Ibala ‘Ilyabuutila Ukulobolola’

Ku kapinda ka ku kuso aka South America e kwaba icofi ca Guajira. Cabela ku kapinda ka ku kuso aka Colombia kabili lwa ku masamba ku kapinda ka ku kuso aka Venezuela. Imfula tailoka sana kuli iyi ncende pantu yaba kwati ciswebebe, kabili akasuba kalabalika nga nshi ica kuti kulakaba ukufika ku madigiri 43 . Nangu cingati kwalikaba kabili mfula tailoka sana, abantu ba uku balalima sana. Umwela uufuma pali bemba e lyo no mwela uufumina ku kapinda ka ku kuso ulalenga kuletalalako. Abatandashi balaipakisha sana ukumona impanga iisuma no kwangala ku lulamba lwa bemba.

MWAISENI ku calo ca baWayuu. AbaWayuu bena Amerindian kabili baba mupepi na 305,000, e lyo 135,000 bekala mu Colombia. Aba bantu e baleikala muli iyi ncende ilyo abena Spain bashilatendeka ukuteka ici calo.

AbaWayuu balalima sana no kuteka inama. Balepaya sana isabi kabili balacita amakwebo ne fyalo fimbi. Abanakashi balishiba sana ukupikula kabili ifyo bapikula fiba ifyabalabata, kabili abatandashi balatemwa sana ukufishita.

AbaWayuu ni bakapekape kabili bantu aba cishinka. Lelo, nabo bene bekala mu “inshita shaibela ishayafya.” (2 Timote 3:1) Abengi bapiina nga nshi, ne ci cilalenga bakwata amafya pamo ngo kukanaishiba ukubelenga no kulemba, abana balalwala insala, ukubulisha umuti, ukukanakwata ifipatala, e lyo mu ncende shimo mwalifula sana bumpulamafunde bwa bana abanono.

Pa myaka iingi, amacalici ya Kristendomu yalituma bamishonari kuli iyi ncende. Ne ci calenga ukuti amakoleji ayengi ayo bakafundisha basambililapo na masukulu ya kukuuka yaletungululwa na macalici. AbaWayuu abengi basumina mu fisambilisho fya baitunga ukuba Abena Kristu, pamo ngo kubomfya ifilubi pa kupepa, e lyo no kubatisha abana abanono. Lelo, nangu cibe ifyo, aba bantu tabaleka ukukonka intambi shabo no kutiina imipashi.

AbaWayuu abengi balatiina Lesa kabili balatemwa ukusambilila icine icaba mu Baibolo ico Inte sha kwa Yehova shisambilisha. Mu kubangilila kwa ba1980, mu Guajira mwali fye baNte abaWayuu 7, e lyo batatu pali aba baleikala mu Ríohacha, umusumba ukalamba uwa mu Colombia. Lelo kwaliko baNte na bambi 20 abashali baWayuu abaleshimikila imbila nsuma iya Bufumu mu ciSpanish.

Ukumfwa Imbila Nsuma mu Lulimi Lwabo

AbaWayuu abengi abekala mu Ríohacha, balanda sana ululimi lwabo ulwa ciWayuunaiki kabili balalandako ne ciSpanish panono. Ilyo batendeke fye ukushimikila ubukombe bwa Bufumu ku baWayuu, abengi tabalekutika sana pantu abaWayuu balesengauka ukulanshanya na ba arijunas, e fyo beta abantu abashili baWayuu. Ilyo Inte sha kwa Yehova shalebatandalila pa mayanda, abaWayuu abengi baleasuka fye mu lulimi lwabo, tabalelanda iciSpanish. BaNte nga basanga abashalelanda iciSpanish, balebasha fye no kuya pa ng’anda imbi.

 Lelo ku kupwa kwa 1994, iofesi lya Nte sha kwa Yehova mu Colombia lyatumine bapainiya baibela ukuyabombela ku Cilonganino ca Ríohacha. Aba bapainiya baipwishe Nte umuWayuu ukubasambilisha iciWayuunaiki. Ilyo basambilileko panono ifya kulanda ubukombe ubwaba mu Baibolo muli lulya lulimi, baile ku kushimikila, kabili abengi balikutike ku fyo balelanda. Nangu ca kuti bapainiya balelanda iciWayuunaiki ca kuwayawaya, abantu abo balesanga baletemwa nga nshi, kabili balepapa ukumfwa uko abantu bambi balelanda ululimi lwabo ne ici calengele balebikako amano ku kukutika ku fyo balebasambilisha. Limo limo nabo balelanda kuli bapainiya mu ciSpanish ca kuwayawaya.

