Ifyo Mwingaba ne Nsansa
Ifyo Mwingaba ne Nsansa
FILYA fine abafyashi basakamana abana babo no kufwaya ukuti babe ne nsansa, e fyo na Shifwe wa ku muulu atusakamana kabili afwaya no kuti tube ne nsansa. Ukulanga ukuti alatusakamana, alatweba ifingi pa fingalenga twaba ne nsansa kabili alatweba ne fishingatuletela insansa. Na kuba, ilyo Baibolo ilanda pa muntu uubika amano ku fyo Lesa asosa, ilanda mu kushininkisha ukuti: “Conse ico acita cikalengwo kushuka,” nelyo ukutunguluka.—Amalumbo 1:3.
Nomba ifi nga e fyo caba, cinshi calenga abantu abengi ukukanatunguluka, ukukanaba ne nsansa no kukanaikala bwino? Ukubebeta bwino ili lumbo kwalatwafwa ukwishiba icalenga kabili kwalatulanga ifyo na ifwe twingatunguluka.
“Amano Ayapanda Ababifi”
Kemba wa malumbo atusoka pa bubi bwaba mu kwenda mu “mano ayapanda ababifi.” (Amalumbo 1:1) Satana Kaseebanya e “mubifi” mukalamba. (Mateo 6:13) Amalembo yatweba ukuti e “kateeka wa pano calo,” kabili “icalo conse calaala mu maka ya mubifi.” (Yohane 16:11; 1 Yohane 5:19) E ico, teti tupape ukuti ukufunda ukwingi ukwaba muli cino calo kulanga ifitontonkanya uyu mubifi.
Kufunda kwa musango nshi uko ababifi bafunda? Ilingi line, ababifi balapontela Lesa. (Amalumbo 10:13) Amano ayo bapanda aya kusuula Lesa nelyo ukumupontela yaba fye mpanga yonse. Abengi muno nshiku bakoselesha abantu ukuba no “lunkumbwa lwa mubili no lunkumbwa lwa menso, na mataki ya fya mikalile ya bantu.” (1 Yohane 2:16) Abasabankanya amakwebo baba na mano ya kupatikisha ukuti “ufwile ukukwata fyonse fye ifyo umutima obe ulefwaya.” Mu fyalo fyonse, amakampani ayengi yalapoosa indalama ukucila pali 500 bilioni isha ku United States ukusabankanya amakwebo pa kuti bongole abantu ukushita ifipe fyabo—nampo nga abaleshita balefikabila nelyo iyo. Kabili uku kusabankanya kwalyalula inshila abantu bashitilamo ifintu. Kwalibalenga fye no kufilwa ukwishiba bwino ifingabalenga ukuba ne nsansa.
Icafumamo ca kutila, nangu ca kuti abantu abengi balikwata ifintu ifyo kale balefwaya sana ukukwata, bacili balafwailapo na fimbi. Bamona kwati nga tabakwete ifi fintu ninshi te kuti babe ne nsansa kabili te kuti batunguluke. Ukutontonkanya kwa musango yu kwalilubana kabili ‘takufuma kuli Shifwe, lelo kufuma pano calo.’—1 Yohane 2:16.
Kabumba wesu alishiba ifingatulenga ukuba ne nsansa sha cine cine. Ukupanda mano kwakwe kwalipusana na “mano ayapanda ababifi.” E ico kanshi umuntu te kuti apaalwe na Lesa nga ca kuti pa nshita imo ine alekonkelela ifyo icalo cimona ukuti e fingaleta insansa. Kuti caba kwati kufwaya ukwenda mu nshila shibili ishapusana pa nshita imo ine. E mulandu wine Baibolo itusokela ukuti: “Mwilapashanya imisango ya ba pano nse.”—Abena Roma 12:2, Diocess of Mbala.
Mwilakonkelesha Ifya mu Calo
Icalo icitungululwa na Satana cimoneka kwati cilafwaya ukutucitila ifisuma. Lelo, tufwile ukucenjela. Ibukisheni ukuti, pa mulandu wa bukaitemwe, Satana, abepele umwanakashi wa ntanshi Efa pa kuti fye acite ifyo alefwaya. Lyena, abomfeshe Efa ukulenga Adamu ukubembuka. Na muno nshiku mwine, Satana abomfya abantu ukutwala pa ntanshi amano yakwe ayabipa.
