Bushe ‘Mwalicindama Kuli Lesa’?
Bushe ‘Mwalicindama Kuli Lesa’?
“E fyo caba ku muntu uwaitutilila ifyuma lelo uushaba uwacindama kuli Lesa.”—LUKA 12:21.
1, 2. (a) Finshi abantu bafwaya sana ica kuti balabika no bumi bwabo mu kapoosa mweo? (b) Bwafya nshi Abena Kristu bakwata, kabili cinshi cingacitika nga tabacenjele?
UKUTULA fye kale na kale, abantu mu fyalo ifingi balacucutika no kupiba ilibe pa mulandu wa kuti balafwaya sana ukunonka ifyuma. Ica kumwenako fye, mu myaka ya ba 1800, abantu abengi sana baleya ku fyalo fya kutali pamo nga ku Australia, ku South Africa, ku Canada, na ku United States of America mu kusokota ulubwe lwaumo mutengo ulwa golde. Abengi balesha balupwa lwabo no kuya uko bashaishiba kabili tabaletiina no kufwa, balebika fye no bumi bwabo mu kapoosa mweo. Ca cine, abantu abengi balabika umweo wabo mu bwafya no kucucutika sana pa mulandu wa kufwaya ifyuma.
2 Nangu ca kuti abengi muno nshiku tabaya ku fyalo fya kutali mu kusokota ifyuma nga filya cali kale, balabombesha pa kusanga fye ifyo bakabila mu mikalile. Muno nshiku, umuntu pa kusanga ifyo akabila mu mikalile ala calyafya kabili ni nkondo icine cine. Fwe bantu tulasakamana sana pa fya kulya, ifya kufwala ne ng’anda, kanshi nga tatucenjele kuti twalekelesha ifyacindamisha ifyo tulingile ukucita no kufilabako fye. (Abena Roma 14:17) Ifyo Yesu alandile mu cilangililo pa muntu umo filatulanga bwino sana ukuti fwe bantu ilingi line tulasakamana sana pa fya mu mikalile. Ici cilangililo caba pali Luka 12:16-21.
3. Mu kusupula fye, shimikeni icilangililo ca kwa Yesu icalembwa pali Luka 12:16-21.
3 Yesu alandile ici cilangililo lilya line alandile pa kuibaka ku lunkumbwa, nge fyo twasambilile mu cipande cafumako. Ilyo Yesu apwile ukulanda pa kuibaka ku lunkumbwa, alandile pa mukankaala uwamwene ukuti amatala yakwe ayo aiswishemo ifisuma yacepa, kabili alibongolwele amatala ya kale no kukuula ayakalamba pa kuti atutilemo ifisuma na fimbi ifingi. Lilya line alemona kwati alatendeka ukucibondola, Lesa amwebele ukuti balamupoka umweo wakwe, kabili fyonse ifyo atutile mu matala fili no kushalila bambi. Lyena Yesu alandile amashiwi ya kusondwelela ilyo atile: “E fyo caba ku muntu uwaitutilila ifyuma lelo uushaba uwacindama kuli Lesa.” (Luka 12:21) Cinshi twingasambililako kuli ici cilangililo? Kuti twakonka shani ukufunda kwaba muli ici cilangililo?
Umuntu Uwali no Bwafya
4. Finshi nakalimo twingalanda pa muntu wa mu cilangililo ca kwa Yesu?
4 Icilangililo ca kwa Yesu fwe bengi twalicishiba. Moneni ukuti pa kutendeka ili lyashi, Yesu alandile fye ati: “Ibala lya mukankaala umo lyalitwalishe.” Yesu talandile ukuti icalengele uyu muntu ukunonka ifyuma mulandu wa kuti ali no bucenjeshi nangu ukuti ali no bufumfuntungu. Kanshi Yesu talandile ukuti ulya muntu aali mubi. Na kuba, nga kukonka ifyo Yesu alandile mu cilangililo, kuti twatila ulya muntu alibombeshe. Nangu ca kuti Yesu talondolwele ifingi, ifyo alandile pali ulya muntu fitulanga ukuti aleteyanishisha libela ifya ku ntanshi kabili afwile aletontonkanya na pa lupwa lwakwe. Kanshi nga ni mu mikalile ya buntunse fye, kuti twatila ulya muntu alebombesha kabili alibikile sana amano ku milimo yakwe.
