Abakoloci Balakoselesha Sana Abacaice
Abakoloci Balakoselesha Sana Abacaice
“Ukufika ku bukote ne mfwi, mwe Lesa, mwindekelesha; nsuke nongole amaka yenu ku nkulo iileisa, na bumpalume bwenu kuli onse uukesabapo.”—AMALUMBO 71:18.
1, 2. Cinshi abakoloci ababombela Lesa bafwile ukwishiba, kabili cinshi twalalandapo?
ELUDA Umwina Kristu ku West Africa atandalile umukoloci uwasubwa kabili amuposeshe ati, “Muli shani?” Munyinefwe umukoloci atile, “Awe mune ndi fye bwino, kuti nabutuka, kuti natoloka, kabili kuti naima na mabaka,” kabili pa kulanda ifyo ninshi aleesha no kucita filya fine alelanda. Lyena atile, “Nomba, ukupupuka kwena, te kuti mpupuke.” Ulya eluda alyumfwile umo uyu mukoloci aloseshe. Aloseshe mu kuti ifyo engakumanisha ukucita, alacita, lelo ifyo ashingakumanisha, tacita. Eluda uwatandile ulya mukoloci nomba ali ne myaka nakalimo 80, kabili acili alebukisha ifyo ulya mukoloci aali uwa cishinka kuli Lesa ne fyo atemenwe ukulanda ifya kusekesha.
2 Nga ca kuti umukalamba alecita ifyo Lesa afwaya, abantu bambi balasambililako ifingi ku mibele yakwe. Kwena, umuntu nga akula te kutila ninshi capwa aba na mano kabili akalapashanya Kristu. (Lukala Milandu 4:13) Baibolo itila: “Umutwe wa mfwi cilongwe icayemba, cisangwa mu mibele ya bulungami.” (Amapinda 16:31) Nga muli bakoloci, bushe mwalishiba ukuti bambi balamwenamo sana mu fyo mulanda na mu fyo mucita? Pa kuti tumone ifyo abakoloci bakoselesha sana abacaice, natulande pa bantu bamo aba mu Baibolo abacitile ifisuma.
Abantu Abengi Balamwenamo mu fyo Abakoloci Baba ne Citetekelo
3. Bushe abantu bonse ababako muno nshiku, baamwenamo shani mu fyo Noa ali ne citetekelo?
3 Pa mulandu wa kuti Noa ali ne citetekelo kabili ali uwakosa mu kupepa, na nomba tucili tulamwenamo mu fyo acitile. Ilyo Noa akuulile icibwato aali fye mupepi no kukumanya imyaka 600, kabili alonganike ifinama no kushimikila abantu bambi ifyali no kucitika. (Ukutendeka 7:6; 2 Petro 2:5) Pa mulandu wa kuti Noa aletiina Lesa, wena no lupwa lwakwe, balipuswike Ilyeshi likalamba kabili aishileba icikolwe ca bantu bonse ababako muno nshiku. Kwena, mu nshita ya kwa Noa, abantu baleikala imyaka iingi. Nomba, na lintu akotele sana, Noa ali ne citetekelo, kabili ico camulengele ukupaalwa sana. Apaalilwe shani?
4. Bushe ababombela Lesa muno nshiku bamwenamo shani mu fyo Noa ali ne citetekelo?
4 Noa ali ne myaka nakalimo 800 ilyo Nimrode atendeke ukukuula Ulupungu lwa Babele pa mulandu wa kuti takonkele ifyo Yehova alandile ukuti abantu ‘bakakumane pe sonde.’ (Ukutendeka 9:1; 11:1-9) Lelo Noa, takuulileko ulupungu ulo Nimrode akuulile, pantu alishibe ukuti ukucite fyo, kupondokela Lesa. Kanshi Lesa afwile tayalwile ululimi lwa kwa Noa ilyo afulungenye ululimi lwa bacipondoka abalekuula ulupungu. Noa atwalilile uwa citetekelo kabili uwakosa mu kubombela Lesa mpaka fye na lintu akotele, kabili atwalilile fye uwa citetekelo imyaka yonse iyo aikele pa calo iyali iingi nga nshi. Kanshi ababomfi ba kwa Lesa aba kale balemupashanya, kabili ababombela Lesa muno nshiku, na bo bene balamupashanya.—AbaHebere 11:7.
