Bushe Mwalisumina Ukuti Ca Cine Abafwa Bakabuuka?

“Kukaba ukubuushiwa.”—IMILIMO 24:15.

1. Mulandu nshi imfwa ingacitikila inshita iili yonse?

MU 1789, shicalo umwina Amerika uwe shina lya Benjamin Franklin alembele ukuti: “Pano calo, ico umuntu engacetekela fye ukuti cikacitika ni mfwa no kulipila imisonko.” Aya mashiwi yalapapusha abantu bamo. Lelo, abengi abashaba na bufumacumi tabalipila imisonko nelyo balipilako fye indalama ishinono. Nomba imfwa yena kuti yacitika fye inshita iili yonse. Pa lwesu, tatwingafulumuka imfwa, mu kuya kwa nshita tulafwa. Inshiishi ilamina abatemwikwa besu kabili taikuta. (Amapinda 27:20) Nomba tontonkanyeni pali aya mashiwi ayatusansamusha.

2, 3. (a) Mulandu nshi twingasosela ukuti bamo tabakafwe? (b) Finshi twalalandapo muli cino cipande?

² Icebo ca kwa Yehova cilalenga twaba ne subilo lya kubuuka, ilya kuba no mweo na kabili. Ulu te lushimi fye, kabili takwaba nangu cimo icingalesha Yehova ukubuusha abantu. Nangu cibe fyo, abantu abengi muno nshiku tabaishiba ukuti abantu bamo tabakafwe. Mulandu nshi bamo bashakafwile? Pantu “ibumba ilikalamba” likapusuka “ubucushi bukalamba” ubuli no kwisa nomba line. (Ukusokolola 7:9, 10, 14) Kabili pa numa bakatwalilila ukwikala ku ciyayaya. E ico, bena tabakafwe. Na kabili, ‘imfwa ikonaulwa.’—1 Abena Korinti 15:26.

³ Tulingile ukucetekela ukuti ukubuuka kukabako nge fyo no mutumwa Paulo acitile, uwatile: “Kukaba ukubuushiwa kwa balungama na bashalungama.” (Imilimo 24:15) Natulande pa fipusho fitatu ifyakuma isubilo lya kubuuka. Ica kubalilapo cileti, cinshi cilenga ili subilo ukuba ilya cine cine? Ica bubili cileti, bushe isubilo lya kubuuka kuti lyamusansamusha shani? E lyo icalenga butatu cena cileti, bushe ili subilo kuti lyakuma shani ifyo mucita pali ino nshita?

Ukubuuka Kukabako

4. Mulandu nshi ukubuuka kwacindamina sana mu kufwaya kwa kwa Yehova?

⁴ Kwaliba ifishinka ifingi ifilanga ukuti ukubuuka kukabako. Ica kubalilapo, ukubuuka kwalicindama sana mu kufwaya kwa kwa Yehova. Mwilaba ukuti Satana alengele abantu ukubembuka, kabili ukutula lilya abantu, nampo nga balefwaya nangu tabalefwaya, balafwa. E mulandu wine Yesu asosele pali Satana ukuti:  “Ulya ali ni nkomi ya bantu ilyo atendeke.” (Yohane 8:44) Lelo Yehova alaile ukuti mu “mwanakashi,” nelyo ukuteyanya kwa mu muulu ukwaba kwati mukashi wakwe, mukafuma “ubufyashi” ubukashonaula umutwe wa “cisoka ca pa kutendeka,” e kuti ukonaula Satana umupwilapo. (Ukutendeka 3:1-6, 15; Ukusokolola 12:9, 10; 20:10) Ilyo Yehova aleya alesokolola ukufwaya kwakwe ukwakumine ubufyashi nelyo Mesia, calishibikwe bwino bwino ukuti Mesia takonaule fye Satana epela. Icebo ca kwa Lesa citila: “Ni pali uyu mulandu Umwana wa kwa Lesa amonekele, pa kuti, abongolole imilimo ya kwa Kaseebanya.” (1 Yohane 3:8) Imfwa iyo twapyana kuli Adamu e mulimo uukalamba pa milimo ya kwa Satana iyo Yehova afwaya ukonaula nelyo ukubongololwa ukupitila muli Yesu Kristu. Kanshi ilambo lya cilubula ilya kwa Yesu no kubuuka kwakwe fyalicindama nga nshi.—Imilimo 2:22-24; Abena Roma 6:23.

