Ubumi Bwabo

Twalelolela Ubufumu Ubushili “Bwa Pano Calo”

Abashimika ili lyashi ni ba Nikolai Gutsulyak

Inshiku 41, akasuba no bushiku, naishilesanga fye ndi pa kati ka fimfulunganya fya bafungwa abaimiine ubuteko. Mu kupumikisha fye, nabuukile mu tulo ku mulandu wa congo ca minshinga. Fimotoka fya bashilika pamo na bashilika baingile mu nkambi ya bafungwa, ukusansa abafungwa. Naleti fye nomba e mfwa yandi.

CINSHI calengele ukuti nsangwe mu bwafya bwa musango yu? Lekeni nondolole ifyacitike mu 1954, ninshi ndi ne myaka 30. Inte sha kwa Yehova abengi balikakilwe mu nshita ya buteko bwa Soviet, na ine wine nalikakilwe pa mulandu wa kukanaipoosa mu mashiwi ya fikansa fya calo na pa mulandu wa kwebako bambi pa Bufumu bwa kwa Lesa. BaNte fwe bali mu cifungo twali abaume 46 na banakashi 34. Batubikile mu nkambi ya kubomba incito ya cibe mupepi no mushi wa Kengir, mu Kazakhstan. Muli iyi nkambi mwali na bafungwa bambi abengi.

Joseph Stalin, intungulushi ya mu Soviet Union afwile umwaka wafumineko mu 1953. Abafungwa abengi balesuubila ukuti ubuteko ubupya mu Moscow napamo kuti bwaumfwa ukuilishanya kwabo pa fyo balesungwa bubi bubi mu cifungo. Mu kuya kwa nshita, filya abafungwa bashatemenwe ifyo balebasunga bubi bubi e fyalengele ukwimina ubuteko apabuuta. Ilyo ifimfulunganya fyatendeke, fwe Nte sha kwa Yehova twalilondolwele bwino bwino kuli bacisanguka abakalifiwe e lyo na ku  bashilika abalelonda ukuti tatwali na kuipoosa muli ifi fimfulunganya. Pa kuti twi-ipoosa muli ifi fimfulunganya, twalekabila ukucetekela Lesa.

Ifimfulunganya Fyatendeka!

Pa 16 May, ifimfulunganya fyalitendeke mu cifungo. Ilyo papitile inshiku shibili, abafungwa ukucila pali 3,200 balikeene ukubomba, balefwaya ukuti aba mu buteko bawamye imikalile ya bafungwa abakakilwe pa mulandu wa mashiwi ya fikansa fya calo. Ifintu fyalyalwike mu kwangufyanya. Bacisanguka batamfishe abalinshi ba cifungo. Lyena batulile ifipunda mwi linga lya cifungo. Kabili bawishishe ifibumba ifyalekenye ukwaleikala abaume no kwaleikala abanakashi, ukuti abafungwa bonse baleikala mu cikuulwa cimo cine. Inshiku shakonkelepo abafungwa bali fye abasamwa, abafungwa bamo balyupene no kuupana, kabili bashimapepo abali mu cifungo e baleboofya. Mu nkambi shitatu umwacitike ifimfulunganya, abafungwa nakalimo 14,000 e balicitileko ifi fimfulunganya.

Bacisanguka bapangile komiti wa kubalandilako ku bashilika ba buteko. Lelo tapakokwele, balya bene bali muli komiti batendeke ukukansana, kanshi nomba abatendeke ukutungulula ni bacisanguka abali ababi icine cine. Ifintu fyaleya filebipilako fye. Intungulushi sha bacisanguka shapangile icipani ca ba kulonda inkambi, icipani ca bashilika, ne ca mulabasa pa kuti balesunga ico abene baleti “umuyano.” Intungulushi sha bacisanguka shalebomfya ifisoselo ifyo bakulike ku milongoti ukusabankanya ifyebo fya kutiinya, pa kuti abantu bamone ukuti bafwile fye ukucitapo fimo. Aba bacisanguka tabalefwaya umuntu nangu umo ukufyuka, balekanda bonse abalekaana ukucita ifyo balefwaya, kabili balandile fye no kuti bali-iteyenye ukwipaya umuntu onse uo bashalefwaya. Kwali na mang’wing’wi ya kuti abafungwa bambi balibepeye kale.

