Ubumi Bwabo

Yehova Alingafwile Ukushipikisha Amafya

ABASHIMIKA ILI LYASHI NI BA DALE IRWIN

“ABANA 8 BAFULA! PALI BUFI NGA PABA NA BAMPUNDU 4 NINSHI UBWAFYA BWAKULILAKO.” Uyu e mutwe ukalamba uwali mu nyunshipepala uwalebilisha ukufyalwa kwa bampundu 4 abafyelwe mu lupwa lwesu umo twakwete abana abakashana bane. Ilyo nali umulumendo, nshakwete amapange ya kuupa, pali bufi ukukwata abana. Nomba tontonkanyeni icacitika—nakwata abana 8!

N AFYELWE mu 1934 mwi tauni lya Mareeba, ku Australia. Twafyelwe batatu kabili nine nali umwaice. Lyena, twaishilekuukila ku Brisbane, uko bamayo balesambilisha Sande sukulu pe calici lya Methodist.

Ku kutampa kwa 1938, mu nyunshipepala sha calo mwali ilyashi ilyalandile ukuti Joseph F. Rutherford ukufuma ku maofesi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova napamo tabakamusuminishe ukwingila mu Australia. Bamayo baipwishe Nte uwaishile mu kututandalila pa ng’anda pa mwesu ukuti: “Cinshi balemukaanisha?” Uyu Nte abaswike ukuti: “Bushe Yesu tatile abantu bakalacusha abakonshi bakwe?” Lyena, bamayo bapokele akatabo kaleti Cure (Ukundapa), akalondolwele ubupusano ubukalamba ubwaba pa kupepa kwa cine no kwa bufi. * Bamayo balitemenwe ifyo babelengele muli aka katabo, kabili ubushiku bwa pa Mulungu balitusendele ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova. Pa kubala, batata balekaanya sana, lelo limo balelemba amepusho ya mu Baibolo no kupeela bamayo ukuti bayepeela munyina umo ku cilonganino. Munyina na o, alelemba amasuko ya mu Baibolo no kupeela bamayo ukuti baletele batata.

Bushiku bumo pa Mulungu, batata balikonkele mu kulongana, ico bakonkele kufwaya  ukuyalanda ukuti tabatemenwe ifyo baNte basambilisha. Lelo, pa numa ya kulanshanya na kangalila wenda uwaishile mu kutandalila icilonganino, batata balyalwike mu fyo baletontonkanya kabili balisumine fye no kuti mu ng’anda mu mwesu e mo mulebela isambililo lya Baibolo cila mulungu, ukwalesangwa abaleikalila ku ncende yesu abalefwaya ukusambilila Baibolo.

Mu September 1938, abafyashi bandi balibatishiwe. Ine na bamunyinane twabatishiwe mu December mu 1941 pa kulongana kwa citungu ukwabelele ku Hargreave Park mu Sydney, ku New South Wales. Nali ne myaka 7. Ukutula apo nabatishiwilwe, naleya na bafyashi bandi lyonse mu kushimikila. Ilya nshita, pa kuya mu kushimikila ku ng’anda ne ng’anda, baNte balesenda ifilimba fya maseleti apo bakopele amalyashi no kulalishisha abene mayanda.

Nte umo uo njibukisha bwino sana ni munyina Bert Horton. Alikwete motoka iyali ne cisoselo kabili pa muulu wa motoka bakakilepo icisoselo cimbi icikalamba ica kukusha amashiwi. Calewama sana ukubomba na munyina Bert, sana sana kuli ifwe fwe balumendo. Ku ca kumwenako, nga tulesabankanya ilyashi lya Baibolo pa lupili, ilingi line twalemona motoka ya bakapokola ileisa uko tuli. Bwangu bwangu baBert baleshimya icilimba, kabili baleensha motoka ukuya ku lupili lumbi ukutali no kutendeka ukulisha ilyashi limbi. Kuli baBert na kuli bamunyina bambi abashipa nasambilileko ukucetekela Yehova no kushipa.—Mateo 10:16.

Ilyo nali ne myaka 12, naleya neka lyonse mu kushimikila nga nainuka ku sukulu. Inshita imo, nashimikile kuli ba Adshead no lupwa lwabo. Umuye nshiku, ba Adshead, abakashi babo, abana babo 8, na beshikulu babo abengi balisambilile icine. Ndatasha Yehova pa kunsuminisha, ninshi ndi fye kalume ukusambilisha ulu lupwa ulusuma icine ca mu Baibolo.—Mateo 21:16.

Natendeka Ukubomba Imilimo Yaibela Ninshi ndi fye Umwaice

Ilyo nali ne myaka 18, natendeke bupainiya kabili naile mu kubombela ku Maitland, ku New South Wales. Mu 1956 balinjitile ukuya mu kubombela pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova ku Sydney, mu Australia. Abalebomba pa musambo bali 20, kabili pali aba, paali na basubwa no mupashi bamo bamo, abakwete isubilo lya kuteka na Kristu mu Bufumu bwakwe ubwa ku muulu. Ala mwandini lyali lishuko sana ukubomba pamo na aba bamunyina!—Luka 12:32; Ukusokolola 1:6; 5:10.

Ukufwaya kwandi ukwa kwikala umushimbe kwapwile ilyo naishibene na Judy Helberg, nkashi uwayemba kabili painiya uwaishile mu kubombela pa musambo inshita fye iinono. Aishile mu kungafwa umulimo ukalamba uo nakwete uwakumine ukulongana kwa citungu. Twalitemwanene na Judy kabili ilyo papitile imyaka ibili twalyupene. Ilyo twaupene, twatendeke umulimo wa bukangalila bwa muputule, ukutandalila ifilonganino fya Nte sha kwa Yehova cila mulungu ukukoselesha bamunyina na bankashi.

Mu 1960, Judy alikwete umwana umwanakashi, ibeli lyesu, Kim. Abaupana abalebomba umulimo wa kutandalila ifilonganino nga bakwata umwana ninshi bafwile ukuleka uyu mulimo wa kwenda no kwikala pa cifulo cimo. Nomba twalipapile sana ukuti balitulombele ukutwalilila ukutandalila ifilonganino. Pa numa ya kupepa sana, twalisumine, kabili imyeshi yakonkelepo 7 twaendele na Kim amakilomita 13,000 ukubomfya basi, indeke ne shitima ukubombela ifilonganino ifyabelele ukutali mwi tauni lya Queensland na Northern Territory. Ilya nshita tatwakwete motoka.

Lyonse twaleikala mu mayanda ya bamunyinefwe na bankashi. Pa mulandu wa kuti kuli iyi ncende kulakaba sana, pa mwinshi wa muputule wa  kusendamamo tabalebikapo iciibi, balebikapo fye insalu, kabili twalesakamana sana Kim nga atampa ukulila ubushiku. Umuye nshiku, umulimo walyafishe sana uwa kusakamana umwana e lyo no kulatandalila ifilonganino. E ico twaikele mu Brisbane, kabili natendeke ukubomba incito ya kulenga umo twalesangila umwa kuliila. Ilyo Kim ali ne myaka ibili, twakwete umwana na umbi umwanakashi, Petina.

Ifyo Nashipikishe Ilyo Nafwililwe

Mu 1972, Judy alifwile ku bulwele bwa Hodgin’s, ubulwele ubonaula ifilundwa pamo nga mabu kabili bulakamya no mulopa. Ilya nshita ninshi abana bali fye ne myaka, umo 12 e lyo umbi ali na 10. Ala ici cintu calibipile icine cine ku lupwa lwesu. Nangu cibe fyo, lintu Judy alelwala na pa numa ya mfwa yakwe, Yehova alitusansamwishe ukubomfya Icebo cakwe, umupashi wakwe uwa mushilo, na bamunyinefwe. Na kabili twalikoseleshiwe na magazini wa Ulupungu lwa kwa Kalinda uo twapokelele ilyo fye twafwililwe. Mwali icipande icalelanda pa fyo twingacita ilyo twaba na mafya, ukubikapo fye no kufwilwa, kabili calangile ifyo amafya yengalenga twaba ne mibele pamo nga ukushipikisha, icitetekelo, ne cishinka, iingalenga twatwalilila ukuba ifibusa fya kwa Lesa. *—Yakobo 1:2-4.

