Ubufumacumi Bwaliwama

UBUCENJESHI bwayambile kale ukufuma fye mwi bala lya Edene. Na lyo line, mu ncende ishingi na mu fyalo ifingi balicindika bucishinka kabili ubufi no bucenjeshi bafimona nge fintu ifishawama kabili ifyabipa. Ukucetekelwa cintu ca kubelapo ne cilumba. Na lyo line, abengi muno nshiku bamona kwati pa kutila ifintu filekuwamina kamo wabako incenjeshi. Inga imwe kuti mwatila shani? Bushe cisuma ukuba no bufumacumi? Bushe mafunde nshi mwingakonka pa kuti mwishibe ifya kuba aba cishinka?

Nga tulefwaya ukulasekesha Lesa, tulingile ukuba ne cishinka mu fyo tulelanda na mu fyo tulecita fyonse. Umutumwa Paulo akonkomeshe Abena Kristu banankwe ‘ukulanshanya icine umuntu onse no munankwe.’ (Abena Efese 4:25) Paulo na o alembele ukuti: “Tufwaya ukwenda no bufumacumi muli fyonse.” (AbaHebere 13:18) Icikalamba ico tufwaila ukuba ne cishinka te kutila abantu banensu baletutasha awe. Tuli ba cishinka pa mulandu wa kuti twalicindika Kabumba wesu kabili tufwaya ukucita ifyo atemwa.

Mwilaaba no Bumbimunda

Mu fyalo ifingi, abantu balafisa ifyo baba pa kuti ifintu filebawamina. Balapoka amapepala, amadiploma, ne fitupa ifya kwishibikilwako ukwabula ukukonka ifunde lya calo, e fyo baingililapo mu calo cimbi nangu ukwingililapo incito nelyo ukubapeela icifulo cikalamba pa ncito ico bashilingile ukukwata. Abafyashi bamo balapangisha amasetifiketi ya bufi batila e yo umwana afyalilwepo pa kutila abana babo balundepo amasambililo.

Nomba, nga tulefwaya ukusekesha Lesa, tatulingile ukuba incenjeshi. Baibolo itufunda ukuti Yehova ni “Lesa wa cishinka” kabili e co afwaila no bufumacumi kuli bonse abafwaya ukuba bacibusa wakwe. (Amalumbo 31:5) Kanshi nga tulefwaya Yehova ukuba cibusa wa cine cine, tatulingile ukuba nga “bantu ba bufi,” “aba bumbimunda.”—Amalumbo 26:4.

Na kabili caliseeka ku bantu ukukanalanda icishinka pa mulandu wa kutiina ukubakanda pa cilubo bacitile. Na mu cilonganino ca Bena Kristu mwine, umuntu limbi kuti atunkwa ukukanalanda icishinka. Icacitike mu cilonganino cimo, umulumendo umo alisumine kuli baeluda ukuti alicitile imembu shimo shimo. Ilyo bamwipwishe, tasumine ukuti aleiba nangu ca kuti ifishinka e po fyali ifyalelanga ifyo. Nomba icacitike pa kulekelesha ca kuti ifishinka fyalisangilwe kabili alitamfiwe mu cilonganino. Bushe nga tacawamishe kuli ulya mulumendo ukulanda fye icishinka no kupokelelela ukwafwa ukwali no kumulenga ukubwesha bucibusa bwakwe ubusuma nga nshi ubo aleipakisha na Yehova? Ca cine, Baibolo itila: “Wisuula ukusalapula kwa kwa Yehova, kabili  winenuka ilyo alekulungika; pantu uo Yehova atemwa alamusalapula.”—AbaHebere 12:5, 6.

Limo limo, uwa bwananyina uulefwaya ukulabomba imilimo ya mu cilonganino kuti afwaya ukufisa amafya ayo aakwete kale nangu fimo ifyo alecita kale. Tutile munyinefwe alelemba formu wa kufwaya ukutampa ukubomba umulimo waibela mu kuteyanya kwa kwa Lesa, nakalimo kuti afilwa ukulanda ifishinka fyonse pa kulwala kwakwe nangu fye ni pa micitile yakwe, pa mulandu wa kutontonkanya ukuti nga alanda icishinka ninshi kuti apulusha ishuko. Mu mutima kuti aleti, ‘Kwena ico nacitile tacabipile sana,’ lelo bushe kwena nga alembe fyo ninshi nafumaluka nangu bushe ninshi bufi alebepa? Moneni icishinka caba pa Amapinda 3:32 apatila: “Uwapotama wa muselu kuli Yehova, lelo ku batambalala e kwabe senge lyakwe.”

Pa kuti bambi batile uli wa cishinka, kubala we mwine waba ne cishinka mu mutima obe. Imiku iingi tusumina ukucita ico cine tulefwaya fye ukucita, ukucila ukucita icisuma nangu ica cishinka. Tacafya na kwafya ukutampa ukupeela abantu bambi imilandu! E fyacitile ne Mfumu Shauli, yayambile ukulaipokolola pali bucintomfwa bwa iko ilyo yatendeke ukulapeela bambi imilandu pa filubo ifyo yacitile. E mulandu wine, Yehova alikeene Shauli ukutwalilila pa bufumu. (1 Samwele 15:20-23) Nomba Imfumu Davidi yena te fyo yali, yalipepele kuli Yehova aiti: “Namulengele ukwishibo lubembu lwandi, na mampuulu yandi nshafimbilepo; natile, Ndetumbulo bupulumushi bwandi  kuli Yehova, e lyo imwe mwalekelele amapuulu ya lubembu lwandi.”—Amalumbo 32:5.

