Ilyo Ifyo Mwaleenekela Fyakaana Ukucitika

NANGU ni lintu umwaume no mwanakashi balemoneka kwati nabalingana ilyo baleishishanya, ilyo baupana kuti balepusana. Nomba mulandu nshi abantu babili abaleumfwana bwino ilyo bashilaupana bengalapusanina pa numa ya kulapa imilapo ya cupo?

Baibolo itila abaupana “bakulakalipwa no kuba no bulanda.” (1 Abena Korinti 7:28, The New English Bible) Ilingi line icilenga sana ubu bucushi kukanapwililika. (Abena Roma 3:23) E lyo cimbi icingalenga ni lintu umo nelyo bonse babili bashilekonka ifishinte fya mu Baibolo. (Esaya 48:17, 18) Lelo, limo limo icilenga ni co abaupana balenekela ifyacilamo. Nga ca kuti ifyo baleenekela fyakaana ukucitika, mu cupo kuti mwasuka mwaba amafya.

Ukwenekela Ifyacilamo

Nga muli balume nelyo abakashi mufwile ilyo mwaleupa nelyo ukuupwa mwaleenekela ifingi nge fyo na bambi bacita. Taleni tontonkanyeni pa fyo mwaleenekela icupo cenu ukuba. Bushe icupo cenu caba nge fyo mwaleenekela? Nga te fyo caba mwilatontonkanya ukuti amafya tayakabale ayapwa. Ukulakonka ifishinte fya mu Baibolo kuti kwamwafwa ukulungika ifintu. * (2 Timote 3:16) Limbi kuti cawama mwatontonkanya na kabili pa fyo mwaleenekela icupo cenu ukuba.

Ica kumwenako fye, bamo bamona kwati nga baupana mu cupo mukalaba fye icitemwiko lyonse nga filya ciba mu fitabo na mu mafilimu. Nelyo nalimo mwaletontonkanya ukuti lyonse mukalaba fye pamo na bena mwenu nelyo ukuti mukalapwisha amafya yonse bwino bwino. Abengi batontonkanya ukuti nga baupa nelyo ukuupwa ninshi tabakalekabila ukuilama ilyo balefwaya ukupanga icupo. Apo ifi fyonse twalandapo ifyo abengi benekela taficitika, mu fyupo fyabo kuti mwasuka mwaba amafya.—Ukutendeka 3:16.

Na cimbi icishingacitika ca kuti umuntu nga aupa fye, nelyo ukuupwa, ninshi akaba ne nsansa. Ca cine, ukukwata umunensu wa mu cupo kulaleta sana insansa. (Amapinda 18:22; 31:10; Lukala Milandu 4:9) Lelo bushe ici cilepilibula ukuti mukalapwisha bwangu amafya yonse aya mu cupo? Abatontonkanya ifi balesa mu kusunguka ilyo bamona ificitika mu cupo!

Ukwenekela Abena Mwenu Ukucita Ifyo Mushabeba

Te kutila fyonse ifyo mwenekela abena mwenu ukucita ninshi fyalicilamo, fimo fyaliba fye bwino. Nangu cibe fyo, limo mu cupo kuti mwaba amafya pa mulandu wa kuti muleenekela abena mwenu ukucitapo ifintu fimo. Icimbusa cimo catile: “Ndamona abaupana abengi uko bakalipa pa mulandu wa kuti umwina mwabo talecita ifyo balefwaya, ilyo ninshi ena  taishiba no kwishiba ukuti e fyo balefwaya.” Natumone ifyo ubu bwafya bwingatendeka.

Elenganyeni ukuti Mary aupwa kuli John uwikala ukutali sana na kuntu Mary ekala. Ilyo bashilaupana, Mary ailuka ukutila ukukuukila ku cifulo cimbi kuti kwamukosela sana pantu mu cifyalilwa fye aliba ne nsoni. Lelo alicetekele ukutila John akamwafwa pa kuti akabelele bwangu. Ica kumwenako fye, Mary aleenekela ukuti lyonse John akulaba pamo nankwe mpaka akeshibane ne fibusa fya kwa John. Lelo, John talecita ifyo Mary aleenekela ena ukucita. Umulandu ne fibusa fyakwe ifingi, alesendwa sana ne lyashi ica kuti alesha umukashi wakwe umweni eka. Ici calenga Mary ukumona kwati tabamubikileko amano kabili nabamulekelesha. Mary aletontonkanya ukuti ‘cinshi baJohn bandekelesesha ifi?’

