Ipakisheni Ukwikala Pa Calo
Ipakisheni Ukwikala Pa Calo
ABASAMBILILA pa maplaneti batila imyulu ikalamba nga nshi ica kuti icalo cimoneka fye kwati kalitoni. Takwaba ukuli konse kumbi uko basanga ifya mweo kano pa calo fye e paba ifintu ifyalinga pa kuti ifya mweo fitwalilile ukubako.
Na kabili, kuti twaipakisha ukwikala pali ici calo icisuma nga nshi. Ala cilawama ukontela akasuba nga nakutalala! Bushe ni nani uushitemwa ukumona uko akasuba kaletula nelyo uko kalewa? Akasuba takalenga fye tuleumfwa icikabilila no kumfwa bwino ilyo tulemona uko kaletula nelyo ukuwa, lelo kalalenga twaba abomi.
Pa minshipendwa ya myaka iyapita, amaka ayatinta ayo akasuba kakwata yalalenga icalo na maplaneti yambi ukulashinguluka bwino umo fipita. Nga filya fine abana be sukulu basambilila, akasuba na maplaneti ayashinguluka ku kasuba filashinguluka icaba pa kati ka cipinda bushiku cesu ica Milky Way. E lyo kwaliba ne ntanda amabilioni ukucila 100 ishishingulukila pamo na kasuba mu cipinda bushiku cesu ica Milky Way.
Icipinda bushiku ica Milky Way caba mu cisansangu umwaba ifipinda bushiku ukufika kuli 35. Ifisansangu ifikalamba sana fyakwata ifipinda bushiku ifingi nga nshi. Nga ca kutila akasuba na maplaneti ayashinguluka ku kasuba fyali mu fisansangu ifikalamba nga nshi umwaba ifipinda bushiku ifingi, nga tafyaleenda bwino. Guillermo Gonzalez na Jay W. Richards abalemba icitabo citila The Privileged Planet batila ni mu ncende ishinono sana umo “ifibumbwa pamo nga bantu ne finama fingekala ukwabula ubwafya.”
Bushe ifi pa calo paba ifya mweo, cali fye ku mankumanya nga filya bamo batila ukuti kwali ukupuuka kukalamba ukwalengele ukuti ifintu fibeko ifine fyeka? Nelyo bushe kwaliba umulandu uwine wine uo ifya mweo fyabela pali ici calo cawama nga nshi?
Abengi batila isonde lyesu lyapangilwe fye ukuti paleba ifya mweo. * Kale sana, umuHebere uwalelemba imishikakulo alilandile pa calo ne myulu, atile: “Ilyo nalolesho muulu, umulimo wa minwe yenu, umweshi ne ntanda ifyo mwabumbile, ntila, wa nshi umuntunse?” (Amalumbo 8:3, 4) Uyu kalemba wa mishikakulo alishininkishe ukuti Kabumba eko aba. Muli shino nshiku ilyo basayantisti bafikile apatali, bushe cilimo amano ukusumina ukuti Kabumba e ko aba?
[Amafutunoti]
^ para. 7 Moneni ibuuku lya Amalumbo, sana sana Amalumbo 8.
[Akabokoshi ne Cikope pe bula 3]
Icitabo ca The Illustrated Science Encyclopedia—Amazing Planet Earth citila: “Nga muli mu muulu mulemwena icalo apatali, icalo cilabengeshima kwati cibekobeko ica blu.”
[Abatusuminishe]
Globe: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA