Ifyo Abakoloci Bacita Pa Kutwalilila Abakosa Mu Kupepa
Ifyo Abakoloci Bacita Pa Kutwalilila Abakosa Mu Kupepa
“Abalimbwa mu ng’anda ya kwa Yehova, . . . bacili baletwala mu bukote.”—AMALUMBO 92:13, 14.
1, 2. (a) Finshi ilingi line abantu batontonkanya pa bukote? (b) Bushe Amalembo yatila finshi fikacitika ku fyafuma mu lubembu lwa kwa Adamu?
BUSHE nga mwaumfwa ishiwi lya kuti ubukote, mutontonkanya pali finshi? Bushe mutontonkanya pa nkanda yafunyanya, pa kukoma amatwi, nangu pa kukanakwata amaka? Nelyo bushe mutontonkanya pali fimbi ificitika mu “nshiku sha bubi” ifyalondololwa bwino bwino pali Lukala Milandu 12:1-7? Nga e fyo mutontonkanya, mufwile ukwibukisha ukuti ifi Lukala Milandu icipandwa 12 yalondolola ukuti e ficitika umuntu nga akota, te fyo Kabumba Yehova Lesa alefwaya pa kutendeka. Lelo ifi fyonse ficitika pa mulandu wa lubembu ulo Adamu acitile.—Abena Roma 5:12.
2 Ukukula fye ukwine takwabipa, pantu pa kuti umuntu akokole pa calo, pafwile ukupita imyaka. Na kuba, bonse tulatemwa ukumona umuntu aleya alekula no kuba umukalamba. Na kabili, tulomfwa bwino nga twamona ifiteekwa nelyo ifilimwa fyesu filekula. Ububi bonse ubwabako pali cino calo pa mulandu wa lubembu no kukanapwililika imyaka yonse iyi 6,000, buli no kufumishiwapo nomba line. Kabili abantu bonse aba cumfwila bakaipakisha ubumi nga filya fine Lesa afwaile pa kubala, takwakabe ukukalipwa pa mulandu wa bukote nelyo imfwa. (Ukutendeka 1:28; Ukusokolola 21:4, 5) Pali ilya nshita, “umwikashi wa mu calo takasose, ati, Nindwala.” (Esaya 33:24) Abakote bakabwelela ku nshiku sha ‘bulumendo bwabo,’ kabili umubili wabo ‘ukalelemo kucilo wa mwaice.’ (Yobo 33:25) Lelo, pali ino nshita bonse bafwile fye ukushipikisha ku fifuma mu lubembu bapyana kuli Adamu. Na lyo line, ababombela Yehova bena balapaalwa icine cine ilyo baleya balekota.
3. Bushe Abena Kristu ‘batwala shani na mu bukote’?
3 Icebo ca kwa Lesa citwebo kuti ‘abalimbwa mu ng’anda ya kwa Yehova, . . . balatwala na mu bukote.’ (Amalumbo 92:13, 14) Ukulandila mu mampalanya, uwaimbile amalumbo alandile pa cishinka cacindama ica kuti ababomfi ba cishinka aba kwa Lesa balatwalilila ukukosa mu kupepa kabili balabomba bwino nangu ca kuti umubili wena ulaya ulenakuka. Ifyo ababomfi ba kwa Lesa abengi aba mu nshita ya Baibolo babombele ne fyo abengi aba muno nshiku babomba, filalanga bwino ukuti ifi fya cine.
“Talepuswa pe Tempele”
4. Bushe kasesema umukoloci Ana aipeeleshe shani kuli Lesa, kabili alambwilwe shani?
4 Tontonkanyeni pali kasesema mwanakashi Ana, uwaliko ilyo Yesu afyelwe. Ilyo aali ne myaka 84, “talepuswa pe tempele, alebomba umulimo washila ubushiku na kasuba no kuleko kulya ne fya kupaapaata.” Ana taleikala pe tempele pantu wishi ali wa mu “mukowa wa kwa Ashere,” kabili tali mwina Lebi. Tontonkanyeni pa fyo alebombesha pa kuti alesangwa pe tempele cila bushiku ukufuma ulucelo ilyo balepeela ifye fungo, ukufika ilyo balepeela ifye fungo mu cungulo! Ana alilambwilwe icine cine pa kuipeelesha kwakwe. Alisangilweko ilyo Yosefe na Maria baletele Yesu uwali fye akanya kwi tempele ku kumupeela kuli Yehova nga fintu Ifunde lyalandile. Ilyo Ana amwene Yesu, ‘alitootele Lesa no kulanda ulwa mwana kuli bonse abalelolela ukulubuka kwa Yerusalemu.’—Luka 2:22-24, 36-38; Impendwa 18:6, 7.