Pa numa ya mfwa ya kwa Judy, abana bandi baishileba ifibusa fyandi sana. Kwena, ukulanda fye icishinka, calyafishe ukubomba imilimo yonse ibili, iya mufyashi umwaume ne ya mufyashi umwanakashi. Lelo, abana bandi bali bwino sana kabili balengele imilimo ukukanakosa.

Naupa Umwanakashi Umbi, no Lupwa Lwakula

Ilyo papitile inshita, nalyupile. Kwali ifintu fimo ifyo twapalenemo na Mary, umukashi wandi uwa bubili. Na o abalume bakwe bafwile ku bulwele bwa Hodgins. Na ena akwete abana babili abanakashi—Colleen na Jennifer. Colleen ali mwaice pali Petina, bapusene fye nakalimo imyaka itatu. Kanshi nomba mu lupwa lwesu mwali abana abanakashi bane, abali ne myaka 14, 12, 9, na 7.

Ine na Mary twatontonkenye ukuti pa kubala cila muntu afwile ukulafunda abana bakwe mpaka bonse cikabangukile ukufundwa no mufyashi uushili wa kubafyala. Ine na Mary twalibikile amafunde yabili ayacindama ayo twalekonka. Ilya kubalilapo, tatwalekansana abana nga epo bali, ne lya bubili, ukulingana ne cishinte ce funde lya mu Baibolo icaba pa Abena Efese 4:26, nga twaba no bwafya, twalelanshanya mpaka twapwisha ubwafya—te mulandu ne nshita twingapoosa tulelanshanya fye!

Twatampile ukwikala fye bwino na bana bandi na ba kwa Mary, lelo kwena ukumfwa ububi pa mulandu no kufwilwa takwapwile apo pene. Ku ca kumwenako, ubushiku lyonse pali Cimo, bwaleba “bushiku bwa cililo” kuli Mary. Nga twapwisha isambililo lya lupwa na bana baya mu kulaala, Mary alelila sana pantu ninshi aciba aleshipikisha fye.

Mary alefwaya ukuti tukwate umwana wesu. Lelo ku ca bulanda ifumo lyalyonaike. Mary alimite na kabili, lelo ino nshita ifyali no kucitika fya kupapa. Ilyo bamupimine, basangile ukuti ifumo akwete te lya mwana fye umo, lelo lya bampundu 4! Ala calimponeshe pa musao. Ne muntu uuli ne myaka 47, nomba line ndi no kukwata  abana 8! Bamulepwile fye pa kupaapa aba bampundu 4 pa 14 February, 1982, kabili bafyelwe pa myeshi nakalimo 8. Clint e wabalilepo ukufyalwa, afinine amakilogramu 1.6; Cindy e wakonkelepo uwafinine amakilogramu 1.9; e lyo pakonkele Jeremy, uwafinine amakilogramu 1.4 ; no wa kulekelesha ni Danette uwafinine amakilogramu 1.7. Aba bana tabapalene nangu panono.

Ilyo fye bampundu bafyelwe, dokota wa kwa Mary aishileikala mupepi na ine.

Anjipwishe ati: “Bushe nausakamana ukuti katwishi ifyo ukalasunga aba bana?”

Namwaswike nati: “Kwena, ifya musango yu tafyatala afincitikilapo.”

Amashiwi aishilelanda yalimpapwishe kabili yalinkoseleshe.

Atile: “Aba mu cilonganino tabakakulekeleshe. Ukalati fye taulapwisha no kukoola ninshi abakukwafwa abengi nabafika kale!”

