Temweni Lesa Pantu Alimutemwa
Temweni Lesa Pantu Alimutemwa
“Uletemwa Yehova Lesa obe no mutima obe onse, no mweo obe onse, no kutontonkanya kobe konse.”—MATEO 22:37.
1, 2. Cinshi calengele nakalimo umuFarise ukwipusha Yesu pe funde likalamba?
ABAFARISE ba mu nshiku sha kwa Yesu bafwile balekansana sana pa cipusho ca kuti, bushe pa Mafunde ukucila pali 600 aya kwa Mose, lifunde nshi ilyacindeme sana? Bushe lifunde lya kutuula ifya bupe kuli Lesa no kupeela amalambo? Pantu na kuba, imituulo na malambo fyabeleleko ukuti Lesa alebelela abena Israele uluse pa membu shabo e lyo no kuti balemutasha pa fyo alebacitila. Nakalimo baleipusha no kuti, bushe ifunde lya kusembululwa e lyacindeme sana? Na lyo line lyalicindeme, pantu ukusembululwa kwali cishibilo ca cipangano Yehova apangene na Abrahamu.—Ukutendeka 17:9-13.
2 Nomba abashalefwaya amafunde ya kale ukwaluka bena bafwile baleti apo amafunde yonse ayo Lesa apeele abena Israele yalicindeme, kabili cibi ukulamona kwati amafunde yamo yalicindama ukucila yambi, nangu yamo yengamoneka kwati tayacindama sana. Pa mulandu wa kuti abaFarise balekansana pali ici cipusho, baipwishe Yesu ukubeba ifunde ilyacindeme sana ukucila yambi. Balefwaya ukuti ilyo Yesu aleasuka, nakalimo kuti alanda fimo ifingalenga abantu ukuleka ukumucetekela sana. Kanshi umuFarise umo aile kuli Yesu no kumwipusha ati: “Lifunde nshi ilikalamba mu Mafunde?”—Mateo 22:34-36.
3. Lifunde nshi Yesu atile e likalamba?
3 Amashiwi Yesu alandile pa kwasuka cilya cipusho yalicindama nga nshi kuli ifwe. Pa kwasuka ulya muntu, Yesu alandile icacindeme pali ilya nshita kabili icacindama sana ukufika na lelo kuli bonse abafwaya ukuba bakapepa ba cine aba kwa Lesa. Yesu ayambwile amashiwi yaba pa Amalango 6:5, kabili atile: “‘Uletemwa Yehova Lesa obe no mutima obe onse, no mweo obe onse, no kutontonkanya kobe konse.’ Ili e funde likalamba kabili e lya ntanshi.” Nangu ca kuti umuFarise amwipwishe ifunde likalamba limo fye, Yesu alimwebele ifunde na limbi. Ayambwile amashiwi yaba pa Ubwina Lebi 19:18, kabili atile: “Ilya cibili, ilyapala lyene ni ili, ‘Uletemwo munobe nga we mwine.’” Pa kulande fi, Yesu aloseshe mu kuti onse uulefwaya ukuba kapepa wa cine uwa kwa Lesa alingile ukulakonka aya yene mafunde yabili. Pa kuti umuFarise e mwipusha na kabili ifyo amafunde yambi yakonkene ukucindama, Yesu aputwile umulandu ilyo atile: “Pali aya mafunde yabili e pashintilila Amafunde yonse, na Bakasesema.’” (Mateo 22:37-40) Muli cino cipande, twalalanda pe funde lya kutemwa Lesa, ilikalamba sana pali aya mafunde yabili. Mulandu nshi tufwile ukutemenwa Lesa? Tulanga shani ukuti twalimutemwa? Kabili kuti twakosha shani icitemwiko cesu kuli ena? Nacicindama ukwishiba ifyasuko kuli ifi fipusho, pantu pa kusekesha Yehova, tufwile ukumutemwa no mutima wesu onse, umweo wesu onse no kutontonkanya kwesu konse.
