN

Tokyo

East China Sea

TAIWAN

Taipei

[Icikope pe bula 12]

No lupwa lwandi mu 1958, umwaka nabatishiwe

[Ifikope pe bula 13]

Twalikoseleshiwe lwa ku mupashi ku fibusa pamo nga ba Harvey na ba Kathy Logan ilyo twakuukile ku Taipei ukufuma ku Tokyo

[Icikope pe bula 15]

Ino nshita ulupwa lwandi lwalikatana mu kupepa kwa cine