Abakoloci ba Citetekelo Balakoselesha Ulupwa Lwabo
5, 6. (a) Ilyo Abrahamu ali ne myaka 75, cinshi Yehova amwebele ukucita? (b) Cinshi Abrahamu acitilepo pa fyo Lesa amwebele?
5 Abakoloci ba citetekelo balakoselesha sana ulupwa lwabo, kabili kuti twamwena ico ku fyo cali ku fikolwe ifyaliko pa numa ya mfwa ya kwa Noa. Abrahamu ali ne myaka nalimo 75 ilyo Lesa amwebele ukuti: “Fumamo mu calo ca ku mwenu, kabili mu bantu bobe, kabili mu ng’anda ya kwa wiso, uleya ku calo ico nkakulanga: nkakucito kubo luko lukalamba, kabili nkakupaala.”—Ukutendeka 12:1, 2.
6 Elenganyeni kuti bamweba ukusha ing’anda yenu, ukusha ifibusa fyenu, icalo cenu, na balupwa lwenu bonse, kabili bamweba ukuya ku calo uko mushaishiba. Ifi fine e fyo Lesa aebele Abrahamu ukucita. “Abramu aliile, ifyo Yehova amwebele.” Ukufuma lilya line, aleikala mu mahema no kuba umulebeshi mu fyalo fimbi kabili aleendauka mu calo ca Kanaani, mpaka fye ne mfwa yakwe. (Ukutendeka 12:4; AbaHebere 11:8, 9) Nangu ca kuti Yehova alandile ukuti Abrahamu akaba “uluko lukalamba,” aafwile kale sana ninshi na ba mu lupwa lwakwe bacili fye abanono. Kabili muli Sara umukashi wakwe akwetemo fye umwana umo, Isaki, uwafyelwe ninshi Abrahamu alyendauka mu Calo ca Bulayo imyaka 25. (Ukutendeka 21:2, 5) Na lyo line, Abrahamu tatompweke kabili tabwelelemo ku musumba wa Uri uko afumine. Awe mwandini Abrahamu ali ne citetekelo kabili alishipikishe!
7. Bushe ukushipikisha kwa kwa Abrahamu kwayafwile shani umwana wakwe Isaki, kabili abantu bonse bamwenamo shani?
7 Pa mulandu wa kuti Abrahamu alishipikishe, alilengele sana umwana wakwe Isaki ukukosa mu kupepa, kabili Isaki ali umulebeshi mu calo ca Kanaani imyaka yonse 180 iyo aikele pa calo. Icalengele Isaki ukushipikisha, ni co alicetekele amalayo ya kwa Lesa, kabili abafyashi bakwe abakoloci abalemufunda ifya kwa Lesa e balengele Isaki ukuba ne citetekelo. Kabili inshita imbi, Yehova na o alengele icitetekelo ca kwa Isaki ukukosa sana ilyo alandile nankwe. (Ukutendeka 26:2-5) Pa mulandu wa kuti Isaki ali ne citetekelo, calengele ukuti ubulayo Yehova alaile bufikilishiwe ubwa kuti, mu lupwa lwa kwa Abrahamu e mukafuma “ulubuto,” kabili inko shonse e mo shikapaalilwa. Ilyo papitile imyaka iingi, Yesu Kristu, umukalamba pali bonse abali no kufuma muli lulya “lubuto,” alishile pano calo no kulenga abantu bonse abengaba ne citetekelo muli wena ukuba na bucibusa na Lesa no kwisakwata ubumi bwa muyayaya.—Abena Galatia 3:16; Yohane 3:16.
8. Bushe Yakobo alangile shani ukuti ali ne citetekelo cakosa, kabili cinshi acitile ilyo akotele?
8 Isaki na o, ayafwile umwana wakwe Yakobo ukuba ne citetekelo cakosa icamulengele ukubombela Lesa mpaka fye na lintu akotele. Yakobo ali ne myaka 97 ilyo ashashele na malaika ubushiku bonse pa kuti amupaale. (Ukutendeka 32:24-28) Yakobo afwile ne myaka 147, nomba ilyo talafwa, nangu ca kuti takwete sana amaka, ali-ikoseleshe no kupaala abana bakwe bonse fye 12. (Ukutendeka 47:28) Amashiwi ya busesemo ayo alandile, ayaba nomba pa Ukutendeka 49:1-28 yalifikilishiwe, kabili fimo ifyo alandilepo ficili filefikilishiwa.