Ica kumwenako, baDavid, abo tulandilepo mu cipande cafumako, babebele ukulabomba na pa numa ya kwinuka, kabili babebele no kulaya lyonse mu kubombela kumbi ukusha ulupwa lwabo. BaDavid batile: “Nalefuma pa ng’anda pali Cimo ulucelo no kubwela pali Cine icungulo.” Ifibusa fyabo, balupwa lwabo, na bo baDavid balebomba na bo balebeba ukuti: “Akubombeni, bakashi na bana benu mulebombela,” pantu bena balemona ukuti umuntu alingile ukuipeelesha pa kuti atunguluke muli cino calo. Balebeba ukuti bafwile ukulabomba ifi fine pa myaka fye iinono mpaka bakekale bwino. BaDavid batile: “Balenjeba ukuti ici kuti cawamina ulupwa lwandi pantu ninshi nkalaleta ulupiya ulwingi, kabili ici cikanenga ukuba sana ne nsansa. Abanandi balenjeba ukuti nangu ca kutila nshaleba pamo no lupwa lwandi, filya fine nshalebapo ninshi e kuipeelesha ku lupwa lwandi.” Nga filya fine baDavid balecita, abantu abengi balabombesha ukupeela ulupwa lwabo fyonse ifyo bamona ukuti e fyo lukabila. Nomba bushe ukukonka ukupanda mano kwa musango yu kuti kwalenga umuntu ukuba ne nsansa? Bushe cinshi ulupwa lukabila sana?
BaDavid baishibe ico ulupwa lwabo lwalekabila sana ilyo baile mu kubombela ku cifulo cimbi. Batile: “Nalelanda no mwana wandi Angelica pa foni, lyena anjebele ukuti: ‘Tata, cinshi ico mushifwaila ukwikala na ifwe pa ng’anda?’ Nalyumfwile sana ububi.” Amashiwi umwana alandile e yalengele baDavid ukukosa no kulemba kalata wa kulekelapo incito. BaDavid basalile ukupeela ulupwa lwabo ico lwalekabila sana, ne co cintu, kuba pamo na bo.
Ukukonka Ifyo Lesa Alanda Kulalenga Umuntu Ukuba ne Nsansa
Cinshi mwingacita pa kukanakonka ifyebo fya bufi ifyaba fye mpanga yonse muli cino calo? Kemba wa malumbo atweba ukuti umuntu wa nsansa ni uyo ‘uubekelwa mu malango ya kwa Yehova, ne fili mu malango yakwe afitontonkanya akasuba no bushiku.’—Amalumbo 1:2.
Ilyo Yehova asalile Yoshua ukuba intungulushi ya bena Israele, amwebele ukuti: “Uletontonkanyamo [mu Cebo ca kwa Lesa] akasuba no bushiku.” Ca cine, ukubelenga Icebo ca kwa Lesa no kutontonkanyamo fyalicindeme, lelo Yoshua alekabila no ‘kwangwa ukucita umwabela fyonse ifyalembelwemo.’ Kwena, te kutila nga mulebelenga fye Baibolo ninshi kuti mwaba ne nsansa mu cipesha mano. Mufwile ukukonka ifyo mulebelenga. Yehova aebele Yoshua ukuti: “E lyo kuti walenge mibele yobe ukutunguluka, kabili kuti washuka.”—Yoshua 1:8.
Elenganyeni umwana umunono, nabamulela ku mufyashi wakwato kutemwa, no mwana na o natemwa, kabili balebelenga ilyashi limo ilyo batemwa sana. Nangu balibelenga ili lyashi imiku iingi, bamona iyi nshita ukuti yalicindama sana. E fyo no muntu uwatemwa Lesa aba, alomfwa bwino sana ukubelenga Baibolo cila bushiku, ciba kwati ni nshita isuma iya kuba pamo na Wishi wa ku muulu. Apo alakonka ukupanda mano kwa kwa Yehova no butungulushi bwakwe, umuntu wa musango yo “aba ngo muti uwalimbwa pa tumilonga twa menshi, uutwale fisabo fya uko mu nshita ya fiko, kabili amabuula ya uko tayalokota; conse ico acita cikalengwo kushuka.”—Amalumbo 1:3.
Umuti uo kemba wa malumbo alelandapo taukula fye ku mankumanya. Walilimbwa bwino pa tumilonga twa menshi kabili shibulimi alausakamana. Cimo cine na ifwe, Shifwe wa ku muulu alatwalulula no kutulungika mu fyo tutontonkanya ukupitila mu kufunda ukwaba muli Baibolo. Icifumamo ca kuti, tulaba ne mibele isuma iyo Lesa afwaya.
Lelo “ababifi tabali ifyo iyo.” Ca cine, kuti bamoneka kwati balikala bwino pa nshita iinono, lelo umuye nshiku cikababipila. “Tabakeminine mu bupingushi.” Lelo, “imibele ya babifi ikaloba.”—Amalumbo 1:4-6.
E ico mwilakonkelesha imisango iyo aba mu calo bakwata. Napamo mwalicenjela mu milimo imo kabili mwalikwata na maka ya kutunguluka muli cino calo, mufwile ukucenjela mu fyo mubomba, ne fyo aba mu calo balefwaya ukulamubomfya. Ukufwaisha ifyuma kuti kwalenga umuntu “ukulokota” nga mabuula. Lelo, ukuba cibusa wa kwa Lesa kulenga umuntu ukutunguluka no kuba ne nsansa.
