Mulandu Nshi Uwa Kusangilwa Ku Kulongana?

BA CHRISTINE balibabutwike ku bena mwabo abo baikele nabo mu cupo pa myaka 20. Ici calolele mu kuti bali no kukuusha abana 8 pa lwabo, abalumendo 7 no mukashana umo. Umwana umukalamba ali ne myaka 18 e lyo umunono ali ne myaka 7. BaChristine batila: “Nomba nine nali no kulapingula fyonse ifya kucita. Calinkuliile kabili nalefwaisha aba kunjafwa no kumpandako amano.” Ni kwi basangile aba kubafwa?

BaChristine batila: “Ukusangwa ku kulongana kwalicindeme sana kuli ifwe. E ko twalesanga fibusa fya kutwafwa no kufunda kwa mu Cebo ca kwa Lesa. Ukulasangwa lyonse ku kulongana kwalitwafwile nga nshi muli fyonse.”

Muli shino ‘nshita shayafya,’ bonse tulingile ukushipikisha amafya ayalekanalekana. (2 Timote 3:1) Nga baChristine, limbi na imwe mumona ukulongana kwa Nte sha kwa Yehova nge nshila iya kukoseshamo icitetekelo cenu, e kuti ulubali ulwacindama mu kupepa Yehova. Ukwabula no kutwishika ukulongana kusano ukubako cila mulungu kulamulenga ukutemenwako Lesa, kulakosha isubilo lyenu, kabili ukufunda kwa mu Baibolo uko musambilila kulya, kulamwafwa ukushipikisha amesho.

Nangu cibe fyo, kwaliba bamo abafilwa ukulasangwa lyonse ku kulongana pantu balanaka sana nga bafuma ku ncito, kabili cilabakosela ukufwala ifya kufwala fimbi no kwenda ukuya ku kulongana. Bambi icilenga ukukanasangwa mu kulongana ni co balabomba lyonse na pa nshita ya kulongana. Nga basangwa ku kulongana konse ninshi bakafola indalama ishinono nelyo kuti babatamfya ne ncito. E lyo na bambi bamona kwati ukuya angalako kuti kwabapuupuutula ukucila ukusangwa mu kulongana.

E co finshi filenga mulesangwa ku kulongana? Cinshi mwingacita pa kuti ukulongana kulemupuupuutula? Pa kwasuka bwino aya mepusho, lekeni tubebete ubwite bwa kwa Yesu ubwaba pali Mateo 11:28-30. Yesu atile: “Iseni kuli ine imwe bonse mwe balecucutika kabili abafininwa, na ine ndemupuupuutula. Sendeni ikoli lyandi no kusambilila kuli ine, pantu nalifuuka kabili nalipetama umutima, e lyo mwalasanga ukupuupuutulwa ku myeo yenu. Pantu ikoli lyandi lyalipepuka, ne cipe candi calyanguka.”

“Iseni Kuli Ine”

Yesu atile “Iseni kuli ine.” Inshila imo twankula kuli ubu bwite,  kulasangwa lyonse ku kulongana. Calicindama ukulasangwa mu kulongana lyonse pantu inshita imo Yesu atile: “Pantu ukuli babili nelyo batatu abalonganina mwi shina lyandi, e ko ndi mu kati kabo.”—Mateo 18:20.

Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, Yesu aitile abantu balekanalekana ukuti balemukonka. E co abapeele ishuko lya kuba ifibusa fyakwe. Bamo ilyo line balimukonkele. (Mateo 4:18-22) Bambi pa kufwaisha ifya ku mubili balifililwe ukumukonka. (Marko 10:21, 22; Luka 9:57-62) Yesu aebele balya bamukonkele, ukuti: “Tamwasalile ine, lelo ine nasalile imwe.”—Yohane 15:16.

Ukutula apo afwilile no kubuuka, Kristu taleba pamo na basambi bakwe muli bumubili. Lelo aleba pamo nabo pantu e waletungulula umulimo wabo kabili alemona ifyo baleankula ku kufunda kwakwe. Ica kumwenako fye, ilyo papitile nalimo imyaka 70 ukutula apo abuukile, Yesu alifundile no kukoselesha ifilonganino 7 ifya mu Asia Minor. Ifyo alandile pali ifi filonganino fyalangile ukuti alishibe bwino umo abantu balecita bwino no mo bashalecita bwino.—Ukusokolola 2:1–3:22.