9. Bushe abakoloci abakosa mu citetekelo kuti bayafwa shani aba mu lupwa lwabo?
9 Kanshi ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka abakoloci, balalenga sana aba mu lupwa lwabo ukukosa mu kupepa. Ifya mu Baibolo ifyo abakoloci basambilisha abacaice, ifyo babafunda pa mulandu wa kuti bena balishiba ifingi, e lyo ne fyo abakoloci bashipikisha pa nshita ntali, kuti fyayafwa sana abacaice ukuba ne citetekelo cakosa ilyo balekula. (Amapinda 22:6) Abakoloci bafwile ukwishiba ukuti ifyo bacita, kuti fyakosha sana aba mu lupwa lwabo.
Abakoloci Balakoselesha Bakapepa Banabo
10. Cinshi Yosefe ‘akonkomeshe ulwa mafupa yakwe,’ kabili amashiwi alandile yakoseshe shani abena Israele?
10 Abakoloci na kabili, balakoselesha sana bakapepa banabo. Yosefe mwana Yakobo ilyo akotele, alicitilepo cimo icamoneke nge cishacindama sana lelo icalangile ukuti ali ne citetekelo. Ico acitile calikoseshe bakapepa ba cine abengi nga nshi abaishilefyalwa ninshi ena alifwa kale. Ilyo aali ne myaka 110 ‘akonkomeshe ulwa mafupa yakwe,’ aebele abena Israele ukuti, ilyo bakafuma mu Egupti, bakasende amafupa yakwe. (AbaHebere 11:22; Ukutendeka 50:25) Ifyo Yosefe alandile fyalengele abena Israele ukuba ne subilo imyaka yonse iyo bali mu busha, ninshi wena alifwa kale, kabili fyalengele bacetekela ukuti kasuba kamo bakalubuka.
11. Bushe Mose uwali mukoloci nakalimo ayafwile shani Yoshua?
11 Mose na o wine alikoseleshiwe pa mulandu wa kuti Yosefe ali ne citetekelo. Ilyo Mose ali ne myaka 80, e wasendele amafupa ya kwa Yosefe ukuyafumya mu calo ca Egupti. (Ukufuma 13:19) Nalimo iyi yine nshita, aishibene na Yoshua, uwali umwaice sana pali ena. Mu myaka 40 iyakonkelepo, Yoshua ali kapyunga wa kwa Mose. (Impendwa 11:28) Aile na Mose ku lupili lwa Sinai, kabili aishilemukumanya na kabili ilyo atentemwike ulupili ninshi ali ne fipaapaatu fya mabwe apalembelwe Amafunde Ikumi. (Ukufuma 24:12-18; 32:15-17) Awe mwandini Mose umukoloci alifundile Yoshua ifintu ifisuma nga nshi!
12. Bushe Yoshua akoseleshe shani abena Israele ukucita icisuma imyaka yonse iyo aikele pa calo?
12 Yoshua na o, akoseleshe abena Israele imyaka yonse iyo aikele pa calo. Pa Abapingushi 2:7 patila: “Abantu babombeele Yehova inshiku shonse sha kwa Yoshua kabili inshiku shonse sha bakalamba abashele pa numa ya mfwa ya kwa Yoshua, abamwene umulimo onse uukalamba wa kwa Yehova uo acitile kuli Israele.” Nomba ilyo Yoshua afwile pamo na bakalamba bambi, abena Israele balifililwe ukupepa Lesa bwino bwino, pantu inshita imo baletala bapepako utulubi e lyo kabili babwelela kuli Lesa, ifyo fine e fyo cali pa myaka 300, mpaka fye na mu nshiku sha kwa Samwele kasesema.
Samwele ‘Acitile Ubulungami’
13. Bushe Samwele ‘acitile shani ubulungami’?
13 Baibolo tayatweba imyaka Samwele akwete ilyo afwile, lelo ibuuku lya kwa 1 Samwele lilanda pa fyacitike mu myaka 102, kabili Samwele alimweneko ifingi ifyacitike muli iyi myaka. Pa AbaHebere 11:32, 33, patweba ukuti abapingushi ba cishinka na bakasesema “bacitile ubulungami.” Ca cine, Samwele alyafwile bamo abaliko mu nshiku shakwe ukusengauka imibele yabipa, e lyo bambi na bo alibafwile ukuleka ukucita ifyabipa. (1 Samwele 7:2-4) Abafwile shani? Pantu ali ne cishinka kuli Yehova ubumi bwakwe bonse. (1 Samwele 12:2-5) Taletiina no kufunda abantu abalelufyanya, nangu fye ni mfumu. (1 Samwele 15:16-29) Na kabili, ilyo Samwele ‘akotele kabili ali ne mfwi’ atwalilile ukucita icisuma, kabili alepepelako na bambi. Aebele abena Israele banankwe ukuti “kutali fye kuli ine ukubembuka kuli Yehova mu kuleko kumupepela.”—1 Samwele 12:2, 23.