‘Lyabuutila Ukulobolola’

Umutumwa Paulo apashenye umulimo wa Bwina Kristu uwa kupanga abasambi ku mulimo wa kulima ibala. Apo abaWayuu nabo bene balalima sana, calibangukile ukumfwa umo Paulo aloseshe. (1 Abena Korinti 3:5-9) Mu mampalanya ibala lya baWayuu ‘lyalibuutila ukulobolola.’—Yohane 4:35.

Neil umuWayuu uwikala mu Manaure afyelwe no bulwele ubushipola. Alepeela Lesa umulandu ukuti e walenga ukulwala kwakwe, ne ci calengele ukuti aleba fye uwasakamikwa ica kuti alefwaya fye no kuipaya. Bushiku bumo Nte umo uwalebomba incito mu matauni ayapusanapusana aile kwi tauni uko Neil aleikala, kabili alandile nankwe pa Bufumu bwa kwa Yehova ilyo aleshimikila abantu ku ng’anda ne ng’anda. Pali ilya nshita Neil ali fye ne myaka 14. Ilyo Nte amwene ukuti Neil nabikako amano, atendeke ukusambilila Baibolo nankwe. Neil alitemenwe nga nshi ukwishiba ukuti Yehova ni Lesa wa kutemwa, kabili te walenga ukuti alecula. Ilyo abelengele pa bulayo bwa kwa Lesa ubwa kuti isonde likaba Paradise umushakabe ukulwala, alitemenwe icibi!—Esaya 33:24; Mateo 6:9, 10.

Pali ilya nshita balupwa lwa kwa Neil balipusene no lupwa lumbi. Nomba pa kuti baicingilile, bacitilepo fimo ukukonka ulutambi lwabo. Neil ashimika icacitike, atila: “Pa kubala naleumfwa umwenso ukulanda kuli balupwa lwandi pa fintu nalesambilila, maka maka ku bakalamba ba mu lupwa lwesu abo bacindike sana.” Abafyashi ba kwa Neil balikalipe nga nshi ilyo baishibe ukuti Neil tali na kukonka intambi ishishalingene ne fyo amalembo yalanda nelyo isha kucindika imipashi. Ici calengele Neil ukukuukila ku Ríohacha kabili atendeke ukulalongana ne cilonganino cali kulya. Mu kuya kwa nshita alibatishiwe, kabili mu 1993 alisontelwe ukuba umubomfi atumikila. Pa numa ya myaka itatu atendeke bupainiya bwa nshita yonse. Mu 1997 Neil alisontelwe ukuba eluda mu cilonganino, kabili mu 2000 alisontelwe ukuba painiya wa ibela.

Natulande na pali baTeresa abaWayuu abatendeke ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. BaDaniel abaume abo baleikala nabo kabili abo bakweteko abana batatu, balebapumya no kubacusha kabili balecushisha kumo na bana. Nangu cingati pa numa baDaniel balisumine ukulasambilila Baibolo pamo na baTeresa, ilingi line baleya mu kunwa na banabo. Kabili limo limo baleikala uko kwine inshiku shine nelyo shisano. Balesha fye ulupwa lwabo lulecula. Nangu cali fyo, baTeresa tabalekele ukusambilila Baibolo, kabili balesangwa ku  kulongana lyonse. Ici calengele baDaniele beluke ukuti ukusambilila Baibolo kwalicindama. Ku ca bulanda, bushiku bumo umwana wabo umo alipile sana ilyo amenshi ayalebilauka mwi ketulo yamwitikile kabili alifwile. Lintu baTeresa balelosha umwana wabo, ifibusa fyabo na bena mupalamano balebapatikisha ukukonka intambi sha pa cililo ishishalingene ne fyo Baibolo ilanda.

Pa nshita baTeresa na baDaniel balelosha, aba mu filonganino fyaba mupepi no ko bekala balebakoselesha no kubasansamusha. Pa numa ya cililo, aba mu cilonganino ca ciWayuunaiki balitwalilile ukulabasansamusha. Ilyo baDaniel bamwene ifyo aba mu filonganino balangile icitemwiko kuli bena, balitwalilile ukusambilila no kulakosha bucibusa bwabo na Lesa. Balekele ukunwa no kucusha baTeresa, kabili pa numa balyupene. BaDaniel batendeke ukubombesha pa kuti balesunga bwino ulupwa lwabo. Balitwalilile ukusambilila no kukosha bucibusa bwabo na Lesa kabili mu 2003 balibatishiwe. Nomba bonse babili balatungulula amasambililo ya Baibolo ayengi. Ino nshita balupwa lwa baTeresa balakutika ku mbila nsuma iyo Inte sha kwa Yehova shishimikila, ne calenga ni co baTeresa baleshimikila kuli bena. Umwipwa wa baDaniel umulumendo ni bakasabankanya uushilabatishiwa, e lyo abakashana babili nabo balesambilila Baibolo kabili balasangwa na mu kulongana. E lyo Bamulamu wa baTeresa abanakashi abo umwana mwaume afwile mu busanso nabo balitendeka ukusambilila Baibolo pamo no lupwa lwabo.