Apo abafungwa bale-enekela ukuti abashilika ba buteko bakabasansa, bali-ipekenye bwino sana ukuicingilila. Pa kushininkisha ukuti abafungwa abengi bakaba abaipangasha bwino ukucingilila inkambi, intungulushi sha bacisanguka shaebele abafungwa bonse ukukwata ifyanso. Pa kuti bonse bakwate ifyanso, bacisanguka bafumishe imipindo ya fyela iyali mu mawindo no kufulamo imyele, ne fyanso fimbi. Balikumanishe fye no kusanga imfuti no tupata.

Baletupatikisha Ukuti Tube Mwi Bumba lya Bacisanguka

Bacisanguka babili baishile kuli ine. Umo afumishe umwele uo afumine fye ku kunoona. Anjebele ati: “Buula umwele uyu! Ufwile ukukwata umwele uwa kukucingilila.” Nalombele Yehova mu mutima ukuti anjafwe ukushipa. Namwaswike nati: “Ndi Mwina Kristu, Inte ya kwa Yehova. Ine pamo na baNte bambi balitukaka muno cifungo pa mulandu wa kuti, tatulwa na bantu, lelo tulwa ne mipashi iishimoneka. Ifyanso tubomfya ukulwa ne yi mipashi, citetekelo cesu ne subilo ilyo twakwata mu Bufumu bwa kwa Lesa.”—Abena Efese 6:12.

 Nalipapile, uyu mwaume asuminine ku mutwe ukuti aumfwa. Lelo, umwaume uo aali nankwe ena alingumine icabipa. Lyena baliile. Bacisanguka baleti bafuma mu cikuulwa cimo ica bafungwa baya mu cakonkapo, balefwaya ukupatikisha baNte ukuti na bo babe mwi bumba lya bacisanguka. Lelo bamunyinefwe bonse na bankashi balikeene.

Ilyo abali muli komiti wa bacisanguka bakumene, balilanshenye pali ifwe baNte ukuti twalikeene ukuba mwi bumba lya bacisanguka. Batile: “Bonse ababa mu mipepele, ba Pentekoste, ba Adventist, ba Baptist na bonse fye, nabasumina ukuba mwi bumba lya bacisanguka. BaNte fye e bakeene. Bushe twalabacita shani?” Umo atile bafwile ukupoosa Nte umo mu citofu cikalamba icali mulya mwine mu cifungo pa kuti fwe bashala tukomfwe umwenso. Lelo umufungwa umo uwali kale umushilika, uo abafungwa banankwe bacindike sana, aliminine kabili atile: “Ukucite fyo buwelewele. Tufwile ukubabika mu cikuulwa cimo bonse ku mpela ya nkambi, mupepi ne mpongolo. Nga twacite fi, ninshi ilyo abashilika bakesa mu kutusansa na fimotoka fyabo ifya nkondo, e bo bakabalilapo ukwipaya. Kabili ifwe tatwakabe no mulandu wa kuti ni fwe twabepaya.” Bonse balisuminishe ku fyo alandile.

Batubika pa Mulola wa Mfwa

Pa numa fye ya kulanshanya, abafungwa batendeke ukupita mu nkambi balepunda abati: “Inte sha kwa Yehova, fumeni!” Lyena ifwe bonse 80 batutwele ku cikuulwa icali ku mpela ya nkambi. Balifumishemo imisengele ya kutuntikanya iyalimo pa kuti mushale incende kabili batwebele ukwingila. Ici cikuulwa caishileba e cifungo cesu mulya mwine mu cifungo.

Pa kuti kubeko umucinshi, bankashi abo twali na bo balundinkenye insalu sha kufimbana, kabili twashibomfeshe ukuputula pa kati icikuulwa twalimo ukupangamo ifiputulwa fibili, iciputulwa cimo cali ca baume e lyo cimbi cali ca banakashi. (Inshita imbi, Nte umo mu Russia alengele ifyo ici cikuulwa calemoneka mu kati, e ici cili pe samba.) Ilyo twaleikala muli ici cikuulwa icinono sana, ilingi line twalepepela pamo, ukupaapaata Yehova ukuti atupeele amano na “maka ayacila aya lyonse.”—2 Abena Korinti 4:7.

 Inshita yonse iyi, twali fye pa mulola wa mfwa, ku lubali lumo kwali bacisanguka e lyo kumbi kwali abashilika ba buteko bwa Soviet. Tapali nangu umo uwaishibe ifyo abashilika nelyo abafungwa baali no kucita. Munyinefwe umo umukoloci uwa citetekelo aletukoselesha ukuti: “Te kwesha ukulatunganya fye ukuti cikaba shani. Yehova takatulekeleshe nakalya.”