14, 15. Bushe abakoloci kuti bapashanya shani Samwele ilyo balepepa?
14 Fyonse ifi filelanga ukutila abakoloci kuti bayafwa sana abantu bambi ababombela Yehova ukulacita ifisuma. Te mulandu no kulwalilila nelyo amafya yambi ayo abakoloci bengakwata, kuti balepepelako bambi. Mwe bakoloci besu, bushe mwalishiba ukuti aba mu cilonganino balamwenamo sana mu mapepo yenu? Pa mulandu wa citetekelo cenu mu mulopa wasuumine uwa kwa Kristu, mwaliba na bucibusa na Yehova, kabili pa mulandu wa kuti mwalitwalilila ukushipikisha, icitetekelo cenu ‘calyeshiwa.’ (Yakobo 1:3; 1 Petro 1:7) Mwilaba ukuti: “Ukupaapaata kwa mulungami, ilyo kulebomba kulaba na maka ayengi.”—Yakobo 5:16.
15 Amapepo ayo mupepela umulimo wa kushimikila ne milimo imbi iya mu cilonganino ca kwa Yehova, yalicindama sana. Bamunyinefwe bamo balibakaka mu fifungo pantu balikaana ukuipoosa mu fya calo pa mulandu wa kuti Bena Kristu. Bambi na bo balecula pa mulandu wa tuyofi, inkondo, e lyo ne nkondo sha bana calo. Bambi na bo, abo mwaba fye na bo na mu cilonganino, baletunkwa ukucita ifyabipa nelyo kuli bamo abalebakaanya ukubombela Lesa. (Mateo 10:35, 36) Ababa pa ntanshi mu mulimo wa kushimikila na batungulula mu filonganino na bo bene, mulebapepelako lyonse. (Abena Efese 6:18, 19; Abena Kolose 4:2, 3) Ala cilawama sana nga mulelumbula amashina ya basumina banenu mu mapepo, nge fyo na Epafra alecita!—Abena Kolose 4:12.
Ukufunda aba Nkulo Ikakonkapo
16, 17. Cinshi Amalumbo 71:18 yasobele, kabili ifyo yalandile filefikilishiwa shani muno nshiku?
16 Ukwampana na ba cishinka ababa mu “mukuni unono,” abakaya ku muulu, kwalilenga ukuti aba mwi bumba lya “mpaanga shimbi” ababa ne subilo lya kwikala pano calo umuyayaya bakanshiwe bwino sana. (Luka 12:32; Yohane 10:16) Ico calisobelwe pa Amalumbo 71:18, apatila: “Ukufika ku bukote ne mfwi, mwe Lesa, mwindekelesha; nsuke nongole amaka yenu ku nkulo iileisa, na bumpalume bwenu kuli onse uukesabapo.” Abasubwa balaipeelesha ukukansha aba mpaanga shimbi ukubomba imilimo na imbi ilyo bena tabalaya ku muulu mu kuteka na Yesu Kristu.
17 Ifyo Amalumbo 71:18 yalanda pa kufunda ‘inkulo ileisa’ kuti fyabomba na ku mpaanga shimbi, abafundwa na basubwa ba kwa Lesa. Yehova alipeela abakoloci umulimo wacindama uwa kushimika ifisuma pali wena kuli balya abaleisa mu kupepa kwa cine. (Yoele 1:2, 3) Aba mpaanga shimbi bamona ukuti lishuko ukusambilishiwa na basubwa no mupashi, kabili ico cilalenga na bo ukufwaisha ukulasambilisha na bambi abafwaya ukubombela Yehova.—Ukusokolola 7:9, 10.
18, 19. (a) Finshi ifyacindama ifyo ababomfi ba kwa Yehova abengi abakoloci bengatushimikila? (b) Cinshi Abena Kristu abakoloci bafwile ukwishiba?