Kuti Mwapaalwa Nga Muli Bafumacumi

Nga muli bafumacumi abantu bakamucindika, nomba nga muli ncenjeshi abantu bakamusuula. Abantu nga baishiba fye ukuti mwalibafutike nangu umuku umo fye, ninshi capwa tabakamucetekele, cikabafya ukumucetekela na kabili. Nomba nga muli bafumacumi kabili aba cishinka, bakamucindika, kabili bakalamucetekela no kumucetekela. Inte sha kwa Yehova balishibikwa ku bengi ukuti ba cishinka. Umfweni fimo ifyacitike.

Umukalamba wa kampani kamo ifi, aishileiluka ukuti ababomfi abengi baleiba pa kampani, kanshi aileita bakapokola ukuti bese bafwailikishe abali ne milandu. Ilyo aishibe ukuti pa bantu abo baikete pali na Nte ya kwa Yehova, aile ku kapokola ilyo line fye ku kubeba ukuti ulya Nte bamukakule. Cinshi ailile ku kapokola? Ni co umukalamba wa kampani alishibe ukutila ulya muntu ali uwa kaele kabili ali uwa cishinka. Ulya Nte alibwekele pa ncito, bambi bena incito shalipwile. BaNte banankwe balitemenwe sana, pa mulandu wa kuti imibombele yakwe yalileteele ishina lya kwa Yehova umucinshi.

Uwa mibele isuma talubika. Mu mushi umo mu Afrika, abekalamushi balefwaya ukuwamya ubulalo ubo bapangile pa cimufoolo icikulu, pantu imbao shimo balibilepo. Abekalamushi batampile ukusangula indalama sha kushitamo imbao sha kuwamisha ubulalo, nomba nani bali no kucetekela ukulasunga indalama? Bonse balisuminishenye ukuti uwa kusunga indalama alingile fye ukuba ni Nte ya kwa Yehova.

Ilyo mu calo cimo ica mu Afrika mwali intulubundi ku mulandu wa fikansa fya calo e lyo na pa mulandu wa kupatana kwa mitundu, Nte uwalebomba incito ya kupenda indalama sha kampani akaba mu fyalo ifingi balimutwele ku calo cimbi pantu intulubundi shalibipishe. Kampani yapekenye ukuti akaye mu kubomba ku calo cimbi imyeshi ingi nangu ca kuti kampani yali no kulapoosa indalama ishingi pa mikalile yakwe kulya bamutwele ilyo balelolela ukuti mu calo ico afuminemo mutalale. Cinshi akampani kacitiile ifyo? Ni co alikeene ukubombela pamo na balepanga ukwiba indalama sha kampani. Abakalamba ba ncito balishibe ukuti ali uwa cishinka nga nshi. Bushe akampani nga kalitemenwe ukwafwa uyu muntu akaana ukuba ne cishinka mu fyo alebomba?

Amapinda 20:7 yatila: “Uwendauka muli bumpomfu bwakwe mulungami.” Umufumacumi muntu uwa cishinka. Tafinsha nangu ukufutika abanankwe. Bushe na imwe te fyo mwingafwaya bambi ukuba kuli imwe? Ubufumacumi bwalicindama nga nshi ku upepa Lesa wa cine. E nshila tulangilamo icitemwiko kuli Lesa wesu na ku banensu. Nga tuli ne cishinka, tukalanga ukuti tulafwaya ukukonka amafunde ayatungulula imyendele yesu ayo Yesu alandile ukuti: “Fyonse ifyo mufwaya abantu bacite kuli imwe, e fyo na imwe mucite kuli bene.”—Mateo 7:12; 22:36-39.

Pa mulandu wa kuba umufumacumi lyonse, ifyabipa limbi kuti fyamucitikila, nomba nangu cingaba ifyo icingawamisha ca kuti ninshi mwashala no mutima uwabuta tuutu. Mu kuya kwa nshita, pa kuba umufumacumi kabili umololoke kuti mwasangilamo ifisuma ifingi. Icishinka ca kuti, bucibusa na Yehova e bwacindama sana ukucila ifintu fyonse. Cinshi twingafwaila ukuputwila bucibusa bwesu pa kufwaya fye ukucita ifya bufumfuntungu pa kuti twisuulwa ku bantu nangu pa mulandu wa kuti fye tukwate fimo ukwabula ukukonka ifunde? Nangu tube no bwafya bwa musango shani, kuti twacetekela fye amashiwi ya kwa kemba wa malumbo ayatila: “Alishuko muntu uwacita Yehova ukube ca kutetekelako cakwe, kabili taalukila ku ba mataki na bapumba ukukonke milungu ya bufi.”—Amalumbo 40:4.

[Ifikope pe bula 18]

Abena Kristu ba cine tabashita nangu ukubomfya amapepala ya bufi