5. Bwafya nshi umuntu wa mu cilangililo ca kwa Yesu akwete?
5 Nangu tatwaishiba ifingi sana pali ulya muntu, Yesu mu cilangililo amwitile ukuti umukankaala, kabili ico calola mu kutila pali ilya nshita ninshi alikwata kale ifikwatwa ifingi. Nomba, nge fyo Yesu alandile, ulya muntu ali no bwafya. Asombwele ifintu ifingi sana mu mabala yakwe ukucila pa fyo aleenekela kabili fyalifulile ukucila na pa fyo alekabila ica kuti takwete no kwa kufisungila. Cinshi ali no kucita?
6. Finshi ababomfi ba kwa Lesa abengi muno nshiku bafwile ukupingulapo?
6 Abengi ababombela Yehova muno nshiku balakwata amafya yapala bulya bwine bwafya ubo umukankaala akweteko. Abena Kristu ba cine balafwaya sana ukuba abafumacumi, balabombesha kabili balakonka sana amafunde. (Abena Kolose 3:22, 23) Nampo nga baingila fye incito nelyo balaibombela fye abene, ilingi line balabomba bwino kabili limo ifyo bacita filalondoloka sana. Nga kwaba ishuko lya kubasumbula pa ncito nangu baba ne shuko lya kupanga sana indalama mu milimo yabo, bafwile ukupingula ifya kucita. Bushe bafwile ukusumina ukusumbulwa nelyo ukusalapo ukupanga indalama ishingi mu mulimo wabo? BaNte imisepela abaya ku sukulu na bo balacita bwino ku sukulu. Kanshi kuti babasala ukuya ku masukulu ya pa muulu kabili kulaba no tubungwe tumo utulipila indalama sha masambililo yabo nga babatuma ku masukulu ya lulumbi. Bushe bafwile fye ukusumina ukuya kuli ayo masambililo?
7. Cinshi umuntu wa mu cilangililo ca kwa Yesu acitile ilyo amwene ukuti ifyo asombwele fyafula sana?
7 Nomba lekeni tubwelele ku cilangililo ca kwa Yesu. Cinshi umukankaala acitile ilyo asombwele ifya kulya ifingi ica kuti takwete no kwa kufisungila? Atontonkenye ukuti akabongolola amatala ya kale no kukuula ayakalamba pa kuti akatutilemo ingano shakwe ne fintu fyakwe ifisuma. Afwile amwene ukuti ifyo alepanga ukucita fyaliweme sana pantu fyali no kumwafwa ukwikala bwino no kuba ne nsansa kabili mu mutima wakwe atile: “Nkeba umweo wandi, nkatila: ‘We mweo, nukwata ifisuma ifingi ifya myaka iingi; ale tuusha, ulye, unwe, uipakishe.’”—Luka 12:19.
Mulandu Nshi Lesa Amwitile Ukuti ‘Iciwelewele’?
8. Cinshi icacindamisha ico umuntu wa mu cilangililo ca kwa Yesu ashalecita?
8 Nomba, nge fyo Yesu alandile mu cilangililo, ukutontonkanya kwa mukankaala ukwa kuti ifyo akacita fikamwafwa sana ukwikala bwino, kwali kuibepa fye. Kwena ifyo alefwaya ukucita tafyabipile, lelo kwali fye icintu cimo icacindama ico ashacitile, talecita ukufwaya kwa kwa Lesa. Aletontonkanya fye pa fyo akekala bwino, ifyo akalalya, ukunwa no kuipakisha. Ena alemona kwati apo aali ne “ifisuma ifingi,” ninshi akekala ne “myaka iingi.” Nomba calimubipile pantu ifyo aletontonkanya te fyo cali no kuba. Icamucitikile ni cilya cine na Yesu alandilepo ukuti: “Umuntu nangu fye akwate ifingi nga nshi, ubumi bwakwe tabwaba mu fintu ifyo akwata.” (Luka 12:15) Bulya bwine bushiku, fyonse ifyo ulya muntu aculiile pa myaka iingi fyali no kushalila bambi, pantu Lesa amwebele ukuti: “We ciwelewele we, leelo ubushiku balekupoka umweo obe. Nga kanshi ifyo watutila fikaba fya kwa ani?”—Luka 12:20.
