Bushe Amafunde ya mu Baibolo Yalicilamo Ukukosa?

UMULUMENDO umo uwa ku Finland atile: “Ilyo nali umwaice, abafyashi bandi tabansambilishepo amafunde ya mu Baibolo. Tabatalile abalandapo pali Lesa.” Muno nshiku caliseeka ukukusha abana muli iyi nshila. Abengi, maka maka abalumendo na bakashana, bamona kwati muli Baibolo mwaliba amafunde aya kale sana ayaleka ukubomba kabili ukufunda kwabamo kwalyafya. Abafwaya ukukonka ifyo Baibolo ilanda babamona ukuti balititikishiwa ku mafunde ayacilamo ukukosa ne fibindo. E co, abengi batila cawamapo ukuya kumbi ku kupandwa amano ukucila ukubelenga Baibolo.

Icalenga sana abantu ukulamona amafunde ya mu Baibolo ukuti yalikosa sana, mulandu wa kuti ukufuma fye kale amacalici ya Kristendomu yalititikisha abantu. Ku kulangilila, inshita iyo bakalemba we lyashi bamo batila ni nshita lintu ku Bulaya kwali ubutuutu, Icalici lya Katolika mu Bulaya lyaletungulula imikalile ya bantu yonse fye. Onse uwakaana ifyo icalici lyalanda balemukanda kabili no kumwipaya fye. Lyena, kwaishile amacalici ya baProtestanti, na yo yalibindile umuntu ukuba no buntungwa. Muno nshiku, bamo abaishiba sana imipepele ya baProtestanti balebukisha ifyo iyi mipepele yalekanda abantu mu bunkalwe. Pa mulandu wa mutitikisha wali mu macalici, abantu mu kuluba batila kanshi ifyo Baibolo isambilisha filatitikisha abantu.

Muli ino myaka, amacalici ya Kristendomu mu fyalo fimo tayakwete sana amaka ya kutungulula imikalile ya bantu. Ilyo aba macalici batendeke ukusambilisha amasambililo yabo, abantu abengi batendeke ukusumina ukuti umuntu alikwate nsambu ya kusala icisuma ne cibi. Cinshi cafuminemo? Ahti Laitinen, uwasambilila sana imilandu ya bampulamafunde ne mikalile ya bantu, atile: “Abantu tabalecindika aba mu bulashi, kabili abantu tabaleishiba bwino bwino icisuma ne cibi.” Ica bulanda ca kuti ne ntungulushi sha macalici na sho e fintu shicita. Shikofu walumbuka uwa mwi calici lya Lutheran atile: “Nshasumina ukuti Baibolo kuti ya-afwa umuntu ukuba ne mibele isuma nga ali no bwafya, nelyo fye ni bashimapepo te kuti bamwafwe.”

Bushe Cisuma Umuntu Ukulacita Conse fye Ico Alefwaya?

Abantu abengi, maka maka abacaice kuti batemwa ukucita conse fye ico balefwaya. Abengi tabatemwa ukubamona kwati tabaishiba sana ifintu, nangu ukubeba fyonse ifyo bafwile ukucita ne fyo tabafwile ukucita. Lelo bushe umuntu afwile ukukwata ubuntungwa bwa kucita conse fye ico alefwaya? Pa kwasuka ici cipusho, tontonkanyeni pali ici cilangililo. Elenganyeni ukuti mu musumba umo tamwaba amafunde ya pa musebo. Takwaba ifunde lya kuti namutekenya afwile ukukwata icitupa ca kwenseshapo motoka nelyo intanshi bafwile ukumwesha pa kuti bamone nga nafikapo ukwensha motoka. Abantu kuti baensha bamotoka umo balefwaila, na lintu bakolelwe, kabili kuti babutusha bamotoka apo balefwaila, takuli ifipampa fya kulangilila apo bafwile ukwimika bamotoka, takuli amaroboti,  imyotoka kuti shaya ku ntunga iili yonse, kabili tapali na pa kuciluka umusebo ku baleenda na makasa. Bushe kuti mwatemwa “ubuntungwa” bwa musango yu? Awe nakalya! Ifingacitika kuti fyaba cimfulumfulu fye kabili kuti kwaba amasanso. Nangu ca kutila amafunde ya pa musebo yalalenga abantu ukukanakwata sana ubuntungwa bwa kwensha bamotoka umo balefwaila, twalishiba ukuti aya mafunde yalacingilila banamutekenya e lyo na baleenda na makasa.

Yehova na o alatweba ifyo imikalile yesu ifwile ukuba. Tulamwenamo muli ici. Ukwabula ubutungulushi bwa kwa Lesa, kuti twasambilila ifintu ukupitila mu kwesha ukumona nga kuti fyabomba atemwa iyo, kabili ukucite fi kuti kwatonaula no konaula bambi. Imikalile ya kukanakonka amafunde nangu yamo kuti yabipa sana nga filya fine cingaba ku muntu uwikala mu musumba umushaba amafunde ya pa musebo. Kanshi icishinka ca kuti, tulakabila amafunde yamo, kabili abantu abengi balisumina ukuti ca cine.

