Bushe Mwakwata Umweo Uushifwa?

Bushe umuntu akwata fye umubili no mulopa? Nelyo bushe kwalibako na fimbi ifyaba mu muntu? Bushe fwe bantu tuli bena kufwa fye? Nelyo bushe mu mubili wesu mwaliba cimo icifumamo nga twafwa?

NANGU cingati amacalici ayengi yasambilisha ifyapusanapusana pa ficitika umuntu nga afwaya, bonse basumina ukuti: Mu muntu mwaliba cimo icifumamo nga afwa. Abantu abengi basumina ukuti umuntu nga afwa, umweo ulafumamo. Bushe na imwe e fyo mwasumina? Bushe umuntu akwata umubili no mweo? Bushe umweo cinshi? Bushe abantu bakwata umweo uushifwa? Mwandini nacicindama sana ukwishiba icine pa fyo umuntu aba!

“Umuntu Abe Icibumbwa ca Mweo”

Bushe mu muntu mwaliba “umweo” uufumamo ilyo afwa? Icitabo icilanda pali Baibolo (Holman Illustrated Bible Dictionary) citila, “ilingi line umweo upilibula umuntu wine.” Ica kumwenako fye, pa Ukutendeka 2:7 patila: “Yehova Lesa abumbile umuntu ku lukungu lwa mushili, na mu myona yakwe apuutilemo umupu wa mweo; no yo muntu abe cibumbwa ca mweo.” Kanshi umuntu wa kubalilapo, Adamu, ali e mweo wine.

Amalembo yambi nayo yalanga ukuti ishiwi “umweo” lipilibula umuntu wine. Ica kumwenako fye, Baibolo yatila umweo ulabomba umulimo. (Ubwina Lebi 23:30) Kabili Baibolo ilanda ukuti umweo ulafiita ku mutima, ulaba no bulanda, ulafufya utulo, ulomfwa umwenso, kabili ulasakamikwa. (Abapingushi 16:16; Yobo 19:2; Amalumbo 119:28; Imilimo 2:43; 1 Abena Tesalonika 5:14) Pa Abena Roma 13:1, Paulo alandile pa bantu ukuti myeo, atile: “Umweo onse unakile ubuteko.” (The Holy Bible) Kabili pali 1 Petro 3:20, tubelenga ukuti: “Mu nshiku sha kwa Noa, . . . imyeo 8 e yapuswike ku menshi.” (The Holy Bible) Tapali apo aya malembo yalandile ukuti umweo cintu cimo icifuma mu muntu nga afwa.

Nga inama ne fimenwa, bushe na fyo myeo? Moneni ifyo Baibolo ilanda pa fyo inama  shapangilwe. Lesa alandile ukuti: “Mu menshi namusenye ukusenya kwa fibumbwa fya mweo.” E lyo pa bushiku bwakonkelepo ubwa kupangamo ifintu Lesa atile: “Pe sonde napafumye ifibumbwa fya mweo mu misango ya fiko, ifitekwa, ne fikulika, ne nama sha mpanga mu misango ya fiko.” (Ukutendeka 1:20, 24) Kanshi ifipeema fyonse, abantu ne nama, myeo. Lelo, Amalembo tayalanda ukuti ifimenwa na fyo myeo.

Na kabili ishiwi lya kuti “umweo” lilabomfiwa mu nshila imbi. Pali Yobo 33:22, tubelenga ukuti: “Umweo wakwe naupalamina ku cilindi, no bumi bwakwe nabupalama ku ba kubwipaya.” (Luvale Bible) Muli ili lembo amashiwi ya kuti “umweo” na “ubumi” yalepilibula icintu cimo cine, ilya kubalilapo lilelondolola bwino ishiwi lya kulekelesha. Kanshi ishiwi “umweo” kuti lyapilibula no bumi umuntu akwata ilyo ali umumi. E mulandu wine, Amalembo yalandila pa balwani ba kwa Mose abalefwaya ukumwipaya ukuti ‘abantu bonse abafwaile umweo [wakwe].’ (Ukufuma 4:19) Pa kulanda pali Yesu Kristu, Baibolo itila: ‘Umwana wa muntu aishile . . . ku kupeelo mweo wakwe [ubumi] icilubula pa kuti alubule abengi.’—Mateo 20:28.