9. Mulandu nshi Lesa aitile umukankaala wa mu cilangililo ukuti iciwelewele?
9 Nomba apa twafika e paba isambililo lyacindama muli ici cilangililo ca kwa Yesu. Lesa atile ulya muntu aali ciwelewele. Icitabo cimo icilondolola amashiwi, (ica Exegetical Dictionary of the New Testament) calandapo ukuti nga kukonka fye iciGriki, ishiwi bapilibula ukuti “iciwelewele” pali ili lembo “lyalola fye mu kuti ukukanailuka ifintu.” Icitabo cimo cine cilanda no kuti muli ici cilangililo, Lesa abomfeshe ili shiwi ukulanga apabuuta tuutu ukuti “abakankaala nangu bakwate amapange ayasuma shani, tapali ifyalondoloka ifyo bakacita.” Ishiwi lya kuti iciwelewele pano talyalola mu kuti uyo muntu ninshi takwata mano, lelo lipilibula ukuti “uushifwaya kusumina ukuti Lesa e ufwile fye ukutungulula umuntu.” Filya Yesu alandile pa mukankaala fitulenga ukwibukisha ne fyo aishilelanda inshita imbi ku Bena Kristu ba mu nshita ya batumwa mu cilonganino ca ku Laodikea ku Asia Minor. Abebele ukuti: “Utila: ‘Ndi mukankaala kabili nalinonka ifyuma kabili nshikabila kantu nangu kamo,’ lelo tawaishiba ukuti uli wa nkumbabulili kabili umulanda kabili umupiina kabili impofu kabili uwa bwamba.”—Ukusokolola 3:17.
10. Bushe umuntu nga akwata “ifisuma ifingi” ninshi akekala “imyaka iingi”?
10 Tufwile ukutontonkanyapo sana pe sambililo lyaba muli ici cilangililo. Bushe kuti twaba ngo muntu wa muli ici cilangililo, ukubombesha pa mulandu wa kuti tulefwaya ukukwata “ifisuma ifingi” lelo ukufilwa ukucita ifingalenga twaba ne subilo lya kwikala “imyaka iingi”? (Yohane 3:16; 17:3) Baibolo itila: “Ifyuma tafyafwa kantu mu bushiku bwa kububuka” kabili “uutetekelo bucindami bwakwe wene akawa.” (Amapinda 11:4, 28) Kanshi pa kusondwelela icilangililo cakwe, Yesu atufundile ukuti: “E fyo caba ku muntu uwaitutilila ifyuma lelo uushaba uwacindama kuli Lesa.”—Luka 12:21.
11. Mulandu nshi twingalandila ukuti ukucetekela ifyuma, mupu fye?
11 Ilyo alandile ukuti “e fyo caba ku muntu,” Yesu aloseshe mu kuti ifyacitikile umukankaala wa mu cilangililo, e fikacitika na kuli bambi abacetekela fye ifyuma ukuti e fingabafwa ukwikala bwino. Kanshi ‘ukututila ifyuma’ ukwine fye takwabipa, icabipa kufilwa ukucita ifingalenga umuntu ‘ukucindama kuli Lesa.’ Umusambi Yakobo na o asokele pali ici cine ilyo atile: “Aleni, mwe batila: ‘Leelo nelyo mailo tukaya ku musumba ulya tukekaleko umwaka umo, tukacite amakwebo no kunonka ifyuma,’ lelo tamwaishiba ifyo ubumi bwenu bukaba mailo.” Nomba balingile ukusosa shani? Balingile ukusosa ukuti: “Yehova nga atemwa, tukaba abomi kabili tukacita ici nelyo cilya.” (Yakobo 4:13-15) Nangu umuntu anonke shani ifyuma no kukwata ifintu ifingi, nga tali uwacindama kuli Lesa, fyonse ifyo engakwata kuti fyaba mupu fye. Nomba bushe, ukucindama kuli Lesa calola mwi?
Ukuba Uwacindama Kuli Lesa
12. Kucita cinshi kwingatulenga ukucindama kuli Lesa?
12 Muli ici cilangililo, Yesu alondolwele ubupusano bwaba pa kuba uwacindama kuli Lesa no kufwaya fye ukuitutilila ifyuma, nelyo ukufwaya fye ukuinonsha fwe bene. Kanshi ico Yesu atufundile ca kuti tatufwile ukubika amano yesu yonse ku kutuulika ifyuma nelyo ku kuipakisha ifyo nakalimo twakwata kale. Lelo tulingile ukubika sana amano ku kubomfya ifyuma fyesu ukukosha bucibusa bwesu na Yehova. Nga tulecite fyo, tukacindama kuli Lesa. Mulandu nshi? Tukacindama pantu Lesa akatupaala nga nshi. Baibolo itila: “Ipaalo lya kwa Yehova lyene lilacindamika, kabili talundako ukulungulula.”—Amapinda 10:22.