Na pali lelo Yesu alibika sana amano ku musambi wakwe umo umo. Alaya ukuti: “Moneni! nakulaba na imwe inshiku shonse ukufika na ku mpela ya bwikashi.” (Mateo 28:20) Nomba twikala mu nshita ya mpela, kanshi tulingile ukumfwila ubwite bwa kwa Yesu ubwa kuti tulemukonka. Ici cisanshamo ukulasangwa ku kulongana lyonse. Yesu afwaya ifwe ukukutika kuli ena no kuti ‘muli wene e mo tusambilishiwe’ ukupitila mu masambilisho ya mu Baibolo na mu malyashi yonse ayalandwa pa kulongana. (Abena Efese 4:20, 21) Bushe muleumfwila ubwite bwa kwa Yesu ubwa kuti: “Iseni kuli ine”?

“Imwe Bonse Mwe Balecucutika Kabili Abafininwa”

Icikalamba sana ico tusangilwa ku kulongana ca kuti tulekoseleshiwa. (AbaHebere 10:24, 25) Abengi aba ifwe ‘tulacucutika kabili twalifinininwa’ mu nshila shalekanalekana. Nalimo mwalifinininwa na masakamika, pamo ngo kulwala. Nga mulesangwa ku kulongana, kuti mulekoseleshanya. (Abena Roma 1:11, 12) Ica kumwenako fye, amasuko ya bambi yakamukoselesha, isubilo lyenu nalyo likakoselako, kabili mukalamona ifyo icitetekelo ca bambi abaleshipikisha amesho cakosa. Ifi fyonse kuti fyamulenga ukushipikisha no kukanasakamikwa sana ilyo muli na mafya.

Moneni ifyalandile Nte umwanakashi uwakwata ubulwele bwa mutatakuya ubumupwisha amaka. Atile: “Pa mulandu wa kulwala ilingi line ndaba mu cipatala. Nga nafuma mu cipatala cilankosela ukusangwa mu kulongana, lelo ndasangwako lyonse fye. Insansa sha bamunyina ne nkanshi no kutemwa balanga filandetela insansa. Kabili ukufunda no butungulushi ififuma kuli Yehova na Yesu filanenga ukuba ne nsansa.”

“Ikoli Lyandi Lyalipepuka ne Cipe Candi Calyanguka”

Mwamona ukuti muli ili lembo tulebebeta, Yesu atile: ‘Sambilileni kuli ine.’ Ukusambilila kuli Yesu e kulenga ukuti tube abasambi bakwe, kabili tusenda ikoli lyakwe ilyo tuipeela kuli Lesa no kubatishiwa. (Mateo 11:28-30) Nga tulefwaya ukutwalilila ukuba abasambi ba kwa Yesu calicindama ukulayasukapo lyonse pa kulongana. Mulandu nshi? Pantu ku kulongana e ko tusambilila pali Yesu, amasambilisho yakwe, ne fyo alesambilisha.

Cipe nshi Kristu afwaya ifwe ukusenda? Cipe ico nao asenda, e kutila ishuko lya kucita ukufwaya kwa kwa Lesa. (Yohane 4:34; 15:8) Tukabila ukuibikilishako pa kumfwila amafunde ya kwa Lesa, lelo ici cipe tacafinisha ica kuti twafilwa no kucisenda. Kuti camoneka kwati califina nga twacisenda fye fweka ukwabula uwa kutwafwa. Lelo nga twapepela umupashi wa kwa Lesa no kulakutika ku fyo tusambilila pa kulongana, Lesa akatupeela  “amaka yacila aya lyonse.” (2 Abena Korinti 4:7) Ukupekanishisha ukulongana no kulayasukapo kulatulenga ukutemwa sana Yehova. Nga ca kuti ukutemwa e kulelenga tulecita ifi, amafunde ya kwa Lesa ‘tayakabe cisendo kuli ifwe.’—1 Yohane 5:3.