“Icipe Candi Calyanguka”

Amafunde ya pa musebo kuti yaba ayengi sana kabili mu fyalo fimo amafunde fye pa lwa kwimika bamotoka yalifula sana, kuti mwapapa. Nomba, muli Baibolo tamwaba amafunde ayengi sana. Lelo ilanda fye pa fishinte fya mafunde, kabili ifi tafyayafya kabili tafititikisha. Yesu Kristu aebele abo ali na bo mu kasuba kakwe ati: “Iseni kuli ine imwe bonse mwe balecucutika kabili abafininwa, na ine ndemupuupuutula. Pantu ikoli lyandi lyalipepuka, ne cipe candi calyanguka.” (Mateo 11:28, 30) Muli kalata alembeele icilonganino ca Bena Kristu ku Korinti, umutumwa Paulo atile: “Ukuli umupashi wa kwa Yehova, e kuli ubuntungwa.”—2 Abena Korinti 3:17.

Lelo, ubu buntungwa bwalikwata umwa kupelela. Yesu alangilile bwino ukuti pa fyo Lesa afwaya abantu ukucita paba na mafunde yamo aya-anguka. Ku ca kumwenako, Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Ili e funde lyandi, ukuti muletemwana ifyo na ine namutemwa.” (Yohane 15:12) Elenganyeni ifyo imikalile ingawama nga ca kuti umuntu onse alekonka ili funde! Kanshi, ubuntungwa Abena Kristu bakwata bwalikwata umwa kupelela. Umutumwa Petro alembele ati: “Mube nga bantungwa, lelo te kukwato buntungwa, nga kabepesho ka kucitilamo ububi, lelo nga basha ba kwa Lesa.”—1 Petro 2:16.

Kanshi, nangu ca kuti Abena Kristu tabakwata amafunde ayengi sana aya kubeba fyonse fye ifyo bafwile ukucita, tabacita ifyo abene balemona ukuti e fisuma atemwa ifibi. Abantu bakabila ukutungululwa fye na Lesa. Baibolo ilalanda bwino bwino ukuti: “Te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.” (Yeremia 10:23) Nga twakonka ubutungulushi bwa kwa Lesa, tukamwenamo icine cine.—Amalumbo 19:11.

Cimo ico tukamwenamo ca kuti tukaba ne nsansa. Ku ca kumwenako, umulumendo uo twacilandapo pa kutendeka, ali mupuupu kabili uwa bufi. Kabili ali mulalelale. Ilyo asambilile amafunde ya mu Baibolo, alyalwile imisango yakwe kabili atendeke ukukonka amafunde ya mu Baibolo. Atile: “Nangu ca kutila te apo pene fye natendeke ukukonka amafunde yonse aya mu Baibolo, nalishibe ukuti yalicindama. Imikalile  naleikala kale tayanengele ukuba ne nsansa isho nakwata pali nomba. Ukukonka amafunde ya mu Baibolo kulalenga imikalile yenu ukuwama. Muleshiba ico mwabela pano calo kabili muleshiba icisuma ne cibi.”

E cacitika na ku bantu bambi abengi nga nshi. Cimo ico bamwenamo ca kuti ubutungulushi bwaba mu Baibolo bwalibafwa ukulaumfwana na bantu bambi, ukulinga mu fyo bamona incito, ukuleka imisango yabipa, e mulandu wine babela ne nsansa sana. Markus, * umulumendo uushalekonka amafunde ya mu Baibolo kale, alanda pa mikalile yakwe ukuti: “Ukukonka ifyo Baibolo ilanda kwalilenga abantu ukulampeela umucinshi.” *

Cinshi Mukacita?

E ico, bushe mu Baibolo mwaliba amafunde yakosa? Ee, kabili yabelako pa kuti bonse tunonkelemo. Nomba bushe amafunde ya mu Baibolo yalicilamo ukukosa? Awe. Ukulaicitila fyonse fye ifyo umuntu alefwaya kufumamo fye amafya. Amafunde ya mu Baibolo tayakosa sana, yalinga fye, kabili yalenga twalaikala bwino no kuba ne nsansa. Markus atila: “Ukupita kwa nshita kwalilenga namona ubusuma bwaba mu kukonka ifyo Icebo ca kwa Lesa cilanda. Nangu ca kuti imikalile yandi yalipusana sana ne ya bantu abengi, nshitontonkanyapo nangu panono ukuti nalipanya icili conse icacindama mu mikalile yandi.”

Nga mwatendeka ukumona amapaalo yaba mu kukonka amafunde ya mu Baibolo, mukacilapo ukutemwa Icebo ca kwa Lesa. Ici cikalenga mukakwate na mapaalo ayengi, e kutila, mukatemwa Yehova Lesa, uwabikileko aya mafunde. Baibolo itila: “Uku e kutemwa Lesa, ukuti tubake amafunde yakwe; kabili amafunde yakwe tayaba cisendo.”—1 Yohane 5:3.

Yehova ni Kabumba wesu kabili Shifwe wa ku muulu. Alishiba ifingatuwamina. Mu nshita ya kutupeela amafunde ayakosa sana, alatupeela amafunde ya kututungulula bwino pa kuti tumwenemo. Ukubomfya amapinda, Yehova atukoselesha ukuti: “Iye, nga wapeepeka ku mafunde yandi! lyene umutende obe nga waba ngo mumana, no bulungami bobe nga mabimbi ya bemba.”—Esaya 48:18.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 9]

Yesu atile ifyo Lesa afwaya filatalalika umutima

[Icikope pe bula 10]

Ukukonka ubutungulushi bwa kwa Lesa kulafumamo insansa no kucindama