13. Bushe ipaalo lya kwa Yehova lilenga shani umuntu ‘ukucindama’?
13 Yehova nga apaala abantu bakwe, lyonse fye abapeela ifyawamisha. (Yakobo 1:17) Ica kumwenako fye, ilyo Yehova apeele abena Israele icalo ca kwikalamo, abapeele icalo “icifumfumune shiba no buci.” Nangu ca kuti Baibolo itila mu calo ca Egupti na mo mwali ishiba no buci, kwali icacindama cimo icalengele icalo Yehova apeele abena Israele ukuwama sana ukucila icalo ca Egupti. Mose aebele abena Israele ukuti “calo ico Yehova Lesa wenu ayangwa.” Kanshi icali no kulenga abena Israele ukwikala bwino, mulandu wa kuti Yehova e walebasakamana. Yehova aali no kupaala sana abena Israele kulila fye batwalilila aba cishinka kuli wena. Abena Israele bali no kulaikala bwino ica kuti na bantu ba mu fyalo fimbi ifya mupepi bali no kumona ukuti bantu baibela. Ca cine, ipaalo lya kwa Yehova “lilacindamika”!—Impendwa 16:13; Amalango 4:5-8; 11:8-15.
14. Fisuma nshi ifyo abacindama kuli Lesa bakwata?
14 Amashiwi ya kuti ‘ukucindama kuli Lesa’ yalola na mu kuti umuntu tafwile ukubika sana amano ku kufwaya ukucindama ku bantu, lelo afwile ukubika sana amano ku kuba uwacindama kuli Lesa. Nomba ilingi line abakankaala bena batontonkanya sana pa fyo abantu banabo babamona. Ico ilingi line cimonekela ku mikalile yabo. Bafwaya ukuilanga ku bantu kabili e filya Baibolo itila “amataki ya fya mikalile ya bantu.” (1 Yohane 2:16) Nomba abacindama kuli Lesa bena, Lesa alabasenamina no kubapaala. Alaba sana ne cikuuku kuli bena kabili balaba na bucibusa bwakosa na wena. Ukuba na bucibusa busuma na Lesa kulabalenga ukucindama kuli ena kabili balaba ne nsansa no kwikala bwino. Lelo ifyuma fyena te kuti filenge umuntu ukukwata ifi fyonse. (Esaya 40:11) Nomba icipusho cashala ca kuti, Finshi tulingile ukucita pa kuti tube abacindama kuli Lesa?
Ifyo Tulingile Ukucita pa Kucindama Kuli Lesa
15. Finshi tulingile ukucita pa kuti tube abacindama kuli Lesa?
15 Umuntu wa mu cilangililo ca kwa Yesu alebombesha no kupekanya ifya ku ntanshi pa mulandu wa kuti alefwaya fye ukuinonsha umwine, lelo Lesa atile ulya muntu, ciwelewele. Kanshi pa kuba abacindama kuli Lesa, tufwile ukubika amano ku milimo yacindamisha iyo Lesa afwaya ukuti tubombe. Umulimo umo uwacindama ni ulya Yesu alandilepo ilyo atile: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.” (Mateo 28:19) Nga tulebomfya inshita yesu, amaka yesu no kukampuka kwesu ku kushimikila Ubufumu no kulenga abantu ukuba abasambi, te ku kuinonsha fye fwe bene, ninshi kuti caba kwati twasunga bwino ifyuma fyesu ifingatuletela ubukumu. Ababika sana amano ku kushimikila balamwenamo nga nshi, nge fyo caba kuli bamo abo twalalandapo nomba.—Amapinda 19:17.
16, 17. Finshi bamo baacita pa kuba abacindama kuli Lesa?