Ico Ukutemwa Kwacindamina
4, 5. (a) Mulandu nshi umuFarise tapapiile ifyo Yesu amwaswike? (b) Cinshi Lesa apenda sana ukucila amalambo ne mituulo?
4 Cimoneka ukuti umuFarise uwaipwishe Yesu cilya cipusho tafulilwe pa fyo Yesu amwaswike e lyo no kupapa tapapile. Nangu ca kuti ukupatana kwaliseekele lilya, umuFarise alishibe ukuti ukutemwa kwalicindama ku muntu onse uwingafwaya ukuba kapepa wa cine uwa kwa Lesa. AbaYuda balepepa lyonse ipepo lya kulanda ifyo basuminamo, ipepo ilyo baleita Shema ilyalembelwa libela. Balepepa ipepo lya Shema mu masunagoge yabo kabili mwali na mashiwi ayaba pa Amalango 6:4-9, kabili palya pene e po na Yesu afumishe ifyo ayaswike umuFarise. Amashiwi ya mwi landwe lya kwa Marko ayalanda pali cilya cine cacitike, yena yatila umuFarise ayaswike Yesu ati: “Mwe Kasambilisha, mwalande cine ati, ‘Aba Umo, kabili takwaba umbi kano Wene’; kabili ukumutemwa no mutima onse, no mucetekanya onse, na maka yonse, no kutemwa umunobe nga we mwine, kwalicindama ukucila mitulo iyaocewa yonse na malambo.”—Marko 12:32, 33.
5 Ca cine, nangu ca kuti Amafunde yatile abantu bafwile ukutuula imituulo ya koca na malambo, ico Lesa alependa sana mutima wa babomfi bakwe uwa citemwiko kuli ena. Uwatwele uluseeba lumo kuli Lesa pa mulandu wa citemwiko no kuipeelesha, ico acitile calicindemepo ukucila uwatwele basukusuku abengi nga nshi pa mulandu wa kufwaya fye ukuti bamumone. (Mika 6:6-8) Ibukisheni ilyashi lya kwa mukamfwilwa umupiina ulya Yesu amwene pe tempele mu Yerusalemu. Utumakobili tubili uto apoosele mu cipao te kuti tushite nangu fye luseeba lumo. Nalyo line, Yehova apendele bulya bupe bwa kufuma ku mutima ubwa kwa mukamfwila ubo apeele pa mulandu wa kutemwa Lesa, ukucila ubupe bwa bakankaala abalepeela indalama ishingi e lyo bashalapo na shimbi ishingi. (Marko 12:41-44) Ala tulomfwa bwino ukwishiba ukuti ico Yehova apenda sana kuli ifwe mutima twakwata uwa kumutemwa, nangu ca kuti ifyo twingabomba fyena filapusanapusana!
6. Finshi Paulo alembele ifitulanga umulandu ukutemwa kwacindamina?
6 Ilyo umutumwa Paulo akomaile pa fyo icitemwiko cacindama mu kupepa kwa cine, alembele ukuti: “Nga nalandila mu ndimi sha bantu ne sha bamalaika lelo ukutemwa nshikwete, naba icela ca mukuba icilelila nelyo amalimba ya nyenjele. Kabili nga naba ne ca bupe ca kusesema kabili naishiba ifya nkaama yashila fyonse no kwishiba konse, kabili nga nakwate citetekelo conse ica kuti ningaseseshako impili, lelo ukutemwa nshikwete, nshili cintu. Kabili nga napeela fyonse ifyo nkwete ku kuliishishamo bambi, kabili nga napeela no mubili wandi, ku kuitakisha, lelo ukutemwa nshikwete, te ca kwafwa kuli ine nakalya.” (1 Abena Korinti 13:1-3) Kanshi icitemwiko calicindama pa kuti ukupepa kwesu kulesekesha Lesa. Nomba bushe tulanga shani ukuti twalitemwa Yehova?