Ndatasha sana ukucenjela kwa kwa dokota uyu na bonse abo ababombele na bo, abana abatuntulu bane balifumine mu cipatala pa numa fye ya myeshi ibili.

Amafya Twakwete pa Kukusha Bampundu Bane

Pa kuti tulebomba bwino, ine na Mary twatantike ukulabomba akasuba no bushiku. Abakashana besu bane balitwafwile sana ukulela abana. Filya fine dokota alandile, e fyalecitika, ilyo twaba no bwafya nangu fye bunono, aba mu cilonganino lyonse bali abaipeelesha ukutwafwa. Ilyo bampundu tabalafyalwa, cibusa wesu uwa kale na kale, John MacArthur aliteyenye baNte abaishibe ifya makuule ukwisalundako ing’anda yesu. Ilyo abana bafyelwe, bankashi abengi balitwafwile ukusakamana abana. Yonse iyi milimo isuma iyo babombele yali cilangililo ca fyo ukutemwa kwa Bena Kristu kwaba.—1 Yohane 3:18.

Kuti natila fye, aba bampundu baali “bana ba cilonganino.” Ukufika fye na ino ine nshita, aba bampundu bamona bamunyinefwe na bankashi abengi abali ne citemwiko kabili abatwafwile sana, ukuti ni balupwa lwesu. Mary mwanakashi waibela kabili nyina uwaipeelesha ukusakamana abana bakwe. Alakonka sana ifyo asambilila mu Cebo ca kwa Lesa na mu kuteyanya kwakwe. Takwaba kufunda kumbi ukwingacila pa kwaba mu Cebo ca kwa Lesa!—Amalumbo 1:2, 3; Mateo 24:45.

Ukulongana kwa Bwina Kristu no kushimikila yali milimo yacindama iyo twalebomba cila mulungu, nangu ca kutila twalekabila ukubombesha pa kubomba na bana 4. Ipaalo twakwete pali ilya nshita, masambililo ya Baibolo ayasuma sana ayo twaletungulula, abaume babili na bena myabo baleisa ku ng’anda ku mwesu mu kusambilila. Nangu ca kutila ifi baleisa ku ng’anda calengele ifintu ukwanguka kuli ifwe, limo Mary alenaka sana ica kuti aleshipula nga tulesambilila ninshi nalela no mwana. Umuye nshiku, aba baume babili na bakashi babo baishileba bamunyinefwe na bankashi aba mu cilonganino.

Twatendeka Ukusambilisha Abana Ifya kwa Lesa Ninshi Bali fye Abanono

Ine na Mary e lyo na bakashana twatendeke ukusenda abana mu kushimikila ninshi tabalatendeka na kwenda. Lintu batendeke ukusambilila ukwenda, ine nalesenda babili e lyo Mary na o alesendako babili, kabili tabaletupeela ubwafya. Na kuba, ilingi line pali aba bana e paletendekela no kulanshanya na bene mayanda abaletupokelela bwino. Bushiku bumo, nasangile umwaume umo uwasumiine ukuti ukumona fye ifya mu muulu pamo nge ntanda, akasuba no mweshi ifyo fili, kuti fyalanga fimo pa fyo umuntu wafyalwa pali ubo bushiku akaba. Nshacitile nankwe ifikansa, lelo namwipwishe nga kuti nabwela inshita imbi lulya lwine lucelo. Alisumine, kabili ilyo nabwelele naishile na bampundu 4. Ilyo abaloleshe alipapile, na ine nalibatantamike ukutendekela no mukalamba. Twalilanshenye bwino sana, twalanshenye  pa fyo bonse 4 balemoneka abapusana, kabili twalanshenye na pa fyo bali abapusana sana imibele, icamulangile fye ukuti ifyo asuminemo fyali ifyalubana. Atile: “Naumfwa sana insoni ukulanda na iwe pali ifi nasuminamo. Mfwile ukusambilila na fimbi!”

