Mulandu Nshi Tulingile Ukulandila Icishinka?

MANFRED aali ne myaka 18 kabili alesambilila incito ya mu ofesi pa kampani kamo ifi. * Aba ku kampani alebomba bapekenye ukuti Manfred pamo na bambi abalesambilila incito ya mu ofesi baleya mu kusambilila ku koleji inshiku shibili mu mulungu. Bushiku bumo balibenwishe bwangu. Ukulingana na mafunde ya kampani, balingile ukubwelela ku ncito mu kubomba. Lelo, bonse baile mu kwangala ukufumyako fye Manfred, ena abwelele ku ncito. Ukwabula ukwenekela, umukalamba wa ncito uwalebangalila alishile. Ilyo amwene Manfred amwipwishe ukuti: “Cinshi ushiliile mu kusambilila lelo? Nga bambi bali kwi?” Bushe Manfred nga ayaswike shani?

Icacitikile Manfred cilacitika ilingi. Bushe alingile ukulanda icishinka, nelyo bushe alingile ukubepa pa kuti acingilile abanankwe? Nga alanda icishinka ninshi abanankwe balaba mu bwafya kabili kuti bamupata no kumupata. Bushe caliba fye bwino ukubepa nga ca kuti ifintu fyabe fi? Bushe amuba ni mwe nga mwacitile shani? Twalalanda pali Manfred inshita imbi, lelo intanshi natumone icingalenga twapingulapo ukulanda icishinka nelyo iyo.

Icalenga Icine no Bufi Ukukanaumfwana

Ilyo abantu babumbilwe, bonse fye balelanda icishinka. Takwali uwalepotonganya ifishinka, nelyo ukulanda ubufi. Yehova, Kabumba, ni “Lesa wa cishinka.” Icebo cakwe ca cine; tabepa, kabili alipata ukubepa na ba bufi.—Amalumbo 31:5; Yohane 17:17; Tito 1:2.

Nga ca kutila e fyo cali, ninshi ubufi bwafumine kwi? Yesu Kristu alyaswike icishinka ilyo aebele bashimapepo abalemukaanya, kabili abalefwaya ukumwipaya ukuti: “Imwe muli ba kwa shinwe Kaseebanya, kabili mufwayo kucite fya lunkumbwa fya kwa shinwe. Ulya ali ni nkomi ya bantu ilyo atendeke, kabili taiminine ndi mu cine, pantu muli wene tamwaba cine. Ilyo alanda ubufi, alanda ifya mu mutima wakwe, pantu wa bufi kabili e wishi wa bufi.” (Yohane 8:44) Yesu afwile alelanda pa cacitike mwi bala lya Edene ilyo Satana alengele abantu ba kubalilapo babili ukukanaumfwa kuli Lesa no kubembuka kabili pa numa ukufwa.—Ukutendeka 3:1-5; Abena Roma 5:12.

 Amashiwi ya kwa Yesu yalelanga bwino ukuti Satana e “wishi wa bufi,” kabili e watendeke ubufi no kubepa. Na nomba line Satana e mukalamba wa bufi, na kuba, ‘alufya aba pano isonde bonse.’ E wakwata umulandu uukalamba pa bubi ubo ukubepa, ukwaba fye mpanga yonse, kwaleta pa bantu muno nshiku.—Ukusokolola 12:9.

Ukukanaumfwana ukwaba pa cine no bufi, uko Satana Kaseebanya atendeke, e po kwaba na ino ine nshita. Kwalikuma abantu ba misango fye yonse kabili kwalikuma no muntu umo umo. Ifyo umuntu acita mu mikalile yakwe filanga ulubali abako, nampo nga ni ku lubali lwa cishinka atemwa ku lubali lwa bufi. Ababa ku lubali lwa kwa Lesa bekala imikalile yabo ukulingana ne cine caba mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo. Bonse abashikonka inshila ya cine, nampo nga balishibe ci nelyo iyo, ba kwa Satana, pantu “icalo conse calaala mu maka ya mubifi.”—1 Yohane 5:19; Mateo 7:13, 14.

Mulandu Nshi Abantu Babepela?

Cimo icilenga abantu abengi ukubepa, mulandu wa kuti “icalo conse” calaala mu maka ya kwa Satana. Lelo napamo kuti twaipusha ukuti, ‘Cinshi calengele Satana, “wishi wa bufi,” ukubepa?’ Satana alishibe ukuti Yehova e wakwata insambu ya kuba Kateka pali fyonse ifyo abumba, ukubikako fye na bantu ba kubalilapo babili. Nomba, Satana alekumbwa ukuba pali ici cifulo icikalamba kabili icaibela, ico ashakwete ne nsambu ya kubapo. Pa mulandu wa kaso na bukaitemwe, atontonkenye ukupoka icifulo ca kwa Yehova. Pa kufishapo ifyo alefwaya, Satana alibepele ubufi.—1 Timote 3:6.