Bushe ifyo Mary aleenekela John ukucita naficilamo? Awe nakalya. Alefwaya fye ukuti umulume wakwe amwafwe ukubelesha icifulo icipya. Mary wa nsoni, kabili taleumfwa uwayangukililwa ukuba pa bantu abengi abo ashaishiba. Lelo ubwafya bulipo bwa kuti Mary taebako John ifyo omfwa. E co John teshibe ifyo Mary alepitamo. Bushe cinshi cikacitika ubwafya nga bwatwalilila? Ici cikalenga Mary ukukalipa ica kuti mu kuya kwa nshita, akalamona kwati umulume wakwe tamutemwa.

Nalimo na imwe cilamukalipa nga abena mwenu bamoneka kwati tababikile amano ku fyo mulefwaya. Nga e fyo caba, bushe cinshi mwingacita?

Landeni Ifyo Mulefwaya Ukuti Balemucitila

Cilakalifya umutima nga ca kuti ifyo muleenekela taficitike. (Amapinda 13:12) Na lyo line, kuti mwacitapo cimo. Ipinda lya mu Baibolo litila: “Nga muli ba mano kabili abacenjela mu milandile kuti mwanashanasha bambi.” (Amapinda 16:23, Contemporary English Version)  Kanshi abena mwenu nga tabalecita fimo ifyo mulefwaya ukuti balecita, kuti cawama mwalanshanya nabo.

Esheni ukumona inshita iisuma iyo mwingalanda nabo, ifyo mwingalanshanya nabo, na mashiwi mufwile ukubomfya pa kulanda ifyo mulefwaya. (Amapinda 25:11) Mulingile ukutekanya no kukwata umucinshi pa kubeba ifyo mufwaya balecita. Lelo mufwile ukulaibukisha ukuti ico mulefwaya, te kupeela abena mwenu umulandu lelo kubeba ifyo mufwaya balemucitila ne fyo mumfwa.—Amapinda 15:1.

Mulandu nshi mulingile ukweba abena mwenu ifyo mufwaya balecita? Nga balimutemwa, bushe te kuti beluke fye ukuti mulekabilapo fimo? Limbi icingalenga abena mwenu ukumoneka kwati tababikako mano ni co bamwena ifintu mumbi, lelo nga mwabalondolwela ifyo mumfwa kuti baishiba ifya kucita. Ukulondolwela abena mwenu ifyo mumfwa takupilibula ukuti ninshi icupo cenu tacaba bwino , nangula ukuti ninshi abalume nelyo abakashi benu tabamubikako amano.

Kanshi lyonse ilyo mwaba no bwafya muleangufyanya ukulanshanya na bena mwenu. Ica kumwenako fye, Mary uo tulandilepo pa kubala nga asosele fye kuli John ukuti: “Kwena cilankosela sana ukuba pa bantu abengi abo nshaishiba. Bushe te kuti tulebako pamo mpaka nabeleshanya na bonse?”

“Uwayanguka Ukuumfwa”

Uno muku natulande pali ili lyashi mu nshila imbi. Tutile abena mwenu balefwaya ukulanda  na imwe ninshi nabafulwa sana pantu temucita ifyo benekela imwe ukucita. Nga ca kuti ici cacitika, kutikeni ku fyo abena mwenu balelanda! Te kwesha ukuipokolola. Lelo mufwile ukuba ‘abayanguka ukuumfwa, abakokola ukulanda, abakokola ukukalipa.’ (Yakobo 1:19; Amapinda 18:13) Umutumwa Paulo akonkomeshe Abena Kristu ukuti: “Umo umo elaifwaila icakwe, lelo afwaile umunankwe.”—1 Abena Korinti 10:24.

Kuti mwacita ifyo nga ca kuti mwaesha ukwishiba ifyo abena mwenu baleumfwa. Baibolo itila: “Mwe balume, ikaleni na bo [abakashi benu] ifyo fine umwabela ukwishiba,” nelyo ukulingana na Baibolo wa Cipangano Cipya itila, “Imwe mwe balume, mu mikalile yenu mube na mano yasuma pa bakashi benu.” (1 Petro 3:7) Nangu fye bakashi nabo bene balingile ukucita cimo cine nga abalume babo balelanda kuli bena.