5. Mulandu nshi ukubuuka kukalengela ishina lya kwa Yehova ukucindikwa?

⁵Yehova akacindika ishina lyakwe ilya mushilo kabili takwakabe icikamulesha ukucite fyo. Satana aliseebanya ishina lya kwa Lesa kabili alabepa ubufi. Alibepele ilyo atile Adamu na Efa ‘tabakafwe’ nga balya ku cisabo ico Lesa abakeenye ukulya. (Ukutendeka 2:16, 17; 3:4) Ukutula lilya Satana alabepa ubufi bwalekanalekana. Ica kumwenako fye, kwaliba icisambilisho ca bufi icitila umubili ulafwa lelo umweo wena taufwa. Nomba Yehova akasokolola ukuti ubu bufi bwafita fititi lintu akabuusha abafwa, akalenga bonse ukwishiba ukuti wena eka fye E ubaka no kubweseshamo umweo.

6, 7. Bushe Yehova omfwa shani pa bafwa, kabili twaishiba shani ukuti e fyo omfwa?

⁶Yehova alafuluka ukubuusha abafwa. Baibolo ilalondolola bwino sana ifyo Yehova omfwa pa bafwa. Ica kumwenako fye, tontonkanyeni pali aya mashiwi yapuutwamo ayasosele umwaume wa citetekelo Yobo, atile: “Umuntu uwafwa, nga engaba no mweo kabili, ninshi inshiku shonse sha kulwa kwandi kuti nalinda kukasuke akwiso kupepemuka kwandi; nga mwaita, na ine nayasuka, nga mwafuluke cacitwa ku minwe yenu.” (Yobo 14:14, 15) Ni mwi mwalola aya mashiwi?

⁷ Yobo alishibe ukuti nga afwa, ali no kulapembelela ukubuuka. Alemona iyo nshita kwati ya “kulwa nelyo ukucucutika,” inshita iyo ali no kulolela mpaka akalubuke. Yobo alicetekele ukuti ali no kulubuka. Alishibe ukuti inshita yakwe iya kulubuka ikafika. Cinshi calengele ashininkishe fyo? Pantu alishibe ifyo Yehova omfwa pa bantu abafwa. Yehova ‘akafuluka’ ukumona umubomfi wakwe uwa cishinka na kabili. Na kuba, Yehova alafwaisha ukubuusha abantu bonse abalungama, kabili akapeela na bambi ishuko lya kwikala umuyayaya mu paradise pe sonde. (Luka 23:43; Yohane 5:28, 29) Apo bufwayo bwa kwa Lesa ukubuusha abafwa, tapali nangu umo uwingamulesha ukucita ifyo!

8. “Bushininkisho” nshi Yehova apeela ubwa kuti tukabuuka ku ntanshi?

⁸Ukubuuka kwa kwa Yesu e kwalenga tushininkishe ukuti isubilo lyesu ilya kubuuka lya cine. Ilyo Paulo alelanda ilyashi mu Atena, atile: “[Lesa] alibika ubushiku umo akapingwila aba pano isonde mu bulungami ku muntu uo asonta, kabili alipeela no bushininkisho ku bantu bonse pa kumubuusha ku bafwa.” (Imilimo 17:31) Ilyo bamo pe bumba baumfwile Paulo alanda pa kubuuka, batendeke ukumupumya. Lelo bamo balisangwike Abena Kristu. Nalimo icalengele basumine ni co atile Lesa alipeele ubushininkisho ubulanga ukuti ukubuuka kukabako. Ilyo Yehova abuushishe Yesu acitile icipesha mano icikalamba nga nshi. Abuushishe Umwana wakwe ukuba cibumbwa ca mupashi ica maka. (1 Petro 3:18) Ilyo Yesu abuukile aishilekwata icifulo icikalamba ukucila na pa co akwete ilyo ashilaisa pe sonde. Apo nomba aliba na bumunshifwa kabili e wa bubili kuli Yehova, alikwata amaka ya kubomba imilimo ikalamba iyo Wishi amupeela. Muli Yesu e mo Yehova abuushisha bambi abashala ku kuba aba mweo mu muulu nelyo pano isonde. Yesu umwine atile: “Nine kubuuka kabili ubumi.” (Yohane 5:25; 11:25) Lintu Yehova abuushishe Umwana wakwe apeele ubushininkisho bwa kuti bonse aba cinshinka kuli Wena bakabuuka.