18 Ababomfi ba kwa Yehova abakoloci, bonse fye abasubwa na ba mwi bumba lya mpaanga shimbi, e batushimikila ifyacindama ifyacitike imyaka ya kale mu kuteyanya kwa kwa Lesa. Abanono abacili aba mweo e ko baali na lintu baletambisha ubunkolanya bwa kubalilapo umo balelanga ifyacitike ukufuma pa kutendeka kwa bubumbo ukufika ku fikacitika mu Myaka Ikana Limo. Ubo bunkolanya balebwita ati “Photo-Drama of Creation.” Abakoloci bamo bamo balishibene fye na bamunyinefwe baletungulula umulimo wa kushimikila abo bakakile mu cifungo mu 1918. Bambi na bo balilandileko na pa cilimba pa mulabasa wa Nte sha kwa Yehova uwaleitwa ati WBBR. Abengi kuti batushimikila ne fyo cali ilyo Inte sha kwa Yehova balelwisha ubuntungwa bwa kupepa mu filye fya milandu ifikalamba. E lyo bambi na bo balishipikishe no kutwalilila mu kupepa kwa cine ilyo balebacusha kuli bakateka abankalwe. Na kabili, abakoloci kuti balondolola ne fyo icine ca mu Baibolo caya cilelondololwa panono panono mu kuya kwa nshita. Baibolo itukoselesha ukumwenamo muli ifi fyonse ifyo abakoloci baishiba.—Amalango 32:7.
19 Baibolo ikoselesha Abena Kristu abakoloci ukuba ne mibele isuma pa kuti abacaice balebapashanya. (Tito 2:2-4) Nakalimo ino nshita te kuti mumone ukutila ukushipikisha kwenu, amapepo yenu no kufunda kwenu filakoselesha sana bambi. Nakalimo na Noa, Abrahamu, Yosefe, Mose, na bambi fye, na bo bene tabaishibe bwino bwino ifyo icitetekelo cabo cali no kukoselesha abengi abali no kufyalwa ku ntanshi. Lelo, icitetekelo cabo ne cishinka cabo kuli Lesa, fyalikoselesha abengi ukufika na lelo; e fyo ne citetekelo cenu ne cishinka cenu, fikoselesha bambi.
20. Bushe abakaba ne citetekelo cakosa ukufika na ku mpela, bakapaalwa shani?
20 Nampo nga mukapusuka “ubucushi bukalamba” nelyo mukaba pa bakabuuka mu calo cipya, ala cikawama ukuti mukakwata “ubumi bwine bwine”! (Mateo 24:21; 1 Timote 6:19) Elenganyeni fye ifyo cikaba mu Kuteka kwa Myaka Ikana Limo ukwa kwa Kristu ilyo Yehova akafumyapo ubukote. Mu nshita ya kuti mukalebuuka ababula amaka, cila bushiku mukalabuuka na maka kabili ubumi bwenu bukalawaminako fye. Cila bushiku mukalakwata amaka, kabili amenso yenu yakalamona bwino sana, amatwi yenu na yo yakalaumfwikisha, kabili mukalamoneka bwino sana! (Yobo 33:25; Esaya 35:5, 6) Apo bakekala umuyayaya, abakaba mu calo cipya ica kwa Lesa lyonse fye bakaba nga baice pantu tabakakote iyo. (Esaya 65:22) E ico kanshi ifwe bonse, natutwalilile ukuba ne citetekelo cakosa ukufika na ku mpela kabili natutwalilile ukubombela Yehova no mweo onse. Natucetekele ukuti Yehova akafishapo ifyo alaya kabili ifyo akatucitila fikawama sana ukucila ne fyo tusuubila ukuti e fyo akacita.—Amalumbo 37:4; 145:16.
Kuti Mwayasuka Shani?
• Bushe icitetekelo ca kwa Noa umukoloci calengele shani abantu bonse ukumwenamo?
• Bushe ifyacitile ifikolwe fya citetekelo fyalengele abaishilefyalwa pa numa ukuba shani?
• Bushe Yosefe, Mose, Yoshua, na Samwele abali abakote, balengele shani bakapepa banabo ukuba ne citetekelo?
• Cinshi abakoloci bengashiila abacaice?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 26]
Pa mulandu wa kuti Abrahamu alishipikishe, calengele Isaki na o ukuba ne citetekelo cakosa
[Icikope pe bula 28]
Mose alyafwile sana Yoshua pantu alemufunda ifisuma
[Icikope pe bula 29]
Amapepo yenu ayo mupepelako bambi yalicindama sana
[Icikope pe bula 30]
Abacaice balamwenamo mu kumfwa ifyo abakoloci ba cishinka babafunda