5, 6. Bushe abakoloci abengi muno nshiku balanga shani ukuti na bo baba nga Ana?
5 Abakoloci abengi muno nshiku baba nga Ana, tabapuswa ku kulongana, kabili balapepa na kuli Lesa ukuti ukupepa kwa cine kulelunduluka, e lyo balabombesha na mu mulimo wa kushimikila imbila nsuma. Munyinefwe umo uukwete imyaka napamo 80 uusangwa lyonse ku kulongana pamo no mwina mwakwe atile: “Ukusangwa ku kulongana, e mwata wesu. Tatufwaya ukuba kumbi. Tufwaya fye ukuba ukuli abantu ba kwa Lesa. Tulomfwa bwino sana nga tuli ku kulongana.” Awe mwandini aba bantu balabomba bwino sana kabili kuti twabapashanya!—AbaHebere 10:24, 25.
6 BaJean, bamukamfwilwa Abena Kristu abali ne myaka nakalimo 80 na bo batila, “nga kuli ifili fyonse ifikumine ukupepa kwa cine kabili ifyo ndemona ukutila kuti nabombako, na ine wine ndabombako.” Bakonkanyapo abati: “Kwena, fingi ifinenga ukuba no bulanda, nomba bushe abantu bonse bafwile ukuba no bulanda pantu fye ine ndi no bulanda?” BaJean batila balatemwa sana ukuya ku fyalo fimbi ku kusangwa ku maprogramu ayakosha icitetekelo cabo, kabili nga baleshimika balamoneka na pa menso ukuti bali ne nsansa. Nomba line ilyo baile ku calo cimo, baebele abo bali na bo ukuti, “nshilefwaya ukuya ku fifulo ifyo abantu batemwa ukuyako nga baisa mu kutandala; ndefwaya fye ukuya mu kushimikila imbila nsuma!” Nangu ca kutila tabaishibe ululimi balanda kuli ilya ncende, baJean balilengele abantu ukufwaya ukumfwa ifya mu Baibolo. Na kabili, pa myaka iingi, bali mu cilonganino umushali abantu abengi aba kushimikila, nangu ca kutila pa kuti bacite fi balekabila ukusambilila ululimi lumbi no kulaenda iawala ilituntulu pa kuya ku kulongana.
Ukulasambilila na Fimbi mu Bukote
7. Bushe Mose alangile shani ukuti alefwaya bucibusa bwakwe na Lesa bulekosa na lintu akotele?
7 Umuntu nga akokola pa calo, aleshiba ifintu ifingi. (Yobo 12:12) Na lyo line, umuntu teshiba ifya kwa Lesa pa mulandu fye wa kuti akokola pa calo. Kanshi, mu nshita ya kulamona ukuti filya fine baishiba kale fingi, ababomfi ba cishinka aba kwa Lesa balafwaya ‘ukulundapo ukusambilila’ ilyo baleya balekula. (Amapinda 9:9) Ilyo Yehova amupeele umulimo, Mose ali ne myaka 80. (Ukufuma 7:7) Cimoneka ukuti pali iyi nshita abantu tabaleikala imyake ingi, pantu Mose alembele ukuti: “Inshiku sha myaka yesu shabe myaka amakumi cinelubali, kabili imyaka amakumi cinekonsekonse nga tuli aba mapiki.” (Amalumbo 90:10) Na lyo line, Mose taleimona ukuti nakota sana ica kutila te kuti asambilile. Pa numa ya kubombela Lesa pa myake ingi, no kubomba imilimo yalekanalekana kabili iyakosa, Mose apaapeete Yehova ukuti: “Shi lekeni njishibe imibele yenu, ukuti imwishibe.” (Ukufuma 33:13) Lyonse fye, Mose alefwaya ukuti bucibusa bwakwe na Yehova bulekosa.