Bankashi batemwikwa Abena Kristu, abaice kumo na bakalamba balishipikishe icine cine. Nkashi umo aali ne myaka nakalimo 80 kabili alekabila ukwafwilishiwa mu nshila yaibela. Bamo baali balwele kabili balekabila ukundapwa. Inshita yonse iyo twali muli cilya cikuulwa, ifiibi fyaleba fye ifyaisuka pa kuti bacisanguka balemona fyonse ifyo tulecita. Nga bwaila, bacisanguka baleisa mu cikuulwa ico twalimo ninshi nabakwata ne fyanso. Limo twaleumfwa balelanda abati, “Ubufumu bwa kwa Lesa buli mu tulo.” Akasuba, nga batusuminisha ukuya ku cikuulwa ca kuliilamo, twaleikala pamo no kupepa kuli Yehova ukuti atucingilile kuli aba bantu abankalwe.

Mu nkambi twali, twale-esha sana na maka ukukoshanya mu citetekelo. Ku ca kumwenako, ilingi line munyinefwe aleshimika ilyashi ukufuma muli Baibolo, alelandisha ica kuti bonse fye twaumfwa. Lyena alelondolola ifyo ilyo lyashi lyalingene ne fyaletucitikila. Munyinefwe umo umukoloci atemenwe sana ukulanda pa bashilika ba kwa Gideone. Aletucinkulako ukuti, “abaume ba kwa Gideone 300 abali fye na mapenga balwilile mwi shina lya kwa Yehova, kabili balwile na bashilika 135,000 abali ne fyanso. Bonse 300 babwelele abatuntulu.” (Abapingushi 7:16, 22; 8:10) Ili lyashi na malyashi yambi aya mu Baibolo yalekosha icitetekelo cesu. Tapapitile sana inshita ukutula apo nabelele Inte ya kwa Yehova na po bambikile mu cifungo, nomba ukumona ifyo bamunyina na bankashi bali ne citetekelo cakosa kwalinkoseshe nga nshi. Nalimwene ukuti Yehova ca cine aali ne fwe.

Inkondo Yabuuka

Imilungu yalepita fye, ukukansana na ko kwaleya kulebipa fye. Ukulanshanya kwali pa kati ka bacisanguka na ba buteko kwaile kulebipilako fye. Intungulushi sha bacisanguka bakoselepo fye ukuti aba mu buteko ku Moscow batume umuntu uwa kwisalanda na bo. Aba mu buteko na bo balefwaya bacipondoka bacimbe, bapeele abashilika ifyanso, kabili batendeke ukubomba. Tapali nangu bamo abalefwaya ukumfwa ku banabo. Pali iyi nshita, ninshi abashilika ba nkondo nabashinga inkambi, bali fye abaiteyanya ukutendeka ukulwa inshita iili yonse. Bacisanguka na bo baliiteyenye ukulwa, baisele monse fye ku kuicingilila kabili balikwete ne fyanso ifingi. Bonse balelolela ukuti inshita fye iili yonse kwalaba ukulwa kwa kupelako pa kati ka bashilika na bafungwa bacisanguka.

Pa 26 June, icongo ca kupuuka kwa minshinga e cambushishe mu tulo. Fimotoka fya nkondo fyabongolwele ilinga lya nkambi no kwingila mu kati. Pakonkele ukusansa kwa bashilika abalelasa imfuti sha ciwaya. Abafungwa, abaume na banakashi balebutukila ukwalefuma fimotoka, balepunda abati “Hurrah!” kabili balesukusa amabwe, ukusukusa amabomba ayo bapangile, na conse  fye ico basanga. Inkondo iyabipisha yalitendeke, kabili ifwe baNte twali pa kati ka mabumba yalelwa. Bushe Yehova aali no kwasuka shani amapepo ayo twalepepa aya kutwafwa?

Ukwabula ukwenekela, abashilika baishile mu cikuulwa ico twalimo. Batile, “Fumeni, mwe ba mushilo! Angufyanyeni, fumineni ku nse ye linga!” Umukalamba wa bashilika aebele abashilika bambi ukuti tabafwile ukutwipaya lelo bafwile ukuba na ifwe no kutucingilila. Ilyo balelwa inkondo, ifwe twaikele pa lunkoto ku nse ya nkambi. Papitile ama-awala yane, twaleumfwa fye uko utupata tulepuuka, imfuti shilelila, abantu balepunda na bambi balelila. Lyena, paishiletalala fye tondolo. Ilyo bwacele, twamwene abashilika batendeka ukusenda ifitumbi ukufifumya mu nkambi. Abantu abengi balicenenwe na bambi abengi balifwile.