Ifyo Tulanga Ukuti Twalitemwa Yehova
7, 8. Tulanga shani ukuti twalitemwa Yehova?
7 Abantu abengi baishiba ukuti icitemwiko calyafya; batila umuntu nga akukubulamo umutima, tapali ico wingacita. Lelo ukutemwa kwa cine takupelela fye pa fyo umuntu aleumfwa. Ukutemwa kwa cine kumonekela ku micitile, takupelela fye pa fyo umutima ulesaabasaaba. Baibolo itila ukutemwa ni “nshila iyacilamo” kabili cintu ico ‘twingakonkelela.’ (1 Abena Korinti 12:31; 14:1) Abena Kristu bakoseleshiwa ukuba no kutemwa ukushili kwa “mu cebo nangu ku lulimi, lelo mu milimo na mu cine.”—1 Yohane 3:18.
8 Ukutemwa Lesa kulatucincisha ukucita ifimusekesha kabili kulatulenga ukulondolwela abantu ukuti e walinga ukuba kateka wa bantu bonse, e lyo kulatulenga no kumucindika mu fyo tusosa na mu fyo tucita. Ukutemwa Lesa kulatulenga no kukanatemwa icalo ne misango ya ciko iya bashipepa. (1 Yohane 2:15, 16) Abatemwa Lesa balipata ifyabipa. (Amalumbo 97:10) Nge fyo tukasambilila mu cipande cikonkelepo, nga twalitemwa Lesa tufwile ukutemwa na bantu banensu. Na kabili, nga twalitemwa Lesa tufwile no kulamumfwila. Baibolo itila: “Uku e kutemwa Lesa, ukuti tubake amafunde yakwe.”—1 Yohane 5:3.
9. Bushe Yesu alangile shani ukuti alitemwa Lesa?
9 Yesu alitulangile bwino ifya kucita pa kulanga ukuti twalitemwa Lesa. Icitemwiko camulengele ukufuma ku muulu uko aleikala ukwisaba umuntunse pano calo. E camulengele ukucindika Wishi mu fyo alecita na mu fyo alesambilisha. Ukutemwa Wishi kwamulengele no kuba uwa “cumfwila ukufika na ku mfwa.” (Abena Filipi 2:8) Filya aali ne cumfwila pa mulandu wa kutemwa Lesa, calengele na bengatetekela wena ukubelelwa uluse pa membu shabo no kumonwa abalungama kuli Lesa. Paulo alembele ukuti: “Filya kuli bucintomfwa bwa muntu umo [Adamu] abengi balengelwe ababembu, e fyo mu cumfwila ca muntu umo [Kristu Yesu] e mo abengi bakalengelwa abalungama.”—Abena Roma 5:19.
10. Mulandu nshi ukutemwa Lesa kulingile ukwendela pamo ne cumfwila?
10 Nga filya fine Yesu acitile, tulanga ukuti twalitemwa Lesa nga tulemumfwila. Umutumwa Yohane uo Yesu atemenwe sana alembele ukuti: “Uku e kutemwa, ukuti tutwalilile ukwenda umwabela amafunde yakwe.” (2 Yohane 6) Abatemwa Yehova icine cine balafwaya sana ukuti alebatungulula. Apo baleshiba ukuti tabengaitungulula abene, balacetekela amano ya kwa Lesa kabili balamumfwila ilyo mu cikuuku alebalanga ifyo balingile ukwikala. (Yeremia 10:23) Baaba nga abena Berea ba kale abalefwaya sana ukusambilila kabili abapokelele icebo ca kwa Lesa ne “mitima yaswatuka,” kabili balefwaya sana ukukonka amafunde ya kwa Lesa. (Imilimo 17:11) Balebebeta Amalembo pa kuti beshibe bwino ifyo Lesa afwaya, kabili ukucite fyo kwalibafwile ukulanga sana ukuti balitemwa Lesa kabili balemumfwila sana.