16 Tontonkanyeni pa fyo cali ku mwaume umo Umwina Kristu ku calo cimo ica ku Asia. Alikwete incito iisuma sana iya kulungisha amakompyuta kabili alefola ne ndalama ishingi. Nomba incito yakwe yalemusendela sana inshita kabili yalengele aleka no kucita bwino mu cilonganino. Lelo mu nshita ya kufwaya ukuya pa ntanshi mu ncito yakwe iya kulungisha amakompyuta, asukile aleka ilya ncito no kutendeka ukupanga utwa kulya twalowa uto beta ati aisi kilimu (ice cream) kabili aleshitisha utu twa kulya mu musebo. Ico acitile fyo, alefwaya ukulakwata inshita ya kubelenga Baibolo ne mpapulo shimbi e lyo no kubomba imilimo ya kwa Lesa. Nangu ca kuti abo alebomba na bo kale ku ncito ya kulungisha amakompyuta balemuseka sana, cinshi cafumine mu fyo acitile? Umwine atile: “Ukulanda fye icishinka, natendeke ukukwata indalama ishingi ukucila ilyo nalelungisha amakompyuta. Nomba naliba ne nsansa pantu nshinaka no kusakamikwa nga filya cali ilyo nalebomba ilya ncito. Ne cacindamisha ca kuti ino nshita nalipalama sana kuli Yehova.” Ifyo acitile fyalengele uyu munyinefwe ukutendeka umulimo wa nshita yonse, kabili nomba abombela pa maofesi ya musambo aya Nte sha kwa Yehova ku calo ku mwabo. Ca cine, ipaalo lya kwa Yehova “lilacindamika.”
17 Na umbi uo twingatemwa ukulandapo mwanakashi uwakuliile mu ng’anda umo bacindike sana amasambililo. Ailesambilila ku mayuniversiti ya ku France, ku Mexico, na ku Switzerland kabili alesuubila ukwingila incito iya pa muulu. Umwine atile: “Ala ukusambilila kwena nalisambilile kabili abantu balencindika sana no kumpeela imilimo iisuma nga nshi. Lelo mu mutima naleumfwa ukuti kwali icacindama ico nabulishe, nshali ne nsansa nangu panono.” Lyena asambilile icebo ca kwa Yehova Lesa. Atile: “Ilyo icibusa candi na Yehova catendeke ukukosa, nayambile ukutontonkanya pa kumusekesha no kumucitila fimo pantu namwene ukuti ifyo wena aancitila fingi sana. E canengele ukumona bwino bwino ifyo nali no kucita mu bumi bwandi, natile nkatendeka umulimo wa nshita yonse.” Alilekele incito kabili tapakokwele alibatishiwe. Alibomba imyaka 20 mu mulimo wa nshita yonse nomba, kabili acili aletwalilila ukubomba ne nsansa. Umwine atile: “Bamo batila naonawile fye amasambililo yandi aya ku sukulu, nomba balapapa pantu naliba ne nsansa kabili balakumbwa ne mikalile yandi. Ndapepa kuli Yehova cila bushiku ukuti alengafwa ukuba uwaiceefya pa kuti ndemuteemuna.”
18. Kuti twacita shani pa kuti tube abacindama kuli Lesa nge fyo Paulo acitile?
18 Sauli, uwaishileba umutumwa Paulo, alisambilile sana kabili alikwete ishuko lya kulumbuka mu calo. Na lyo line, inshita imo atile: “Imona fyonse ukuti kulufya pa mulandu wa cuma capulamo ica kwishiba Kristu Yesu Shikulu.” (Abena Filipi 3:7, 8) Paulo ena amwene ukuti ifyuma fya mampalanya ifyo anonkele pa mulandu wa kwishiba Kristu fyalicilile sana pa fyuma fyonse ifyo aali no kunonka mu calo. Na ifwe bene nga twakaana imikalile ya kufwaya fye ukuisekesha no kulumbuka kabili twaipeela kuli Lesa no kulamubombela, tukaba ne nsansa pantu tukaba abacindama kuli Lesa. Icebo ca kwa Lesa citila: “Icilambu ca kufuuka na katiina ka kuli Yehova, bucindami no bukata no mweo.”—Amapinda 22:4.
Bushe Kuti Mwalondolola?
• Bwafya nshi umuntu wa mu cilangililo ca kwa Yesu akwete?
• Mulandu nshi Lesa alandile ukuti umuntu wa mu cilangililo aali ciwelewele?
• Bushe ukuba uwacindama kuli Lesa calola mwi?
• Finshi tulingile ukucita pa kuba abacindama kuli Lesa?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 26]
Mulandu nshi Lesa alandile ukuti ulya mukankaala aali ciwelewele?
[Icikope pe bula 27]
Bushe ishuko lya kupanga sana indalama kuti lyaba shani bwesho?
[Icikope pe bula 28, 29]
“Ipaalo lya kwa Yehova —lyene lilacindamika”