Ukusanga Ifyuma na Fimbi mu Guinea

PA MYAKA iingi abafwayafwaya ifyuma ifyauma umutengo balibika ubumi bwabo mu kapoosa mweo. Abashipile no kufika ku Guinea ku West Africa basangile imisango ibili iya fyuma, amabwe yauma umutengo e lyo ne fyuma fimbi. Guinea calo icakwata sana daimonde, golde, ilibwe lya cela, e lyo na bauxite (uko bafumya aluminyamu), kabili mwaba abantu ukucila pali 9 milioni.

Nangu ca kutila amacalici ya mu Kristendomu tayafula sana, abantu balitemwa sana ukupepa, kabili abengi balacindika ifi fyuma fimbi. Bushe ifi fine fyuma fimbi e finshi? Babomfi ba kwa Yehova aba cishinka. Pali Hagai 2:7 betwa ukuti “ifisuma fya nko shonse.”

Ifyuma na Fimbi

Pa kuti abantu basange amabwe ayauma umutengo bafwile ukubombesha sana, ukwimba sana mu mushili. E fyo caba na ku mulimo wa Bwina Kristu uwa kushimikila, pa kusanga abantu abalefwaya icine tufwile ukubombesha. Mu Guinea, umulimo wa kushimikila watendekele mu kati na nkati aka calo ku kutendeka kwa 1950 kabili tawafikile mu musumba ukalamba uwa Conakry, mpaka ku kutendeka kwa mwaka wa 1960. Pali ino nshita, Inte sha kwa Yehova mu Guinea bali mupepi na 900, ne filonganino fili 21.

Bamishonari bafikile mu 1987, kabili babombele pamo ne cilonganino cimo fye icali mu Conakry. Pali ino nshita kuli bamishonari ukucila pali 20 abalebombela mu musumba ukalamba e lyo na mu misumba mu kati na nkati aka calo. Aba bamishonari balakoselesha ifilonganino  kabili balabombela pamo na bamunyinefwe muli cilya calo mu mulimo wa kushimikila.

Luc, uwikala mu Conakry alitemenwe sana ilyo alesambilila Baibolo na Albert uuli ni dokota. Albert alefwayafwaya icine mu macalici ayengi, kabili aleibimba mu fya mipashi. Alefwala inindamunwe iyo bamupeele ku ng’anga ukuti ya kulamupeela ishuko. Ilyo amwene ukuti ifyo alefwaya tafyalecitika, Albert atendeke ukufwaya ukupepa kwa cine, apoosele inindamunwe no kupepa ati: “Mwe Lesa nga ca kuti e ko mwaba lekeni imwishibe pa kuti ndemubombela. Nga te ifyo nkalacita fye ifyo mfwaya.” Papitile fye inshita inono, Albert ailetandalila bankashi yakwe kabili aumfwile uko Nte umwanakashi alesambilila Baibolo no mwipwa wakwe. Ukwabula no kupoosa nshita uyu mwanakashi aebele Luc ukuti batendeke ukulasambilila Baibolo na Albert.

Cila mulungu ilyo Luc aleya mu kusambilisha Albert aleenda amakilomita ukucila pali 10 ukuya no kubwela. Nangu cingatila Luc tasambilila sana, Albert uwasambilile ku universiti alitemenwe sana ukumona ifyo Luc akwete icitetekelo cakosa mu fyo Amalembo yasambilisha ne fyo aishibe Baibolo. Alitemenwe nga nshi ukwishiba ukuti Lesa te ulenga abantu ukulacula, kabili asambilile ukuti Yehova afwaya ukufumyapo ukucula konse e lyo no kulenga isonde ukuba paradaise. (Amalumbo 37:9-11) Ukusambilila icine icaba mu Baibolo ukubikapo fye ne mibele isuma iyo alemona kuli bamunyinefwe mu cilonganino fyalengele Albert ukwalula imikalile yakwe.

Nga filya fine intukushi ifwile ukuputula bwino sana daimonde iyakalabana pa kuti ilebeeka, e fyo na Albert na o alingile ukucita pa kuti aleke imisango yabipa iya cino calo no kukwata imibele iyalungama iyo Lesa afwaya. Alilekele ukuya ku ng’anga, ukunwa sana ubwalwa, kabili alekele no kuteya ifyangalo fya kushitikapo indalama. Lelo icamwafishe sana, kuleka ukupeepa fwaka. Ilyo alombele kuli Yehova ukuti amwafwe, alimwafwile, kabili alilekele ukupeepa. Pa numa ya myeshi 6, Albert alilembeshe icupo. Umukashi wakwe na o  atendeke ukusambilila Baibolo. Ino nshita bonse babili ni Nte sha kwa Yehova ishabatishiwa.

Martin na o ni daimonde na imbi iya ku mupashi. Atendeke ukusambilila Baibolo mu Guéckédou ilyo ali ne myaka 15. Abafyashi bakwe baKatolika balemukaanya ukusangwa ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova. Balimonawilile impapulo shilanda pali Baibolo, ukumupuma, no kumutamfya pa ng’anda. Nga filya fine daimonde ipangwa nga ca kuti carbon yakabisha sana, e fyo na Martin na o ashipile pa kutemwa icine ca mu Baibolo ilyo balupwa lwakwe balemukaanya. Mu kupita kwa nshita abafyashi bakwe balyalwike kabili balimubweseshe pa ng’anda. Cinshi calengele ukuti abafyashi bakwe baaluke? Ni co bamwene ubupusano pa mibele ya kwa Martin e lyo ne ya baice bakwe abakwete imibele yabipa kabili abali abalalelale. Apo balishininkishe ukuti ifyo Martin alesambilila fyalemulenga ukuba umuntu musuma, bawishi basuminishe na bamunyinefwe mu cilonganino ukulafika pa ng’anda. Banyina balatasha bamunyinefwe imiku iingi pa fyo baafwa umwana wabo. Martin abatishiwe ilyo ali ne myaka 18, pa numa alisangilwe kwi Sukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi, ino nshita ni painiya waibela.

Ifyuma na Fimbi Ifyafuma Kumbi

Nangu ca kutila icalo ca Guinea cilatuma amabwe yauma umutengo ku fyalo fimbi, na co cilapokelela abantu abatemwa Lesa ukufuma ku fyalo fimbi. Abengi balisa mu Guinea ukufuma mu fyalo fimbi ifya mu Afrika pa mulandu wa kufwaisha icuma. Bambi nabo batiina inkondo shabipisha ishishipwa mu fyalo fyabo.

Papita imyaka 12 apo baErnestine bafumine ku Cameroon ukwisa mu Guinea. Balesambilila icine ne Nte sha kwa Yehova no kusangwa ku kulongana pa myaka iingi, lelo tabalefwalya ukubatishiwa. Ilyo kwali ukulongana kwa muputule ukwa Nte sha kwa Yehova mu 2003 baErnestine balukwishe ifilamba ilyo bamwene  abalebatishiwa. Baliyumfwile aba mulandu, e co bapepele kuli Yehova ukuti: “Nomba ndi ne myaka 51, nshatala mubombela. Ndefwaya ukulamubombela.” Lyena balicitile ukulingana ne fyo bapepele. Balondolwelele abaume baleikala nabo ukuti pa kuti batwalilile ukwikala pamo kano balembesha icupo. Balisumine, lyena mu November 2004 baErnestine balukwishe filamba fya nsansa ilyo babatishiwe.