9. Bushe ifyalembwa mu Baibolo fitulenga shani ukushininkisha ukuti ukubuuka kukabako?

 ⁹Abantu abengi balimweneko uko bamo bababuushishe kabili fyalilembwa na mu Cebo ca kwa Lesa. Mu Baibolo mwaba amalyashi ya bantu 8 abo babuushishe kabili batwalilile ukuba aba mweo pano calo. Ifi fipesha mano tafyali fya mu bumfisolo, fyacitike pa lwalala ninshi na bantu abengi balemonako. Lintu Lasaro afwile papitile inshiku shine, na lyo line, Yesu alimubuushishe pa menso ya bantu abaleloosha, apali balupwa, ifibusa, na bena mupalamano bakwe. Ici calangile ukuti Lesa e watumine Yesu kabili bashimapepo, abalwani ba kwa Yesu, balifililwe ukukaana ukuti cilya cipesha amano calicitike. Lelo bapangile ukwipaya Yesu na Lasaro wine! (Yohane 11:17-44, 53; 12:9-11) Kanshi tatutwishika no kutwishika ukuti ukubuuka kukabako. Lesa alitupeela ifyalembwa fya bantu abo babuushishe pa kuti fingatusansamusha no kukosha icitetekelo cesu.

Isubilo lya Kubuuka Lilasansamusha

10. Kuti twacita shani pa kuti amalyashi ya mu Baibolo ayalanda pa kubuuka yengatusansamusha?

¹⁰ Nga fimo fyamucitikila e lyo camoneka kwati mwalafwa, bushe mulafwaya ukumusansamusha? Amalyashi ya mu Baibolo ayalanda pa bantu ababuukile kuti yamusansamusha. Nga mulebelenga ayo malyashi, ukutontonkanyapo sana, no kwelenganya ifyo cali, isubilo lyenu ilya kubuuka likakosa nga nshi. (Abena Roma 15:4) Aya malyashi te nshimi fye. Fyalicitike ku bantu aba cine cine, abaliko kale. Lekeni tulande panono pa lyashi lya kubalilapo ukulanda pa kubuuka mu Baibolo.

11, 12. (a) Bucushi nshi bwaponene mukamfwilwa wa ku Sarefati, kabili acitile shani ilyo umwana afwile? (b) Londololeni ico kasesema acitile ilyo bamupeele amaka kuli Yehova.

¹¹ Elenganyeni ifyacitikile kasesema Eliya. Nomba na bamusunga kuli mukamfwilwa wa ku Sarefati pa milungu iinono kabili alaala mu muputule wa pa mutenge wa ng’anda. Pali iyi nshita mu calo mwali ubwafya, muli icipowe ne cilala, kabili abantu abengi balefwa. Kale kale Yehova alibomfya Eliya ukucita icipesha mano pa kuti alambule mukamfwilwa pa citetekelo cakwe. Kwashele fye kwempe ena no mwana wakwe nga balifwile ku nsala pantu bashele fye ne fya kulya ifya kuti nga balya fye apo pene ninshi fyapwa no kupwa. Lyena Yehova apeele Eliya amaka ya kucita icipesha mano ica kuti ubunga na mafuta tafyalepwa. Nangu cibe fyo, uyu mwanakashi aponenwa no bucushi. Mukupumikisha  fye umwana wakwe alwala kabili no kufwa afwa . Ala ici camuputula umusana! Pantu kale kale alifwilwa umulume wakwe, nomba umwana fye umo uo akwata na o afwa. Ico ali no bulanda sana, apeela Eliya na Lesa wakwe Yehova umulandu! Bushe cinshi kasesema alacita?