8. Bushe Daniele atwalilile shani ukusambilila na fimbi ilyo ali ne myaka nakalimo 90, kabili finshi fyafuminemo?
8 Kasesema Daniele na o ilyo ali ne myaka napamo 90, alitwalilile ukulaetetula pa fyalembwa fya mushilo. Ifyo ailwike mu “malembo,” napamo ifyo abelengele mu Ubwina Lebi, muli Esaya, Yeremia, Hosea, na Amose, e lyo na mu mabuuku yambi, fyamulengele ukupepa sana kuli Yehova. (Daniele 9:1, 2) Yehova alyaswike ipepo lya kwa Daniele pa kumweba ifyebo fyapuutwamo ifya kwisa kwa kwa Mesia, e lyo ne fyali no kucitika ku ntanshi mu kupepa kwa cine.—Daniele 9:20-27.
9, 10. Finshi bamo baacita pa kuti batwalilile ukusambilila na fimbi?
9 Nga filya fyacitile Mose na Daniele, kuti twaesha ukutwalilila ukusambilila na fimbi pa kulabika amano ku kubelenga Baibolo ne mpapulo nga natukwata amaka ya kucite fyo. Ifi fine e fyo abengi balecita. BaWorth, ni baeluda abali ne myaka nakalimo 80, kabili balesha sana ukusambilila fyonse ifipya ifyo “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” apekanya. (Mateo 24:45) Batila, “Nalitemwa sana icine, kabili ndomfwa bwino ukumona uko ulubuuto lwa cine luya lulebalikilako.” (Amapinda 4:18) BaFred na bo, ababomba umulimo wa nshita yonse imyaka ukucila 60, balisanga ukuti ukulanshanya ifya mu Baibolo na basumina banabo kulabakoselesha. Batila: “Ndatontonkanya sana pa fya mu Baibolo. Nga muletontonkanya sana pa fyaba mu Baibolo, e kutila ukumona ifyo mwingasambililako kuli ilyo lyashi, kabili nga muleampanya ifyo mulebelenga ku ‘cipasho ca fyebo ifituntulu,’ ninshi mukeshiba bwino umulolele ifyo fyebo. Mukamona no kuti ifyaba mu Baibolo fyalikatana bwino sana kabili fisuma nga nshi.”—2 Timote 1:13.
10 Umuntu nga akula, te kutila ninshi calaala capwa te kuti asambilile ifipya nangu ifintu ifyakosa. Aba myaka 60, 70, nangu fye 80 balisambilila ukubelenga, e lyo bambi na bo balisambilila indimi shimbi. Ico Inte sha kwa Yehova bamo bacitile fi, mulandu wa kuti bafwaya ukushimikila imbila nsuma ku balanda indimi sha ku fyalo fimbi. (Marko 13:10) BaHarry na bena mwabo balicilile imyaka 65 ilyo batampile ukushimikila abalanda iciPortuguese. BaHarry batila: “Kwena ukulanda fye icishinka, umuntu nga akota umulimo onse fye ulakosa.” Na lyo line, pa mulandu wa kubombesha e lyo no mupampamina, balikumanishe ukulatungulula amasambililo ya Baibolo mu ciPortuguese. Pa myaka iingi nomba, baHarry balalanda na malyashi ya mu ciPortuguese pa kulongana kwa citungu.
11. Mulandu nshi tulelandila pa fyo abakoloci ba citetekelo bamo bamo babomba?
11 Kwena, te bakoloci bonse abengacita ifi twalandapo, pantu bamo balalwalilila nangu kuti kwaba fimo ifingalenga bafilwa ukucita ifyo bambi bacita. Nomba, cinshi tulelandila pa fyo abakoloci bamo baacita? Te kutila tulefwaya abakoloci bonse ukubomba nge fyo abakoloci bambi babomba. Lelo, tuletontonkanya nga filya umutumwa Paulo alembeele Abena Kristu abaHebere ilyo alelanda pali baeluda ba cishinka ukuti: “Pa kumona umwalola imyendele yabo, pashanyeni icitetekelo cabo.” (AbaHebere 13:7) Nga twatontonkanya pa fyo abakoloci bamo babombesha, kuti twakoseleshiwa ukupashanya icitetekelo cabo icakosa icilenga aba bakoloci ukutwalilila mu mulimo wabo kuli Lesa. BaHarry, abali ne myaka 87 nomba, balondolola ico bakosela mu mulimo wa kwa Yehova abati, “ndefwaya ukubombesha muli iyi myaka isheleko iya bumi bwandi, kabili ndefwaya ukubomba apapelele amaka yandi mu mulimo wa kwa Yehova.” BaFred abo tulandilepo kale, balomfwa bwino sana ukubomba umulimo babapeela pa Bethel. Batila: “Ufwile ukwishiba ifyo wingabombela bwino Yehova no kutwalilila ukubomba ifyo fine.”