Ilyo bali fye abanono, aba bana balipatile ukubasalapwila pamo nga balufyanya, kanshi twalebasalapula umo umo. Na lyo line, balisambilile ukuti amafunde yamo yene e yalebomba kuli bonse. Nga baba no bwafya ku sukulu, baletwalilila ukukonka ifishinte fya mafunde ya mu Baibolo kabili baletungililana, Cindy e walelandilako abanankwe. Tapakokwele abantu balishibe ukuti bampundu 4 balishipa kabili balatungililana!

Ine na Mary twalikwete amafya yalya yene abafyashi bakwata pa kukusha abana ukuti batwalilile aba cishinka kuli Yehova ilyo bafika pa bulumendo no bukashana. Kwena, umulimo nga walitukosele sana akukanaba aba mu cilonganino aba kutwafwa e lyo ne mpapulo shilanda pali Baibolo no kulongana uko ukuteyanya kwa kwa Yehova ukwa pano isonde kupekanya. Twalebombesha ukulasambilila Baibolo lyonse ngo lupwa kabili twalebombesha ukuti tulelanshanya lyonse, nangu ca kutila limo caleafya. Na lyo line, ukubombesha kwesu takwali ukwa fye pantu abana besu bonse 8 balisala ukubombela Yehova.

Ukushipikisha Amacushi ya mu Bukote

Pa myaka iingi, nalibomba imilimo iingi iya mu cilonganino: nalibomba bueluda, nalipo kangalila wa musumba, kabili nalipo kangalila wa muputule uwa kwafwilisha. Nalibombako na muli Komiti wa Kumfwaninamo ne Fipatala, uwabelako ukulanshanya na badokota ukuti balekonka ifyo baNte abalwele balefwaya nga kwaba ubwafya bwa kufwaya ukubabikamo umulopa. Na kabili, pa myaka 34, ubuteko bwalimpeela amaka ya kuufya no kusainina abantu ifipepala fya cupo. Nalyufya abantu nakalimo 350, ukubikapo na bana bandi abanakashi 6.

Ndatasha Yehova lyonse pa fyo Judy antungilile ne fyo nomba Mary antungilila. (Amapinda 31:10, 30) Ilyo balentungilila mu mulimo wandi uwa bueluda, na bo balebombesha mu mulimo wa kushimikila kabili balibombele sana ukusambilisha abana imibele iisuma iyo Lesa afwaya.

Mu 1996, bansangile no bulwele bwa kuli bongobongo ubulenga amaboko ukututuma no kukanaenda bwino. Kanshi, nalileka umulimo wa kulenga. Nangu caabe fi, na ino ine nshita ncili naliba ne nsansa ukubomba umulimo wa kwa Yehova nangu ca kuti nshibomba sana. E lyo cimbi icisuma ca kuti ndalangulukilako sana abakalamba bambi.

Nga natontonkanya pa mikalile yandi, ndatasha Yehova ukuti lyonse alengafwa no kwafwa ulupwa lwandi ukuti tutwalilile ne nsansa ilyo tuli na mafya. (Esaya 41:10) Ine na Mary, pamo na bana besu 8, tulatasha sana ulupwa lwesu ulwa bamunyinefwe na bankashi aba mu cilonganino abatwafwa no kututungilila bwino sana. Bonse balilanga ukuti balitutemwa mu nshila ishingi ica kutila kuti nafilwa no kulondolola.—Yohane 13:34, 35.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 12]

Ine, bamayo, no mukalamba wandi Garth na nkashi yandi Dawn, ninshi natuipekanya ukuya ku kulongana kwa citungu ukwa mu 1941, ukwali ku Sydney

[Icikope pe bula 13]

Ndi na Judy na Kim ilyo twaletandalila ifilonganino mu Queensland

[Icikope pe bula 15]

Ilyo bampundu 4 bafyelwe, abana besu abakashana 4 na ba mu cilonganino balibombeele pamo ukutwafwa