Inshita imbi bulya bwine bushiku, umushilika wa buteko uo naishibe aishile kuntu twali. Anjipwishe kucankwa kucankwa ati: “Nikolai, bushe nani amupususha? Bushe ni fwe nangu ni Yehova?” Twalimutashishe ukufuma pa nshi ya mutima pa kutupususha, kabili twamwebele ukuti, “Natucetekela ukutila Lesa wesu uwa maka yonse Yehova, e wacilenga ukuti mwitwipaya, nga filya fine alengele abantu bambi ukupususha ababomfi bakwe abaliko kale.”—Esra 1:1, 2.

Uyu wine mushilika atulondolwelele ne fyo baishibe ukuti tuli Nte sha kwa Yehova na kuntu batubikile. Atile, inshita imo ilyo abashilika ba buteko balelanshanya na bacisanguka, abashilika ba buteko baebele bacisanguka ukuti balyumfwile ukuti bacisanguka baleipaya abafungwa banabo abalekaana ukucita ifyo balefwaya. Pa kuipokolola, bacisanguka bayaswike ukuti Inte sha kwa Yehova balikeene ukuba mwi bumba lya bacisanguka nomba tababepeye. Lelo, bakandile baNte pa kubabika bonse mu cikuulwa cimo. Abashilika ba buteko tabalabileko kuli ifi babebele.

Twaiminine Abashangila pa Mulandu wa Bufumu

Kalemba waishibikwa sana uwa ku Russia, Aleksandr Solzhenitsyn, alembele pa kwimina ubuteko ukwacitike ilyo twali mu cifungo mu citabo cakwe icitila The Gulag Archipelago. Atile, bucisanguka bwatendeke pa mulandu wa kuti “tufwaya ukulubulwa, ee, . . . nomba nani akatulubula?” Na ifwe bene fwe Nte sha kwa Yehova fwe baali mu cifungo twalefwaya ukulubulwa. Nomba, te kulubulwa fye ukufuma mu cifungo lelo kulubulwa uko Ubufumu bwa kwa Lesa epela bukatulubula. Ilyo twali mu cifungo, twalishibe ukuti twalekabila amaka ukufuma kuli Lesa pa kuti twiminine abashangila ku lubali lwa Bufumu bwakwe. Kabili Yehova alitupeele fyonse ifyo twalekabila. Alilengele twacimfya ukwabula ukubomfya imyele nelyo utupata.—2 Abena Korinti 10:3.

Yesu Kristu aebele Pilato ukuti: “Ubufumu bwandi te bwa pano calo. Ubufumu bwandi abuba bwa pano calo, bakapyunga bandi nga balwa.” (Yohane 18:36) E ico, apo tuli basambi ba kwa Kristu, tatwaingilemo mu kukansana kwa mashiwi ya calo. Twalitemenwe pantu ilyo ifimfulunganya fyalecitika na lintu fyapwile, abantu balimwene ukuti twali aba cishinka ku Bufumu bwa kwa Lesa. Solzhenitsyn alembele pali bucishinka twalangishe pali ilya nshita ukuti: “Inte sha kwa Yehova balekonka amafunde yabo aya mipepele kabili balikeene ukukuula amalinga nangu ukulalonda.”

Palipita imyaka ukucila 50 ukutula apo filya fintu fya kutiinya fyacitikile. Nomba, ilingi line ndatontonkanya pali ilya nshita no kutasha pantu nalisambilile amasambililo ayo nshakalabe, pamo nga ukulolela Yehova no kucetekela umupwilapo ukuboko kwakwe ukwa maka. Ca cine, nga filya fine cali kuli baNte abengi abatemwikwa abali mu calo caleitwa kale ukuti Soviet Union, nalisanga ukuti ca cine Yehova alalubula, alacingilila kabili alapususha abalolela Ubufumu ubushili “bwa pano calo.”

[Ifikope pe bula 8, 9]

Inkambi ya kubomba incito ya cibe mu Kazakhstan umo batukakile

[Icikope pe bula 10]

Icikope ico baalengapo icikuulwa umwali Inte sha kwa Yehova, ulu e lubali ukwaleikala abanakashi

[Icikope pe bula 11]

Ndi na bamunyinane Abena Kristu ilyo batukakwile