Ukutula fye mu 1990, mu Guinea mwalisa abantu abengi ababutuka ukufuma ku Liberia na Sierra Leone, muli aba mwaba ne Nte sha kwa Yehova abengi. Ilyo bafika fye mu nkambi, bamunyinefwe balapekanya ukulongana pamo lyonse, ukushimikila, e lyo balakuula ne Ng’anda ya Bufumu. Bamo mu nkambi balisaba Inte sha kwa Yehova. BaIsaac ni bamo ababele Inte ya kwa Yehova mu nkambi. Ilyo babatishiwe fye kwali ishuko lya kuti baIsaac babwelele ku Liberia ku kampani akakalamba ako balebombako kabili bali no kukwata icifulo bakwete kale. Lelo basalilepo ukushala mu nkambi ya mu Lainé ukulabomba nga painiya wa nshita yonse. BaIsaac batila: “Nshakulalomba cuti ku banjingisha incito pa kuti nsangwe ku kulongana kwa cila mulungu nelyo ukulongana ukukalamba. Inshita iili yonse kuti nabombela Yehova.” Mu December 2003, kwali ukulongana kwa citungu muli iyi ine nkambi. Mwikala imbutushi 30,000 kabili mwaba baNte 150. Caliweme ukumona abantu 591 basangwa kuli uku kulongana ukusanshako fye na bankomamatwi 9 abaumfwile ukulongana mu lulimi lwa bankomamatwi. Abantu 12 e babatishiwe. Bamunyinefwe balitashishe sana pa mapekanyo yacitilwe pa kuti baipakishe ifya kulya fya ku mupashi.

“Ifisuma” Fyayalula Imibele

Takuba icimoneka icayafya sana ku balefwaya golde na daimonde. Cilatuletela insansa ukumona ifyo abapya batukusha ukukanaleka ifili fyonse ukubacilikila ukubombela Yehova. Ku ca kumwenako natulande pali Zainab.

Ilyo ali ne myaka 13, balimushitishe mu busha. Bamutwele ku Guinea ukufuma ku mwabo mu calo cimo mu West Africa. Ilyo ali ne myaka 20, aumfwile ubukombe ubwaba mu Baibolo kabili alefwaisha sana ukulacita ifyo alesambilila.

Tacayangwike ukusangwa ku kulongana, lelo alikutemenwe sana ica kuti talefwaya kupuswako. (AbaHebere 10:24, 25) Alefisa amabuuku pa nse ya ng’anda, pa kuya mu kulongana e lyo aleyasenda. Ilingi line abamushitile balemupuma icabipisha pa mulandu wa kuya ku kulongana.

Mu kupita kwa nshita ifintu fyalyalwike, Zainab alilubwike. Ilyo line fye atendeke ukulasangwa ku kulongana konse, ne ci calimwafwile ukwishiba icine mu kwangufyanya. Alikeene incito ya pa muulu iyali no kulenga ukuti alefilwa ukulasangwa ku kulongana uko ali no kulasambilila pa Bwina Kristu bwa cine. Alilembeshe mwi Sukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa, kabili abele kasabankanya wa Bufumu, pa numa ya kuipeela kuli Yehova alibatishiwe. Ilyo abatishiwe fye atendeke bupainiya bwa kwafwilisha, kabili ilyo papitile imyeshi 6 alilembeshe ukubomba nga painiya wa nshita yonse.

Umupya umo uwasangilwe ku kulongana imiku fye iinono atile: “Nshiyumfwa uwacula nga ndi kuno.” Ilyo abengi balefwaisha sana ifyuma ifyaba mu Guinea, abatemwa Yehova bena balapamfiwa ukulafwaya abantu abalefwaya ukwishiba Lesa muli ici calo. Ca cine, muno nshiku “ifisuma fya nko shonse” fileisa ku kupepa kwa cine ukwa kwa Yehova!

[Akabokoshi pe bula 8]

GUINEA-2005

Impendwa ya Bakasabankanya: 883

Amasambililo ya Baibolo: 1,710

Abasangilwe ku Cibukisho: 3,255

[Amamapu pe bula 8]

(Nga mulefwaya ukumona amamapu, moneni muli magazini)

GUINEA

Conakry

SIERRA LEONE

LIBERIA

[Icikope pe bula 9]

Albert na Luc

[Icikope pe bula 9]

Ing’anda ya Bufumu mu Conakry

[Icikope pe bula 10]

BaErnestine

[Icikope pe bula 10]

BaMartin

[Icikope pe bula 10]

Zainab

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 8]

USAID