11. Bushe calola mwi ukutemwa Lesa no mutima wesu onse, ukutontonkanya kwesu konse, umweo wesu onse, na maka yesu yonse?
11 Nge fyo Yesu asosele, tulingile ukutemwa Lesa no mutima wesu onse, ukutontonkanya kwesu konse, umweo wesu onse, na maka yesu yonse. (Marko 12:30) Ukutemwa Lesa muli uyo musango kufuma ku mutima, tulomfwa ne fyo cilefuma ku mutima ukuti cine cine twalimutemwa. Tulafwaya sana ukusekesha Yehova muli fyonse ifyo twingafwaya ukucita na muli fyonse ifyo tutontonkanyapo. Na kabili, tulatemwa Lesa no kutontonkanya kwesu konse. Tatubombela Lesa uo tushaishiba bwino bwino; twalisambilila pali Yehova kabili twalimwishiba, twalishiba imibele yakwe, amafunde yakwe no bufwayo bwakwe bonse. E lyo twalitemwa Lesa no mweo wesu onse, e kutila twali-ipeela kuli ena no mweo onse kabili tulamubombela no kumulumbanya. Na kabili, tulabomfya amaka yesu ilyo tulemubombela no kulamulumbanya.
Ico Tulingile Ukutemenwa Yehova
12. Mulandu nshi Lesa afwaila ukuti tumutemwe?
12 Umulandu umo uo tulingile ukutemenwa Yehova wa kuti alafwaya fwe bantu ukulapashanya imibele yakwe. Kuli Lesa e kufuma icitemwiko, kabili wena fye e wingatufunda icitemwiko. Umutumwa Yohane uwapuutilwemo umupashi alembele ukuti: “Lesa kutemwa.” (1 Yohane 4:8) Fwe bantu twabumbwa mu cipasho ca kwa Lesa; twabumbwa mu musango wa kuti tulelanga icitemwiko. Na kuba, icitemwiko e mibele yapulamo mu micitile yonse iya kwa Yehova ku fibumbwa fyakwe fyonse. Afwaya ukuteka abamubombela pa mulandu wa kuti balimutemwa kabili abafwaya ubuteko bwakwe ubwalungama. Na kuba, pa kuti ifibumbwa fyonse fileikala bwino kabili fileumfwana, kano paba icitemwiko.
13. (a) Mulandu nshi abena Israele babebele ukuti: ‘Muletemwa Yehova Lesa wenu’? (b) Mulandu nshi calingila kuli Yehova ukwenekela ifwe ukumutemwa?
13 Umulandu na umbi uo tulingile ukutemenwa Yehova wa kuti tulatasha pa fyo aatucitila. Ibukisheni ifyo Yesu aebele abaYuda lilya atile: ‘Muletemwa Yehova Lesa wenu.’ Tabali na kutemwa Lesa uushalefwaya no kuba cibusa wabo kabili uo bashaishibe. Baali no kutemwa Lesa uwabatemenwe. Yehova aali ni Lesa wabo. E wabafumishe mu Egupti no kubengisha mu Calo ca Bulayo, E walebacingilila, ukubasunga no kubatentemba, kabili alebafunda ne cikuuku. Na muno nshiku mwine, Yehova ni Lesa wesu, e watupeele Umwana wakwe uwaishileba icilubula pa kuti tukakwate ubumi bwa muyayaya. Kanshi calilolamo kuli Yehova ukwenekela ukuti na ifwe tulemutemwa! Icitemwiko cesu citula pa fyo wena aacita; Lesa enekela ifwe ukumutemwa pantu alitutemwa. Tulamutemwa pantu “E wabalilepo ukututemwa.”—1 Yohane 4:19.