Ico mushifwile ukulaba ca kuti, te mulandu ne fyo imwe na bena mwenu mwingalingana mu fintu, tamumwena ifintu mumo mwine. (Moneni Umukululo uuleti “Caba Kwati Bantu Abalelolesha pa Ncende Imo”) Ala ici caliba bwino, pantu cilalenga umo aishiba ifyo umubiye atontonkanya. Ifyo imwe na bena mwenu mwaleenekela ilyo mwaupene fyalipusene umulandu ne fyo mwakulile ne ntambi shenu. Ne ci calenga ukuti ifyo mufwaya fipusane nangu cingati mwalitemwana nga nshi.

Ica kumwenako fye, Abena Kristu abaupana balishiba bwino sana icishinte ca mu Baibolo icilanda pali bumutwe. (Abena Efese 5:22, 23) Nomba, bushe umulume kuti aba shani umutwe usuma, kabili umukashi kuti alenakila shani umulume? Bushe bonse babili mulakonka ici cishinte ca mu Baibolo, kabili bushe mulesha na maka ukukonka ifi Baibolo yalanda?

Nalimo tamutontonkanya fimo fine na pa fintu fimo ificitika cila bushiku. Nani alingile ukubomba imilimo ya pa ng’anda? Ni lilali mukaya mu kutandalila ba lupwa, kabili ni nshiku shinga mukekala nabo? Bushe Abena Kristu abaupana kuti balanga shani ukuti babika sana amano ku fya Bufumu? (Mateo 6:33) Kumfwa ku ndalama kwena calyanguka ukwingila mu nkongole. Kanshi caliba bwino ukulashita fye ifintu ifyo mulekabila no kulasunga bwino indalama. Bushe ukulashita fye ifyo mulekabila no kusunga bwino indalama kwalola mwi? Amalyashi ya musango yu yakabila ukulanshanyapo sana kabili nga mwacite fyo mukanonkelamo nga nshi.

Nga mulelanshanya pa milandu ya musango yu kuti calenga mu cupo cenu mwaba umutende nangula limbi ifyo mwaleenekela tafyacitika. Nga mwacita ifi, ukwabula no kutwishika mukalaumfwila ukufunda kwa mutumwa Paulo ukutila: “Twalilileni ukushipikishanya no kuitemenwa ukulekelelana nga umo ali ne ca kuilishanya ku mubiye.”—Abena Kolose 3:13.

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 10]

CABA KWATI BANTU ABALELOLESHA PA NCENDE IMO

“Elenganyeni ukuti ibumba lya batandashi liletamba impanga imo iisuma. Nangula ibumba lyonse lilemona pa ncende imo, ifyo umo umo alemona nafipusana ne fyo abanankwe balemona. Mulandu nshi? Pantu cila muntu eminine pa ncende iyapusanako. Takuli abantu babili abeminine pa ncende imo ine. Na kabili, bonse tabalelolesha pa ciputulwa cimo cine ica ncende baletamba. Cila muntu nakwata iciputulwa cimo ico alemona bwino sana. E fyo caba na mu cupo. Na lintu umwaume no mwanakashi bengalingana, te kuti baletontonkanya fimo fine mu fintu fyonse. . . . Ukulanshanya kusanshamo no kubombesha pa kuti tulesuminishanya nelyo ukumwena ifintu mumo. Ici cifwaya ukusangako inshita ya kulanshanya.”—Ulupungu lwa kwa Kalinda, August 1, 1993, ibula 4.

[Akabokoshi pe bula 11]

IFYO MWINGACITA PALI INO NSHITA

• Tontonkanyeni na kabili pa fyo mwaleenekela. Bushe fyali ifyalinga? Bushe mwenekela abena mwenu ukumucitila ifyacilamo?—Abena Filipi 2:4; 4:5.

• Mwilaenekela ifyacilamo. Ica kumwenako fye, mu nshita ya kulanda ukuti: “Tatwakatale atupusana,” mupampamine pa kulapwisha amafya bwino.—Abena Efese 4:32.

• Lanshanyeni pa fintu mwenekela abena mwenu ukulamucitila. Ukulanshanya kwalicindama nga mulefwaya ukusambilila ifya kupeeleshanya umucinshi no kucindikana.—Abena Efese 5:33.

[Icikope pe bula 9]

Muleba ‘abayanguka ukuumfwa’ ku fyo abena mwenu baleilishanya