Balaipeelesha na Lintu Ifintu Fyayaluka
12, 13. Bushe Barsilai aipeeleshe shani kuli Lesa nangu ca kutila alikotele?
12 Kuti cayafya ukushipikisha ilyo umuntu akwata ubwafya pa mulandu wa kukota. Na lyo line, kuti mwaipeelesha kuli Lesa nangu ifintu fyayaluka. Barsilai umwina Gileadi alicitilepo fimo ifisuma mu bukote. Ilyo ali ne myaka 80, alipokelele bwino Davidi na baume bakwe, alibapeele ifya kulya no mwa kwikala ilyo balebutuka Abishalomu uwalefwaya ukupoka wishi ubufumu. Ilyo Davidi alebwelelamo ku Yerusalemu, Barsilai ashindike Davidi na baume bakwe ukuyafika ku mumana wa Yordani. Davidi alefwaya ukusenda Barsilai ukuya mu kwikala nankwe kwi sano. Bushe Barsilai ayaswike shani? Atile: “Ine lelo ndi ne myaka amakumi cinekonsekonse. Bushe umubomfi wenu engasonde ico ndelya napamo ico ndenwa? Bushe ncili ndeumfwa amashiwi ya ng’omba ishaume atemwa ishanakashi? . . . Moneni umubomfi wenu Kimhamu; lekeni aabuke na bashikulu imfumu, kabili muciteni icawama mu menso yenu.”—2 Samwele 17:27-29; 19:31-40.
13 Nangu ca kuti ifintu fyalyalwike pa mulandu wa bukote, Barsilai alicitilepo fimo ukufika apapelele amaka yakwe ukutungilila imfumu iyo Yehova asontele. Pali iyi nshita, nga alelya ifya kulya tafyaleumfwika bwino, kabili amatwi na yo yalikomene, lelo ifi tafyalengele Barsilai ukuba no bulanda. Taletontonkanya fye pa fingamuwamina, asalile Kimhamu ukuti e o Davidi asende, kabili ico acitile calangile ifyo umutima wakwe wali. Abakoloci abengi muno nshiku na bo baba nga Barsilai, pantu ni bakapekape kabili tabaitemwa. Balabomba ukufika apapelele amaka yabo ukutwala pa ntanshi ukupepa kwa cine, pantu balishiba ukuti “amalambo aya musango yu e yateemuna Lesa.” Ala twalipaalwa ukuba na bakoloci ba cishinka!—AbaHebere 13:16.
14. Bushe filya Davidi alandile na pa bukote pa Amalumbo 37:23-25 fyalenga shani ili lembo ukucindama sana?
14 Nangu ca kutila ifintu fyalealuka imiku iingi kuli Davidi mu myaka abombeele Lesa, aishibe fye ukuti Yehova taaluka mu fyo asakamana ababomfi bakwe aba cishinka. Ilyo Davidi ali mupepi no kufwa, ashikile ulwimbo ulo ino nshita twaishiba ukuti Amalumbo 37. Elenganyeni ukuti Davidi alelisha nsango wakwe kabili aleimba, ninshi aletontonkanya na pa fyamucitikile, aleti: “Amatampulo ya muntu yapampamikwa kuli Yehova, kabili abekelwa ku kwenda kwakwe; nangu awa takapooswe fye, pantu Yehova amutungilila ku kuboko kwakwe. Nali umwaice, nomba ninkota; lelo nshamona uwalungama nalekeleshiwa, nangu bufyashi bwakwe bulepule cilyo.” (Amalumbo 37:23-25) Yehova alimwene ukutila calilingile ukuti Davidi alande na pa bukote ilyo aimbile ulu lwimbo lwapuutwamo. Ifi alandile fitulanga ukuti amashiwi yakwe yafumine pa nshi ya mutima!
15. Bushe umutumwa Yohane alangile shani ukuti ali wa cishinka nangu ca kuti ifintu fyalyalwike kabili alikotele?
15 Umutumwa Yohane na o ali ne citetekelo nangu ca kuti ifintu fyalyalwike ilyo akotele, kabili kuti twamupashanya. Ilyo Yohane bamutwele pa cishi ca Patmo “pa mulandu wa kulanda pali Lesa no kushimika ubunte bwa kwa Yesu,” ninshi alibombela Lesa napamo imyaka 70. (Ukusokolola 1:9) Na lyo line talekele ukubomba. Na kuba, amalembo yonse ayo Yohane alembele aya mu Baibolo, alembele ninshi ali mupepi no kufwa. Ilyo ali pa cishi ca Patmo, Lesa amulangile ifimonwa fya kutiinya ifyaba mu Ukusokolola, kabili alifilembele bwino bwino. (Ukusokolola 1:1, 2) Cimoneka ukuti afumine pali cilya cishi mu nshita Kateka wa Roma Nerva aali pa bufumu. Lyena, napamo mu 98 C.E. ilyo ali ne myaka nalimo 90 nangu 100, Yohane alembele Ilandwe e lyo na mabuuku yatatu ayainikwa ishina lyakwe.