Ifyo Mwingacita pa Kuti Mube ne Nsansa
Cinshi cilenga umuntu uukonka ukufunda kwa kwa Lesa ukutunguluka muli fyonse ifyo alecita? Kemba wa malumbo talelanda pa kutunguluka muli cino calo. Ukutunguluka kwa muntu wa kwa Lesa kwayampana no kucita ukufwaya kwa kwa Lesa, kabili ukufwaya kwa kwa Lesa lyonse fye kulacitika. Natumone ifyo ukukonka ifishinte fya mafunde ya mu Baibolo kwingamulenga ukuba ne nsansa.
Mu lupwa: Amalembo yakonkomesha abalume “ukulatemwa abakashi babo nge mibili yabo ine,” kabili abakashi Abena Kristu balingile ‘ukuba na katiina ku balume babo.’ (Abena Efese 5:28, 33) Abafyashi babakonkomesha ukulaba pamo na bana babo, ukusekela pamo na bo, no kubasambilisha ifintu ifyacindama mu mikalile. (Amalango 6:6, 7; Lukala Milandu 3:4) Na kabili, Icebo ca kwa Lesa cifunda abafyashi ukuti: “Mwilakalifya abana benu.” Nga ca kutila abafyashi bakonka uku kufunda, tacakakosele abana ukuba ne “cumfwila ku bafyashi [babo]” no “kucindika [bawishi] na [banyina].” (Abena Efese 6:1-4) Ukukonka uku kufunda ukwafuma kuli Lesa kulenga ulupwa ukuba ne nsansa.
Ifibusa: Abantu abengi balafwaya ukukwata ifibusa. Tulomfwa bwino ukutemwa abantu bambi e lyo na ifwe ukututemwa. Yesu aebele abasambi bakwe ukuti bafwile “ukutemwana.” (Yohane 13:34, 35) Pa basambi ba kwa Yesu, tusangapo ifibusa abo twingatemwa no kucetekela, kabili kuti twabeba fye fyonse ifili ku mutima ne fyo tuleyumfwa pali fimo. (Amapinda 18:24) Ne cacindama ca kuti, nga tulekonka ifishinte fya mafunde ayaba muli Baibolo, ‘tukapalama kuli Lesa’ kabili nga filya cali kuli Abrahamu, na ifwe bene tukaba ‘ifibusa fya kwa Yehova.’—Yakobo 2:23; 4:8.
Ukwishiba ico Twabela Pano Calo: Abantu ababa ne nsansa sha cine cine balishiba ico babela pano calo, tabekala fye ukwabula no kwishiba ico babelako. Imikalile yabo tayashintilila pa mibele ya muli buno bwikashi iyaluka-aluka. Ifyo bafwaya ukucita filabaletela insansa sha cine cine kabili ishibelelela, pantu balishiba ifyacindama ifyo bafwile ukucita. Cinshi cilenga umuntu ukuba ne mikalile yalondoloka? Baibolo itila, “Bela Lesa akatiina, baka amafunde yakwe; pantu ici e ca buntunse bonse.”—Lukala Milandu 12:13.
Ukuba ne Subilo: Ukuba icibusa na Lesa kulatulenga ukuba ne subilo. Umutumwa Paulo akoseleshe Abena Kristu ‘ukukanasuubila ifyuma ifishingacetekelwa, kano Lesa.’ Ukucite fi, ninshi ‘baleibakila abene umufula usuma uwa ku ntanshi, ku kuleka bekatishe ku bumi ubwine bwine.’ (1 Timote 6:17—19) Ubu bumi ubwine bwine buli no kwisa nomba line ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu bukaleta Paradaise pano calo.—Luka 23:43.
Nga mulekonka ifishinte fya mafunde yaba mu Baibolo, te kutila ninshi tamwakabe na mafya, lelo mukataluka ku mafya ayengi no bulanda ifyo abantu babipa bailetelela abene. BaDavid, abo tulandilepo kale, pamo na bambi abengi sana balisanga ubucindami bwaba mu kumfwila ifishinte fya mafunde ya mu Baibolo mu mikalile yabo. Ilyo basangile incito iyalebashilako inshita, baDavid batile: “Ndetasha sana ukuti ndi no kwampana kusuma no mukashi wandi na bana bandi kabili ndetasha na pe shuko lya kuti nine eluda pa cilonganino kabili ndebombela Yehova Lesa.” E mulandu wine amalumbo yalandila pa muntu uumfwila ukupanda mano kwa kwa Lesa ukuti: “Conse ico acita cikalengwo kushuka”!
[Charti pe bula 6]
IFINTU FISANO IFINGAMULENGA UKUBA NE NSANSA
1 Mwilakonkelesha imisango ya bantu ba muli cino calo.
2 Mulebelenga Icebo ca kwa Lesa cila bushiku no kutontonkanyapo.
3 Mulekonka ukufunda kwa mu Baibolo mu mikalile yenu.
4 Pangeni Lesa ukuba cibusa wenu.
5 Tiineni Lesa, no kubaka amafunde yakwe.
[Ifikope pe bula 7]
Bushe mulecite fintu ifingamulenga ukuba ne nsansa?