Ica Kulya ca ku Mupashi mu ciWayuunaiki

Mu 1998 broshuwa ya Ipakishe Ubumi pe Sonde kuli Pe na Pe! * yalifumine mu ciWayuunaiki. Baliibomfeshe bwino sana ukusambilishamo abaWayuu Baibolo. Mu 2003 kwali ukusambilisha bamunyinefwe abengi ifya kupilibula impapulo isha Nte sha kwa Yehova mu lulimi lwa ciWayuunaiki. Pa mulandu wa ukubombesha kwa bamunyinefwe mu Ríohacha, amabroshuwa na yambi ayengi yalipilibulwa, kabili baleyabomfya ku kwafwa abengi abalanda iciWayunaiki ukusambilila Baibolo.

Ukutula mu 2001, pa kulongana kwa citungu palaba abapilibula amalyashi yamo mu ciWayuunaiki. Abalesambilila Baibolo balakoseleshiwa sana nga baumfwa amalyashi mu lulimi lwabo. Balafwaya sana ukuti bushiku bumo icilangililo cikabe mu ciWayuunaiki.

Ibala Ililelunduluka

Lwa ku kabanga, ku kapinda ka ku kuso aka Ríohacha kwaba itauni lya Uribia apaba makilomita 100. Mu cilonganino ca Uribia Wayuu mwaba bakasabankanya ba Bufumu 16, abengi pali aba balebombesha ukushimikila ku bekala muli ilya mishi. Eluda umo muli ici cilonganino alandile pa nyendo benda ukuya mu kushimikila kuli isho ncende ukutila: “Twashimikile mu mushi umwaba amayanda mupepi na 12 ayakwata imitenge iipi no tumawindo utunono. Ku ntanshi ya ng’anda ili lyonse kulaba umutenge uwabatama uyo bapangila kuli cactus, iyo beta ukuti yotojolo uucingilila ulupwa na batandashi ku kasuba. Twalitemenwe ukumona ukuti abengi balefwaisha ukusambilila, e co twalibwelelako no kuyatendeka amasambililo ya Baibolo. Ilyo twabweleleko twasangile ukuti abengi tabaishibe ukubelenga. Batwebele ukuti kwaliko isukulu ilyo bashapwile ukukuula pantu tabakwete indalama. Uwaleangalila ubukuule bwa ili sukulu alitusuminishe ukulabomfyako ikalasi limo ukusambilishishamo abaWayuu ukubelenga no kulemba e lyo no kulatungulwilamo amasambililo ya Baibolo. AbaWayuu 6 balisambilila ukulemba no kubelenga kabili balelunduluka mu kusambilila Baibolo. Tulatemwa nga nshi ukumona ifyo abantu abengi bafwaisha ukusambilila Icebo ca kwa Lesa, kanshi tulefwaya ukuti tukalelonganina muli ulya wine mushi.”

Abengi baNte abashili baWayuu balisambilila iciWayuunaiki, kabili tuletasha nga nshi pa mulimo balebomba. Pa cofi ca Guajira, paba amabumba yabili ne filonganino 8 ifya ciWayunaiki.

Yehova alepaala umulimo bamunyinefwe balebomba. Kabili ukwabula no kutwishika abaWayuu abengi kuti basambilila icine nga baumfwa imbila nsuma. Nga ca kuti abalefwaya ukwishiba Yehova baba Abena Kristu, kukaba ukulunduluka sana. Tulelomba Yehova ukuti atume ababomfi bakwe abengi aba kubomba muli ili bala ‘ilyabuutila kulobolola.’—Mateo 9:37, 38.

[Futunoti]

[Amamapu pe bula 16]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

VENEZUELA

COLOMBIA

LA GUAJIRA

Manaure

Ríohacha

Uribia

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 16]

Inkambi ya baWayuu pe samba: Victor Englebert