Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

“Kabiye Kasambe mu Cishiba ca Siloamu”

“Kabiye Kasambe mu Cishiba ca Siloamu”

“Kabiye Kasambe mu Cishiba ca Siloamu”

PA NUMA ya kusuba iloba pa menso ya mwaume wali impofu, Yesu atile: “Kabiye kasambe mu cishiba ca Siloamu.” Uyu mwaume alilesamba kabili “abwelele alemona.” (Yohane 9:6, 7) Ni kwi kwabelele Icishiba ca Siloamu? Ifyo bashulile nomba line filanga ukuti ici cishiba cabelele pa ncende imbi.

Abatandashi abengi baliyatandala ku ncende yaba mu Yerusalemu apaba ico baleti e Cishiba ca Siloamu, ico balemona kwati e cishiba icalumbulwa pali Yohane 9:7. Ici cishiba cabela ku mpela ya mpembwe iyo Hisekia akuulile mu myaka ya ba700 B.C.E., kabili iyi mpembwe yalepa amamita 530. Na kuba, ici cishiba bacipangile mu myaka ya ba300 C.E. Abaimbile ici cishiba bena Byzantine abaleita kuti Bena Kristu. Abena Byzantine baletontonkanya ukuti icishiba ico umutumwa Yohane alandilepo cabelele ku mpela ya mpembwe yaimbile Hisekia.

Lelo, mu 2004, abashula ifya kushulashula basangile ico batila e Cishiba ca Siloamu ico balebomfya ilyo Yesu ali pano isonde. Cabela ku kapinda ka ku kuso lwa ku kabanga ka co baletontonkanya kale ukuti e Cishiba ca Siloamu. Bushe bacisangile shani? Bushiku bumo ababomfi ba buteko balefwaya ukuwamya imipaipi umupita ubusali muli ilya ncende. E ico, batumine ababomfi abalebomfya fimasembe. Uushula ifya kushulashula uwalebombela lwa mupepi, alishile mu kutamba uko baleimba kabili amwene amatabo yabili yamoneka. Ici calengele baleke ukwimba, kabili icipani ca Israeli Antiquities Authority calisuminishe abashula ifya kushulashula ukutendeka ukubombela pali ilya ncende. Kale kale, balimba ulubali lumo ulwa ici cishiba ulwalepa amamita 70, kabili balisanga na makona yabili aya cishiba.

Ilyo baleshula balesanga amakobili ayo balebomfya mu myaka abaYuda bapondokele abena Roma, e kuti mu mwaka walenga bubili, uwalenga butatu, no walenga bune uwa kupondoka. AbaYuda bapondokele abena Roma mu 66 C.E. ukufika mu 70 C.E. Aya makobili yalanga ukuti abaYuda balebomfya ici cishiba mpaka mu 70 C.E. ilyo abena Roma baonawile Yerusalemu. Icitabo cilanda pa fyo bashula mu ncende isho Baibolo yalandapo (Biblical Archaeology Review) catila: “Kanshi ici cishiba balecibomfya mpaka na mu mwaka ukupondoka kwapwile, e lyo pa numa balicilekeleshe. Iyi e ncende yaba sana mwi samba mu Yerusalemu, kabili tamwaleikala abantu mpaka mu nshita ya bena Byzantine. Cila mwaka mulamba nga alekonkoloka, aleshika ici cishiba. Kabili ilyo abena Roma baonawile umusumba, balilekele ukuwamya icishiba. Lintu imyaka yalepita, icishiba casukile cashikama kuli mulamba. Ilyo abashula ifya kushulashula baimbile mupepi na mamita 3 ukuya pa nshi, balisangile icishiba.”

Mulandu nshi abasambi ba Baibolo bengatemenwa ukwishiba apabelele Icishiba ca Siloamu? Umusumba wa Yerusalemu baliulandapo sana mu Malandwe yalanda pa bumi no butumikishi bwa kwa Yesu. Kanshi abasambi ba Baibolo kuti batemwa ukwishiba ifyo Yerusalemu yali mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo.

[Icikope pe bula 7]

Icishiba ca Siloamu ico basangile nomba line

[Abatusuminishe]

© 2003 BiblePlaces. com