¹² Eliya tebawile mukamfwilwa ilyo bamupeele imilandu ya bufi. Lelo, atila: “Nimpo mwana obe.” Ilyo aile no mwana wafwile mu muputule wa pa muulu, Eliya apepele imiku iingi ukuti umweo ubwelele mu mwana. Yehova na o alimumfwile! Elenganyeni ifyo Eliya atemenwe ilyo amwene umulumendo atampa ukupeema, atendeka ukulolesha, ne cinso calamoneka ukuti mutuntulu. Eliya aleta umwana kuli nyina kabili atila: “Mona umwana obe ali no mweo.” Nyina alisansamwike nga nshi kabili atile: “Nomba naishibo kuti uli muntu wa kwa Lesa, no kuti icebo ca kwa Yehova mu kanwa kobe ca cine cine.” (1 Ishamfumu 17:8-24) Nomba acetekela sana Yehova no mu mubomfi wakwe.

13. Mulandu nshi ilyashi ililanda pa fyo Eliya abuushishe umwana wa kwa mukamfwilwa litusansamushisha pali lelo?

¹³ Ukutontonkanya pa malyashi ya musango yu kufwile kulamusansamusha sana. Ici cilanga fye ukuti Yehova aliba na maka ya kucimfya umulwani wesu, imfwa! Elenganyeni ifyo cikaba ilyo abantu abengi nga nshi pano calo bakasansamuka nga filya mukamfwilwa asansamwike ilyo bakalasengela abakabuuka ku bafwa! Aba mu muulu nabo bakasansamuka sana ilyo Yehova akeba Umwana wakwe ukubuusha abafwa mu calo conse. (Yohane 5:28, 29) Bushe na imwe mwalifwilwapo? Ala tulomfwa bwino ukwishiba ukuti Yehova alikwata amaka aya kubuusha abafwa! Na kuba ifi fine e fyo Yehova akacita.

Isubilo Lyenu Lilakuma Ifyo Mucita Pali Nomba

14. Bushe isubilo lya kubuuka kuti lyakuma shani ifyo mucita?

¹⁴ Bushe isubilo lya kubuuka likuma shani ifyo mucita pali ino nshita? Isubilo lya musango yu kuti lyamwafwa ukushipikisha ilyo muli na mafya, lintu balemucusha, na lintu mwaponenwa no busanso. Satana afwaya muletiina sana imfwa ica kutila mwasalapo no kuleka ukuba ne cishinka kuli Lesa no kusumina ifya bufi pa kuti fye mwifwa. Mwilaba ukuti Satana atile kuli Yehova: “Conse ico umuntu akwata kuti apeelela pa mweo wakwe.” (Yobo 2:4) Ilyo alandile fyo, Satana abepeshe abantu bonse ubufi, ukusanshako fye na imwe bene. Bushe ca cine mukaleka ukubombela Lesa ngo bumi bwenu bwaba mu kapoosa mweo? Ukulatontonkanya pe subilo lya kubuuka kuti kwamulenga ukutwalilila ukulabombela Shinwe wa mu muulu.

15. Bushe amashiwi Yesu asosele pali Mateo 10:28 kuti yatusansamusha shani ilyo tuli na mafya?

 ¹⁵ Yesu atile: “Kabili mwilatiina abepaya umubili lelo abashingepaya umweo; lelo muletiina uwingonaula fyonse fibili umweo no mubili mu Gehena.” (Mateo 10:28) Tatufwile ukulatiina Satana na bantu bakwe. Ca cine bamo kuti batucusha, nangu fye ukutwipaya. Lelo icabipisha ico bengacita kuli ifwe ca pa kashita fye akanono. Yehova kuti afumyapo ifyabipa fyonse ifyo bengacita, kabili alaya ukuti akafumyapo ifyabipa fyonse ukubikako ne mfwa ine. Yehova e ka eo tulingile ukulatiina kabili eo tufwile ukulacindikisha. Ni Yehova fye e wakwata amaka ya konaula umweo no kufumyapo isubilo lya ku ntanshi. Wena e ka e wingonaula umubili no mweo mu Gehena. Nomba ici te co Yehova afwaya ukuti cikamucitikile. (2 Petro 3:9) Apo twalikwata isubilo lya kubuuka, fwe babomfi ba kwa Lesa tufwile ukucetekela ukuti twalicingililwa. Nga ca kuti tuli aba cishinka, tukaba no mweo wa muyayaya, kabili Satana na bantu bakwe tabengalesha ici ukucitika.—Amalumbo 118:6; AbaHebere 13:6.