Nga muno nshiku mwena caba shani? Bushe tamulesumina ukuti na muno nshiku mwine, bukaitemwe na kaso e filenga sana abantu abengi ukubepa? Amakwebo ya kuliila abantu amasuku pa mutwe, aba mapolitiki abashaba na bufumacumi, no kupepa kwa bufi, monse fye mwaisula ubucenjeshi, ubufi, ukupotonganya ifishinka no kufutika. Cinshi cabela ifi? Ilingi line icilenga abantu ukucite fi mulandu wa kaso na bukaitemwe, bafwaya ukunonka icuma, amaka nelyo icifulo ca pa muulu ifyo bashilingile ukukwata. Kateka wa mano, Imfumu Solomone iya ku Israele asokele ukuti: “Uwendesha ukuti acindame talingwa wa kaele.” (Amapinda 28:20) Umutumwa Paulo na o alembele ukuti: “Ukutemwe ndalama e shinte lya bubi bwa misango yonse.” (1 Timote 6:10) E cimo cine na ku bafwaya sana amaka nelyo ukuba pa cifulo ca pa muulu.

Cimbi icilenga abantu ukubepa, mwenso—ukutiina icingacitika nelyo ifyo bambi bengatontonkanya nga balanda icishinka. Abantu fye bonse apo bapela balafwaya ukutemwikwa ku bantu bambi. Ukufwaya ukutemwikwa kuti kwalenga umo ukubepa, nangu ukubepako fye panono, pa kuti fye afise ifilubo fimo, ukufisa ifishinka fimo ifyo alemona ukutila kuti fyalenga aseebana, nelyo ukufwaya fye ukumoneka umuntu umusuma. E mulandu wine Solomone alembele ukuti: “Ukututumo muntu kubike citeyo; lelo uutetekela Yehova akaba umwatalala.”—Amapinda 29:25.

Ukuba aba Cishinka Kuli Lesa Uushibepa

Bushe cinshi Manfred asosele ilyo umukalamba wa kampani amwipwishe ukwali abanankwe? Manfred alandile icishinka. Atile: “Bakafundisha bacitila tatwasambilile, e co ine nacisa mu kubomba. Nomba bambi nshishibe uko bali, kuti baisailandila abene. Napamo kuti mwaisabepusha.”

Manfred nga ayaswike mu bucenjeshi no kubepa, ne ci nga calengele balya abanankwe ukumutemwa. Lelo alishibe umulandu alekabila ukulandila icishinka. Manfred ni Nte ya kwa Yehova. Ukuba umufumacumi kwamulengele ukutwalilila ukuba na kampingu musuma. Kabili kwalengele no mukalamba wa ncito  ukumucetekela. Manfred bamwebele ukulabombela ku dipartimenti baleshitisha ifibeekobeeko, kuli iyi dipartimenti, abalesambilila imilimo tabalebasuminisha ukubombelako. Lintu papitile imyaka napamo 15, Manfred balimusumbwile no kumubika pa cifulo cikalamba pa kampani, kabili ulya wine mukalamba wa ncito alimutumiine foni ukumutasha kabili alandile na pa bufumacumi bwakwe.

Apo Yehova ni Lesa wa cishinka, umuntu onse uufwaya ukuba cibusa wakwe afwile ‘ukupoosa ubufi’ no ‘kulanda icine.’ Umubomfi wa kwa Lesa alingile ukutemwa icishinka. Umwaume wa mano alembele ukuti: “Inte ya cishinka taisosa bufi.” Nomba bushe ubufi cinshi?—Abena Efese 4:25; Amapinda 14:5.

Bushe Ubufi Cinshi?

Ubufi bonse fye, fyebo ifishili fya cine, nomba te lyonse twingatila umuntu alebepa nga talandile ifyebo fyonse. Mulandu nshi? Icitabo cilondolola amashiwi citila ubufi, “kulanda fimo ifyo umo eshibe no kusumina ukuti te fya cine, nomba alelanda pantu alefwaya ukubepa ku mumbo fye.” Ca cine, ubufi busanshamo ukupangila libeela ukufwaya ukubepa bambi. Kanshi, ukukanalanda icishinka mu kukanaishiba, pamo nga ukweba umuntu umbi ifyebo ifishilungeme nelyo ifipendo mu kukanaishiba, kwalipusana no kubepa.