Balitwalilila Ukushipikisha
16. Bushe abaleka ukulanda bwino pa mulandu wa bukote kuti balanga shani ifyo baipeela kuli Yehova?
16 Fingi fingalenga abakoloci ukufilwa ukulabomba nge fyo balebomba kale, kabili amafya bengakwata na yo yalapusanapusana. Ku ca kumwenako fye, abakoloci bamo balileka fye no kulanda bwino. Na lyo line, bacili balebukisha ifisuma ifyo Lesa abacitila ne fyo alanga ukuti alibatemwa kabili wa cikuuku kuli bena. Nangu ca kuti nomba tabalanda bwino bwino, mu mitima yabo balalanda kuli Yehova ukuti: “Ifyo natemwa amalango yenu! Akasuba konse yene e kwetetula kwandi.” (Amalumbo 119:97) Yehova na o alishiba ‘abatontonkanya pe shina lyakwe,’ kabili alamona no bupusano bwaba pali aba bantu e lyo na bantu abengi muli cino calo, abashabika amano ku kucita ukufwaya kwakwe. (Malaki 3:16; Amalumbo 10:4) Ala tulomfwa bwino ukwishiba ukuti Yehova alatemwa ukumona ifyo twetetula mu mitima yesu!—1 Imilandu 28:9; Amalumbo 19:14.
17. Cinshi icaibela kabili icacindama ico ababombela Yehova imyaka iingi baacita?
17 Icishinka na cimbi icacindama ca kutila ababombela Yehova mu cishinka imyaka iingi balicitapo cimo icaibela ico bashali no kucita nga tabalebombela Lesa, icacindama ico bacita ca kuti, balitwalilila ukushipikisha. Yesu atile: “Mu kushipikisha kwenu e mo mukamwene myeo yenu.” (Luka 21:19) Ukushipikisha kwalicindama pa kuti umuntu akakwate umweo wa muyayaya. Imwe bonse mwe bacita “ukufwaya kwa kwa Lesa,” kabili mwe baba ne cishinka kuli wena mu mikalile yenu, ishibeni ukuti Lesa akamulambula ilyo ‘akafishapo ubulayo bwakwe.’—AbaHebere 10:36.
18. (a) Finshi abakoloci bacita ifyo Yehova omfwa bwino ukumona? (b) Cinshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?
18 Yehova alamutasha pa mulimo mubomba no mweo onse, ube unono nelyo ukalamba. Te mulandu ne fingacitika ku ‘buntu bwenu ubwa ku nse’ ilyo muleya mulekota, ‘ubuntu bwenu ubwa mu kati’ bwena bulalengwa cipya cipya ubushiku no bushiku. (2 Abena Korinti 4:16) Ukwabula no kutwishika, Yehova alatasha ifyo mwamubombela, kabili tatuletwishika no kuti na ino ine nshita alatasha ifyo mulemubombela. (AbaHebere 6:10) Ukuba ne cishinka muli uyu musango kulakoselesha sana abantu bambi, kabili ico cine e co tukalandapo mu cipande cikonkelepo.
Kuti Mwayasuka Shani?
• Fisuma nshi Ana acitile ifyo Abena Kristu abakoloci muno nshiku bengapashanya?
• Bushe umuntu nga akota ninshi calaala capwa tapali nangu cimo ico engabomba?
• Bushe abakoloci kuti batwalilila shani ukulanga ukuti baliipeelesha kuli Lesa?
• Bushe Yehova amona shani umulimo uo abakoloci bamubombela?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 23]
Ukubelenga “amabuuku” e kwalengele Daniele umukoloci ukwiluka imyaka abaYuda bali no kuba muli bunkole
[Ifikope pe bula 25]
Abakoloci abengi balasangwa lyonse ku kulongana, balicincila mu kushimikila, kabili balafwaya sana ukusambilila na fimbi