Abantu abengi balaba na mafya pamo ngo bwafya bwa kusanga indalama sha kushitamo ifyo bakabila, isha kulipila ku fipatala, ne fya kupwisha amafya yambi ayo bakwata. Lelo pa kupwisha aya mafya, tatufwile fye ukushintilila pa mano yesu. Ukulongana kulatulenga ukuleka ‘ukusakamikwa’ pantu Yehova alatupeela ifyo tukabila kabili alatwafwa ukushipikisha amafya. (Mateo 6:25-33) Kanshi, ukulongana e nshila Lesa alangilamo ukutemwa kuli ifwe.

“Nalifuuka Kabili Nalipetama Umutima”

Yesu alitemenwe ukuya kwi sunagoge uko balelanshanya Icebo ca kwa Lesa. Ubushiku bumo ilyo ali mwi sunagoge, Yesu abulile icimfungwa ca kwa Esaya kabili abelengele apaleti: “Umupashi wa kwa Yehova uli pali ine, pantu ansubile ku kubile mbila nsuma ku bapiina, antumine ku kubila ukulubuka ku bafungwa no kushibula amenso ya mpofu, no kulubula abanyanyantilwa, ku kushimikila umwaka wa kupokelelwa uwa kwa Yehova.” (Luka 4:16, 18, 19) Abantu bafwile balisansamwike ilyo baumfwile Yesu alondolola umwalolele yalya mashiwi. Atile: “Ubushiku bwa leelo ili lembo ilyo mwaumfwa nalifishiwa”!—Luka 4:21.

Yesu, “umucemi mukalamba” uwafuuka, acili alecema no kusakamana abasambi bakwe. (1 Petro 5:1-4) Ukupitila mu “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” alisonta abaume ukuba bakacema mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova mwi sonde lyonse. (Mateo 24:45-47; Tito 1:5-9) Aba baume bafuuka ‘balacema icilonganino ca kwa Lesa’ kabili baliba fya kumwenako pantu balasangwa lyonse ku kulongana. Kuti mwalanga ukutasha pali ifi “ifya bupe mu bantu” nga mulesangwa ku kulongana. Ukusangwa ku kulongana no kwasukapo kulakoselesha bambi.—Imilimo 15:30-33; 20:28; Abena Efese 4: 8, 11, 12.

“Mwalasanga Ukupuupuutulwa ku Myeo Yenu”

Nga muli pa kulongana cinshi mwingacita pa kuti kulemupuupuutula? Cimo ico mwingacita kumfwila ukufunda kwa kwa Yesu ukutila mulebika amano ku kukutika. (Luka 8:18) Abalefwaisha ukusambilila balibikileko sana amano ku fyo Yesu alesambilisha. Balimwebele ukubalondolwela ifyo ifilangililo fyalepilibula kabili calengele ukuti beshibe bwino bwino ifyo alebasambilisha.—Mateo 13:10-16.

Kuti mwapashanya balya bantu ababikele sana amano ku Cebo ca kwa Lesa nga ca kuti na imwe mulekutikisha ku malyashi ayalelandwa pa kulongana. (Mateo 5:3, 6) Nga mulefwaya ukukaanapumbulwa, mulingile ukukonka ifyo kalanda alelondolola amalembo ne fishinka. Mu mutima mulingile ukuipusha amuti: ‘Bushe kuti na bomfya shani ifi fyebo mu mikalile yandi? Bushe kuti na fibomfya shani ku kwafwa bambi? Bushe kuti nalondolola shani ici cishinka?’ Na kabili, mufwile ukulabelenga amalembo kalanda alebomfya pa kulondolola ifishinka. Nga mulebika amano ku kukutika, e lyo ukulongana ku kalamupuupuutula sana.

Pa numa ya kulongana, mulelanshanya ifyo mwacilasambilila. Landeni pa fyebo na pa fyo mwingafibomfya. Nga mulelanshanya pa fintu ifisuma ukulongana kukalamupuupuutula sana.

Ukwabula no kutwishika kwaliba ifilenga ukuti tulesangwa ku kulongana. Pa numa ya kupituluka mu fyo twalandapo, kuti cawama mwaipusha ici cipusho, ‘Bushe njankulako shani ku bwite bwa kwa Yesu ubwa kuti: “Iseni kuli ine”?’

[Ifikope pe bula 11]

Bushe kwaliba fimo ifimulenga ukukanasangwa ku kulongana?