Na kabili, tufwile ukutontonkanya na pa muntu uulefwaya ukwishiba ifishinka fimo nga ca kuti nakwata insambu ya kwishiba fyonse. Ku ca kumwenako, tutile umukalamba wa ku ncito kumbi nga e waipwishe Manfred yalya mepusho. Bushe Manfred nga alilingile ukumweba fye fyonse? Iyo. Apo ulya mukalamba wa ncito takwete insambu ya kwishiba filya fyebo, Manfred nga talingile ukumweba fyonse. Kwena, nangu acibe fi, nga calilubene ukubepa.

Cilangililo nshi Yesu Kristu atusambilishe pali uyu mulandu? Inshita imo, Yesu alelanda na bantu bamo abashali basambi bakwe abalefwaya ukwishiba ifyo ali no kwenda. Bamwebele ati: “Fuma kuno, kabiye ku Yudea.” Bushe Yesu abaswike shani? Atile, “Kabiyeni ku mutebeto [ku Yerusalemu]; ine nshileya nomba ku mutebeto, pantu inshita yandi icili tailafika.” Ilyo papitile fye inshita iinono, Yesu aliile ku Yerusalemu ku mutebeto. Mulandu nshi abasukile filya? Pantu tabakwete insambu ya kwishiba konse uko ali no kuya. E ico, nangu ca kutila Yesu tabepele, tabebele fyonse pantu alefwaya ukuicingilila ku bubi ubo balefwaya ukuleta pali ena na pa basambi bakwe. Ubu tabwali bufi, pantu umutumwa Petro alembele ulwa kwa Kristu ukuti: “Tacitile lubembu, no bucenjeshi tabwasangilwe mu kanwa kakwe.”—Yohane 7:1-13; 1 Petro 2:22.

Nga kuli Petro ena cali shani? Ubushiku baikete Yesu, bushe Petro tabepele imiku itatu no kukaana ukuti taishibe Yesu? Ca cine, Petro alitiinine abantu kabili alibepele. Lelo palya pene  fye “alililile sana” no kulapila, no lubembu acitile lwalilekelelwe. Na kabili, alisambilileko ku cilubo acitile. Ilyo papitile inshiku shimo, Petro ashimike pali Yesu ku cintubwingi kabili alikeene ndai ukuleka ukulanda pali Yesu ilyo ubuteko bwa baYuda mu Yerusalemu bwaleseshe ukushimikila. Kanshi ukulufyanya kwa kwa Petro kabili bwangu bwangu ukuwamya icilubo cakwe kufwile ukutukoselesha ifwe bonse, pantu na ifwe bene ukunaka kwa mubili kuti kwalenga twalufyanya mu milandile na mu micitile mu nshita fye iinono.—Mateo 26:69-75; Imilimo 4:18-20; 5:27-32; Yakobo 3:2.

Icine Cikatwalilila Pe

Amapinda 12:19 yatila, “Imilomo ya cine yapampamikwa pe; lelo ululimi lwa bufi lwa kashita ka buyefya.” Cishinka, icine cikatwalilila pe. Abantu nga balelanda icishinka no kukonka ifyo balelanda balaba ne nsansa kabili balomfwana. Cine cine, mwaliba ubusuma mu kulanda icine nangu fye ni pali ino ine nshita. Kulalenga twaba na kampingu musuma, ishina lisuma, kabili kulaba ukumfwana bwino mu cupo, mu lupwa, ukumfwana ne fibusa, nangu fye ni mu fya makwebo.

Lelo ubufi bulasuka bwasokoloka. Umuntu uwatemwa ukubepa kuti abepa pa nshita inono, nomba ubufi tabwakatwalilile. Na kabili, Yehova, Lesa wa cishinka, alibika inshita apo akapelela ukusuminisha ukubepa na bonse ababepa. Baibolo ilaya ukuti Yehova akafumyapo fyonse ifyo Satana Kaseebanya, wishi wa bufi acita, uulufya aba pano isonde bonse. Nomba line, Yehova ali no kufumyapo ubufi bonse na ba bufi bonse.—Ukusokolola 21:8.

Ala cikawama nga nshi ilyo “imilimo ya cine” ikatwalilila pe!

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 5]

Bukaitemwe na kaso e filenga abantu abengi ukubepa

[Amashiwi pe bula 6]

Ubufi bonse fye, fyebo ifishili fya cine nomba te lyonse twingatila umuntu alebepa nga talandile ifyebo fyonse

[Icikope pe bula 6]

Finshi tusambilila kuli filya Petro akeene Kristu?

[Icikope pe bula 7]

Ukulande cishinka kulenga abantu ukulaumfwana no kuba ne nsansa