16. Ukucetekela ukuti ukubuuka kukabako kukuma shani ifyo tusalapo ukucita?

¹⁶ Nga twacetekela ukuti ukubuuka kukabako, na fyonse ifyo twakulacita e fyo fya kulalanga. Twalishiba ukuti “nga tuli abomi kabili nangu twafwa, tuli ba kwa Yehova.” (Abena Roma 14:7, 8) Na lintu tulesalapo ifya kucita tukonka uku kufunda ukwa kwa Paulo ukutila: “Mwipalana no bwikashi buno, lelo musangulwe pa kwalula amatontonkanyo yenu, ukuti mushininkishe mwe bene icabo kufwaya kwa kwa Lesa icisuma kabili icapokelelwa kabili icapwililika.” (Abena Roma 12:2) Abantu abengi babika fye amano ku kucita ifyo bafwaya no kufikilisha amapange yabo. Apo bamona ukuti imyaka ya kuba aba mweo yalicepesha, babika fye amano ku kwangala, e lyo nga balapepa ninshi imipepele yabo tayalingana ne “cabo kufwaya kwa kwa Lesa . . . icapwililika.”

17, 18. (a) Bushe Icebo ca kwa Yehova citweba shani pa fyo imyaka ya bantu iya kuba no mweo yacepa, kabili cinshi Lesa afwaya ifwe ukukwata? (b) Mulandu nshi tulumbanishisha Yehova lyonse?

¹⁷ Ca cine imyaka twikala aba mweo yalicepesha. “Ilapitingana, e lyo twapupuka twaya,” nalimo pa myaka 70 nelyo 80. (Amalumbo 90:10) Abantu balafyalwa no kufwa, baba kwati mulemfwe, bapita kwati cinshingwa, kabili baba ngo mupu. (Amalumbo 103:15; 144:3, 4) Lesa tafwaile ukuti tuleikala fye imyaka inono, e lyo cilya twakuula fye, twaba na mano, no kwishiba ifintu ifingi twatendeka ukukota mpaka amaka yapwa twafwa no kufwa. Yehova abapangile abantu ukuti baleikala ku ciyayaya. Baibolo itila: “Abika ne nshita ya muyayaya mu mitima ya bantu.” (Lukala Milandu 3:11) Bushe Lesa munkalwe uwa kuti atupanga ukutila tuleikala ku ciyayaya e lyo nomba aleka fye tulefwa? Awe nakalya! “Lesa kutemwa.” (1 Yohane 4:8) Ukupitila mu kubuuka akalenga abafwa ukuba no mweo na kabili no kwikala ku ciyayaya.

¹⁸ Isubilo lya kubuuka lilalenga twashininkisha ukuti ku ntanshi tukekala ku ciyayaya. Tatufwile ukubika amano kukucita ifintu ifingatunonsha fye muli buno bwikashi. Tatulingile ukubomfya “sana” ici calo icileonaika. (1 Abena Korinti 7:29-31; 1 Yohane 2:17) Ukupusanako na bantu abashakwata isubilo, ifwe twalikwata ica bupe icisuma nga nshi. Twalishiba ukuti nga twatwalilila ukuba ne cishinka kuli Yehova Lesa, tukalamulumbanya no kuipakisha ubumi ku ciyayaya. Kanshi natulelumbanya Yehova lyonse pantu e walenga tushininkishe ukuti ukubuuka kukabako!

Kuti Mwayasuka Shani?

• Tulingile ukulamona shani isubilo lya kubuuka?

• Finshi filanga ukuti ukubuuka kukabako?

• Bushe isubilo lya kubuuka kuti lyamusansamusha shani?

• Bushe isubilo lya kubuuka lifwile ukukuma shani ifyo mucita?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 28]

Yobo alishibe ukuti Yehova alafulukisha ukubuusha abalungama

[Icikope pe bula 29]

“Mona umwana obe ali no mweo”