14. Bushe Yehova atutemwa shani kwati mufyashi musuma?
14 Yehova atemwa abantu nga filya fine umufyashi musuma aatemwa abana bakwe. Nangu ca kuti abantu tabapwililika, abafyashi basuma balaculila abana imyaka iingi, balapoosapo icuma cabo icingi sana e lyo no kubasakamana na muli fimbi fye ifingi. Balasambilisha abana, ukubakoselesha, ukubapeela ifyo balekabila no kubafunda, pa kuti na bo bakabe ne nsansa no kwikala bwino mu calo. Cinshi abafyashi benekela abana ukucita? Kubatemwa no kulakonka ifyo abafyashi balebafunda pa kuti cilebawamina. Bushe tacalinga na kuli Shifwe wa ku muulu uwapwililika ukwenekela ifwe ukumutemwa no kumutasha pali fyonse ifyo aatucitila?
Ukukusha Icitemwiko Cesu Kuli Lesa
15. Cinshi icacindama sana ico umuntu alingile ukucita pa kutemwa Lesa?
15 Tatwatala atumona Lesa kabili tatwatala atumfwapo ne shiwi lyakwe. (Yohane 1:18) Na lyo line, alafwaya twakosha bucibusa bwesu nankwe. (Yakobo 4:8) Kuti twacita shani ifyo? Ica kubalilapo fye, pa kuti tutemwane no muntu tufwile ukumwishiba bwino; calyafwa ukutemwana bwino no muntu uo tushaishibana nankwe. Yehova alitupeela Icebo cakwe Baibolo umo tubelenga ifyo aaba. E mulandu wine Yehova, ukupitila mu kuteyanya kwakwe, alatukoselesha ukulabelenga Baibolo cila nshita. Muli Baibolo e mo tusambilila ifyo Lesa aaba, imibele yakwe ne fyo aaba ku bantu ukufuma ku kale sana ukushinta na leelo. Ilyo tuletontonkanya pa malyashi ya musango yo, tukeshiba Lesa bwino bwino kabili tukamutemwa nga nshi.—Abena Roma 15:4.
16. Bushe ukutontonkanya pa fyo Yesu abombele pano calo kuti kwatwafwa shani ukukusha icitemwiko cesu kuli Lesa?
16 Cimo icacindama sana icingatwafwa ukukusha icitemwiko cesu kuli Yehova kutontonkanya pa mikalile ya kwa Yesu pano calo ne fyo abombele umulimo wa kushimikila. Pantu na kuba, Yesu alipashenye Wishi bwino bwino muli fyonse, e co alandiile no kuti: “Uwamona ine, amona na Tata.” (Yohane 14:9) Mumfwa shani pali filya Yesu aali ne cililishi ilyo abuushishe umwana mwaume umo fye uwa kwa mukamfwilwa? (Luka 7:11-15) Bushe tamumfwa bwino ukwishiba ukuti Umwana wa kwa Lesa, uwacindamisha ukucila abantu bonse pano calo, ali-iceefeshe no kusamba amakasa ya basambi bakwe? (Yohane 13:3-5) Bushe tamupapa ukwishiba ukuti nangu ca kuti aali uwacindama kabili uwa mano ukucila abantu bonse, taali uwaifinya kuli bonse, na baice bene baleumfwa bwino ukuya kuli ena? (Marko 10:13, 14) Ilyo tule-etetula pa busuma bwa musango yo ubwa kwa Yesu, tuba nga Abena Kristu abo Petro alandilepo ilyo alembele ukuti: “Nangu tamwatalile amumona [Yesu], mwalimutemwa.” (1 Petro 1:8) Nga twatemwa sana Yesu, e lyo ne citemwiko cesu kuli Yehova na co cikakula sana.
17, 18. Kweteetula pali finshi ifisuma ifyo Yehova aatupeela ukwingatulenga ukukusha icitemwiko cesu kuli wena?