Baibolo ilondolola “umweo” mu nshila imo ine kabili iyayanguka ukumfwa. Ili shiwi kuti lyapilibula umuntu nelyo inama nangu ubumi ubo inama na bantu bakwata ilyo bali abomi. Nge fyo twalamona, ifi twalanda filomfwana ne fyo Baibolo isosa pa ficitika ku mweo ilyo umuntu afwa.

“Umweo Uwabifya E Ukafwa”

Baibolo itila: “Umweo uwabifya e ukafwa.” (Esekiele 18:4, Diocese of Mbala) Ilyo Eliya asakamikwe alombele ukuti ‘umweo wakwe ufwe.’ (1 Ishamfumu 19:4, NW) Nangu fye ni Yona, na o ‘alombele ukuti umweo wakwe ufwe.’ (Yona 4:8, NW) Kanshi umuntu nga afwa, umweo na o ulafwa; taufumamo nelyo ukupusuka. Apo umuntu wine e mweo, kanshi nga twatila umuntu nafwa ninshi tuleti umweo naufwa.

Nga cinshi amalembo yamo yalandila ukuti umweo walifuminemo no kuti umweo walibwelelemo? Ilyo Baibolo ilanda pa fyacitikile Rakele pa numa fye ya kupaapa umwana umwaume, itila: “Nomba, pa kufumamo umweo wakwe (pantu alifwile), e lyo ainike ishina lyakwe Benoni: lelo wishi amwinike Benyamini.” (Ukutendeka 35:15-18) Kabili ilyo Baibolo ilanda pa kubuuka kwa mwana mwaume  wa kwa mukamfwilwa, pali 1 Ishamfumu 17:22 itila: “Yehova aumfwile ishiwi [ipepo] lya kwa Eliya; umweo wa mwana wabwelelemo, na o apuupuutuka.” Bushe aya malembo yalelanda ukuti umweo cintu icishimoneka icingafuma nelyo ukwingila mu mubili?

Mwilaba ukuti ishiwi “umweo” kuti lyapilibula no “bumi” umuntu akwata. Kanshi ukulanda ukutila umweo wa kwa Rakele walefumamo cipilibula ukuti ubumi bwakwe bwalepwa. Na kuba, mu maBaibolo yamo amashiwi yatila “umweo wakwe walefumamo” yapilibulwa ukuti “ali pa kufwa” (Diocese of Mbala) na “apeemene uwa kupeelako” (Jerusalem Bible). Cimo cine e cacitike na ku mwana wa kwa mukamfwilwa, ubumi e bwabwelele ku mulumendo.—1 Ishamfumu 17:23.

Ifyo Umuntu Aaba

Baibolo ilalondolola bwino ifyo umuntu aaba. Umuntu takwata mweo; umwine wine e mweo. Apo umuntu e mweo wine, kabili umweo ulafwa, kanshi pa kuti abafwa bakabe abomi na kabili ukubuuka kufwile ukubako. Baibolo yalaya ukuti: “Mwisunguka pali ici, pantu inshita ileisa ilyo bonse ababa mu nshiishi bakebukishiwa kabili bakomfwe shiwi lyakwe [Yesu] no kufumamo, abalecite fisuma bakabuukila ku bumi, abalecite fibi bakabuukila ku bupingushi.” (Yohane 5:28, 29) Ubu bulayo bwa kuti kukaba ukubuuka e bwalenga tube ne subilo line line ilya kuti abafwa bakabuuka, te cisambilisho ca kuti umweo taufwa.

Kanshi calicindama ukwishiba bwino ifyo ukubuuka kupilibula ne fyo kwakuma abantu! Na cimbi icacindama sana kwishiba bwino Lesa na Kristu pantu Yesu asosele mwi pepo ukuti: “Awe ubu e bumi bwa muyayaya, ukuti baleishiba imwe, mwe Lesa wa cine mweka, no yo mwatumine, Yesu Kristu.” (Yohane 17:3) Inte sha kwa Yehova uko mwikala bakatemwa sana ukumwafwa ukusambilila Baibolo pa kuti mukeshibe bwino Lesa, Umwana wakwe, na malayo Yakwe. Tulemukoselesha ukumonana ne Nte sha kwa Yehova nelyo ukulembela ku basabankanya ino magazini.

[Ifikope pe bula 4]

Fyonse myeo

[Abatusuminishe]

Goat: CNPC—Centro Nacional de Pesquisa de Caprinos (Sobral, CE, Brasil)