17 Na cimbi ico twingacita pa kukusha icitemwiko cesu kuli Lesa, kweteetula pa fisuma ifingi nga nshi ifyo aatupeela pa kuti tuleumfwa bwino ukwikala pano calo. Kwaba ifyo Lesa abumba ifimoneka bwino, ifya kulya fya misango na misango ifisuma nga nshi, e lyo na filya tumfwa bwino ilyo tuli pamo ne fibusa fyesu. Na kabili, kwaliba ifintu na fimbi ifingi sana ifilenga imikalile yesu ukuwama kabili ifituletela insansa. (Imilimo 14:17) Ilyo tulesambilila ifingi pali Lesa wesu, e lyo tuya tuleishiba na fimbi ifilingile ukulenga tulemutasha pa busuma bwakwe ubwingi nga nshi na pa fyo aaba kapekape. Tontonkanyeni pali fyonse ifyo Yehova amucitila pa lwenu. Bushe te kuti mutile nacilolamo na imwe ukumutemwa?
18 Lesa alitupeela ifintu ifingi, kabili alitupa ne shuko ilyo twakwata ilya kupepa kuli ena inshita yonse iyo twingatemwa, kabili ilyo tulepepa ninshi natwishiba no kuti ‘Uumfwa ukupepa’ nabikako amano ku fyo tulemweba. (Amalumbo 65:2) Yehova alipeela Umwana wakwe uwatemwikwa amaka ya kuteka na ya kupingula abantu. Nomba umulimo wa kuumfwa amapepo wena takwaba nangu umo uo apeela, nangu fye Mwana wakwe tamupeela uyu mulimo iyo. Umwine fye e umfwa amapepo yesu. Apo Yehova alitutemwa kabili alafwaya ukuyumfwila ifyo tulelanda, cilatulenga na ifwe ukufwaya sana ukupalama kuli wena.
19. Malayo nshi aya kwa Yehova ayalenga na ifwe ukumutemwa sana?
19 Cimbi na co, tulatemwa sana Yehova nga twatontonkanya pa fyo ateyanya ukucitila abantu ku ntanshi. Alilaya ukuti akafumyapo ukulwala, ubulanda ne mfwa. (Ukusokolola 21:3, 4) Ilyo abantu bakafika pa kupwililika, takwakabe ukupopomenwa, ukumfwa ububi, nelyo ukuponenwa no tuyofi. Insala, ubupiina, ne nkondo fyonse tafyakabeko. (Amalumbo 46:9; 72:16) Icalo conse cikasanguka paradaise. (Luka 23:43) Ico Yehova akaletela ifisuma fyonse ifi, te kutila kukaba uukamupatikisha ukucite fyo, akatucitila fyonse ifi pa mulandu wa kuti alitutemwa.
20. Busuma nshi ubo Mose atile e bufuma mu kutemwa Yehova?
20 Awe mwandini kanshi, fingi ifyacindama ifitulenga ukutemwa Lesa e lyo no kufwaya ukuti tulekusha icitemwiko cesu kuli wena. Bushe mukatwalilila ukutemwa sana Lesa no kusumina ukuti alemutungulula mu fyo mucita? Cashalila imwe ukusala ica kucita. Mose alishibe ubusuma bwaba mu kutemwa Yehova no kutwalilila ukuba cibusa wakwe. Aebele abena Israele kale sana ukuti: “Saleni umweo, ku kuleka mube no mweo, imwe no bufyashi bwenu, ku kutemwa Yehova Lesa wenu, ku kuumfwa kwi shiwi lyakwe, no kulambatila kuli wene; pantu e mweo wenu kabili e kutantalila kwa nshiku shenu.”—Amalango 30:19, 20.
Bushe Muleibukisha?
• Mulandu nshi ukutemwa Yehova kwacindamina?
• Kuti twalanga shani ukuti twalitemwa Lesa?
• Ni finshi fimo fimo ifitulenga ukutemwa Yehova?
• Kuti twakusha shani icitemwiko cesu kuli Lesa?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 20]
Yehova apenda sana ifyaba umutima wesu, e kutila ifyo twamutemwa
[Ifikope pe bula 23]
“Uwamona ine, amona na Tata.”—Yohane 14:9